Oppervlaktewater in Nederland is al het water dat zich boven de grond bevindt: het water in rivieren, sloten, kanalen, meren en dergelijke. De waterschappen zijn verantwoordelijk voor de oppervlaktewaterkwaliteit in de kleinere wateren. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de grotere wateren zoals de Rijn en de Maas. Grondwater en drinkwater vallen dus niet onder oppervlaktewater.
Geen drinkwater
Drinkwater wordt door de drinkwaterbedrijven verzorgd en niet door de waterschappen. De drinkwaterbedrijven winnen wel drinkwater uit oppervlaktewater. Zij zuiveren het oppervlaktewater nog extra zodat het geschikt is om te drinken. Grondwater valt onder de verantwoordelijkheid van de provincies.
Normen voor oppervlaktewater
De kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland moet aan bepaalde milieukwaliteitsnormen voldoen. Die zijn vastgelegd in de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). KRW stelt kaders waaraan het oppervlaktewater in Europa in 2027 moet voldoen. Binnen deze Europese richtlijnen hebben lidstaten ruimte om zelf doelen in te vullen. Uiteraard in afstemming met hun buurlanden. Als de doelen niet gehaald worden, kan de Europese Unie boetes opleggen. Het oppervlaktewater in Nederland voldoet nog niet aan de doelstellingen van de KRW. Dit betekent dat we de waterkwaliteit moeten verbeteren.
Waardoor wordt het oppervlaktewater vervuild?
Er zijn vele oorzaken waardoor het water nog niet overal schoon genoeg is. Denk aan riooloverstorten, lozingen van bedrijven, illegale lozingen, maar ook de afbraak van veenbodem of voedselrijke kwel kunnen invloed hebben. Soms wordt de waterkwaliteit beïnvloed door aanwezigheid van veel karpers of exotische rivierkreeften. De Nederlandse land- en tuinbouw is ook een oorzaak van vervuiling van het water. De belangrijkste probleemstoffen zijn nutriënten (voedingsstoffen), zware metalen en gewasbeschermingsmiddelen. Daarnaast vormen medicijnresten een steeds groter probleem. Hetzelfde geldt voor microplastics en PFAS.
Hoe verbeteren de waterschappen de waterkwaliteit?
De waterschappen werken op een aantal manieren aan de verbetering van de waterkwaliteit. Zo zuiveren zij het rioolwater op de rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi) voordat het in het oppervlaktewater terechtkomt. Bedrijven moeten aan lozingseisen voldoen voordat zij hun afvalwater in de rivieren mogen lozen. Hier moeten zij een vergunning voor aanvragen. Handhavers van de waterschappen controleren of deze bedrijven zich wel aan de lozingsnormen van hun vergunning houden.
Wat doet de Unie van Waterschappen?
De Unie van Waterschappen brengt in kaart hoe de waterkwaliteit beter kan worden en beïnvloedt de totstandkoming van landelijk beleid. Zo roept de Unie van Waterschappen de agrarische sector op om maatregelen te nemen die ervoor zorgen dat schadelijke middelen niet in het oppervlaktewater terechtkomen.