De Unie van Waterschappen wil een robuust belastingstelsel voor de waterschappen.
Dat betekent: een belastingstelsel dat zorgt voor voldoende middelen en de waterschappen in staat stelt om de kosten van de taken op een goede manier over de belastingbetalers te verdelen. Daarom streeft de Unie naar zo effectief mogelijke wet- en regelgeving rond de waterschapsbelastingen, waarbij voldoende ruimte blijft bestaan voor regionale bestuurlijke beleidskeuzes.
De waterschappen spelen met hun investeringen in op ontwikkelingen als zeespiegelstijging, droogte, regenwateroverlast, scherpere milieueisen en verzilting. Waterschappen financieren hun taken vrijwel volledig uit eigen belastingheffing.
Waarom heffen de waterschappen belasting?
Voor veilige dijken, schoon en voldoende oppervlaktewater en het zuiveren van rioolwater is geld nodig. Dit geld verkrijgen de waterschappen uit belastinginkomsten. De waterschappen hebben een eigen belastingstelsel dat hen in staat stelt om het geld dat zij voor hun taken nodig hebben, bijeen te brengen.
Op deze wijze is gegarandeerd dat er voldoende geld is voor de taken van de waterschappen. Als het geld uit de Rijksbegroting moet komen, is dat niet zeker. Dan kan het gebeuren dat er meer geld gaat naar andere belangen, ten koste van het waterbeheer.
Waaruit bestaan de belastingen?
De meest bekende waterschapsbelastingen zijn de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing. Inwoners en eigenaren van gebouwen en gronden (bijvoorbeeld landbouwgrond) betalen voor de watersysteemheffing. De zuiveringsheffing wordt door gebruikers van woningen en bedrijfspanden betaald.
Wat is de watersysteemheffing?
Met de watersysteemheffing bekostigen de waterschappen:
- de waterkeringszorg: bescherming tegen overstromingen vanuit de zee of de grote rivieren;
- het waterkwantiteitsbeheer: afvoer van water in natte periodes en aanvoer van water in droge periodes;
- de zorg voor de kwaliteit van oppervlaktewater: baggeren, natuurvriendelijke oevers en bestrijding van een overmaat aan voedingsstoffen in het water.
Wat is de zuiveringsheffing?
De zuiveringsheffing is de belasting die waterschappen heffen voor het zuiveren van afvalwater. Dat water komt via de gemeentelijke riolering op de zuiveringsinstallaties van de waterschappen terecht.
Overige waterschapsbelastingen
Naast de watersysteemheffing en de zuiveringsheffing kunnen waterschappen nog de volgende belastingen heffen:
- een verontreinigingsheffing voor inwoners en bedrijven die hun afvalwater direct op oppervlaktewater lozen;
- een wegenheffing: deze belasting wordt door die waterschappen geheven die in hun gebied wegen beheren en onderhouden;
- een precariobelasting voor het hebben van voorwerpen onder, op of boven grond of water van het waterschap;
- rechten en leges, bijvoorbeeld de belasting voor een vergunning van het waterschap.
Hoe berekenen waterschappen de hoogte van de belastingen?
Jaarlijks stelt elk waterschap de hoogte van de belastingtarieven voor het eigen gebied vast. De tarieven van de waterschapsbelastingen zijn kostendekkend. Dat wil zeggen dat de tarieven zodanig worden vastgesteld dat het waterschap met de belastinginkomsten de kosten kan dekken die de taakuitoefening met zich meebrengt.
Het bedrag van de waterschapsbelastingen verschilt van waterschap tot waterschap. Dit komt vooral doordat gebieden van elkaar verschillen en daarom de eisen aan het waterbeheer anders zijn. Het ene waterschap heeft bijvoorbeeld veel dijken in beheer en het andere niet.
Kwijtschelding
Inwoners die de belasting niet of niet helemaal kunnen betalen, kunnen bij hun waterschap kwijtschelding aanvragen. Kwijtschelding is meestal mogelijk voor de watersysteemheffing die door ingezetenen wordt betaald en voor de zuiveringsheffing voor woonruimtes. Maar omdat waterschappen zelf bepalen of ze kwijtschelding verlenen, kan het per geval verschillen welke belasting wordt kwijtgescholden. Samen verlenen de waterschappen elk jaar voor enkele tientallen miljoenen euro’s aan kwijtschelding.
Verhuizen
De aanslagen voor de waterschapsbelastingen vallen meestal aan het begin van het jaar op de deurmat. De aanslagen hebben betrekking op het hele jaar. Als een inwoner in de loop van het jaar naar het gebied van een ander waterschap verhuist en de aanslag zuiveringsheffing op dat moment al heeft betaald, kan deze persoon geld terugvragen. De inwoner betaalt vanaf het moment van verhuizing namelijk ook al aan het waterschap in de nieuwe woonomgeving.
Van de aanslag watersysteemheffing voor ingezetenen wordt bij een verhuizing geen restitutie verleend. Het waterschap in de nieuwe woonomgeving stuurt namelijk pas vanaf 1 januari van het nieuwe jaar weer een aanslag.
Wil je meer weten over de waterschapsbelasting in jouw regio? Neem dan contact op met jouw waterschap.
Aanpassing belastingstelsel
De waterschappen hebben in 2020 een voorstel ingediend bij de toenmalige minister van Infrastructuur en Waterstaat om een aantal knelpunten in het belastingstelsel op te lossen. De Tweede Kamer moet over dit voorstel stemmen.
Wat doet de Unie van Waterschappen?
De Unie zet zich in voor een zo effectief mogelijke wet- en regelgeving rond de waterschapsbelastingen, waarbij voldoende ruimte blijft bestaan voor regionale bestuurlijke beleidskeuzes.
De Unie werkt eraan om de voorstellen uit 2020 om te laten zetten in wetgeving. Ook onderzoeken we de mogelijkheden voor een wendbaarder stelsel. En denken met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat mee over een bredere aanpak om de bekostiging van het Nederlandse waterbeheer toekomstbestendiger te maken.
> Meer over waterschapsbelastingen op Waterschapsspiegel