Samen met het Rijk werken de 21 waterschappen aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken: het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Tijdens de jaarlijkse Dijkwerkersdag op donderdag 15 mei in ’s-Hertogenbosch inspireerden bijna 800 dijkwerkers en bestuurders waterveiligheid elkaar. Naast ontmoeten en kennisdelen sprak onder andere minister van Infrastructuur en Waterstaat Barry Madlener de aanwezigen toe.
“Ook het afgelopen jaar is er veel werk verzet door alle dijkwerkers”, zegt Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen en lid van het programmabestuur HWBP. “Dag en nacht beheren onze dijkwerkers met grote betrokkenheid de dijken, gemalen en pompen om Nederland veilig te houden. Daarnaast wordt er keihard gewerkt aan de vele dijkversterkingsprojecten in ons land. En vergeet niet de vele collega’s die overuren hebben gedraaid voor nieuwe afspraken over de financiering van HWBP-projecten die in de periode 2030–2036 in uitvoering gaan. Tijdens de Dijkwerkersdag verdienen zij allemaal een groot applaus voor hun inzet voor Nederland. We zetten hen graag in het zonnetje.”
Herijking van het HWBP in 2025
Om overstromingen in Nederland te voorkomen, worden tot 2050 in totaal 1.400 kilometer aan dijken en 400 sluizen en gemalen versterkt en vernieuwd. De opgave groeit snel, onder andere door extremer weer. Daarvoor zijn menskracht, materieel, geld en ruimte nodig. “Het is belangrijk dat we in de toekomst voldoende ruimte creëren voor water en voor dijkversterking en -uitbreiding”, aldus Vincent Lokin. De waterschappen en het Rijk werken daarom aan het Actieplan Toekomstgericht HWBP om het programma te herijken. Op deze wijze willen ze meer stabiliteit, meer efficiëntie en aanvullende afspraken over de financiering van het HWBP bereiken. Deze afspraken zijn noodzakelijk om Nederland ook in de toekomst te kunnen beschermen tegen de gevolgen van extremer weer. Vanwege de aanpassing van de Omgevingswet moeten alle belangrijke besluiten eind 2025 zijn voorbereid.
Over het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)
De waterschappen beschermen Nederland tegen overstromingen. Zonder goed beheer van dijken, duinen en andere waterkeringen door onze dijkwerkers, zou bijna 60 procent van Nederland regelmatig overstromen. In het kader van het HWBP versterken de waterschappen samen met Rijkswaterstaat in de komende 30 jaar waar nodig de primaire waterkeringen. Deze keringen zijn samen 3.500 kilometer lang.
De 21 waterschappen en het Rijk gaan samen extra investeren in dijkversterkingen binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Het gaat om projecten die in de periode 2030-2036 worden uitgevoerd. Dit onderstreept dat alle partijen de hoogste prioriteit blijven geven aan het op koers houden van dijkversterkingen. Dit om inwoners, vastgoed, infrastructuur en de economie te beschermen tegen overstromingen.
Bevestiging van extra investering door het Rijk
De waterschappen en het Rijk financieren elk de helft van de kosten voor de dijkversterkingen. De uitvoering ligt bij de waterschappen. Voor de uitvoering van dijkversterkingsprojecten in de periode 2030-2036 is een aanvullende investering van 2,5 miljard euro nodig. Vincent Lokin, lid van het programmabestuur van het HWBP namens de Unie van Waterschappen, licht toe: “Op 13 december 2024 hebben de waterschappen besloten om 1,25 miljard euro extra te investeren in het HWBP. Deze bijdrage vanuit de waterschappen komt bovenop de bijna 1,6 miljard euro die op basis van de huidige afspraken al beschikbaar is voor de periode 2030-2036. Voorwaarde voor deze extra investering was wel dat het Rijk zich ook committeert aan de aanvullende opgaven en dat de gezamenlijke prestaties van het programma moeten worden verbeterd. De Tweede Kamer nam op 26 november 2024 unaniem een motie aan waarin de regering werd verzocht prioriteit te geven aan de rijksbijdrage. De waterschappen zijn dan ook tevreden met de bevestiging in de aangepaste begroting van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Het Rijk heeft 1 miljard euro extra beschikbaar gesteld voor het HWBP en aangekondigd dat het resterende deel van 250 miljoen euro op een later moment wordt ingevuld.”
