Op 1 april start officieel het droogteseizoen. Van de afgeslopen 5 zomers waren er in Nederland 4 zeer droog, maar de uitgangssituatie voor het droogteseizoen in Nederland is goed. Dat komt door de relatief natte wintermaanden en door de maatregelen van de waterbeheerders om water vast te houden. Dit is gunstig voor de scheepvaart-, landbouw-, natuur- en drinkwatersector.
Het landelijke beeld is dat de grondwaterstanden grotendeels zijn hersteld: ze zijn op de meeste plekken rond of boven gemiddeld. Waterschappen hebben in de winter de waterpeilen op veel plekken hoog gehouden om zo veel mogelijk water vast te houden. Het oppervlaktewater van kanalen, sloten, beken en meren is op peil. De waterkwaliteit is op orde. Er is voldoende water beschikbaar om zoutindringing tegen te gaan. Regionaal kunnen er nog wel enkele probleemsituaties zijn met het grondwater, bijvoorbeeld in Brabant.
Watervoorraad goed
De watervoorraad in Nederland is goed. De watervoorraad in de stroomgebieden van de Rijn en Maas is redelijk. De stuwmeren in de Alpen zijn goed gevuld. De sneeuwvoorraad is echter kleiner dan gemiddeld. De afvoer bij Lobith is hierdoor de komende maanden gevoelig voor snelle dalingen tijdens perioden met minder neerslag in het stroomgebied van de Rijn.
Normale hoeveel neerslag verwacht
Tot 2 april wordt er geregeld neerslag verwacht, zowel in Nederland als in de stroomgebieden van de Rijn en Maas. Voor de komende periode verwachten we een normale hoeveelheid neerslag. De verwachtingen voor de rivierafvoeren zijn de komende weken hoger dan gemiddeld.
Start droogteseizoen
Op 1 april start dus officieel het droogteseizoen. Dit betekent onder meer dat de waterbeheerders de droogtesituatie continu monitoren. Als er sprake is van (dreigende) droogte of neerslagtekort, wordt er wekelijks een droogtemonitor over de actuele stand van zaken gedeeld.
Droogtemonitor
De droogtemonitor is een product van de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling van het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN-LCW) met bijdragen van de waterschappen, Rijkswaterstaat, het KNMI, de provincies, het ministerie van LNV en Vewin.
Door de regen van de afgelopen weken loopt het neerslagtekort in Nederland terug. Verder is de watervraag flink afgenomen door het einde van het groeiseizoen van de landbouw. Ook nemen de waterkwaliteitsproblemen af door de dalende temperaturen.
Daarom hebben veel waterschappen de crisismaatregelen tegen droogte inmiddels afgeschaald. Zo zijn onder andere tijdelijke pompinstallaties ontmanteld. Echter zijn de grondwaterstanden in hoger gelegen gebieden van Nederland nog altijd laag. Daar zijn nog steeds onttrekkingsverboden voor het oppompen van grondwater en onttrekken van oppervlaktewater van kracht. Voor herstel van het grondwater is een langere periode van neerslag nodig.
De waterschappen en Rijkswaterstaat hebben in de afgelopen maanden door het hele land maatregelen genomen om de wateraanvoer te verbeteren, om meer water vast te houden en om schade door droogte zoveel mogelijk te voorkomen. De organisatie van de waterverdeling is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries (LNV, EZK en IenW). Inmiddels is de acute crisissituatie afgeschaald en besloten dat het Managementteam Watertekorten (MTW) en de Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) niet meer bij elkaar hoeven te komen.
Blijvende aandacht voor verdroging
Vanwege klimaatverandering wordt het weer in Nederland steeds extremer en neemt de kans op droogte in het voorjaar en de zomer toe. De waterschappen voeren maatregelen uit om watertekorten, verzilting en verdroging tegen te gaan.
Door de regen van de afgelopen dagen loopt het neerslagtekort in Nederland terug. Als gevolg daarvan zijn sommige droogtemaatregelen niet meer nodig, omdat de aanvoer van water vanuit de lucht en de rivieren toeneemt. Omdat er geen landelijk watertekort meer is, is de landelijke crisisorganisatie, het Managementteam Watertekorten, dan ook afgeschaald. De problemen rond verzilting en lage grondwaterstanden zijn echter nog niet opgelost. Waterbeheerders blijven de situatie dan ook nauwlettend in de gaten houden.
