Waterschappen zuiveren meer rioolwater en hergebruik water neemt toe

4 oktober 2022

De waterschappen hebben het afgelopen jaar meer rioolwater gezuiverd. Dat blijkt uit de op 4 oktober verschenen rapportage ‘Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer’. De totale hoeveelheid getransporteerd rioolwater bedroeg in 2021 1,96 miljard kubieke meter. Dat is bijna 10% meer dan in het droge jaar 2018. Steeds meer gezuiverd rioolwater wordt hergebruikt. In 2021 ging dat om 14 miljoen kubieke meter.



De 21 waterschappen beheren ruim 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het rioolwater wordt daar door ruim 2.300 rioolgemalen en meer dan 8.100 kilometer transportleiding van de waterschappen naartoe geleid.

Kwaliteitseisen

Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Het zuiveren van rioolwater draagt bij aan de volksgezondheid en aan een goede kwaliteit van het oppervlaktewater. Ook biedt het allerlei kansen op het gebied van terugwinning van grondstoffen en energieopwekking. Zo hebben we in 2021 18 miljoen kubieke meter groengas geproduceerd uit biogas. Dat is de hoeveelheid gas waarmee 85.000 huishoudens een jaar lang warm zouden kunnen douchen. Als waterschappen bundelen we onze krachten, bijvoorbeeld bij de verwijdering van microverontreinigingen voor een betere waterkwaliteit. We zijn trots dat het gezuiverde water voldoet aan de kwaliteitseisen en we de kostenstijging beperkt hebben kunnen houden.”

Kosten licht gestegen

De kosten voor beheer en exploitatie van de rioolwaterzuivering bedroegen in 2021 1.118 miljoen euro. Ten opzichte van 2018 zijn de kosten met 7,8 procent gestegen. Deze stijging ligt 1,1 procent boven de inflatie in deze 3 jaar. Dit wordt vooral veroorzaakt door een hoger verbruik van energie en chemicaliën voor het transporteren en zuiveren van rioolwater. Huishoudens en bedrijven betalen via de waterschapsbelasting (zuiveringsheffing) voor de zuivering van hun afvalwater. Dit tarief steeg in deze periode met 7,4 procent. Dat is in lijn met de stijging van de kosten van het zuiveringswerk.

Rioolwatermetingen

De rapportage gaat over de jaren 2019-2021 en valt dus deels samen met de COVID-19-pandemie. Waterschappen hebben de bemonstering van het rioolwater op grote schaal uitgebreid en spelen daarmee een belangrijke rol in de bestrijding van het virus. Zo is nu en in de toekomst beter in beeld te brengen waar virussen opleven. Rioolwateronderzoek kan bovendien een schat aan informatie geven over onder meer gezondheid, medicijn- en drugsgebruik.

Uitdagingen

Er spelen veel uitdagingen om de kwaliteit van de rioolwaterzuivering ook in de toekomst op peil te houden. Sander Mager: “Naast de reguliere zuiveringstaak komen steeds meer ontwikkelingen op ons af. Zoals meer zorgwekkende stoffen in het water, voldoen aan de eisen voor de waterkwaliteit vanuit Europa, beperkingen rond de capaciteit van het verwerken van slib en afspraken om te verduurzamen. Ook het veranderende klimaat heeft invloed. De lange periodes van droogte afgewisseld met extreme piekbuien zorgen voor grote wisselingen en technische uitdagingen in het verwerken van het binnenkomende rioolwater. Er wordt de komende jaren dus veel van de waterschappen gevraagd.”

Van elkaar leren

De Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer vindt elke 3 jaar plaats als verdiepend onderdeel van de algemene bedrijfsvergelijkingen van de waterschappen. Het doel is dat waterschappen van elkaar kunnen leren en transparant zijn. De rapportage verschijnt samen met een dashboard. Daar zijn de gegevens van verschillende waterschappen makkelijk door de jaren heen met elkaar te vergelijken. In de databank Waterschapsspiegel zijn de gegevens per waterschap én per rioolwaterzuiveringsinstallatie te raadplegen.