Alliantie van het Rijk en de waterschappen
Binnen het HWBP werken de waterschappen en het Rijk al ruim tien jaar samen aan de versterking van dijken, sluizen en andere primaire waterkeringen. Volgens wettelijke afspraken dragen beide partijen tot 2050 elk de helft van de kosten. Deze samenwerking verkleint de kans op overstromingsschade en beschermt niet alleen inwoners, maar ook grote economische waarde. De omstandigheden zijn de afgelopen jaren veranderd: piekbuien komen vaker voor, hoogwater is heviger, en droogteperiodes duren langer. Daarnaast zijn de normen voor waterveiligheid aangescherpt en de prijzen gestegen. Ondanks deze uitdagingen is dankzij de samenwerking de veiligheid nu beter gewaarborgd dan ooit.
Meer zekerheid over het budget
Om ervoor te zorgen dat de uitvoering ook in de periode 2030-2036 op tempo blijft, is het – gezien de lange voorbereidingstijd van projecten – noodzakelijk om nu al zekerheid te bieden over de benodigde extra investeringen in het HWBP. Met het extra geld ontstaat er geen gat in de programmering van de waterschappen en het HWBP. Zo kunnen de algemene besturen van de waterschappen in 2025 tijdig besluiten nemen over de voorbereiding van deze dijkversterkingsprojecten.
Over het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)
De waterschappen en Rijkswaterstaat beschermen Nederland tegen overstromingen. Zonder goed beheer van dijken, duinen en andere waterkeringen zou zo’n 60 procent van ons land regelmatig overstromen. In het kader van het HWBP versterken de waterschappen samen met Rijkswaterstaat de komende 25 jaar circa 1400 kilometer grote waterkeringen. Kijk voor meer informatie op hwbp.nl.
Ook in de toekomst vraagt waterbeheer om ruimte door zeespiegelstijging, hogere rivierafvoeren, bodemdaling en extremer weer. Het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) hebben daarom afspraken gemaakt over het reserveren van ruimte voor toekomstige dijkversterkingen.
Waterbeheer vraagt ruimte
Voor het versterken van dijken is in de toekomst meer fysieke ruimte nodig. Dat blijkt onder andere uit de tussenbalans van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Als een dijk wordt verhoogd, moet deze ook worden verbreed om hem stevig genoeg te houden. Om te zorgen dat deze ruimte op termijn ook beschikbaar is of komt, zijn afspraken nodig. Bijvoorbeeld over hoe we de ruimte dicht bij een dijk inrichten.
Minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat: “Nederlandse waterexperts werken al eeuwenlang met dijken om ons land te beschermen tegen het water. En de komende eeuwen zullen we dat moeten blijven doen: waterveiligheid is nooit af. Tegelijkertijd willen we ook een hoop andere belangrijke dingen doen in ons land, zoals woningen bouwen. Het is dan slim om in kaart te brengen welke ruimte we in de toekomst nodig hebben voor dijkversterkingen. Op die manier voorkom je dat we nú investeren in een bouwwerk op een bepaalde plek, maar dat we dit in de toekomst moeten afbreken omdat die ruimte nodig is voor een dijkversterking.”
Het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW) hebben daarom afspraken gemaakt over de reservering voor de primaire waterkeringen (dijken en duinen).
De waterschappen
Veel waterschappen hebben in het verleden ruimte gereserveerd voor toekomstige dijkversterkingen. Dit hebben zij gedaan door reserveringszones (zogeheten profielen van vrije ruimte) vast te leggen. De nieuwe afspraken moeten ervoor zorgen dat de reserveringszones worden geactualiseerd in het licht van de nieuwste inzichten. Ook zorgen de afspraken ervoor dat in alle delen van het land wordt gewerkt met eenduidige definities, met ruimte voor gebiedsgerichte kenmerken en aanpak.
