Om schade door weersextremen te beperken, moet water sturend zijn voor de ruimtelijke inrichting.
Waterschappen roepen op om bij de bouw van nieuwe woningen toekomstbestendige keuzes te maken in water-, land- en bodemgebruik. In de regio is hiervoor meer samenwerking en regie nodig. De waterschappen vragen het kabinet dit ordeningsprincipe te omarmen en er structureel financieel aan bij te dragen.
Zeespiegelstijging
De aarde warmt op. Hierdoor verandert het klimaat. Deze verandering is duidelijk te zien aan de temperatuur- en zeespiegelstijging. Volgens het KNMI is de temperatuur in Nederland in de afgelopen 30 jaar met gemiddeld 1,1 °C gestegen en blijft deze stijgen. Ook is de prognose dat de zeespiegel tot 1,2 meter stijgt in 2100 ten opzichte van het begin van de eeuw. Bij ongewijzigd beleid wordt de kritische grens van een mondiale temperatuurstijging van 1,5 °C die in het Klimaatakkoord van Parijs is afgesproken al in 2030 bereikt. Een stijging boven de grens van 2 °C zou tot onbeheersbare situaties kunnen leiden met versneld afsmelten van de ijskappen en nog veel grotere zeespiegelstijgingen.
Oorzaken klimaatverandering
Het klimaat verandert door verschillende oorzaken, zoals de activiteit van de zon, vulkaanuitbarstingen en meteorietinslagen. Maar uit het rapport van IPCC , het klimaatpanel van de Verenigde Naties, blijkt overduidelijk dat de klimaatverandering van de afgelopen 150 jaar vooral door de mens is veroorzaakt. Dit komt vooral door de toename in uitstoot van broeikasgassen als CO2 en methaan. De verbranding van aardolie, aardgas en steenkool zorgt voor een toename in CO2. Landbouw, moerasgas in waterrijke gebieden en het weglekken van aardgas zorgen voor een toename in methaan.
Gevolgen klimaatverandering
De klimaatverandering brengt grote gevolgen met zich mee. Zo krijgen we steeds vaker te maken met extreem weer zoals zware hoosbuien. Daarbij valt er in het voorjaar, najaar en de winter meer neerslag. Ook is er meer kans op overstromingen en wateroverlast. Rivieren kunnen bij hevige regenval het water niet meer goed afvoeren en de riolering kan het vele water ook niet meer aan.
In de zomer wordt het juist droger en heter. Hittegolven kunnen leiden tot een watertekort en hebben onder andere gevolgen voor de natuur. Zo komen er door de opwarming van het water meer blauwalgen voor en krijgen vissen het moeilijker omdat warmer water minder zuurstof bevat. Daarnaast hebben hittegolven effect op de landbouw en de gezondheid van mensen.
Aanpassen en beperken
In het Deltaprogramma staat hoe we Nederland voorbereiden op overstromingen en hoogwater. Samen met het Rijk, de provincies en gemeenten werken de waterschappen aan de veiligheid van de dijken, voldoende beschikbaarheid van zoet water en aanpassingen in de ruimtelijke inrichting om wateroverlast en hittestress te voorkomen.
Ook doen de waterschappen er alles aan om verdere klimaatverandering te beperken. Zo is de CO2-voetafdruk door de productie van biogas en de inkoop van groene stroom verminderd met 68%. Ook zijn de waterschappen voor minstens 40% zelfvoorzienend door eigen duurzame energieproductie. Het doel is om in 2025 helemaal energieneutraal te zijn. Daarnaast wordt er gewerkt aan een visie en aan strategieën richting klimaatneutrale en circulaire waterschappen.
Wat doet de Unie van Waterschappen?
De Unie van Waterschappen maakt afspraken met de Rijksoverheid over de bijdrage van de waterschappen aan het tegengaan van klimaatverandering (mitigatie) en het beperken van de gevolgen (adaptatie). De afspraken voor adaptatie zijn vastgelegd in het Nationaal Bestuursakkoord Water Actueel.
Voor mitigatie zijn de afspraken vastgelegd in het Klimaatakkoord dat de Unie van Waterschappen begin 2010 sloot met het Rijk. Via het Klimaatakkoord stimuleert de Unie activiteiten op het gebied van klimaat bij de waterschappen en zorgt de Unie dat kennis op het gebied van klimaat actief wordt gedeeld.
Samengevat zijn de belangrijkste ambities van de waterschappen in het Klimaatakkoord van 2019:
- 100% energieneutraliteit in 2025 door het opwekken van duurzame energie als biogas, wind- en zonne-energie en aquathermie
- Mee organiseren van de Regionale Energiestrategieën
- Bijdragen aan groen gas productie
- Aquathermie ter beschikking stellen voor verwarming van de gebouwde omgeving
- Samenwerken met energiecoöperaties voor o.a. windmolens en zonnepanelen
- De veenweidenaanpak faciliteren
- Grond-, Weg- en Waterwerken (GWW) zoveel mogelijk klimaatneutraal en circulair uitvoeren.
De Klimaatmonitor Waterschappen onderzoekt elk jaar de voortgang van de ambities van de waterschappen voor klimaat en duurzaamheid, zowel binnen het individuele waterschap als van de gehele waterschapssector. De monitor is daarnaast een goed instrument voor de individuele waterschappen om te sturen op beleid en projecten op het gebied van CO2- reductie, energiebesparing en duurzame energie.