> Rapportage Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer
> Dashboard Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer
> Alle verzamelde data op www.waterschapsspiegel.nl

10 jaar Klimaatmonitor Waterschappen: succesvol verduurzamen

20 september 2021

De waterschappen hebben de energie- en klimaatambities gehaald die 10 jaar geleden zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord Waterschappen Rijk. Dat blijkt uit de Klimaatmonitor Waterschappen over 2020.

zonnepanelen vanuit de lucht gefotografeerd

Het gaat onder meer om energiebesparing, vermindering van broeikasgassen, duurzaam inkopen en duurzame energieproductie. Opvallend is de toename van de productie van zonne-energie.

Zelfvoorzienend

De Unie van Waterschappen en het Rijk hebben in 2010 onder meer afgesproken dat de waterschappen in 2020 voor minstens 40 procent zelfvoorzienend zijn door eigen duurzame energieproductie. Deze doelstelling is al in 2019 behaald. Dit percentage is in 2020 verder gestegen naar 43,2. Opvallend is de enorme stijging in de productie van zonne-energie van bijna 84 procent: van 23.639.873 naar 43.467.987 kWh. Dit is het resultaat van de grote hoeveelheid zonneweiden die in 2019 en 2020 zijn opgeleverd. Daarnaast was ook de totale productie van biogas in 2020 bijna 5 procent hoger dan in 2019.

Voetafdruk

De doelstelling om in de periode 2005-2020 jaarlijks gemiddeld 2% energie-efficiencyverbetering te realiseren is ruim gehaald met een gemiddelde van 3,8 procent per jaar. Ook de ambitie om de CO2-voetafdruk van 1990 in de periode tot en met 2020 met 30 procent te verminderen is geslaagd. Door de productie van biogas en de inkoop van groene stroom hebben de waterschappen in de periode 2005-2020 een vermindering van 68 procent gerealiseerd. Dat is 315 kiloton CO₂.

Gegevens beschikbaar

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid in beeld. De belangrijkste indicatoren en cijfers zijn vanaf dit jaar -met terugwerkende kracht- opgenomen in het WAVES-dashboard en de bijbehorende databank. In het Waterschap Analyse- en Verbetersysteem (WAVES) staan de gegevens voor de hele sector en voor elk waterschap afzonderlijk. Er is een speciale dashboardpagina over het thema ‘Klimaat’ zodat waterschappen en externe geïnteresseerden interactief aan de slag kunnen met de data. Bijvoorbeeld om uitkomsten te vergelijken tussen waterschappen onderling.

Energieneutraal

Met de Klimaatmonitor is ook inzicht verkregen in de toekomstige energieprojecten van de waterschappen. De waterschappen zetten zich nu in voor energieneutraliteit in 2025, door het gebruik van middelen als rioolwaterzuiveringen, terreinen en oppervlaktewater. Zo dragen ze bij aan de doelstelling van het nationale Klimaatakkoord.

Zonnestroom

Voor de periode tot en met 2025 verwachten de waterschappen met 105 geplande duurzame energieprojecten genoeg duurzame energie op te wekken om energieneutraliteit te bereiken. De meeste projecten (72) zijn gericht op de opwekking van energie met zonnestroom. Tegelijk werken de waterschappen aan een visie en aan strategieën richting klimaatneutrale en circulaire waterschappen. Dat gaat bijvoorbeeld over het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen in het materieel.

Circulaire waterschappen

In het Grondstoffenakkoord staat de doelstelling van een 100% circulaire economie in 2050 met een tussenstap in 2030. In dat jaar willen de waterschappen 50% minder primaire grondstoffen gebruiken die een negatieve milieu-impact hebben of schaars zijn. Onder andere door circulair in te kopen en infrastructurele projecten klimaatneutraal en circulair uit te voeren. Kortere productieketens en minder energieverbruik over de hele levenscyclus van producten en materialen zorgen voor een afname van broeikasgasemissies.

Grondstoffen terugwinnen

Ook vergroten waterschappen het aanbod aan hernieuwbare alternatieven door waardevolle grondstoffen terug te winnen, zoals schoon water uit rioolwater. Alle waterschappen hebben inmiddels beleid en doelstellingen gevormd om bij te dragen aan de transitie naar een circulaire economie. Daarnaast wordt er gewerkt aan een gezamenlijke strategie circulaire waterschappen.