Provincies en gemeenten
De ruimte in Nederland is schaars en we kennen vele opgaven die ruimte claimen, zoals woningbouw, wegenbouw, natuur en water. En Nederland is zeker op het efficiënt en effectief gebruikmakend van de beschikbare ruimte innovatief. Door samen een zorgvuldige en integrale afweging te maken over de benodigde ruimte en toedeling van functies kunnen we binnen de reserveringszones met elkaar afspreken wat nog mogelijk is aan andere tijdelijke ruimtelijke ontwikkelingen zonder dat hierdoor plekken die veel later nodig zijn decennia ongebruikt blijven. Regionale gebiedskenmerken vragen lokale/regionale uitwerking. In het ruimtelijk beleid en ruimtelijke instrumenten van provincies en van gemeenten is het van belang om te verwijzen naar de profielen van vrije ruimte. Dit is belangrijk voor de afwegingen die provincies en gemeenten moeten maken.
De komende jaren gaan Rijkswaterstaat, waterschappen, provincies en gemeenten de afspraken concretiseren en implementeren in het omgevingsbeleid om regionaal te bepalen op welke plekken er ruimte beschikbaar moet blijven voor bijvoorbeeld hogere en bredere dijken.
De 21 waterschappen willen € 1,25 miljard extra investeren in dijkversterkingen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Deze extra bijdrage komt bovenop de bijna € 1,6 miljard die de waterschappen met de huidige wettelijke afspraken in de periode van 2030 tot 2036 al beschikbaar stellen. Het geeft aan dat de waterschappen topprioriteit blijven geven aan het op koers houden van dijkversterkingen in Nederland om inwoners, onroerend goed, infrastructuur en onze economie te beschermen.
Commitment van het Rijk
Portefeuillehouder waterveiligheid Jeroen Haan van de Unie van Waterschappen: “Op 13 december hebben de waterschappen tijdens de Ledenvergadering aangeven dat dijkversterkingen niet mogen stagneren. Alle 21 waterschappen willen de betreffende waterschapsbesturen voldoende zekerheid bieden om nu projecten te kunnen opstarten die tussen 2030 en 2036 in uitvoering gaan. Voorwaarde is wel dat alliantiepartner het Rijk zich ook committeert aan de extra opgaven. De waterschappen zien commitment van het Rijk. Zo heeft de Tweede Kamer op 26 november unaniem een motie aangenomen die de regering verzoekt om prioriteit te geven aan het Rijksdeel van de financiering (ook € 1,25 miljard). Met een brief vragen we het Rijk om deze extra middelen in de periode 2030-2036 verder te concretiseren en om in de Voorjaarsnota 2025 aan te geven hoe deze middelen beschikbaar komen.”
In het HWBP werken de waterschappen en het Rijk al tien jaar binnen een alliantie aan de versterking van dijken, sluizen en andere waterkeringen. Dat doen ze met een wettelijke afspraak om tot 2050 beide de helft te financieren. Dit verkleint de kans op schade door overstromingen en beschermt Nederlanders en veel economische waarde. De omstandigheden zijn de afgelopen tien jaar flink veranderd. Dankzij het goede werk van de alliantie is de veiligheid nu waarschijnlijk groter dan ooit. Maar ondertussen wordt de opgave groter: meer piekbuien, vaker en heftiger hoogwater, langere periodes van droogte. Er gelden nieuwe, strengere normen en de prijzen van grondstoffen zijn gestegen.
Geen zekerheid over beschikbaar budget
De omstandigheden en groeiende opgave vragen om een grotere inzet en meer financiële middelen. Om het tempo van de uitvoering en de lange voorbereidingen van de vele projecten in Nederland op orde te houden, is er € 2,5 miljard extra investering nodig voor het starten van dijkversterkingsprojecten die in de periode 2030-2036 in uitvoering gaan. Van de waterschappen en het Rijk vraagt dat ieder de helft van de kosten: van beide € 1,25 miljard extra.
De algemeen besturen van de uitvoerende waterschappen moeten in 2025 besluiten nemen over de start van deze grote projecten. Maar op dit moment is er geen zekerheid dat er in de periode 2030-2036 geld vanuit het HWBP voor die projecten beschikbaar is.