Vanwege de verzilting zijn nog altijd schutbeperkingen van kracht waar de scheepvaart hinder van ondervindt en de verzilting wordt op verschillende locaties in het land nog nauwlettend in de gaten gehouden, bijvoorbeeld bij het IJsselmeer, het Brielse Meer en het Noordzeekanaal.
Lage grondwaterstanden
De lage grondwaterstanden leiden tot problemen voor de uitgedroogde natuur. Aangezien de aanvulling van die grondwaterstanden niet snel gaat, zullen deze problemen – zeker in de hoger gelegen gebieden – langdurig aanhouden. Voor herstel van de natuur is dan ook een langere periode van neerslag nodig. Veel onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater in het zuiden en oosten en ook nog enkele onttrekkingsverboden grondwater in het oosten blijven om die reden van kracht.
De waterschappen en Rijkswaterstaat hebben in de afgelopen maanden door het hele land veel maatregelen genomen om de wateraanvoer te verbeteren, om meer water vast te houden en om schade zoveel mogelijk te voorkomen. De organisatie van de waterverdeling is een samenwerking tussen Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries (LNV, EZK en IenW).
Afschaling droogtecrisis
Inmiddels zijn een aantal droogtemaatregelen al afgebouwd. Deze week worden weer nieuwe maatregelen opgeheven. Daarbij gaat het om onder meer het ontmantelen van tijdelijke pompinstallaties die nodig waren om extra water aan te voeren. Verder is de watervraag voor de landbouw vrijwel weggevallen door het einde van het groeiseizoen. Door dalende temperaturen nemen ook de waterkwaliteitsproblemen in ernst en hoeveelheid af.
Het KNMI verwacht dat het neerslagtekort de komende weken verder zal afnemen. Daarom is door het Managementteam Watertekorten (MTW) besloten af te schalen naar niveau 1 en niet meer bij elkaar te komen. Dat schrijft minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) vandaag aan de Tweede Kamer. De Landelijk Coördinatiecommissie Waterverdeling (LCW) blijft wel actief om de situatie en de nog nodige maatregelen voor de waterverdeling te monitoren.
Onder leiding van voormalig minister Melanie Maas Geesteranus heeft een onafhankelijke adviescommissie op 15 september het rapport ‘Zonder water, geen later’ gepubliceerd. In dit adviesrapport wordt ingegaan op mogelijke oplossingen voor de droogteproblematiek in Noord-Brabant.
Uit het rapport van de commissie blijkt dat de effecten van verdroging in Noord-Brabant ernstig en structureel zijn. Ook andere delen van ons land hebben te kampen met verdroging. Als het beleid niet verandert, staat ons een steeds drogere en onzekerder toekomst te wachten. Het is hoog tijd dat we een stevigere koers gaan varen om de balans tussen (te) nat en (te) droog te herstellen. Zo worden we weerbaarder tegen de droogte en kunnen we de zoetwatervoorraad op peil te houden. Om dit aan te pakken is niet alleen betrokkenheid van alle Brabantse waterpartners nodig, maar ook van inwoners, Rijk en Europa. Dit blijkt uit het rapport dat de onafhankelijke Adviescommissie Droogte op 15 september heeft gepresenteerd.
Eerste indruk Brabantse waterschappen
De Brabantse waterschappen zijn blij met het intensieve werk en het uitgebreide advies van de Adviescommissie Droogte. Hun eerste indruk is dat het een gedegen en evenwichtig rapport is, waarin alle relevante aspecten zijn opgenomen.
Concrete adviezen
Kees Jan de Vet, dijkgraaf bij Brabantse Delta en voorzitter van de Noord-Brabantse Waterschapsbond: “We gaan het rapport zorgvuldig bestuderen en samen bespreken wat de impact is voor ons en onze samenwerkingen. Voor nu en in de komende decennia. Daarbij hebben we niet alleen oog voor onze eigen opgaven. We kijken ook hoe we vanuit onze expertise kunnen helpen bij de opgaven van anderen. Het is fijn dat de commissie concrete adviezen heeft geformuleerd. Die helpen ons om er nog meer de schouders onder te zetten en sneller door te pakken.”