WAVES-dashboard

Thema’s en trends bij de waterschappen in 2020

24 augustus 2021

De prestaties en de kosten van de waterschappen over 2020 zijn vanaf nu te bekijken in het WAVES- dashboard. Welke thema’s en trends vallen op?



Het dasboard bevat 10 themarapportages. Ze gaan over de kerntaken van de waterschappen, maar ook over andere relevante onderwerpen waaraan de waterschappen een bijdragen leveren.

Meer gebieden voldoen aan wateroverlastnormen

In de themarapportage Voldoende water is bijvoorbeeld te zien dat het aantal hectare gebied dat volgens de huidige modellen voldoet aan de wateroverlastnormen is toegenomen tot 99,6% van het beheergebied. Dat komt door de maatregelen die het afgelopen jaar zijn genomen. De verwachte klimaatverandering brengt meer piekbuien en een hogere waterafvoer. De uitdaging om aan de normen te blijven voldoen wordt de komende jaren dus groter.

Minder muskusratten gevangen

Er werden in 2020 weer minder muskusratten gevangen. Dat staat in de themarapportage Plaagsoorten. In 2020 werden er ruim 47.700 muskusratten gevangen. Dat is 5 procent minder dan in 2019 en maar liefst 88 procent minder dan in 2004. In 2019 stelden de waterschappen een nieuwe landelijke strategie vast voor de muskusrat, namelijk het terugdringen tot de landsgrens. In Nederland streven we naar een zo klein mogelijke populatie, om het risico op graverij bij waterkeringen laag te houden. Een kleinere populatie betekent ook dat er minder dieren gevangen hoeven te worden. Daardoor wordt dierenleed zoveel mogelijk beperkt. De afname van het aantal vangsten is een indicatie voor de afname van het aantal muskusratten.

Aandeel vergunningaanvragen via gezamenlijk Omgevingsloket stijgt

De rapportage Dienstverlening laat een grote stijging zien van het aandeel vergunningen dat via het Omgevingsloket Online is aangevraagd. Het gaat om een verdriedubbeling ten opzichte van 2013. Het Omgevingsloket Online is een voorloper van het Omgevingsloket dat vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet, 1 juli 2022, gebruikt wordt. Daarin werken verschillende overheidsorganisaties samen in de vergunningverlening. De toename van het gebruik van het Omgevingsloket online is dus een goede opmaat naar 1 juli 2022.

Wat is het WAVES-dashboard?

Deze en 7 andere themarapportages staan klaar in het WAVES-dashboard. WAVES staat voor Waterschap Analyse- en Verbetersysteem. De waterschappen delen jaarlijks via dit dashboard gegevens over de stand van zaken en voortgang van alle belangrijke aspecten van hun werk. In het dashboard kunnen waterschappen gemakkelijk met elkaar worden vergeleken. Zo kunnen ze van elkaar leren. Maar het dashboard is ook interessant voor iedereen die meer wil weten over het werk van de waterschappen.

Meer inzicht in het werk van de waterschappen

In het dashboard is alles te vinden over waterveiligheid, schoon en voldoende water, en het zuiveren van rioolwater. Maar ook over thema’s als innovatie, internationaal werk en crisisbeheersing staat informatie. Dat is handig voor de waterschappen zelf, maar ook voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in het werk van de waterschappen. De waterschappen verzamelen de gegevens via hun jaarlijkse bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel.

Transparante overheid

Toine Poppelaars, bestuurslid Unie van Waterschappen: “Door het WAVES-dashboard, de databank en de themarapportages wordt het steeds makkelijker om resultaten en prestaties te monitoren en te vergelijken. We zijn een transparante overheid. Iedereen heeft inzicht in onze data; dat biedt een goede basis voor gesprek. We leren zo als waterschappen van elkaar en streven ernaar om als sector te verbeteren.”

WAVES dashboard

waterschapsspiegel.nl