De Raad deed dat op verzoek van minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken. De Unie van Waterschappen is bij het onderzoek betrokken en herkent het belang van het werken met integrale akkoorden, gezien de grote actuele opgaven, zoals klimaatverandering, digitalisering en verduurzaming.
Houvast bij toekomstige akkoorden
De Unie van Waterschappen kan zich vinden in de aanbevelingen die de Raad voor Openbaar Bestuur (ROB) doet. De aanbevelingen geven houvast bij toekomstige akkoorden en convenanten. Ook gelooft de Unie dat de aanbevelingen de waterschappen in de regio kunnen helpen, als checklist bij toekomstige akkoorden, zowel met andere overheden als met maatschappelijke partners.
Agendering van vraagstukken
Uit de analyse blijkt dat akkoorden helpen bij politieke en publieke agendering van belangrijke maatschappelijke vraagstukken en een breed gedeelde probleemdefinitie. En maatschappelijke akkoorden geven aanzet tot co-creatie, innovatie en vergroting van de uitvoeringsmogelijkheden. Met akkoorden worden belanghebbenden betrokken voor er beleid wordt gemaakt. Brede maatschappelijke akkoorden als sturingsarrangement zijn dus welkom en noodzakelijk.
Advies aan het kabinet
De ROB baseert haar advies aan het kabinet op onder meer verdiepend onderzoek naar het Klimaatakkoord en het Nationale preventieakkoord. Volgens de ROB is het werken via akkoorden gezien de vele multidisciplinaire maatschappelijke vraagstukken een welkome en noodzakelijke werkwijze. De Raad beveelt de volgende spelregels aan:
- ‘Bezint eer ge begint’ aan akkoordprocessen.
- Formuleer een heldere kader- en doelstelling.
- Propageer en praktiseer de Aanwijzingen voor convenanten.
- Kies een duidelijke rol.
- Borg een goede representatie aan de onderhandelingstafels.
- Neem het parlement mee in akkoordprocessen.
- Geef koepel- en brancheorganisaties ruimte en tijd om hun leden te consulteren.
- De politiek heeft het laatste woord, met een bijzondere verantwoordelijkheid voor de regering.
- Maak gebruik van relevante kennis en ervaringen rond akkoordprocessen.
- Maak werk van evenwichtskunst.
De Raad neemt in het advies ook een checklist op over te borgen publieke waarden, normen en controlevragen.
Kabinet onderschrijft aanbevelingen
In een kabinetsreactie verwelkomt ook minister Ollongren het advies. De minister neemt de aanbevelingen van de ROB ter harte bij het ontwerpen van akkoorden in de toekomst. Minister Ollongren onderschrijft daarnaast de aanbeveling dat het Rijk een bewuste keuze moet maken welke rol(len) de verschillende organen van de Rijksoverheid hebben en hoe zij deze wil vervullen. Niet zelden is de het kabinet of een minister immers zowel procesarchitect, regisseur, medeonderhandelaar als medewetgever.
Lees het volledige adviesrapport ‘Besturen met akkoorden als evenwichtskunst‘ op de website van de Raad voor Openbaar Bestuur.
