Categorie: Bedrijfsvergelijkingen

Uitdagingen in het waterbeheer leiden tot hogere investeringen waterschappen

31 maart 2025

De waterschappen gaan gezamenlijk 3,1 miljard euro per jaar investeren in de periode 2025-2029, in totaal dus ruim 15 miljard euro. Dat blijkt uit een inventarisatie van de Unie van Waterschappen. Er zijn met name meer investeringen nodig in de veiligheid van de dijken en het verbeteren van de rioolwaterzuivering.

waterschapsbelasting: illustratie van huizen met bewoners en geldzakjes

Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “De uitdagingen waar we momenteel voor staan, zorgen voor volle investeringsagenda’s bij alle 21 waterschappen. Onze dijken krijgen het steeds zwaarder door onder andere vaker voorkomende hoogwaterperiodes. En uit het afvalwater moeten we steeds meer en specifiekere vervuiling halen, en dat ook nog voor meer inwoners. De ontwikkeling van onze belastingen wordt vooral door onze investeringen bepaald. Dus dit alles leidt ook tot hogere tarieven. Geen leuke boodschap, maar het is gewoonweg onvermijdelijk en hard nodig om in Nederland veilig te kunnen blijven wonen, werken en ondernemen in een gezonde leefomgeving.”

Verbeteren infrastructuur

Met de investeringen verbeteren en vervangen waterschappen de infrastructuur waarmee ze hun taken uitvoeren. Dat geld besteden de waterschappen onder meer aan het versterken van dijken en het aanpassen van het watersysteem. Ook renoveren en verbeteren ze hun rioolwaterzuiveringsinstallaties, zodat deze goed blijven functioneren en aan de hogere eisen uit onder andere Europa blijven voldoen. Van de 3,1 miljard euro per jaar gaat 1.250 miljoen euro naar waterkeringen, 605 miljoen euro naar het watersysteem, 1.085 miljoen euro naar rioolwaterzuivering en 130 miljoen euro betreft overige investeringen.

Publicatie

De Unie van Waterschappen heeft een publicatie gemaakt die met cijfers en achtergrondinformatie inzicht geeft in de waterschapsbelastingen in 2025: ‘Waterschapsbelastingen 2025- Het hoe en waarom’.

Publicatie ‘Leerkring inhoudelijk en financieel (meer) vooruitkijken’

24 februari 2025

Om waterschappen meer van elkaar te laten leren en hen te ondersteunen bij het in beeld brengen van de financiële impact van hun opgaven tot 2050, heeft de Unie van Waterschappen de ‘Leerkring inhoudelijk en financieel (meer) vooruitkijken’ georganiseerd. Deze leerkring heeft geresulteerd in ondersteunende producten waarmee waterschappen een beter beeld kunnen krijgen van de ontwikkelingen die op middellange en lange termijn op hen afkomen en de financiële gevolgen daarvan. Die resultaten zijn nu gebundeld in een publicatie.

Cover van publicatie Leerkring inhoudelijk en financieel meer vooruitkijken

“De opgaven van de waterschappen zijn groot. Denk aan de dijkversterkingsopgave en het vervangen van de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Voor veel waterschappen is dit aanleiding om de horizon die qua opgaven en financiële consequenties in beeld wordt gebracht te verleggen van de traditionele meerjarenperiode van vijf jaar, naar 10 tot 25 jaar. Ieder waterschap is daar nu op eigen wijze mee bezig en is daarbij op zoek naar een manier om meer gevoel te krijgen bij wat er op de organisatie af komt en wat daarvan de implicaties zijn voor de financiën. Die behoefte was voor ons als Unie aanleiding om deze leerkring te starten.”, aldus Vincent Lokin, lid van het bestuur van de Unie van Waterschappen.

De leerkring

In de leerkring hebben zo’n 40 medewerkers van waterschappen kennis en ervaringen uitgewisseld op dit terrein. Ook hebben ze met elkaar in beeld gebracht welke ontwikkelingen er in de komende 25 jaar op de waterschappen afkomen. Daarnaast verdiepten zij zich in het ontwikkelen van scenario’s om mogelijke toekomstige ontwikkelingen inzichtelijk te maken. In het laatste deel van de leerkring hebben zij samengewerkt aan de ontwikkeling en eerste toepassing van twee methodes om meer gevoel te krijgen bij de (financiële) toekomst van de waterschappen. Dit zijn de TNO-methode en de FFT-methode. Beide methoden zijn tijdens de leerkring ontwikkeld en toegepast door drie waterschappen.

