Eerste Kamer start behandeling initiatiefwetsvoorstel geborgde zetels

16 juni 2022

De Eerste Kamer start op 21 juni de schriftelijke behandeling van het initiatiefwetsvoorstel van Tweede Kamerleden Laura Bromet (GroenLinks) en Tjeerd de Groot (D66) over het schrappen van geborgde zetels voor bedrijven in waterschapsbesturen.



De Commissie Infrastructuur, Waterstaat en Omgeving heeft op die dag het zogenaamde voorbereidend onderzoek over het wetsvoorstel. De Unie van Waterschappen heeft een inbreng naar de Eerste Kamer gestuurd.

Achtergrond en ontwikkelingen

In deze inbreng worden net als bij de behandeling in de Tweede Kamer de achtergrond, de ontwikkelingen en de verschillende gezichtspunten over de geborgde zetels in de waterschapsbesturen naar voren gebracht. Daarnaast dringen de waterschappen aan op een tijdige afronding met het oog op de waterschapsverkiezingen in maart 2023. ‘Tijdig’ betekent voor of net na het zomerreces.

Lees de inbreng

Geborgde zetels – het proces uitgelegd

Veel vragen Tweede Kamer over wetsvoorstel geborgde zetels

24 november 2021

De leden van de Commissie Infrastructuur en Waterstaat van de Tweede Kamer hebben veel vragen gesteld over het initiatiefwetsvoorstel van Laura Bromet en Tjeerd de Groot over de geborgde zetels.

Tafel en stoelen in een vergaderzaal

De VVD stelt in het verslag dat de geborgde zetels ook de belangen van de bevolking representeren, in dit geval zijn dat vertegenwoordigers vanuit het bedrijfsleven, de natuurorganisaties en de landbouwsector.

D66 en GroenLinks vragen aandacht voor een tijdige afronding van de wet met het oog op de waterschapsverkiezingen van 2023. Er moet duidelijkheid en stabiliteit geboden worden, zo stellen de partijen.

Het CDA vroeg naar de afweging van belangen: in hoeverre worden deze eerlijker als de agrarische sector en het bedrijfsleven niet meer in de waterschapsbesturen vertegenwoordigd mogen zijn?

Democratische controle belangrijk

Dat de waterschappen een belangrijke uitvoerende taak hebben en eerder meer dan minder uitdagingen hebben, erkent de SP. Gezien de miljarden euro’s die de waterschappen uitgeven, is het belangrijk dat democratisch gecontroleerd wordt hoe dat wordt gedaan, zo stelt de partij. Ze willen van de initiatiefnemers weten waarom er niet gekozen is om voor te stellen de waterschapsbesturen af te schaffen? Kunnen de waterschappen niet beter bestuurd worden door provincies?

Vaste plek belangengroepen wel en niet wenselijk

Belangengroepen horen niet thuis in een orgaan dat maatschappelijke keuzes maakt die iedereen aangaan en ook steeds belangrijker worden in het licht van maatschappelijke uitdagingen als klimaatverandering. Dat stelt de PvdA in het verslag.

De Partij voor de Dieren acht het niet wenselijk dat sectorale of commerciële belangen, zonder tussenkomst van de kiezer, een vaste plek in een democratisch besluitorgaan hebben.

De SGP wijst op de problemen van klimaatverandering, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Deze raken juist ook de agrarische bedrijven en andere terreinbeheerders en daarom is er onverminderd sprake van sectorspecifieke belangen.

BBB is voor behoud van de geborgde zetels omdat juist de agrarische ondernemers niet meer automatisch vertegenwoordigd is in de samenleving.

Voorbeelden problematiek geborgde zetels

De ChristenUnie vraagt de initiatiefnemers naar concrete voorbeelden waarin het hebben van geborgde zetels heeft gezorgd voor wanbestuur en/of andere problematiek? En is afschaffing van de geborgde zetels hiervoor een oplossing?