Droogteregisseur
De adviescommissie stelt onder meer voor een droogteregisseur aan te stellen. Die zorgt voor snelheid en verbindingen tussen de diverse partijen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan waterschappen, provincies, gemeenten, drinkwaterbedrijven, agrariërs of industrie. De Brabantse waterschappen vinden het belangrijk dat al vanaf 1 januari 2023 een gezaghebbende droogteregisseur wordt aangesteld. Deze aanstelling wordt gedaan onder leiding van de provincie.
Grondwater en de waterschappen
In het rapport worden ook verschillende zaken genoemd rond het grondwaterbeheer in Noord-Brabant. De Unie van Waterschappen werkt met de 21 waterschappen aan een landelijke visie op grondwater. Daarin worden de bevindingen van de adviescommissie meegenomen.
Interbestuurlijke studiegroep
Daarnaast is er een landelijke interbestuurlijke studiegroep actief. Deze studiegroep geeft ook adviezen over het grondwaterbeheer in Nederland. De uitkomsten worden verwerkt in de grondwatervisie van de waterschappen. Naar verwachting wordt de grondwatervisie begin 2023 gepresenteerd. In deze visie komen de verschillende uitdagingen rond grondwater terug. Denk hierbij naast de droogte ook aan verontreiniging, bodemdaling en verzilting.
De adviescommissie Droogte
De onafhankelijke Adviescommissie Droogte in Noord-Brabant bestaat uit: Melanie Maas Geesteranus (CEO Porticus, voormalig Minister van Infrastructuur en Milieu), Annemieke Nijhof (directeur Deltares), Floris Alkemade (architect en voormalig Rijksbouwmeester), Pieter Tops (bestuurskundige en bijzonder hoogleraar Data Science en ondermijning JADS), Marijke Huysmans (hoofddocent grondwater Vrije Universiteit Brussel), Theo Koekkoek (ondernemer en commissaris bij o.a. VION, Efteling en Cosun).
Er vallen regenbuien in Nederland. Als oplossing voor de droogte lijken deze buien heel welkom. Maar het is vooralsnog een druppel op een gloeiende plaat. De waterschappen hebben hun handen vol aan het opvangen van hoosbuien en de droogteproblemen zijn er helaas nog niet mee opgelost. Om de droogtesituatie te verbeteren is een periode van langdurige, geleidelijke neerslag nodig.
De komende weken verwacht het KNMI wisselvallig weer. Dit betekent dat het veel gaat regenen, maar in de vorm van buien. Waar die regenbuien precies vallen is lastig te voorspellen. Waterschappen staan daarom klaar om de regen zoveel mogelijk op te vangen om hun watersystemen aan te vullen. Ze moeten er tegelijkertijd ook rekening mee houden dat het water bij een enorme hoosbui moet worden afgevoerd om te voorkomen dat er wateroverlast optreedt. Dit vraagt 24 uur per dag om nauwgezet peilbeheer van de 21 waterschappen en anticiperen op de neerslagverwachtingen.
Harde bodem
Daarnaast is de toplaag van de bodem heel erg hard geworden door de droogte. Een grote hoeveelheid regen kan daarom niet goed worden opgevangen in de bodem. Dit kan leiden tot plaatselijke wateroverlast. Om de droogtesituatie te verbeteren is een periode van langdurige, milde neerslag nodig.
Kans op vissterfte
De hoosbuien vormen ook een risico voor de waterkwaliteit. De waterkwaliteit is door de droogte al verslechterd, maar een hoosbui kan nog een extra duit in het zakje doen. Door een fikse regenbui spoelt er namelijk vuil, zoals hondenpoep, olie en straatafval, van de kurkdroge straten het water in. Ook kunnen riolen zo’n grote hoeveelheid regenwater niet goed verwerken en kan rioolwater overstorten op vijver of sloten. Dat leidt ertoe dat het zuurstofgehalte in het water heel snel zakt. Dit kan bijvoorbeeld vissterfte als gevolg hebben.