TNO-methode

De TNO-methode, genoemd naar het gelijknamige instituut, is een op de waterschappen toegesneden toepassing van de methodiek zoals die door TNO in 2023 is gehanteerd bij het uitvoeren van de studie ‘Vernieuwingsopgave infrastructuur’. Deze methode kent assetmanagement als basis, waarbij vanuit het bestaande areaal via kostenkengetallen en referentielevensduren wordt berekend wat de financiële impact van 1-op-1 vervanging van de bestaande infrastructuur is.

FFT-methode

FFT staat voor Financieel Fit voor de Toekomst. Met deze methode worden aan de hand van een beleidsanalyse ontwikkelingen in kaart gebracht die geclusterd zijn in varianten die verschillen in de mate van waarschijnlijkheid. Vervolgens worden die varianten financieel doorgerekend en worden relevante beleidsvragen vertaald naar een bestuurlijke agenda.

Publicatie

De publicatie die naar aanleiding van de leerkring is opgesteld, maakt de inzichten en methodes beschikbaar voor geïnteresseerden binnen en buiten de waterschapssector. In de publicatie is onder meer een praktische beschrijving opgenomen van de twee zojuist genoemde methoden die waterschappen kunnen ondersteunen bij het inhoudelijk en financieel verder vooruit kijken.

> de publicatie ‘Leerkring inhoudelijk en financieel (meer) vooruitkijken’

> de bedrijfsvergelijkingen op waterschapsspiegel.nl

Waterschappen presenteren hun resultaten in Waterschapspeil

8 oktober 2024

Zeespiegelstijging, slechte waterkwaliteit, grote vraagstukken voor de ruimtelijke ordening. Het waterbeheer staat de afgelopen jaren onder steeds grotere druk. Hoe de waterschappen in deze veranderende omstandigheden hun waterbeheertaken uitvoeren, laten de waterschappen zien in Waterschapspeil 2024.

Waterschapspeil-2024-web

Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “In Waterschapspeil laten we zien hoe wij als waterschappen werken aan de grote opgaven waar we mee geconfronteerd worden. We hopen te inspireren met onze aanpak en oplossingen. Waterschappen bouwen samen aan toekomstbestendig waterbeheer. We zetten onze gezamenlijke kennis en ervaring in om Nederland veilig en leefbaar te houden, nu en voor toekomstige generaties.”

Waterschapschapspeil

Waterschapspeil is één van de producten die de Unie van Waterschappen samenstelt op basis van de bedrijfsvergelijkingen onder de waterschappen. In de publicatie staan de resultaten van het werk van de 21 waterschappen gezamenlijk over ruwweg de periode 2022-2023. In deze tweejaarlijkse uitgave staan ook de trends en ontwikkelingen in de waterschapssector. De  Unie van Waterschappen publiceert jaarlijks gegevens over de prestaties en kosten per waterschap. Daarnaast zijn er nog bedrijfsvergelijkingen met een specifiek onderwerp, zoals de bedrijfsvergelijking zuiveringsbeheer.

> Lees Waterschapspeil 2024 – Water als verbindende factor

Open data

De onderliggende data, die de waterschappen hebben aangeleverd, zijn ontsloten via het Waves-dashboard. Hierin staan de financiën en zijn er gegevens te vinden over bijvoorbeeld prestaties op het gebied van waterveiligheid, schoon en voldoende water en het zuiveren van rioolwater. Via Waves kunnen waterschappen gemakkelijk met elkaar worden vergeleken op verschillende thema’s. Zo zijn de waterschappen transparant over hun kosten en baten én kunnen zij van elkaar leren om zo gezamenlijk te verbeteren.

Meer weten?

Bekijk de animatie over Waves.
Of duik in de data en vergelijk de waterschappen via het Online Waves dashboard en de databank.
Meer informatie over verschillende soorten bedrijfsvergelijkingen vind je op: https://unievanwaterschappen.nl/themas/bedrijfsvergelijkingen/

Waterschappen wekken meer energie op, maar bereiken energieneutraliteit later

19 september 2024

De waterschappen boeken vooruitgang in de energieproductie, op het gebied van CO2-reductie en in verduurzaming. De ambitie om energieneutraal te worden, wordt wel later bereikt dan verwacht, onder meer door netcongestie. Ook steeg in 2023 het energieverbruik, met name door de noodzaak om te malen bij hevige regenval. Dat blijkt uit de Klimaatmonitor Waterschappen – verslagjaar 2023. Het rapport geeft inzicht in de voortgang van de ambities van de waterschappen op het gebied van energie, klimaat en duurzaamheid.



