Waterschapsbelastingen

De waterschappen spelen met hun investeringen in op ontwikkelingen als zeespiegelstijging, droogte, regenwateroverlast, scherpere milieueisen en verzilting. Waterschappen financieren hun taken vrijwel volledig uit eigen belastingheffing.

Waarom heffen de waterschappen belasting?

Voor veilige dijken en voldoende en gezond oppervlaktewater en het zuiveren van rioolwater is geld nodig. Dit geld verkrijgen de waterschappen uit belastinginkomsten. De waterschappen hebben een eigen belastingstelsel dat hen in staat stelt om het geld dat zij voor hun taken nodig hebben, bijeen te brengen.

Op deze wijze is gegarandeerd dat er voldoende geld is voor de taken van de waterschappen. Als het geld uit de Rijksbegroting moet komen, is dat niet zeker. Dan kan het gebeuren dat er meer geld gaat naar andere belangen, ten koste van het waterbeheer.

Waaruit bestaan de belastingen?

De meest bekende waterschapsbelastingen zijn de watersysteemheffing, de zuiveringsheffing en de verontreinigingsheffing. Inwoners en eigenaren van gebouwen en gronden (bijvoorbeeld landbouwgrond en natuurgrond) betalen voor de watersysteemheffing. Ook eigenaren van wegen betalen mee aan de watersysteemheffing. De zuiveringsheffing wordt door gebruikers van woningen en bedrijfspanden betaald. Als afvalwater rechtstreeks op oppervlaktewater wordt geloosd, wordt verontreinigingsheffing betaald.

Wat is de watersysteemheffing?

Met de watersysteemheffing bekostigen de waterschappen:

• de waterkeringszorg: bescherming tegen overstromingen vanuit de zee of de grote rivieren;
• het waterkwantiteitsbeheer: afvoer van water in natte periodes en aanvoer van water in droge periodes;
• de zorg voor de kwaliteit van oppervlaktewater: baggeren, natuurvriendelijke oevers en bestrijding van een overmaat aan voedingsstoffen in het water.

Wat is de zuiveringsheffing?

De zuiveringsheffing is de belasting die waterschappen heffen voor het zuiveren van afvalwater. Dat water komt via de gemeentelijke riolering op de zuiveringsinstallaties van de waterschappen terecht.

Overige waterschapsbelastingen

Naast de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing kunnen waterschappen nog de volgende belastingen heffen:

• een verontreinigingsheffing voor inwoners en bedrijven die hun afvalwater direct op oppervlaktewater lozen;
• een wegenheffing: deze belasting wordt geheven door vijf waterschappen die in hun gebied of in een deel daarvan wegen beheren en onderhouden;
• een precariobelasting voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven grond of water van het waterschap;
• rechten en leges, bijvoorbeeld leges voor een vergunningaanvraag bij het waterschap..

Hoe berekenen waterschappen de hoogte van de belastingen?

Jaarlijks stelt elk waterschap de hoogte van de belastingtarieven voor het eigen gebied vast. De tarieven van de waterschapsbelastingen zijn kostendekkend. Dat wil zeggen dat de tarieven zodanig worden vastgesteld dat het waterschap met de belastinginkomsten de kosten kan dekken die de taakuitoefening met zich meebrengt.

Het bedrag van de waterschapsbelastingen verschilt van waterschap tot waterschap. Dit komt vooral doordat gebieden van elkaar verschillen en daarom de eisen aan het waterbeheer anders zijn. Het ene waterschap heeft bijvoorbeeld veel dijken in beheer en het andere niet. Dit is van invloed op de kosten van het waterschap en dus ook op de belastingtarieven.

Kwijtschelding

Elk jaar valt de belastingaanslag van het waterschap op de deurmat. Inwoners die de belasting niet of niet helemaal kunnen betalen, kunnen bij hun waterschap kwijtschelding aanvragen. Kwijtschelding is bij de meeste waterschappen mogelijk voor de ingezetenenheffing (onderdeel van de watersysteemheffing) en voor de zuiveringsheffing voor woonruimtes. Maar omdat waterschappen zelf bepalen of ze kwijtschelding verlenen, kan dit soms anders zijn en kan een waterschap besluiten om bijvoorbeeld van de zuiveringsheffing geen kwijtschelding te verlenen. Samen verlenen de waterschappen elk jaar voor enkele tientallen miljoenen euro’s aan kwijtschelding. Als een burger tijdelijk moeite heeft met het betalen van de belastingaanslag, kan om een betalingsregeling worden gevraagd.

Verhuizen

De waterschapsbelastingen worden meestal aan het begin van het jaar verstuurd. De belastingen hebben betrekking op het hele jaar. Als een inwoner in de loop van het jaar naar het gebied van een ander waterschap verhuist en de zuiveringsheffing op dat moment al heeft betaald, kan deze persoon geld terugvragen. De inwoner gaat vanaf het moment van verhuizing namelijk ook al aan het waterschap in de nieuwe woonomgeving betalen.

De watersysteemheffing wordt bij een verhuizing niet verminderd. Het waterschap in de nieuwe woonomgeving stuurt namelijk pas vanaf 1 januari van het nieuwe jaar weer een aanslag. Dit geldt ook voor de watersysteemheffing die aan bijvoorbeeld woningeigenaren wordt opgelegd.

Meer weten over de waterschapsbelasting in jouw regio? Neem dan contact op met jouw waterschap of met het gemeenschappelijk belastingkantoor dat voor jouw waterschap de waterschapsbelastingen heft. Op de site van jouw waterschap staat welk belastingkantoor dat precies is.

Aanpassing belastingstelsel

De waterschappen hebben eind 2020 een voorstel ingediend bij de toenmalige minister van Infrastructuur en Waterstaat om een aantal knelpunten in het belastingstelsel op te lossen. Het voorstel van de waterschappen is inmiddels omgezet in een wet. De wet treedt op 1 januari 2026 in werking.

Wat doet de Unie van Waterschappen?

De Unie zet zich in voor zo effectief mogelijke wet- en regelgeving rond de waterschapsbelastingen, waarbij voldoende ruimte blijft bestaan voor regionale bestuurlijke beleidskeuzes.

En we denken met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mee over een bredere aanpak om de bekostiging van het Nederlandse waterbeheer nóg toekomstbestendiger te maken.

> Meer over waterschapsbelastingen op Waterschapsspiegel