Op donderdag 7 november vergaderde de Commissie Waterkeringen (CWK) van de Unie van Waterschappen over het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Een samenvatting van de hoofdpunten.
Middellangetermijnfinanciering HWBP
De CWK adviseert om de Ledenvergadering op 13 december het besluit voor te leggen over de middellangetermijnfinanciering van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Er is vertrouwen dat alle 21 waterschappen instemmen. In de oplegger wordt de bespreking in de CWK opgenomen: niet bij alle waterschappen is unanimiteit over het besluit, besluitvorming in 2025 over de zeven voorwaarden is belangrijk, met verduidelijking van de voorwaarden en een planning op hoofdlijnen, dat de realisatie van 50-40-10 aangehouden wordt en de medefinanciering van het Rijk voorwaarde blijft.
Consultatiereactie HWBP-programmering
De CWK stemt in met de reactiebrief die voorligt. Voor bespreking in het Programmabestuur HWBP is de boodschap dat de waterschappen niet blij zijn met de basisvariant, maar dat het niet anders kan. De commissie vraagt het Rijk ook de verantwoordelijkheid te nemen voor de helft van de middellangetermijnfinanciering, zodat de waterschappen verder kunnen met projecten. Daarnaast vragen ze de programmadirectie om de indexering van de jaarlijkse cap te adresseren.
Kamerbrief
De CWK mist de uitstraling van een gezamenlijke boodschap in de Kamerbrief. In het Programmabestuur HWBP doen de waterschappen het aanbod om samen met het directoraat-generaal Water en Bodem (DGWB) naar de Kamerbrief te kijken.
Maandag 14 oktober bracht Tweede Kamerlid Aant Jelle Soepboer (NSC) een werkbezoek aan Wetterskip Fryslân. Soepboer is recent waterwoordvoerder geworden; het was daarom vooral een kennismakingsbezoek. Hij ging in gesprek met dijkgraaf Luzette Kroon en dagelijks bestuurder waterveiligheid Frank Jorna. Ook bracht hij een bezoek aan dijkversterkingsproject Ternaard-Peazens-Moddergat. Onder de vlag van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) wordt hier 14,4 kilometer dijk versterkt.
Blijven investeren in dijkversterking om Friesland te beschermen
Doordat aan de voet van de dijk tussen Ternaard en Peazens-Moddergat de Waddenzee ligt, kan de dijk hier niet buitenwaarts worden versterkt. Er is daarom gekozen om de dijk die er ligt, breder en hoger te maken. Daarbij houdt de dijk dezelfde uitstraling als nu. Omdat de dijk omhoog gaat, is het ook nodig om de dijk aan de binnenkant te verbreden.
Het project is onderdeel van het grootste dijkversterkingsprogramma ooit in Friesland en een van de vele projecten binnen het HWBP. Doel is dat in 2050 alle dijken in Nederland aan de nieuwe normen voor waterveiligheid voldoen. Die opgave wordt steeds groter en uitdagender: meer hoosbuien, vaker hoogwater afvoeren, langere periodes van droogte.
Doorzettingsvermogen
“We hebben gesproken over het belang voor de financiering van het HWBP door het Rijk”, zegt DB-lid Frank Jorna. “Dit najaar moeten er namelijk belangrijke besluiten worden genomen over de financiering van toekomstige projecten in heel Nederland. Er is € 1,25 miljard extra nodig van zowel de waterschappen als het Rijk om in 2025 dijkversterkingsprojecten op diverse plekken in Nederland te kunnen starten. Deze projecten moeten in de periode 2030-2036 gerealiseerd worden. Ook heeft de watersector behoefte aan een snelle herijking van de afspraken over het HWBP en de toekomstige financiering tot en met 2050. Die afspraken liggen tot 2028 vast. Waterveiligheid is een gezamenlijke verantwoordelijkheid die vraagt om solidariteit en doorzettingsvermogen van alle betrokken partijen.”