Vervolg

Niet alle Kamerfracties stelden vragen en daarom is nog onduidelijk of het wetsvoorstel een meerderheid in de Tweede Kamer gaat halen.

In de zogenaamde ‘inbreng verslag’ stellen Kamerleden schriftelijke vragen die vervolgens door de initiatiefnemers schriftelijk beantwoord moeten worden. Deze fase volgt op het rondetafelgesprek van 18 november over de geborgde zetels, waar Kamerleden vragen konden stellen aan diverse betrokkenen zoals AB- en DB-leden uit de waterschapsbesturen.

Het complete verslag is hier te lezen.

Rondetafel geborgde zetels geeft inzicht in standpunten wetsvoorstel

18 november 2021

Op 18 november was er in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over de Wet democratisering waterschappen, een initiatiefwetsvoorstel van Laura Bromet (GroenLinks) en Tjeerd de Groot (D66). Het gesprek gaf inzicht in de verschillende standpunten van direct betrokkenen.

Bestuurszaken

In 2 blokken van elk 1 uur konden de genodigde sprekers hun visie op het wetsvoorstel geven en Kamerleden konden vragen stellen aan de sprekers.

Adviescommissie geborgde zetels

Het eerste blok stond in het teken van de huidige bestuurlijke organisatie van het waterschapsbestuur.  Jan Boelhouwer, voorzitter van de Adviescommissie geborgde zetels bij waterschapsbesturen ging in op het advies van de commissie die pleit voor het afschaffen van geborgde zetels. Als daar geen Kamermeerderheid voor is, dan adviseert hij de rol van de provincies te wijzigen bij het vaststellen van het zetelaantal van het aantal AB-leden. Daarnaast benadrukte hij dat we vertrouwen moeten hebben in de gekozen waterschapsbestuurders. Zo is er nog nooit aanleiding geweest bij de provincies om in te grijpen in democratisch tot stand gekomen besluiten.

Centre for Water, Oceans and Sustainability Law

Marleen van Rijswick van de Universiteit Utrecht (Centre for Water, Oceans and Sustainability Law) vindt dat geborgde zetels niet ondemocratisch zijn, wat een veelgehoord argument tegen deze zetels is. Van Rijswick vindt dat verbeteringen in de democratische legitimatie wel mogelijk zijn, maar dat daarvoor het afschaffen van de geborgde zetels niet per se noodzakelijk is. Ook vindt ze dat er eerst een discussie gevoerd moet worden over de waterschapstaken voordat er gepraat wordt over de democratische legitimatie.

Unie van Waterschappen

Als laatste spreker van dit blok legde Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, uit dat er niet één waterschapsstandpunt is over de geborgde zetels. Dat heeft te maken met de samenstelling van de achterban. Hij benadrukte het belang van tijdige duidelijkheid over de uitkomst van het wetsvoorstel met het oog op de organisatie van de waterschapsverkiezingen in maart 2023.

Chris Stoffer (SGP) wilde van de Unie van Waterschappen weten of er ook tussengeluiden zijn in de achterban. Eva van Esch (PvdD) vroeg zich af of het werk van de waterschappen verbreed is.

LTO

In het tweede blok kwamen waterschapsbestuurders uit de verschillende geledingen aan het woord. Zo bracht Siem-Jan Schenk van LTO naar voren dat geborgde zetels ervoor zorgen dat diverse belangen aan tafel zitten, zowel vanuit de landbouw, de natuur en de bedrijven. Als gebruiker van grond hebben boeren en natuur grote belangen bij goed waterbeheer. Via een stelsel van lijsten van politieke partijen is dat niet gegarandeerd, zo stelt Schenk.

Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren

Vera Dalm van de Vereniging van Bos- en Natuurterreineigenaren (VBNE) lichtte in haar bijdrage toe dat er niet één standpunt is over de geborgde zetels binnen de vereniging. Zo wil Natuurmonumenten af van de geborgde zetels terwijl de Federatie Particulier Grondbezit de zetels wil behouden. Wel is de VBNE eenduidig over de aantallen geborgde zetels voor natuur. Deze staan niet in verhouding tot de omvang van de natuur in Nederland.

Nederlandse Vereniging van Waterschapsbestuurders

Breun Breunissen van de Nederlandse Vereniging van Waterschapsbestuurders namens bedrijven (NVWB) pleitte voor het behoud van de geborgde zetels in de waterschappen. Het voorstel ondergraaft volgens hem het functionele karakter van het waterschap en doet geen recht aan de grote belangen en de meerwaarde, zowel inhoudelijk als financieel, van het bedrijfsleven bij het waterschap.

Water Natuurlijk

Tenslotte bracht Tieneke Clevering van Water Natuurlijk naar voren dat geborgde zetels overbodig zijn. Zij stelde dat gekozen vertegenwoordigers voldoende in staat zijn om aandacht te hebben voor specifieke deelbelangen, zonder dat zij het bredere algemeen belang uit het oog verliezen. Ook is de huidige structuur volgens haar moeilijk uit te leggen aan kiezers. Geborgde zetels vormen voor de meeste kiezers een onbegrijpelijk fenomeen.

Kamerleden gebruiken de bijdragen van de rondetafel bij de verdere behandeling van het wetsvoorstel. Op 23 november kunnen Kamerleden schriftelijke inbreng leveren op het wetsvoorstel.

Wetsvoorstel geborgde zetels gewijzigd aangenomen in Tweede Kamer

31 mei 2022

Op 31 mei werd in de Tweede Kamer gestemd over het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks en D66 over de geborgde zetels bij de waterschappen. Het wetsvoorstel werd aangenomen inclusief een nieuw amendement van de ChristenUnie.



De uitkomst is dat de geborgde zetels beperkt worden tot 2 voor ongebouwd en 2 voor natuur. Bedrijven krijgen geen geborgde zetels meer. Ook krijgen geborgden niet meer standaard een plek in het dagelijks bestuur van een waterschap.

Amendementen

Na de plenaire behandeling op 18 mei en het eerdere amendement van de ChristenUnie en JA21 is er overleg geweest. Het eerdere amendement beperkte de geborgde zetels tot 2 per categorie (ongebouwd, bedrijven en natuur) en schrapte de verplichte zetel voor de geborgden in het dagelijks bestuur. Nieuw overleg tussen ChristenUnie en de initiatiefnemers leidde tot het nieuwe amendement.

Provinciale reglementen

In verband met de waterschapsverkiezingen van maart 2023 moet tijdig duidelijk zijn of er wijzigingen in de provinciale reglementen zijn. Het is niet uit te sluiten dat de provincies hun reglementen niet op tijd kunnen aanpassen. Daarom staat in het amendement een overgangstermijn voor deze aanpassing: de omvang van het Algemeen Bestuur van een waterschap blijft gelijk als de provincies het reglement niet voor 1 januari 2023 opnieuw hebben vastgesteld.

Motie over ingangsdatum

De eerder ingediende motie van de VVD die bepaalt dat de nieuwe situatie pas ingaat na de waterschapsverkiezingen van 2023 werd verworpen.

Stemming wetsvoorstel geborgde zetels uitgesteld

24 mei 2022

Op 24 mei zou de Tweede Kamer stemmen over het wetsvoorstel geborgde zetels van GroenLinks en D66. Die stemming is uitgesteld.



Tijdens het debat van 18 mei diende de ChristenUnie een amendement in op het wetsvoorstel. Daarin staat het voorstel om de geborgde zetels te beperken tot 2 per categorie (ongebouwd, bedrijven en natuur). Ook de verplichte zetel voor de geborgden in het dagelijks bestuur komt dan te vervallen.