Verzilting
Een ander waterkwaliteitsprobleem wat door de droogte is ontstaan, verzilting, kan wel op verlichting rekenen door de neerslag. Rijkswaterstaat houdt het verhoogde zoutgehalte op het IJsselmeer nog steeds nauwlettend in de gaten, omdat dit gevolgen kan hebben voor de drinkwatervoorziening in Noord-Holland.
Schade aan natuur
Een gunstige ontwikkeling voor de droogte is dat de watervraag vanuit de landbouw de komende tijd zal afnemen. Voor de natuur blijft de situatie door uitblijven van neerslag en uitzonderlijk lage grondwaterstanden zorgelijk. Voor zowel de planten- en de dierenwereld is er grootschalig sprake van schade als gevolg van de droogte. In de regionale watersystemen is er nog altijd sprake van droogvallende waterlopen en slechte waterkwaliteit (blauwalgen en botulisme) en vissterfte.
De ernst van de droogte blijft dus groot, waardoor de waterschappen en Rijkswaterstaat op grote schaal maatregelen hebben getroffen om de effecten van de droogte zoveel mogelijk te beperken. Voorbeelden van die maatregelen zijn het opzetten van de peilen en het plaatsen van noodpompen.
Tijdelijk is er wat extra water aangevoerd op de Rijn. Daardoor waren er lokaal minder problemen voor de scheepvaart, en ging het iets beter met de verzilting en de wateraanvoer. In de gebieden waar geen water aangevoerd wordt, nemen de proberen door de droogte echter verder toe. Tot het weekend blijft het waarschijnlijk nog erg droog, maar de komende 2 weken neemt de neerslagkans toe.
Door regenval in de Alpen is er afgelopen week iets meer water via de Rijn in Nederland binnengekomen. Waterbeheerders hebben optimaal gebruik gemaakt van deze kans om water in Gelderland vast te houden. Het water wordt gebruikt voor wateraanvoer naar het achterland, vooral naar het gebied van waterschap Vallei en Veluwe. Maar ook om de scheepvaart op de IJssel door te kunnen laten gaan. Dit is gedaan door het peil bij de stuw Driel-Amerongen met 60 centimeter te verhogen. Op deze manier wordt de kleine ‘aanvoergolf’ goed benut.
Effecten op grote schaal merkbaar
Ondanks dat zijn de effecten van de droogte nog op grote schaal merkbaar. De grondwaterstanden zijn op veel plaatsen uitzonderlijk laag. Dat heeft grote effecten voor flora en fauna. Nog steeds vallen beken droog en verslechtert de waterkwaliteit. Wat de precieze schade is aan de natuur is op dit moment nog lastig te overzien. Onomkeerbare schade wordt helaas niet uitgesloten.
Maatregelen blijven van kracht
Eerder genomen maatregelen gericht op wateraanvoer en het vasthouden van water blijven grotendeels van kracht. De waterschappen blijven hun droogtegevoelige dijken en kades extra inspecteren. Waterschap Aa en Maas beregent zelfs lokaal in Cuijk de dijken om droogteschade tegen te gaan. Ook blijven er nog altijd in veel regio’s sproeiverboden gelden en hebben inmiddels 3 waterschappen ook onttrekkingsverboden voor grondwater ingesteld. Deze maatregelen worden genomen om verdere daling van het grondwaterpeil en onherstelbare schade aan de natuur te voorkomen.
Grondwater en droogte: hoe zit dat?
Dalende grondwaterstanden hebben dus grote gevolgen voor natuur en landbouw. Grondwater is onzichtbaar en het beheer ervan zeer complex. Daarom maakte de Unie van Waterschappen een video waarin de kansen en uitdagingen van grondwaterbeheer worden uitgelegd:
Ondanks de gevallen neerslag zijn de effecten van de droogte steeds meer zichtbaar. Het neerslagtekort is in de afgelopen dagen gestabiliseerd, maar zal naar verwachting weer toenemen door het uitblijven van neerslag van betekenis. De grondwaterstanden dalen verder. Er zijn hierdoor meer negatieve gevolgen voor de natuur en de landbouw.