Klimaatbestendig 2050+
Tijdens het bezoek kwamen ook onderwerpen zoals Natura 2000 en water en bodem sturend aan bod. Zo hebben gedeputeerde Staten van de Provincie Fryslân en dagelijks bestuur van Wetterskip Fryslân de visie Fryslân Klimaatbestendig 2050+ opgesteld. Deze visie gaat over hoe we ons water- en bodemsysteem kunnen aanpassen en bestendig maken aan de veranderingen van het klimaat. Belangrijke punten in de visie zijn onder meer het zorgen voor genoeg zoetwater en drinkwater, waterveiligheid, het behoud van de kwaliteit van de bodem en het tegengaan van bodemdaling in het veengebied. De provincie en Wetterskip Fryslân werken de visie uit naar concrete acties. Dit doen ze samen met overheden, belangrijke partijen en inwoners van het waterschap.
Op maandag 9 september brachten VVD-Tweede Kamerleden Peter de Groot en Jacqueline van den Hil een werkbezoek aan het dijkversterkingsproject Hansweert. Ze werden vergezeld door hun partijgenoten uit de Provinciale Staten van Zeeland en de algemene vergadering van waterschap Scheldestromen. Het werkbezoek stond in het teken van waterveiligheid en het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).
HWBP toonbeeld samenwerking Rijk en waterschappen
Hansweert is onderdeel van het het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP), de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Doel is dat in 2050 alle dijken aan de nieuwe normen voor waterveiligheid voldoen. Het HWBP bestaat dit jaar tien jaar en vormt het toonbeeld van hoe het Rijk en de waterschappen samenwerken aan waterveiligheid in Nederland. Die opgave wordt steeds groter en uitdagender: meer hoosbuien, vaker hoogwater afvoeren, langere periodes van droogte. Daarom gelden er gelden nieuwe, deels strengere normen.
Langjarige perspectieven
“Dijkversterkingen binnen het HWBP kennen een lange voorbereidingstijd en daarvoor zijn langjarige perspectieven nodig”, zegt dijkgraaf Toine Poppelaars van waterschap Scheldestromen. “Dat was onze hoofdboodschap aan de Haagse vertegenwoordigers. Dit najaar moeten er bijvoorbeeld belangrijke besluiten worden genomen over de financiering van toekomstige projecten. Er is € 1,25 miljard extra nodig van zowel de waterschappen als het Rijk om in 2025 dijkversterkingsprojecten op diverse plekken in Nederland te kunnen starten. Deze projecten moeten in de periode 2030-2036 gerealiseerd worden. Ook heeft de watersector behoefte aan een snelle herijking van de afspraken over het HWBP en de toekomstige financiering tot en met 2050. Die afspraken liggen tot 2028 vast. Deze opdracht is een gezamenlijke verantwoordelijkheid die vraagt om solidariteit en doorzettingsvermogen van alle betrokken partijen.”
De 21 waterschappen werken met Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken: Het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Ruim 1000 dijkwerkers inspireerden elkaar tijdens de jaarlijkse Dijkwerkersdag op 28 maart. Naast ontmoeten en het delen van kennis, vierden ze samen ook een klein feestje omdat het HWBP tien jaar bestaat.
Applaus voor alle dijkwerkers
Om overstromingen in Nederland te voorkomen wordt er binnen het HWBP tot 2050 in heel Nederland 2.000 kilometer aan dijken en 400 sluizen en gemalen versterkt. Bestuurder Jeroen Haan van de Unie van Waterschappen: “Ook het afgelopen jaar is er veel werk verzet door alle dijkwerkers. Bijvoorbeeld tijdens het werk aan de vele dijkversterkingsprojecten in Nederland. Maar ook tijdens het hoog water in de kerstvakantie van 2023. Zonder mopperen beheerden dijkwerkers en andere waterbeheerders dag en nacht met grote betrokkenheid onze dijken, gemalen en pompen om Nederland veilig te houden. Tijdens de Dijkwerkersdag verdienen ze nogmaals een groot applaus.”
