Medicijnresten in het water vormen een mogelijk probleem voor de ecologische waterkwaliteit en voor het maken van drinkwater.
Daarom moeten in de hele medicijnketen stappen worden gezet. Dus bij productie, gebruik, inzameling en zuivering ervan. Ook moeten gebruik- en milieuschadelijkheidsgegevens van alle geneesmiddelen openbaar worden. Alleen dan kunnen we goed maatregelen nemen en de effecten daarvan controleren.
De waterschappen pleiten voor een zogenoemde uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor medicijnfabrikanten. Daarmee worden de verantwoordelijkheid en de kosten voor het voorkómen van milieuschade neergelegd bij de producent van stoffen. Voor de waterschappen is dit een universeel principe dat voor alle stoffen moet gelden. Zodat de vervuiler betaalt.
De medicijnresten in het water vormen een mogelijk probleem voor de ecologische waterkwaliteit en het maken van drinkwater. Daarom moeten in de gehele medicijnketen – productie, gebruik, inzameling en zuivering – stappen worden gezet. Om gericht maatregelen te kunnen nemen en effecten te monitoren, moeten gebruik- en milieuschadelijkheidsgegevens van alle geneesmiddelen openbaar worden.
Jaarlijks 190 ton
Via ontlasting en urine en door het wegspoelen van oude medicijnen via de gootsteen, komen medicijnresten in het rioolwater terecht. Ieder jaar komt er via het riool zo’n 509 ton aan medicijnresten in het riool terecht. Daarvan kunnen de rioolwaterzuiveringsinstallaties zo’n 190 ton niet goed verwijderen. Dit water komt dus na de zuivering in het riool alsnog in het oppervlaktewater terecht.
In de landelijke hotspotanalyse van de rioolwaterzuiveringen staat op welke locaties de waterkwaliteit wordt beïnvloed door geneesmiddelen in gezuiverd afvalwater.
Slecht voor het milieu
Medicijnen in het oppervlaktewater hebben negatieve gevolgen voor de natuur, maar die zijn niet zo makkelijk meetbaar te maken. Er zijn aanwijzingen dat de cocktail aan microverontreinigingen in het oppervlaktewater, waar medicijnresten een deel van zijn, op sommige plekken invloed kan hebben op insecten en vissen. Het gedrag wordt bijvoorbeeld anders of er zijn invloeden op de voortplanting.
Een aantal medicijnen zijn voorgedragen als kandidaat voor de lijst prioritaire stoffen uit de Kaderrichtlijn Water (KRW). Op deze lijst staan stoffen die een groot risico vormen in en via het watermilieu en die in heel Europa met voorrang moeten worden aangepakt.
Ketenaanpak Medicijnresten
In de Ketenaanpak Medicijnresten werkt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samen met alle partijen die in deze keten een rol spelen. Ziekenhuizen, artsen, apothekers, farmaceuten, waterschappen en drinkwaterbedrijven werken samen om de hoeveelheid medicijnresten in oppervlakte- en grondwater terug te dringen.
De waterschappen en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) doen mee in de ketenaanpak. Door onderzoek brengen ze in kaart hoe groot het probleem van medicijnresten in het oppervlaktewater is. Ook onderzoeken de waterschappen hoe ze medicijnresten beter uit rioolwater kunnen verwijderen. Regionale samenwerking met ziekenhuizen, huisartsen en apothekers is daarbij belangrijk voor het delen van kennis over de effecten van medicijnresten in water en het ontwikkelen van bronmaatregelen.
Medicijnafval inleveren
Het komt geregeld voor dat mensen thuis medicijnen overhouden. Helaas worden deze overgebleven medicijnen vaak weggegooid of door de gootsteen gespoeld. Maar medicijnresten horen niet tussen het gewone huisafval en moeten zeker niet worden weggespoeld via gootsteen of toilet. De waterschappen besteden hier aandacht aan en roepen mensen op overgebleven medicijnen terug te brengen naar de apotheek.
Wat doen de waterschappen?
De waterschappen filteren zoveel mogelijk de medicijnresten uit het water op de rioolwaterzuivering. Maar dat is niet volledig mogelijk. Daarom zoeken de waterschappen naar betere manieren om medicijnresten uit het water te verwijderen. De waterschappen werken in een aantal proefprojecten aan oplossingen om het probleem aan te pakken. Deze projecten zijn gericht op een betere zuivering van huishoudelijk afvalwater via innovatieve technieken.
In 2020 heeft het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat hiervoor 30 miljoen euro subsidie beschikbaar gesteld en er volgt een tweede tranche met nog eens 30 miljoen.
Wat doet de Unie van Waterschappen?
De Unie van Waterschappen neemt deel aan de nationale Ketenaanpak Medicijnresten uit Water. De Unie lobbyt daarnaast voor openbaarheid van gegevens van de industrie over gebruik en schadelijkheid voor het milieu. Als rioolwaterzuiveringen aanvullend moeten zuiveren op medicijnresten moet er een financiële regeling komen.