Ambitie waterschappen: in 2025 energieneutraal

“Als waterschappen wekken we steeds meer eigen duurzame energie op”, reageert Erik den Hertog, bestuurslid Unie van Waterschappen. “Maar we hebben ook meer energie nodig. In 2023 bijvoorbeeld voor het wegpompen van water bij de periodes van extreme regenval. Er zijn steeds meer ontwikkelingen die de realisatie van klimaatambities beïnvloeden. Denk aan netcongestie, striktere waterkwaliteitseisen, stijgende kosten en politieke discussies in de regio over bijvoorbeeld locaties voor zon- en windenergieprojecten. Nieuwe energieprojecten lopen daardoor vertraging op. Waterschappen gaan het doel van energieneutraliteit sowieso halen, maar waarschijnlijk wel iets later dan de huidige ambitie van 2025. Wij blijven als waterschappen actief zoeken naar manieren om onze bedrijfsvoering te verduurzamen en uiteindelijk klimaatneutraal te worden, ondanks deze uitdagingen.”

Circulariteit

Ook de toegenomen inzet van waterschappen op circulariteit komt terug in de Klimaatmonitor. Sander Mager, bestuurslid Unie van Waterschappen: “Als waterschappen streven we ernaar om in 2050 volledig circulair te zijn, met als tussenstap een vermindering van 50 procent in het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. We hebben hiervoor een strategie Circulaire Waterschappen en ondersteunen dat met het KCAO-programma, over circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap. Dit maakt circulariteit bij de waterschappen steeds concreter. In 2023 had 90 procent van de waterschappen circulaire economie-doelstellingen (deels) in hun beleid opgenomen. Driekwart van de waterschappen heeft een nulmeting uitgevoerd om inzicht te krijgen in hun materiaalgebruik en een kwart monitort op circulariteit. De waterschappen verbeteren hun inzicht in de milieu-impact van ingekochte grondstoffen, met meer dan de helft die al concrete stappen heeft gezet.”

> Lees hier de ‘Klimaatmonitor Waterschappen – verslagjaar 2023’

Nog enkele cijfers uit de Klimaatmonitor over 2023

Emissies en energieverbruik

  • De waterschappen hebben CO2-emissies weten te verlagen, zowel voor scope 1 (eigen activiteiten) als scope 2 (indirecte emissies voor energie die is ingekocht).
  • Scope 2-emissies daalden met 56 procent, met name doordat waterschappen meer Nederlandse groen stroom zijn gaan inkopen in plaats van Europese groene stroom.
  • De totale CO2-uitstoot van scope 1 en 2 verminderde met ruim 14 procent tot 684 kton. Hiermee zijn de waterschappen op weg naar klimaatneutraliteit.
  • Stijging totale energieverbruik met bijna 8 procent, grotendeels door het intensievere gebruik van gemalen vanwege de vele neerslag.

Opwekking duurzame energie

  • Stijging eigen opwekking van duurzame energie met 343 TeraJoule (TJ) (8,2 procent) tot 4.505 TJ (met name door nieuwe windturbines).
  • Biogas blijft de grootste bron van duurzame energie, met 66 procent van de eigen opwekking. In totaal is 33 miljoen m³ biogas opgewaardeerd tot 22,5 miljoen m³ groen gas.

Uitstoot lachgas en methaan

  • Waterschappen zetten steeds meer in op het verminderen van broeikasgassen zoals lachgas en methaan. Er zijn programma’s gestart voor verder inzicht en uiteindelijk emissiereductie.
  • Lachgasemissies rapportages zijn 31 procent lager (na wijziging toepassing IPCC model door CBS in 2023.

 Duurzaam opdrachtgeverschap

  • Duurzaam opdrachtgeverschap is in 2023 door bijna 60 procent van de waterschappen vertaald naar een implementatieplan.
  • De CO2-Prestatieladder is een belangrijke tool geworden om duurzaamheid te structureren, met twaalf gecertificeerde waterschappen en nog vijf in de planning.
  • Er is steeds meer aandacht voor biodiversiteit: zes waterschappen nemen biodiversiteit en natuur inclusief bouwen structureel mee.
  • Er zijn verdere stappen gezet in CO2-beprijzing, met elf waterschappen die dit intern toepassen en twee die het gebruiken in aanbestedingen.