10 jaar Hoogwaterbeschermingsprogramma
Om overstromingen in Nederland te voorkomen, wordt er tot 2050 in heel Nederland niet 1500 maar 2000 kilometer aan dijken en 400 sluizen en gemalen versterkt en opgeknapt. De opgave groeit snel, onder andere door extremer weer. Daarvoor is menskracht, materieel, geld en ruimte nodig. “Het is belangrijk dat we in de toekomst voldoende ruimte voor onze rivieren en voor dijkversterking en -uitbreiding creëren”, aldus Haan. “Dat geldt ook voor financiële middelen in het Deltafonds voor de financiering van Dijkversterkingen.”
Volgens de nieuwste inzichten door de landelijke beoordelingsronde primaire keringen is er tot het jaar 2050 een grotere investering nodig. Niet € 13 miljard maar een investering van € 24 miljard nodig om de primaire waterkeringen in Nederland op orde te houden. Hierover zijn de waterschappen met het Rijk in gesprek. Haan: “10 jaar HWBP is een prachtige mijlpaal en een mooi natuurlijk moment om samen met alle waterpartners te kijken wat er beter en anders kan. Kunnen we bijvoorbeeld meer van elkaar leren? Kunnen we projecten vergelijkbaarder maken om meer snelheid en kostenbesparing te creëren? Met alle kennis en ervaring die we nu hebben opgedaan, gaan we de komende jaren al die kilometers dijk in Nederland versterken om Nederland veilig te houden.”
Over het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)
De waterschappen beschermen Nederland tegen overstromingen. Zonder goed beheer aan dijken, duinen en andere waterkeringen door onze dijkwerkers zou 60 procent van Nederland regelmatig overstromen. In het kader van het HWBP versterken de waterschappen samen met Rijkswaterstaat in de komende 30 jaar waar nodig de primaire waterkeringen. Samen zijn deze keringen 3.500 kilometer lang. Kijk voor meer informatie op www.hwbp.nl.
Minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat stuurde woensdag 8 november het Landelijk Veiligheidsbeeld Primaire Waterkeringen naar de Tweede Kamer. Hierin duidt hij de beoordelingen van de primaire waterkeringen, zoals duinen en dijken. Veel keringen vragen om versterking om in 2050 te voldoen aan de nieuwe, strengere waterveiligheidsnormen. De opgave is groter dan verwacht, ook financieel gezien.
Jeroen Haan, portefeuillehouder Waterveiligheid in het bestuur van de Unie van Waterschappen, steunt de bevindingen van de minister. “Op dit moment vindt de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken plaats: het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Hiermee zorgen de waterschappen en Rijkswaterstaat dat in 2050 alle primaire waterkeringen voldoen aan de nieuwe normen voor waterveiligheid. Voor de werkzaamheden tot 2028 zijn financiële afspraken gemaakt met het Rijk. Voor de periode tot 2050 moeten die worden gemaakt in de komende kabinetsperiode, zeker nu uit de beoordelingen blijkt dat de opgave groter is dan verwacht.”
Zorg voor voldoende ruimte
De Unie van Waterschappen roept de minister en het Rijk op om verder te kijken. Haan: “Het klimaat verandert en daar moeten we tijdig op anticiperen. Dat vraagt om een langetermijnvisie voor de ruimtelijke inrichting en de waterveiligheid in Nederland na 2050. In alle ruimtelijke plannen moeten we daarom nu al ruimte reserveren voor dijkversterking en wateropvangen. In de toekomst zijn hogere en bredere dijken nodig. Naast geld kost dat veel ruimte.”
3500 kilometer aan primaire waterkeringen
Ongeveer 3500 kilometer aan primaire waterkeringen beschermt Nederland tegen overstromingen: van de zee, grote rivieren, meren en plassen. Met de lage ligging van ons land en het veranderende klimaat is en blijft waterveiligheid topprioriteit. De waterschappen en Rijkswaterstaat inspecteren, onderhouden en versterken de waterkeringen in Nederland permanent. Ze werken hiervoor intensief samen met ministeries en andere partners.
