Categorie: Circulair bouwen

Programma KCAO

Meindert Smallenbroek, directeur Unie van Waterschappen: “Over de ambitie om klimaatneutraal en circulair te werken in onze infraprojecten krijgen we van de waterschappen vooral de vraag: hoe dan? Daarom zijn we als Unie van Waterschappen het programma Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO)-traject gestart rond circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap. Het doel is om de beleidsdoelstellingen te vertalen naar de praktijk van de waterschappen. En de waterschappen concrete handvatten te geven waarmee ze aan de slag kunnen in de projecten. Het Rijk en de provincies zijn hier ook mee bezig. Het is daarom belangrijk om als overheden gezamenlijk op te trekken in het ontwikkelen van kennis en in het opdoen van ervaring.”

Hogere versnelling

De handtekeningen onder de samenwerking werden symbolisch gezet op een viaduct van de A9. De liggers van dat viaduct zullen worden hergebruikt in nieuwe infrastructuur. Het staat symbool voor de inspanning om het werken aan klimaatneutrale en circulaire infraprojecten gezamenlijk naar een hoger plan te tillen. De komende tijd gaan het Rijk, de provincies en de waterschappen elkaar helpen om de dingen die al gebeuren in de projecten in een hogere versnelling te krijgen.

Duurzame dijkversterking

De waterschappen zijn al volop bezig om samen met hun aannemers klimaatneutraal en circulair te werken. Een voorbeeld dat werd uitgelicht tijdens de bijeenkomst is de dijkversterking Tiel-Waardenburg. Waterschap Rivierenland versterkt bijna twintig kilometer dijk. De dijk wordt verhoogd, er worden bermen aangelegd en damwanden aangebracht. Duurzaamheid heeft expliciet vorm gekregen in het project dat onderdeel uitmaakt van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).

Laadplein

De focus in het project ligt op reductie van energiegebruik en van CO2-uitstoot bij de realisatie van het werk. Er wordt onder meer ingezet op elektrische uitvoering van het werk (zoveel mogelijk emissieloos). De bouwcombinatie maakt gebruik van WattHub in Geldermalsen. Dit laadplein voor vrachtwagens en groot materieel wordt gevoed wordt met lokaal opgewekte wind- en zonne-energie. Het is mede aangelegd met oog op het dijkversterkingsproject.

Steen bijdragen

De samenwerkingsafspraken volgen op initiatieven die afzonderlijk van elkaar al liepen. Zo zijn de waterschappen bijvoorbeeld het programma KCAO gestart, als een van de activiteiten in het ondersteuningsprogramma van de Strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap Waterschappen.

Meindert Smallenbroek: “Door nu de handen ineen te slaan, ligt er een fundament om de inkoopkracht van de publieke opdrachtgevers gericht in te zetten op de verduurzaming van de grond-, weg- en waterbouwsector. Daar dragen de waterschappen graag een grote steen aan bij.”

> De Roadmaps en Samenwerkingsafspraken KCI

> Meer informatie over samenwerken aan klimaatneutrale en circulaire infra (duurzame-infra.nl)

In totaal hebben de 21 waterschappen in Nederland naar schatting 570 megaton aan materialen in beheer, voornamelijk grond en klei in waterkeringen. Als de grond in waterkeringen niet wordt meegerekend, is de materiaalvoorraad zo’n 10 megaton, bestaande uit bouwmaterialen als beton, staal, hout en kunststoffen.

Circulair beheren

In 2030 moet Nederland voor 50 procent circulair zijn en in 2050 volledig circulair. Waterschappen beheren objecten zoals rwzi’s, persleidingen, gemalen, beschoeiing en waterkeringen, en daarmee een grote voorraad aan materialen. Deze objecten worden assets genoemd. Er ligt een grote uitdaging om deze assets circulair te beheren. Want wat is nu de omvang van deze materiaalvoorraad? Wat is het effect hiervan op de circulaire economie en het milieu? Hoe kunnen deze assets circulair beheerd worden?

Analyse bouwmaterialen

Deze vragen waren aanleiding voor het materialenonderzoek ‘Circulaire assets waterschappen’, uitgevoerd door Witteveen+Bos en Metabolic in opdracht van Stowa en de Unie van Waterschappen. In het onderzoek zijn de bouwmaterialen geanalyseerd in de assets van 6 waterschappen: waterschappen Noorderzijlvest, Vallei en Veluwe, Zuiderzeeland en Amstel, Gooi en Vecht en hoogheemraadschappen Delfland en Hollands Noorderkwartier.

Milieu-impact

Gemiddeld bedraagt de materiaalvoorraad 27 megaton per waterschap. Zonder waterkeringen is dat 0,5 megaton. Voor het winnen van deze materialen en het maken van objecten zijn energie en grondstoffen verbruikt. Hierdoor is er een milieu-impact ‘ingebed’ in deze assets. De gemiddelde ingebedde klimaatimpact van de totale materiaalvoorraad per waterschap bedraagt circa 1,2 megaton CO2-equivalent. Een meer volledige vertegenwoordiging van milieu-impact is de MilieuKostenIndicator (MKI). Deze bedraagt gemiddeld 127 miljoen euro per waterschap. De mate van circulariteit is ook bepaald op basis van de Material Circularity Index en is nog slechts 13 procent.

Taai proces

“We zijn in september 2020 gestart met het onderzoek”, vertelt Rob Dijcker van Witteveen+Bos. “En het is een taai proces gebleken om areaaldata en referentieontwerpen te verzamelen, te verifiëren en vervolgens te analyseren. Toch geeft het eindresultaat voor het eerst en in de volle breedte een overzicht van materiaalgebruik en milieu-impact van assets in beheer van waterschappen.”

Strategie circulaire waterschappen

Bas Nanninga heeft het onderzoek vanuit de Unie van Waterschappen begeleid. Hij verwacht dat het onderzoek helpt om verder richting te geven aan de strategie Circulaire waterschappen die de Unie aan het ontwikkelen is. “Een uitdaging voor de komende maanden is om voor de belangrijkste objecten concrete doelen en circulaire oplossingen uit te werken. Hierbij zoeken we zeker de samenwerking met andere infrabeheerders, zoals Rijkswaterstaat en Prorail.”

> Hoofdrapport Circulair assetmanagement waterschappen

> Achtergrondrapportage rekenmethodiek circulair assetmanagement waterschappen