Door de aanhoudende droogte wordt het steeds moeilijker om het beschikbare zoete water goed te verdelen. Op grote schaal worden tijdelijke pompinstallaties ingezet om de wateraanvoer naar regionale watersystemen zo goed als mogelijk in stand te houden. Ook worden verschillende maatregelen genomen om de peilen hoog te houden, bijvoorbeeld door gezuiverd rioolwater in te zetten. Met onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater en lokaal ook grondwater proberen de waterschappen zoveel mogelijk de watervoorraad voor kwetsbare natuur te beschermen. De verwachte toename van de Rijnaanvoer verbetert tijdelijk de mogelijkheden om zoet water aan te voeren. Na het weekend van 27 en 28 augustus zal de Rijnaanvoer echter weer afnemen.
Gevolgen voor flora en fauna
De neerslag die op diverse plaatsen in Nederland is gevallen, heeft de ernstige droogtesituatie in de natuur en landbouw niet kunnen verbeteren. In alle gebieden zonder wateraanvoermogelijkheden is op steeds grotere schaal sprake van droogval van beken en sloten. Deze droogval en nog verder dalende grondwaterstanden hebben grote gevolgen voor flora en fauna, waarbij verschillende diersoorten het zwaar hebben. Waterschappen organiseren samen met hengelsportverenigingen overzetacties om vissen te redden van de droogval. De waterkwaliteit is daarnaast verder verslechterd. Dit is bijvoorbeeld terug te zien in een toename van het aantal meldingen van blauwalg. Dit vertaalt zich door in meer negatieve zwemadviezen.
Mindere oogst
In de hogere delen van Nederland is voor enkele gewassen het groeiseizoen voorbij. De droogte en de genomen maatregelen, zoals onttrekkingsverboden, zorgen voor een verminderde oogstopbrengst. De verwachte toename van de Rijnaanvoer heeft naar verwachting maar beperkt effect op natuur en landbouw.
Droogtegevoelige dijken
Daarnaast heeft de aanhoudende droogte ook invloed op de stabiliteit van veendijken. Deze veendijken worden extra geïnspecteerd door de waterschappen en waar nodig worden reparaties uitgevoerd. Het aantal droogtegevoelige veendijken neemt in Nederland overigens af. De waterschappen bekleden de veendijken met een kleilaag, zodat ze beter weerbaar worden tegen perioden van droogte.
“Aanvoergolfje” op de Rijn
Door regenval in de Alpen komt er deze week iets meer water via de Rijn in Nederland. Waterbeheerders maken gebruik van deze kans om water in Gelderland vast te houden. Het water wordt gebruikt voor wateraanvoer naar het achterland (met name het gebied van waterschap Vallei en Veluwe) en om scheepvaart op de IJssel door te kunnen laten gaan. Op deze manier wordt de kleine “aanvoergolf” goed benut.
Meer informatie over de actuele droogtesituatie is te vinden in de online droogtemonitor.
Ondanks de regenbuien die deze week verwacht worden, neemt het neerslagtekort in Nederland nog verder toe. Dit betekent dat de droogtesituatie opnieuw iets verslechtert. De afvoeren van de rivieren nemen verder af, de verzilting neemt toe en de waterkwaliteit loopt verder achteruit. Vooral de dalende grondwaterstanden zijn een reden tot zorg.
De droogte in Nederland zet ondanks de verwachte neerslag voort. De aanvoer vanuit de rivieren neemt weer verder af en ook de waterstand van het IJsselmeer en het Markermeer daalt geleidelijk. Het wordt in steeds meer gebieden lastig om voldoende water aan te voeren en aan de watervraag van alle gebruikers te voldoen. Door de zeer lage waterstanden zijn steeds meer extra maatregelen nodig om wateraanvoer naar regionale gebieden in stand te houden. Zo worden er op verschillende plekken in het land noodpompen ingezet. Ook proberen de waterbeheerders verzilting zoveel mogelijk tegen te gaan met schutbeperkingen voor de scheepvaart en extra aanvoer van zoet water.
