Wateroverlast

Wateroverlast doet zich voor als het water in oppervlaktewater zo hoog oploopt dat het buiten de oevers treedt en het land op stroomt, wat inundatie wordt genoemd. Wateroverlast kan ontstaan als er over een langere periode veel neerslag valt (zoals in de winter van 2023-2024) of als het in korte tijd heel hard regent, bijvoorbeeld met piek- of hoosbuien in de zomer. Door klimaatverandering zien we deze weersextremen steeds vaker voorkomen.
Standpunt:

Wateroverlast door hevige regen is niet altijd te voorkomen. Door goed voorbereid te zijn, kunnen we de gevolgen zoveel mogelijk beperken.

Dit doen we door:

  • Te zorgen dat de regionale watersystemen op orde zijn
  • Ruimtelijke inrichtingsmaatregelen te nemen, om te zorgen dat de gevolgen van wateroverlast beperkt blijven
  • Waterbewustzijn vergroten  over wateroverlast. Zodat ook ondernemers en burgers voorzorgsmaatregelen kunnen treffen
  • Het voorbereiden op eventuele crisissituaties

Toekomstbestendige aanpak

Klimaatverandering, intensivering van ruimtegebruik, droogte en bodemdaling vergroten de kans op wateroverlast. Investeringen in maatregelen en aanpassing van de ruimtelijke inrichting zijn dan ook hard nodig om watersystemen robuust en veerkrachtig te houden.

Water en bodemsysteem leidend bij ruimtelijke ordening

De waterschappen vinden dan ook dat het water- en bodemsysteem geen puzzelstukje is maar dat het de tafel moet zijn waarop de complexe puzzel van de ruimtelijke ordening moet worden gelegd. Als we daar nu niet de juiste keuzes in maken, zadelen we toekomstige generaties op met schade en overlast.

Rol van waterschappen

Het is de taak van de waterschappen om te zorgen dat de regionale watersystemen goed functioneren, zowel tijdens normale omstandigheden als tijdens perioden van hevige regen of langdurige droogte. Waterschappen zijn niet verantwoordelijk voor wateroverlast door (regen)water op het land of door te hoge grondwaterstanden. Dat is de eigen verantwoordelijkheid van huis- en landeigenaren en ondernemers. Particulieren en (agrarische) ondernemers kunnen zich verzekeren tegen schade aan gebouwen of aan hun gewassen door extreme weersomstandigheden zoals neerslag.

99,5% van de watersystemen op orde

Volgens het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Omgevingswet moeten watersystemen voldoen aan bepaalde normen. Momenteel voldoet 99,5% van de systemen aan de provinciale normen. Voor de resterende gebieden worden er maatregelen getroffen.  De waterschappen hebben hier maatregelen voor gepland in de vorm van extra waterbergingen en/of afvoercapaciteit van watergangen en gemalen. In veel provinciale verordeningen wordt 2027 aangehouden als mijlpaal om overal aan de normering wateroverlast te voldoen.

Strategie wateroverlast

De aanpak van wateroverlast bij waterschappen bestaat uit twee onderdelen:

  • Ten eerste moeten we goed voorbereid zijn door de risico’s te kennen, early warning systemen (verwachtingen voor neerslag en waterstanden) en crisisbeheersing op orde te hebben.
  • Ten tweede moeten we op tijd maatregelen nemen om wateroverlast te voorkomen en de gevolgen ervan te beperken. Bij deze maatregelen geven we water meer ruimte en zorgen we dat problemen niet naar andere gebieden worden verplaatst. We volgen de aanpak ‘vasthouden-bergen-afvoeren’, waarbij we water vasthouden en opslaan om het daarna gecontroleerd af te voeren. Dit helpt wateroverlast benedenstrooms te beperken en verdroging bovenstrooms te voorkomen.

Wat doet de Unie van Waterschappen?

Vanuit de Unie werken we aan het vergroten van het waterbewustzijn via de campagne Ons Water en aan beleidsvoorstellen voor de normering wateroverlast, klimaatadaptatie en ruimte voor water (water en bodem sturend). Verder werken we mee aan de stresstesten wateroverlast, die de risico’s en gevolgen van wateroverlast in beeld brengen.


Medewerkers bij dit thema

Beleidsadviseur water en klimaat