Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)

In het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) versterken de waterschappen en Rijkswaterstaat minimaal 1.300 km dijken en 500 sluizen en gemalen tot 2050.
Standpunt:

Waterveiligheid moet prioriteit hebben.

Er moet voldoende geld blijven op de Dijkrekening voor dijkversterkingen. Andere uitgaven mogen niet ten koste gaan van dit budget. De bijdrage van de waterschappen aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) moet voorspelbaar zijn.

Omdat het om waterveiligheid gaat, mogen de versterkingsprojecten niet gehinderd worden door de stikstofproblematiek. 

Ook is het noodzakelijk om bij locatiekeuzes en inrichting van gebieden water als ordenend principe te houden, om op die manier nu en in de toekomst het land te kunnen beschermen tegen overstromingen.

Nederland is kwetsbaar voor overstromingen. Zonder de dijken en duinen zou meer dan de helft van ons land regelmatig onder water lopen. We willen een volgende grote overstroming vóór zijn door waterkeringen te versterken om te voldoen aan de wettelijke norm. Zo werkt het HWBP aan een land waar je veilig kunt wonen, werken en recreëren.

Hoe werkt het HWBP?

Waterschappen en Rijkswaterstaat zijn de beheerders van primaire keringen in Nederland. Primaire waterkeringen zijn dijken, duinen of kunstwerken die het achterland beschermen tegen water uit de zee of de grote rivieren. De waterschappen en Rijkswaterstaat beoordelen of de primaire waterkeringen voldoen aan de veiligheidsnormen. Deze veiligheidsnormen zijn in 2017 vernieuwd en vastgesteld. Keringen die nog niet aan de norm voldoen, worden versterkt. De keringbeheerder meldt de versterking aan bij het HWBP voor subsidie. Het HWBP plant alle versterkingsprojecten in een gezamenlijk programma dat jaarlijks wordt vastgesteld in het Deltaprogramma.

2 HWBP’s

Sinds waterschappen en Rijkswaterstaat de keringen toetsen, zijn er twee Hoogwaterbeschermingsprogramma’s gestart. Het HWBP-2 is gestart in 2007 en bevat de versterkingen op basis van de tweede landelijke toetsronde. Veruit de meeste projecten van HWBP-2 zijn al afgerond en de dijken voldoen aan de destijds geldende wettelijke norm. Het HWBP-2 heet 2 omdat het de versterkingen betreft van de keringen die in de tweede landelijke toetsronde afgekeurd zijn. De keringen die in de eerste landelijke toetsronde afgekeurd zijn, zijn niet in een hoogwaterbeschermingsprogramma versterkt, maar via andere programma’s.

Het HWBP (voorheen ook HWBP-3 of nieuwe HWBP genoemd) is gestart in 2014 en bevat de versterkingen op basis van de derde landelijke toetsronde en de versterkingen op basis van de lopende beoordelingsrondes. Het HWBP is de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken.

> Meer over de verschillen tussen HWBP en HWBP 2

Wie doen mee aan het HWBP?

Het HWBP wordt uitgevoerd op basis van afspraken die zijn vastgelegd in het Bestuursakkoord Water. De belangrijkste afspraak is dat de waterschappen en het Rijk beide 50% bijdragen aan de kosten. Zij storten dit geld op de Dijkrekening. De Dijkrekening is onderdeel van het Deltafonds. Uit het Deltafonds worden allerlei maatregelen gefinancieerd, bijvoorbeeld ook op het vlak van klimaatadaptatie. Het geld van de Dijkrekening is specifiek voor het HWBP.

In de praktijk is Rijkswaterstaat de uitvoeringsverantwoordelijke namens het Rijk. Daarom werken waterschappen met het Rijk samen aan uitvoerbaar beleid en de financiën van het HWBP, en met Rijkswaterstaat in een alliantie aan de uitvoering van het HWBP. In 2019 hebben waterschappen en Rijk in de alliantieprincipes vastgelegd welke zaken ze belangrijk vinden in de samenwerking.

Wat doet de Unie van Waterschappen?

De Unie vertegenwoordigt de waterschappen in overleggen met het Rijk over uitvoerbaar beleid en de financiën van het HWBP. Wij voeren bijvoorbeeld gezamenlijk de vijfjaarlijkse evaluaties van de subsidieregeling uit. De Unie berekent ook de jaarlijkse bijdragen van de waterschappen aan de Dijkrekening.

Het Unie-bestuurslid dat verantwoordelijk is voor het onderwerp waterveiligheid is samen met de Directeur-Generaal van Rijkswaterstaat voorzitter van het programmabestuur HWBP. Het bestuurslid wordt geadviseerd door beleidsadviseurs van de waterschappen en de standpunten worden bepaald via de Uniecommissie Waterkeringen (CWK) en de bijbehorende werkgroep Waterkeringen.

Verder faciliteert de Unie afspraken tussen waterschappen en alliantiepartijen die in het belang zijn van het HWBP. Zoals een samenwerkingsovereenkomst waarmee waterschappen invulling geven aan het leveren van 50% van de capaciteit van de programmadirectie.

Ook helpt de Unie om de duurzaamheidsopgave van de waterschappen mede in het HWBP vorm te geven.


Medewerkers bij dit thema

Beleidsadviseur WBI / HWBP