Uitstel stemming

GroenLinks en D66 hebben nu uitstel gevraagd voor de stemming over hun wetsvoorstel. Er is overleg nodig over de mogelijke gevolgen van het amendement voor het wetsvoorstel. Naar verwachting wordt er nu op dinsdag 31 mei gestemd.

Wetsvoorstel geborgde zetels: ChristenUnie komt met alternatief

19 mei 2022

In de Tweede Kamer ging op 18 mei de plenaire behandeling van het wetsvoorstel geborgde zetels van GroenLinks en D66 weer verder. De initiatiefnemers gingen in op de vragen die verschillende fracties op 21 april hebben gesteld.



Na de beantwoording door initiatiefnemers Tjeerd de Groot (D66) en Laura Bromet (GroenLinks), kregen de fracties opnieuw de mogelijkheid om punten in te brengen. Bromet en De Groot dienden zelf een vierde nota van wijziging in. Door het wetsvoorstel komen in de praktijk 2 algemeen besturen onder het wettelijke minimumaantal zetels. Deze nota van wijziging repareert dit.

Motie VVD

De VVD diende een motie in. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, treedt het pas na de waterschapsverkiezingen van 2023 in werking. Daarna zei de VVD dat ze deze motie weer in willen trekken als een amendement van de ChristenUnie een meerderheid haalt.

Amendement ChristenUnie

De ChristenUnie stelt in dat amendement voor om een beperkt aantal zetels geborgd te houden: 2 per categorie (landbouw, natuur en bedrijven). Ook wil de ChristenUnie de verplichte zetel voor de geborgden in het dagelijks bestuur schrappen.

Eerste Kamer

De PVV wil dat amendement steunen omdat het onzeker is of het wetsvoorstel door de Eerste Kamer komt. Er is daar een andere krachtsverhouding. ”Dan hebben we in ieder geval iets en anders hebben we niets”, stelde PVV-kamerlid Barry Madlener in het debat. Andere partijen adviseerden hem daarover eerst Eerste Kamerleden te polsen.

Waterschapsverkiezingen

Ook minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat kwam aan het woord. Hij zei dat waterschappen essentiële partners zijn. Hij benadrukte dat het wetsvoorstel tijdig afgerond moet worden met het oog op de waterschapsverkiezingen in 2023. Voor of net na de zomer zou ook de Eerste Kamer het wetsvoorstel behandeld moeten hebben.

Stemming op 24 mei

Op 24 mei wordt er gestemd over het wetsvoorstel. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel zeggen het wetsvoorstel waarschijnlijk in te trekken als het amendement van de ChristenUnie wordt aangenomen.

Lees het verslag van het debat: deel 1 en deel 2.

Kamer verder met behandeling wetsvoorstel geborgde zetels

13 mei 2022

Op 18 mei gaat de Tweede Kamer verder met de plenaire behandeling van het initiatiefwetsvoorstel over geborgde zetels in de waterschapsbesturen.



Op 21 april startte de plenaire behandeling met vragen en opmerkingen van de fracties aan Laura Bromet (Groen Links) en Tjeerd de Groot (D66). Zij zijn de initiatiefnemers van dit wetsvoorstel. Na dat debat was er nog geen duidelijke meerderheid voor of tegen het wetsvoorstel.

Antwoorden

Op 18 mei gaat het debat verder met de antwoorden van Bromet en De Groot op alle vragen en opmerkingen van de 11 sprekers. Ook komt minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat aan het woord.

Vervolg

Na dit vervolgdebat stemt de Tweede Kamer over het wetsvoorstel. Als het wordt aangenomen, gaat het voor verdere behandeling naar de Eerste Kamer. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel verwerpt, gaat het wetsvoorstel niet verder.

Overgangsregeling

De initiatiefnemers hebben overgangsrechtelijke bepalingen toegevoegd aan hun wetsvoorstel. Via een ‘nota van wijziging’ stellen ze voor dat de huidige regels blijven gelden voor de zittende waterschapsbestuurders tot aan hun aftreden. Ook na inwerkingtreding van de wet dus.