Nieuwe veiligheidsnormen zijn strenger
Sinds 2017 gelden er in Nederland nieuwe, strengere normen voor waterveiligheid. Deze gaan uit van de kans op het bezwijken van een dijk en houden rekening met de effecten van klimaatverandering en de gevolgen van een overstroming . Hoe groter de te beschermen waarde, hoe kleiner de overstromingskans mag zijn. En dus hoe strenger de norm. Op basis van het oordeel wordt onderzocht welke maatregelen nodig zijn om aan de nieuwe veiligheidsnormen te voldoen.
De eerste Landelijke Beoordelingsronde Overstromingskans van primaire waterkeringen (LBO-1) werd in januari 2023 afgerond. Hierin beoordeelden de waterschappen en Rijkswaterstaat de Nederlandse primaire waterkeringen volgens de nieuwste, strengere veiligheidsnormen die in 2050 gelden. In juni publiceerde de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) als toezichthouder een feitelijke rapportage over de beoordelingsresultaten. Daaruit bleek dat 38% van alle trajecten al voldoet aan de strengere eisen. Keringen die nog niet voldoen, zijn op dit moment veilig door het werk van de beheerders. Ze worden op termijn versterkt in het HWBP. Alle resultaten en de voortgang zijn online inzichtelijk op het waterveiligheidsportaal.
Start nieuwe beoordelingsronde 2023-2035
Primaire keringen worden iedere 12 jaar volgens de wet beoordeeld op basis van de meest actuele kennis, zoals nieuwe klimaatscenario’s van het KNMI. De waterschappen en Rijkswaterstaat starten in 2023 met de voorbereidingen op een nieuwe beoordelingsronde tot 2035 (LBO-2). Ze doorlopen het hele proces opnieuw. Daarbij maken ze gebruik van de resultaten en ervaringen uit de eerste beoordelingsronde.
Op de laatste Kamerdag voor het zomerreces dienden verschillende politieke partijen 15 moties in tijdens het Tweeminutendebat Water. Alle moties gingen over onderwerpen die tijdens het jaarlijkse Commissiedebat water aan de orde kwamen.
Een overzicht van de moties die werden aangenomen door de Tweede Kamer:
Landelijke vergunningsplicht voor grondwateronttrekkingen
D66 kreeg een Kamermeerderheid voor een onderzoek naar een landelijke vergunningsplicht voor grondwateronttrekkingen. Als dit onderzoek positieve uitkomsten heeft, moet het kabinet daarna zo snel mogelijk een landelijke vergunningsplicht of een landelijke meldplicht voor alle grondwateronttrekkingen instellen.
In gesprek over meldplicht grondwateronttrekkingen
De Unie van Waterschappen gaat het gesprek met de 21 waterschappen aan over het instellen van een meldplicht voor grondwateronttrekkingen. Zoals in de Visie op Grondwater is aangegeven willen de waterschappen de grondwatervoorraad goed beschermen. Ook willen ze goed zicht hebben op grondwateronttrekkingen. De waterschappen nemen maatregelen om meer (grond)water vast te houden, het zicht op de onttrekkingen te verbeteren en de regelgeving waar nodig aan te scherpen.
Natuurontwikkeling bij dijkversterking
De ChristenUnie wilde met een motie bereiken dat natuurontwikkeling nadrukkelijk betrokken wordt bij dijkversterkingen. De waterschappen vinden dat een goed idee en doen dit al. Zo is een biodiversiteit grasmat ook goed voor de erosiebestendigheid van waterkeringen.
Onderzoek Chemours
Een onderzoek naar ‘nul uit de pijp’ van Chemours was de inzet van een motie van de Partij voor de Dieren. De Unie van Waterschappen is voorstander van bronbeleid: wat niet in het water komt aan gevaarlijke stoffen, hoeft er later ook niet uit. In het Kamerdebat werd aangegeven dat er een onderzoek naar dit voorstel wordt ingesteld. De Unie van Waterschappen juicht dit toe.
Medicijnresten
Tenslotte vroeg de VVD in een motie om de door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gereserveerde middelen voor de aanpak van medicijnresten in ons water sneller en effectiever in te zetten. Juist op de plekken waar de effecten van de medicijnresten het grootst zijn. De waterschappen voeren al een aantal demoprojecten uit op ongeveer 30 rioolwaterzuiveringen.
