Rioolwaterzuiveringen (rwzi's) kunnen meer dan alleen schoon water leveren.
Rwzi's zijn een belangrijk instrument bij het zorgen voor schoon oppervlaktewater. De belangrijkste regelgeving voor rwzi’s is de Europese richtlijn Stedelijk afvalwater.
Rwzi's kunnen ook een rol spelen in de circulaire economie door terugwinning van grondstoffen (fosfaat). Daarnaast kunnen rwzi’s door de productie van biogas en opwerking van restwarmte uit rioolwater een bijdrage leveren aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen.
Wij willen:
- niet belemmerd worden door de bestaande regelgeving (taskforce herijking afvalstoffen);
- maximaal duurzame energie winnen;
- innovatie stimuleren;
- dat het hemelwater (regenwater) wordt afgekoppeld van de riolering;
- dat de zuiveringsheffing betaalbaar blijft;
- reductie van broeikasgassen en methaan op de rwzi's.
Waterschappen gebruiken de term rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) of soms voor het gemak: rioolwaterzuivering of waterzuivering. Soms kom je ook de termen afvalwaterzuiveringsinstallatie (awzi) of afvalwaterzuivering tegen. De waterschappen gebruiken deze namen niet. Zij denken namelijk niet meer in termen van ‘afval’ maar in termen van ‘grondstof’.
Hoe werkt de zuivering van rioolwater?
De rwzi’s ontvangen het rioolwater van de gemeentes via de riolering. Dat heet het stedelijk afvalwater. Grote bedrijven kunnen rechtstreeks op de rwzi’s aangesloten zijn. Vanaf de overnamepunten tussen gemeente en waterschap gaat het vervuilde water via rioolgemalen en persleidingen naar de rwzi. Bij de rwzi maakt het waterschap het rioolwater zo schoon dat het de natuur in kan. Het gezuiverde water gaat naar kanalen, beken en plassen. Het restproduct slib gaat naar de slibverwerking.
De techniek van het zuiveren gebeurt in verschillende stappen. Het vervuilde water stroomt eerst door een rooster. Hier worden grove delen, zoals bladeren, plastic, billendoekjes en maandverband, eruit gefilterd. Daarna maakt het water een reis door de rioolwaterzuivering. Langs de voorbezinktanks waar het slib naar de bodem zakt. Naar de beluchtingstank waar bacteriën het rioolwater schoon ‘eten’. En uiteindelijk naar de nabezinktank, waar de volgegeten bacteriën weer van het water gescheiden worden. Dan kan het schone water geloosd worden op het oppervlaktewater.
Meer weten over de werking van het waterzuiveringsproces? Bekijk de duidelijke uitleg van waterschap Vallei en Veluwe.
Andere methodes
Sommige rwzi’s werken op een andere manier. Bijvoorbeeld met de Nereda-methode. Het voordeel hiervan is onder meer dat er minder ruimte nodig is, en dat het doelmatiger is. Bekijk dit filmpje om te zien hoe dat werkt.
Waterschapsbedrijf Limburg werkt aan nog een andere techniek: Verdygo. Traditionele rwzi’s bestaan uit ingegraven, betonnen bassins. Verdygo-installaties bestaan uit compacte, bovengrondse modules die met ‘plug and play’ aan elkaar worden gekoppeld. Deze modules zijn eenvoudig te vervangen en te vervoeren. Ook kunnen ze gemakkelijk worden opgeschaald en afgeschaald. Bekijk deze video om te zien hoe het werkt.
Wat gebeurt er met het slib?
Bij het zuiveren van afvalwater ontstaat dus als afvalproduct slib. Dit slib wordt ontwaterd en soms vergist. Bij het vergistingsproces ontstaat biogas dat weer kan worden omgezet naar elektriciteit. Dit kan worden gebruikt om de rwzi van energie te voorzien. Het slib dat de rwzi’s niet zelf kunnen gebruiken gaat met vrachtwagens naar de slibverwerkingsbedrijven.
Vervuilende stoffen
Als het rioolwater binnenkomt op de rwzi kan gemeten worden welke vervuilende stoffen erin zitten. Denk aan medicijnresten, microplastics, PFAS of andere zeer zorgwekkende stoffen. De Unie van Waterschappen is voorstander van bronaanpak: we moeten zorgen dat deze stoffen niet op de rwzi’s terechtkomen. Maar zolang de oplossing nog niet bij de bron van de vervuiling ligt, blijft er discussie over in hoeverre de waterschappen deze stoffen uit het water moeten halen en wie dat betaalt.
Big brown data
Er zitten veel gegevens in het rioolwater die iets kunnen zeggen over de volksgezondheid. Die gegevens noemen we Big Brown Data. De waterschappen bemonsteren 4 keer per week op alle rwzi’s en analyseren de monsters op Covid-restanten. Daarmee kunnen we zien waar het virus zich in Nederland ophoudt.
Groene oplossingen
De waterschappen gebruiken de rwzi’s ook voor groene oplossingen. Bijvoorbeeld door op het grote terrein van een rwzi zonnepanelen te plaatsen.
Wat doet de Unie van Waterschappen?
De Unie behartigt de belangen van de waterschappen in Den Haag en Brussel en ontwikkelt een visie op de waterketen. Daarin werken we samen in de waterketen met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en met koepelorganisaties VNG en IPO. We stimuleren de waterketensamenwerking. Daarnaast streven we naar bronaanpak, waarbij de vervuilers van water worden aangepakt.