Vervoer en mobiliteit

  • Na de tijdelijke verlaging in de coronapandemie is in 2023 het zakelijk verkeer met personenauto’s weer op het niveau van 2019.
  • Woon-werkverkeer met een privéauto is in 2023 terug naar 65 procent van het pre-coronaniveau.
  • Het brandstofverbruik van het eigen wagenpark van waterschappen daalde in 2023 met 11% en de daaraan verbonden CO2-uitstoot verminderde met 16 procent, dankzij vergroening van het wagenpark.
  • Het aantal elektrische auto’s steeg met 56 procent, met als resultaat een jaarlijkse besparing van 500 tot 1000 ton CO2.
  • Het brandstofverbruik voor vrachttransport en onderhoud nam toe met 9 procent, maar door het gebruik van HVO in plaats van diesel steeg de CO2-uitstoot slechts met 3 procent.

Nieuw dit jaar in de Klimaatmonitor zijn de kaartjes in de bijlagen, die laten zien waar aquathermie-projecten en zon-op-waterprojecten zijn gerealiseerd. Ook laten ze zien waar elektriciteit wordt opgewekt en teruggeleverd.

Waterschappen maken hoge duurzaamheidsambities waar

3 oktober 2023

De waterschappen hebben in 2022 goede stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. Zowel het energieverbruik als de klimaatvoetafdruk van waterschappen dalen en de opwek van duurzame energie stijgt. Ook op het gebied van circulariteit en duurzaam opdrachtgeverschap zetten de waterschappen stappen. Dat blijkt uit de publicatie van de Klimaatmonitor Waterschappen.

Een windmolen op het terrein van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid bij de waterschappen in beeld. Het onderzoek naar de resultaten over 2022 is uitgevoerd door Arcadis, onder begeleiding van enkele waterschappers en met een bijdrage van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB).

Lat nog hoger

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Als waterschappen zijn we dagelijks bezig om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Het is dan ook logisch dat juist wij de lat nog hoger leggen dan de landelijke ambities om verdergaande klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen. Wij hopen andere partijen hiermee te inspireren.”

Hoge ambities

Waterschappen streven naar energieneutraliteit in 2025 en klimaatneutraliteit in 2035. Zij werken daarom onder andere aan het verminderen van de uitstoot van methaan en lachgas op rioolwaterzuiveringen. Daarop is een versnelling ingezet. De waterschappen willen in 2050 volledig circulair zijn, met als tussenstap 50 procent reductie van het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. Waterschappen willen als opdrachtgevers in 2023 100 procent circulair uitvragen en in 2030 100 procent circulair aanbesteden. Ze hebben de ambitie om in 2030 in de infraprojecten klimaatneutraal en circulair te werken met zo min mogelijk uitstoot van schadelijke emissies uit het ingezette materieel. Er zijn wel zorgen over het realiseren van de doelstellingen, onder meer door overbelasting van het elektriciteitsnet, kostenstijgingen en doordat de wateropgave toeneemt (bijvoorbeeld medicijnresten verwijderen).

Meer duurzame energie

Waterschappen wekken zoveel mogelijk duurzame energie zelf op, bijvoorbeeld uit rioolwater. De totale duurzame opwek is sterk gestegen van 58,5 naar 64,3 procent. Er is met name een sterke toename van windenergie (60 procent) en zonne-energie (54 procent). Waterschappen zetten hiervoor hun eigen terreinen in, of stellen hun terreinen open voor gebruik door derden. De groengasproductie is gestegen van 18,2 naar 19,2 miljoen m3. En tegelijkertijd is de inkoop van aardgas gedaald met 25 procent. De omvang van aquathermie in de eigen opwekking is sterk gestegen (factor 8), maar relatief gezien nog beperkt. De waterschappen zijn hiervoor voornamelijk faciliterend. Aquathermie wordt vooral ingezet voor derden op het terrein van het waterschap.

Klimaatvoetafdruk

Waterschappen zetten vol in op energiebesparing. Zo is het energieverbruik gedaald met 3,5 procent, waarbij vooral de daling van 25 procent van aardgas opvallend is. Na de coronaperiode is er weer een duidelijke stijging van personenvervoer van werknemers van de waterschappen, zowel per auto en het openbaar vervoer als vliegreizen. Wel zijn de afstanden die worden afgelegd in het woon-werkverkeer met de helft gedaald ten opzichte van vóór corona. Met het digitale werken is de verwachting dat deze daling (deels) structureel zal zijn. Driekwart van de waterschappen heeft beleid op het verduurzamen van personenmobiliteit of is dat aan het ontwikkelen. De totale klimaatvoetafdruk (scope 1 en 2) van de waterschappen is verkleind met 1 procent.