Onttrekkingsverbod grondwater
Droogval en verder uitzakkende grondwaterstanden hebben groot effect op landbouw en natuur. Verschillende natuurgebieden (hoogveen, bossen) staan onder toenemende druk. Doordat de grondwaterstanden dalen heeft waterschap Vechtstromen sinds afgelopen vrijdag een onttrekkingsverbod uit grondwater afgekondigd rondom kwetsbare natuurgebieden. Ook andere waterschappen in Oost en Zuid Nederland hebben maatregelen genomen of bereiden deze voor om de natuur en watervoorraad te beschermen.
Preventieve acties
Waterschappen hebben verder door de peilen dit jaar vroeg hoog te zetten geprobeerd om de grondwatervoorraad zo goed mogelijk aan te vullen en te beschermen. In Noord-Brabant zijn er in het voorjaar bijvoorbeeld preventief onttrekkingsverboden uit grondwater ingezet om te anticiperen op een droge zomer. Hierdoor zijn de grondwaterstanden relatief lang op peil gebleven, maar door de extreme droogte is het grondwater ook daar de afgelopen maanden flink gedaald.
Oplossingen voor de toekomst
Om de grondwatervoorraad beter aan te vullen, willen de waterschappen regenwater jaarrond zoveel mogelijk vasthouden waar het valt en infiltreren in de bodem. Daarvoor hebben ze gezonde vitale bodems nodig, herstel van de sponswerking en ruimte om water op te vangen. De verbetering van de bodemkwaliteit vraagt om een gezamenlijke inspanning met bijvoorbeeld agrariërs en andere terreineigenaren. Waterschappen willen daarnaast het bewustzijn bij ondernemers en consumenten vergroten om water te besparen. Ook doen ze onderzoek naar het hergebruik van restwater en de inzet van alternatieve bronnen.
Door de hitte en droogte die komende dagen verwacht wordt, zal het neerslagtekort in Nederland verder toenemen en de waterbeschikbaarheid af nemen. Dit heeft gevolgen voor bijvoorbeeld de scheepvaart en de landbouw, maar ook voor de waterkwaliteit. Voor zwemwater wordt geadviseerd zwemwater.nl of de Zwemwater-app te raadplegen voor actuele zwemadviezen.
Meer negatieve zwemadviezen
Door de hitte stijgt de temperatuur van het water, waardoor het zuurstofgehalte omlaag gaat. Dit bevordert onder meer de algengroei. In vrijwel het hele land zien de waterschappen hierdoor problemen met blauwalg. 14 waterschappen hebben lokaal negatieve zwemadviezen afgegeven. Op zwemwater.nl of in de ZwemWater-app zijn alle zwemlocaties van Nederland te vinden met de actuele adviezen. De waterschappen raden mensen aan om eerst de app of website te raadplegen voordat ze een verkoelende duik nemen in het buitenwater.
Blauwalg en botulisme
Naast blauwalg lopen ook de meldingen van botulisme en vissterfte op. Botulisme is een vorm van voedselvergiftiging, veroorzaakt door een bacterie die veel voorkomt in water met een laag zuurstofgehalte. Deze ziekte is vooral gevaarlijk voor dieren. De waterschappen roepen dan ook op honden niet te laten zwemmen in oppervlaktewater en een melding te maken bij het waterschap van dode vissen of watervogels.
Reddingsacties voor vissen
Om zeldzame vissen te redden, zetten verschillende waterschappen afgelopen week samen met hengelsportverenigingen overzetacties op touw. Vissen in zuurstofarm water of bijvoorbeeld in beken die dreigen droog te vallen werden gevangen en overgezet naar ander, zuurstofrijkere wateren.
Doorkijk voor de droogte
Het neerslagtekort is opgelopen en zal de komende week onder invloed van de hoge temperaturen en het uitblijven van neerslag verder stijgen. Daarna vlakt de stijging van het neerslagtekort enigszins af. De aanvoer van de Rijn bij Lobith is gedaald tot 780 m3/s en zal de komende week verder dalen richting 750 m3/s wat uitzonderlijk laag is voor de zomerperiode. De aanvoer van de Maas bij Sint Pieter is gedaald tot 25 m3/s en zal ook verder dalen. De waterstanden in het IJsselmeer en Markermeer dalen, maar zijn nog voldoende om aan de watervraag te voldoen.