Tweede Kamer behandelt wetsvoorstel geborgde zetels

22 april 2022

Op 21 april is in de Tweede Kamer uitgebreid gesproken over het initiatiefwetsvoorstel over geborgde zetels in de waterschapsbesturen. Na het debat was er nog geen duidelijke meerderheid voor of tegen het wetsvoorstel.



11 fracties gaven tijdens het debat hun visie op het wetsvoorstel van Laura Bromet (Groen Links) en Tjeerd de Groot (D66). Omdat een aantal partijen niet meedeed aan het debat kan nog geen balans worden opgemaakt over de haalbaarheid van het wetsvoorstel.

Afschaffen of behouden

Naast indieners GroenLinks en D66 zijn ook PvdA en Partij voor de Dieren voor het afschaffen van de geborgde zetels. De PVV gaf aan te neigen naar afschaffen. De SP deed niet mee aan het debat, maar in hun verkiezingsprogramma staat dat zij voor afschaffen van de geborgde zetels zijn. VVD, CDA, SGP, JA21, ChristenUnie en BBB willen de geborgde zetels behouden.

Vervolgdebat

Na het meireces gaat het debat verder met de antwoorden van Bromet en De Groot op alle vragen en opmerkingen van de 11 sprekers. Ook komt minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat dan aan het woord. Na dit vervolgdebat stemt de Tweede Kamer over het wetsvoorstel. Als het wordt aangenomen gaat het voor verdere behandeling naar de Eerste Kamer. Als de Tweede Kamer het wetsvoorstel verwerpt, gaat het wetsvoorstel niet verder.

Lees het uitgebreide verslag op de website van de Tweede Kamer

Wetsvoorstel geborgde zetels op 21 april in Tweede Kamer

15 april 2022

Het initiatiefwetsvoorstel van Kamerleden Laura Bromet (GroenLinks) en Tjeerd de Groot (D66) over de geborgde zetels wordt op 21 april plenair behandeld in de Tweede Kamer.



Het wetsvoorstel gaat hiermee, na een rondetafelgesprek en een schriftelijke ronde, de volgende fase in.

Waterschapsverkiezingen

De waterschappen benadrukken dat er vóór de waterschapsverkiezingen van 2023 duidelijkheid moet zijn over het wetsvoorstel.

Meerderheid?

Het wetsvoorstel heeft tot doel om de geborgde zetels af te schaffen. Het is nog onduidelijk of er een meerderheid in de Tweede Kamer is voor het wetsvoorstel.

Rondetafelgesprek geborgde zetels

29 september 2021

Er komt een rondetafelgesprek over het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks en D66 om de geborgde zetels van de waterschappen af te schaffen. Op 29 september stelde CDA deze aanpak in de Tweede Kamer voor en werd daarin gesteund door VVD en SGP. Met een rondetafelgesprek willen partijen meer zicht krijgen op de verschillende invalshoeken van een dossier.

Bestuurszaken

De behandeling van het wetsvoorstel op 10 november zal nu naar achteren schuiven omdat eerst het rondetafelgesprek wordt gepland. GroenLinks, PvdD en PvdA gaven aan een rondetafelgesprek prima te vinden, maar wezen wel op mogelijke vertraging van het wetsvoorstel hierdoor. Het CDA en GroenLinks bereiden het rondetafelgesprek nu voor.

Wat zijn geborgde zetels?

Het waterschapsbestuur bestaat voor het grootste deel uit gekozen vertegenwoordigers, die altijd de meerderheid vormen. Daarnaast zit er in het bestuur een aantal benoemde vertegenwoordigers vanuit de landbouw, het bedrijfsleven en natuurorganisaties. Deze benoemde vertegenwoordigers worden ‘geborgde’ of ‘gereserveerde’ zetels genoemd.