De wet waarmee het belastingstelsel van de waterschappen is aangepast, wijzigt onder meer het belastbare feit van de zuiveringsheffing. En introduceert de mogelijkheid voor waterschappen om privaatrechtelijke afspraken te maken over de zuivering van zogenoemde separate afvalwaterstromen en de prijs daarvan. De Unie van Waterschappen heeft een handreiking opgesteld om waterschappen te ondersteunen bij het maken van deze afspraken.
Wat is een separate afvalwaterstroom?
Niet al het afvalwater dat in een rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) wordt gezuiverd, komt via het openbaar vuilwaterriool (het gemeentelijk riool) bij de waterschappen terecht. Soms komt afvalwater op een andere manier. Bijvoorbeeld per as (tankwagen) of via een particulier(e) rioolstelsel of leiding direct op een transportleiding, gemaal of rwzi van het waterschap terecht. Dit worden separate afvalwaterstromen genoemd. De zuivering van separate afvalwaterstromen behoort niet tot de wettelijke taak van het waterschap. Dat betekent onder andere dat het waterschap voor de zuivering van dit afvalwater geen zuiveringsheffing kan heffen. Het waterschap kan voor de zuivering van een separate afvalwaterstroom wel een privaatrechtelijke overeenkomst sluiten met de aanbieder van het afvalwater.
Handreiking separate afvalwaterstromen
De handreiking die de Unie van Waterschappen heeft opgesteld schetst het juridisch kader waarin ook de definitie voor separate afvalwaterstromen aan bod komt. Daarnaast komen de overwegingen aan bod die een rol kunnen spelen bij het behouden of aantrekken van deze stromen. Verder wordt aandacht besteed aan de voorwaarden die opgenomen kunnen worden in de privaatrechtelijke overeenkomst tussen het waterschap en de aanbieder van de separate afvalwaterstroom. Ook komt de wijze van prijsbepaling aan de orde. Tenslotte worden de fiscale aspecten (btw en de vennootschapsbelasting), de rollen en bevoegdheden van het waterschap, vergunning-technische zaken en de financiële verantwoording behandeld. De handreiking is naar alle waterschappen gestuurd.
Hoe wordt de prijs bepaald voor het zuiveren van separate afvalwaterstromen?
De prijs voor het zuiveren van separate afvalwaterstromen moet minimaal de totale kosten dekken die het waterschap voor deze zuivering maakt. Dit noemen we de integrale kostprijs. Alle uitgaven die direct of indirect te maken hebben met het zuiveren van het afvalwater worden meegerekend. Voorbeelden hiervan zijn personeelskosten, onderhoud van apparatuur, energieverbruik en het vervangen of afschrijven van installaties die gebruikt worden. Het doel van deze berekening is om ervoor te zorgen dat de kosten eerlijk, transparant en volgens de wet worden vastgesteld.
De afgesproken prijs wordt vastgelegd in een contract tussen het waterschap en de aanbieder van het afvalwater. In dit contract worden afspraken gemaakt over hoe de kosten zijn opgebouwd en welke regels of voorwaarden verder gelden. Dit zorgt ervoor dat beide partijen duidelijkheid hebben over de financiële verplichtingen en eventuele extra afspraken.
Moet het waterschap ook afspraken maken met particuliere huishoudens?
In Nederland zijn honderden huishoudens direct aangesloten op een (pers)leiding of rwzi van het waterschap. In enkele gevallen heeft het waterschap het eigendom en beheer van rioolstelsels (in het buitengebied) van gemeenten overgenomen. Hierdoor wordt het afvalwater niet via een openbaar vuilwaterriool op de rwzi van het waterschap gebracht. In andere gevallen was het doelmatiger om huishoudens in de buurt van een rwzi direct aan te sluiten op het transportstelsel van het waterschap in plaats van op de gemeentelijke riolering. In al deze situaties is volgens de letter van de wet sprake van een separate afvalwaterstroom. Voor deze separate afvalwaterstromen afkomstig van huishoudens moeten waterschappen ook privaatrechtelijke afspraken maken.