Droogtemaatregelen
De waterschappen en Rijkswaterstaat hebben op veel plaatsen extra maatregelen genomen om water vast te houden en waar mogelijk de aanvoer te vergroten. Daarbij wordt het beschikbare water zo goed mogelijk ingezet om schade en overlast door droogte te voorkomen. Op steeds meer plekken zijn tijdelijke pompinstallaties ingezet om water aan te voeren naar gebieden met een grotere watervraag of om waterkwaliteitsproblemen te voorkomen. Waterschappen in het westen en noorden van het land voeren extra inspecties uit van droogtegevoelige kaden. Er zijn daarbij nog geen schades geconstateerd die aanleiding geven tot zorgen. Om watergebruik te beperken zijn in toenemende mate onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater van kracht.
De droogte zet deze week verder door. Er is plaatselijk enige neerslag gevallen in Nederland, maar niet genoeg om de wateraanvoer en het neerslagtekort te verbeteren. Het huidige neerslagtekort van 224 mm is groter dan in de 5% droogste jaren. Daarom is het landelijke crisisteam voor de droogte vandaag opgeschaald.
De Rijnafvoer is uitzonderlijk laag en zal rond 7 augustus de afvoer vermoedelijk dalen naar 800 m3/s. Dergelijke lage afvoeren zijn in deze periode van het jaar uitzonderlijk. De gemiddelde Maasafvoer daalt in een langzaam tempo. In het grootste deel van Nederland is de huidige situatie wat betreft wateraanvoer en waterkwaliteit nog beheersbaar. Het wordt echter elke week een grotere uitdaging om de negatieve effecten voor natuur, landbouw en scheepvaart te beperken.
Management Team Watertekorten
De verwachting is dat dit nog een tijd aanhoudt, waardoor komende weken mogelijk nieuwe maatregelen volgen om het beschikbare water zo goed mogelijk te verdelen. Minister Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) schrijft vandaag aan de Tweede Kamer deze waterverdeling vanaf nu bij het Managementteam Watertekorten (MTW) neer te leggen. Het MTW bestaat uit Rijkswaterstaat, waterschappen, drinkwaterbedrijven, provincies en betrokken ministeries (LNV, EZK en IenW). Zij bereiden eventuele nationale maatregelen voor om de waterverdeling zo optimaal mogelijk te houden.
Opschalen
De effecten van de droogte worden op steeds meer plekken merkbaar. In Zeeland, Limburg en de Achterhoek levert de droogte problemen op door de lage grondwaterstanden. In West Nederland is sprake van verzilting door de lage rivierafvoeren en in Oost Nederland zijn door de lage waterstand in de rivieren problemen met de wateraanvoer. Veel waterschappen zijn dan ook regionaal opgeschaald vanwege de droogte. Dit betekent in de praktijk dat er veel aanvullende maatregelen worden genomen om de problemen vanwege de droogte in te perken.
Droogtemaatregelen
Zo worden schotbalken geplaatst en vispassages tijdelijk afgesloten om zoet water langer vast te houden. Waar mogelijk zijn peilen opgezet en wordt extra water aangevoerd om water op peil te houden aan de hoge watervraag te voldoen. Ook hebben waterschappen in het zuiden en oosten van het land onttrekkingsverboden ingesteld voor oppervlaktewater en wordt er beperkt geschut voor de scheepvaart.
In West Nederland worden extra inspecties uitgevoerd bij droogtegevoelige waterkeringen. Ook verwachten de waterschappen in het westen de komende weken extra maatregelen te moeten nemen om op te treden tegen de toenemende verzilting.
Verder wordt opgeroepen om zuinig om te gaan met water en worden op verschillende plekken negatieve zwemadviezen gegeven. Door de stijgende temperatuur in het water loopt de kwaliteit terug met blauwalg, botulisme en vissterfte tot gevolg.
