De ambitie om in 2025 al volledig energieneutraal te zijn, staat onder druk. Oorzaken zijn onder andere negatieve elektriciteitsprijzen, netcongestie en vertraging in de realisatie van nieuwe projecten. De prognose laat zien dat dit doel naar verwachting over enkele jaren wel zal worden gehaald. De Unie van Waterschappen zal deze ontwikkelingen meenemen in de herijking in 2026 van de sectorale visie ‘Op weg naar klimaatneutraliteit’.
Weerbaar elektriciteitsnet
De waterschappen dragen actief bij aan de weerbaarheid van het elektriciteitsnet. Door het tijdelijk afschakelen van installaties (curtailment) helpen zij het net te balanceren en voorkomen zij overbelasting. Daarmee zijn de waterschappen niet alleen gebruiker, maar ook deel van de oplossing voor netcongestie.
Belangrijke bevindingen Klimaatmonitor
Enkele conclusies uit het rapport:
- Duurzame energie: De productie van duurzame energie steeg met 252 Terra Joule primair (TJp), vooral dankzij nieuwe windturbines. De grootste bron in de duurzame energieopwekking is nog altijd de productie van biogas door slibvergisting op de rioolwaterzuiveringsinstallaties
- Energieverbruik: Na een piek in 2023 daalde het energieverbruik in 2024 met 2,4 %, maar blijft hoger dan het langjarig gemiddelde. Dit komt vooral door overvloedige regenval als gevolg van klimaatverandering
- Broeikasgassen: De gerapporteerde uitstoot (scope 1, 2 en 3 CO2-eq emissies) in 2024 bedraagt 777.725 ton CO2-equivalenten. Dit komt overeen met de CO2-uitstoot van bijna 100 duizend huishoudens. In vergelijking met de CO2-eq uitstoot in de rapportage van de Klimaatmonitor verslagjaar 2023 is er sprake van een daling van 1,2 %. Er is bij de waterschappen meer aandacht voor de reductie van methaan- en lachgasemissies.
- Mobiliteit: Het aandeel elektrische dienstauto’s verdubbelde, en de CO₂-uitstoot van zakelijk verkeer daalde licht.
- Duurzaam opdrachtgeverschap: In 2021 hebben de waterschappen besloten tot een gezamenlijke aanpak op duurzaam opdrachtgeverschap. Deze aanpak is vastgelegd in de strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap Waterschappen. Daarin staat hoe de waterschappen hun duurzame ambities vertalen naar hun opdrachten aan de markt. De helft van de waterschappen (11 van de 21) heeft aangegeven de strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap te hebben vertaald naar een implementatieplan.
- Circulaire economie: In 2024 hadden 18 waterschappen een vastgesteld beleid op het gebied van circulaire economie. Steeds meer waterschappen verankeren circulaire principes in hun beleid, maar structurele monitoring blijft een aandachtspunt.
Aanbevelingen
Concrete aanbevelingen voor verdere verduurzaming zijn onder meer betere afstemming van rapportageverplichtingen, uitbreiding van monitoring op methaanemissies en het stimuleren van duurzaam opdrachtgeverschap. Ook is het advies om meer aandacht te besteden aan bepaalde specifieke uitstoot (scope 3-emissies en kort-cyclische CO₂-uitstoot). Deze aanbevelingen zullen worden opgepakt.
Werken aan een duurzame toekomst
De Unie van Waterschappen benadrukt het belang van samenwerking, kennisdeling en bestuurlijke betrokkenheid om de klimaatdoelen te realiseren. Erik den Hertog, Portefeuillehouder Energie: “De waterschappen zijn ambitieus maar ook realistisch. Met oog voor wat nodig is. De aanpak van de wateroverlast tijdens de extreem natte jaren 2023 en 2024 onderstreept hoe groot de opgave is. De waterschappen blijven onverminderd streven naar het realiseren van de sectorale ambitie van 100 procent klimaatneutraliteit in 2035. Alleen samen kunnen we ons land beter wapenen tegen toekomstige extremen.”
> Bekijk de complete rapportage Klimaatmonitor Waterschappen