Biodiversiteit

Bij het werk van de waterschappen spelen biodiversiteit en ecologie een belangrijke rol. De waterschappen kunnen dan ook helpen de Nederlandse biodiversiteit te versterken en daarmee de biodiversiteitscrisis tegen te gaan.
Standpunt:

De biodiversiteit in Nederland staat er niet goed voor.

De achteruitgang gaat sneller dan ooit. En dat is een probleem. Want een gezonde natuur is de basis voor een gezonde leefomgeving. Ook bij de zorg voor schoon en voldoende water biedt een goede biodiversiteit veel voordelen.

Wat is biodiversiteit?

Biodiversiteit is de verscheidenheid aan planten, dieren, micro-organismen en schimmels, de levensgemeenschappen die ze vormen en de ecosystemen waarin ze leven.

Afname van biodiversiteit

Verwacht wordt dat door klimaatverandering het biodiversiteitsverlies verder toeneemt. Wetenschappers hebben onderzocht dat zelfs een geringe opwarming van de aarde een groot negatief effect kan hebben op soorten en populaties. Veel oorspronkelijke soorten verdwijnen door het veranderende klimaat, waardoor de biodiversiteit wereldwijd verarmt. Invasieve soorten krijgen meer kans om zich explosief te vermenigvuldigen. Ook voltrekt de klimaatverandering zich sneller dan dat veel soorten zich kunnen aanpassen.

Waarom houden de waterschappen zich met biodiversiteit bezig?

Het is dagelijkse kost voor de waterschappen om bij te dragen aan een gezond ecologisch evenwicht. Zij kunnen helpen de Nederlandse biodiversiteit te versterken. De maatregelen die de afgelopen decennia bijvoorbeeld zijn genomen om de waterkwaliteit te verbeteren, bevorderen ook de biodiversiteit. Een gezonde natuur is een vereiste voor schoon water, en andersom. Maar ook bij de zorg voor voldoende water speelt de natuur een belangrijke rol. Het verbeteren van de biodiversiteit gaat voor veel waterschappen samen met het uitvoeren van hun wettelijke taken. Maar er liggen ook nog veel kansen om biodiversiteit in projecten op te nemen.

Wat doen de waterschappen?

Waterschappen zetten hun expertise in om samen met grondgebruikers, terreinbeheerders en andere overheden maatregelen uit te voeren die bijdragen aan het behoud en de ontwikkeling van de biodiversiteit in Nederland. Bij de inrichting en het beheer van oppervlaktewateren, waterschapsterreinen en dijken versterken zij de natuur. Bijvoorbeeld door het aanleggen van natuurlijke oevers, het herstel van meanderende beken, het zorgen voor migratievoorzieningen voor vissen (aanleg van vistrappen en visvriendelijk maken van gemalen) en het met elkaar verbinden van natuurgebieden. Daarvoor hebben ze unieke mogelijkheden met het beheer van een uitgebreid netwerk van watergangen en dijken dat heel Nederland doorkruist. Dit Blauwgroene Netwerk beslaat bij elkaar maar liefst 250.000 km.

Ook kunnen de waterschappen bijdragen aan duurzame beschikbaarheid van zoetwater voor natuurterreinen en landbouwgronden. Dergelijke inspanningen zijn gunstig voor vissen, insecten, amfibieën, planten, vogels en zoogdieren. Bekijk meer voorbeelden van hoe de waterschappen biodiversiteit stimuleren.

Het biokompas

Waterschappen zijn niet allemaal hetzelfde. Het is dus logisch dat het beleid voor biodiversiteit per waterschap verschilt. De waterschappen stelden een biokompas op met 5 gezamenlijke principes waarmee ieder waterschap op een eigen manier kan werken aan biodiversiteit:

  • Waterschappen erkennen maatschappelijke verantwoordelijkheid voor biodiversiteit.
  • Waterschappen zijn deel van een netwerk dat ze willen versterken.
  • Waterschappen maken ook met kleine ingrepen een groot verschil.
  • Waterschappen wegen biodiversiteit mee met elke opgave.
  • Waterschappen werken samen en staan open voor initiatieven.

Biodiversiteit in de stad

De natuur in de stad is belangrijk voor het versterken van de biodiversiteit. In de stad is veel variatie; meer dan op het platteland waar vaker slechts enkele gewassen worden geteeld (monocultuur). Ook worden in de stad minder bestrijdingsmiddelen gebruikt. Iedereen kan zelf bijdragen aan meer biodiversiteit. Onder andere door de tuin te vergroenen. De waterschappen steunen daarom acties van bijvoorbeeld Stichting Steenbreek [link naar Stichting Steenbreek], waarin mensen beloond worden met gratis plantjes wanneer ze tegels uit hun tuin hebben verwijderd.

Biodiversiteit op het platteland

Waterschappen werken samen met agrariërs aan waterkwaliteit, bijvoorbeeld via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer. Ook zorgen veel waterschappen voor bloemrijke dijken in hun gebied. Zo gaan veiligheid en natuurvriendelijk beheer samen. Planten en bloemen op de dijk zorgen voor een sterke wortelmat die net zo erosiebestendig is als een kleilaag. Sommige waterschappen, zoals Amstel, Gooi en Vecht, hebben het initiatief genomen om watergangen die niet jaarlijks opgeschoond hoeven te worden, te typeren als ‘groene sloten’. Die hoeven maar eens in de 3 jaar te worden opgeschoond. Goed voor de biodiversiteit!

Wat doet de Unie van Waterschappen?

De Unie van Waterschappen lobbyt namens de waterschappen in Den Haag en Brussel voor regelgeving op het gebied van biodiversiteit. Ook stemt de Unie af met andere koepelorganisaties, zoals IPO, VNG en natuurorganisaties.

De Unie van Waterschappen is partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, net als veel waterschappen. Hiermee bevestigen de gezamenlijke waterschappen hun toezegging om zich de komende jaren actief in te zetten om de biodiversiteit in Nederland te versterken. Als partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel denkt de Unie van Waterschappen mee over de rol van de waterschappen bij de verdere invulling en realisatie van het deltaplan. Bijvoorbeeld door te werken aan het Blauwgroene Netwerk. Ook helpt het de Unie om nieuwe samenwerkingsverbanden aan te gaan.

Er wordt ook gewerkt aan een monitor voor biodiversiteit door en met de waterschappen. Daarnaast is er een team biodiversiteit waarin onder meer kennisuitwisseling en samenwerking tussen waterschappen plaatsvindt, en ideeën worden ontwikkeld.

Online magazine Biodiversiteit? #hoedan

Meer weten over hoe waterschappen zich inzetten om de biodiversiteit in Nederland te versterken? Bekijk het online magazine Biodiversiteit? #hoedan


Medewerkers bij dit thema

Beleidsadviseur waterbeleid
Beleidsadviseur water, energie en ruimte