Duurzaam opdrachtgeverschap

De waterschappen hebben een gezamenlijke strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap. Daarin staat hoe de waterschappen hun duurzame ambities vertalen naar opdrachten aan de markt. 16 van de 21 waterschappen hebben een team en coördinator Duurzaam Opdrachtgeverschap aangesteld, om de strategie te implementeren. Iets meer dan de helft van de waterschappen (13) heeft concrete inkoopdoelen gesteld op het gebied van duurzaamheid. Waterschappen monitoren en meten de inspanning en resultaten ook steeds vaker.

Circulair materialengebruik

Hoeveel grondstoffen er gebruikt worden, houdt rechtstreeks verband met energieverbruik en klimaatbeleid. Daarom is er een strategie Circulaire Waterschappen opgesteld, die ook bijdraagt aan het voorkomen van verontreiniging van het water. Waterschappen zetten in op het gebruik van minder en duurzamere materialen, zodat minder CO2-uitstoot plaatsvindt. Alle 21 waterschappen geven aan beleid te hebben gevormd rond circulariteit, dat bij 17 waterschappen ook al bestuurlijk is vastgesteld.

Om klimaatneutraal en circulair werken bij infraprojecten te stimuleren is de Unie een traject gestart: Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO). Het doel is om circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap te vertalen naar de praktijk van de waterschappen.

CO2-besparing

Ongeveer de helft van de waterschappen past CO2-beprijzing toe of heeft dat in voorbereiding. 10 waterschappen zijn gecertificeerd op de CO2-Prestatieladder en 18 waterschappen gebruiken de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen. Waterschappen gebruiken tools als DuboCalc en MKI om de milieukosten van ontwerpvarianten van grond-, weg- en waterwerken te berekenen en dit zorgt voor andere, duurzamere keuzes. Bijvoorbeeld door bij het versterken van dijken baggerspecie uit de regio opnieuw te gebruiken, of onderdelen van zuiveringsinstallaties te hergebruiken. Dat is circulair en levert ook CO2-besparing op, omdat er minder transport nodig is.

Waterschapsspiegel

Waterschappen maken bedrijfsdata openbaar voor een transparante bedrijfsvoering en willen van andere waterschappen kunnen leren om de resultaten te verbeteren. Naast de gegevens over duurzaamheid, is een overzicht van de voortgang van het werk van de waterschappen op alle terreinen gepubliceerd in de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. Een overzicht van de belangrijkste indicatoren en cijfers is te vinden in het WAVES-dashboard (Waterschap Analyse- en Verbetersysteem) en de bijbehorende databank.

> Bekijk de Klimaatmonitor Waterschappen 2022
> Bekijk de Bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel
> Bekijk het WAVES-dashboard

Nieuwe gegevens over prestaties waterschappen op Waterschapsspiegel.nl

26 september 2023

De waterschappen delen jaarlijks gegevens over hun prestaties en kosten door middel van de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. De gegevens over 2022 staan nu online.



Met Waterschapsspiegel zijn de waterschappen transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “In maart 2023 zijn er 21 nieuwe waterschapsbesturen gekozen en deze zomer hebben ze allemaal ambitieuze plannen voor de toekomst gepresenteerd. Inzicht in de prestaties van vorig jaar helpt om van elkaar te leren en gezamenlijk te verbeteren. Als transparante overheid delen we deze resultaten zodat ook onze omgeving een beeld krijgt van kansen en aandachtspunten. Zo willen we samen blijven werken aan een veiliger en leefbaarder Nederland.”

Transparante prestaties

Waterschapsspiegel zoomt in op de verschillen tussen de waterschappen. Alle waterschappen leverden hiervoor in het voorjaar van 2023 gegevens aan bij de Unie van Waterschappen over verschillende onderwerpen. Denk hierbij aan prestaties op de waterschapstaken, resultaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord handelen, dienstverlening, financiën en doelmatigheid. Alle gegevens zijn openbaar beschikbaar via waterschapsspiegel.nl.

Opvallende uitkomsten

  • Op 249 locaties zijn door de waterschappen meer schadelijke stoffen gemeten in oppervlaktewater in vergelijking met 2021.
  • De waterschappen hebben in de droge zomer van 2022 in totaal tenminste 1,5 miljard m3 water aangevoerd.
  • De waterschappen hebben vorig jaar 162 kilometer primaire waterkering en 83 kilometer regionale waterkering versterkt.
  • De waterschappen hebben voor 99,7% voldaan aan de wateroverlastnormen. De laatste 0,3% is toch nog 10.000 hectare die nog niet aan de norm voldoet. De doelmatigheid van de maatregelen speelt daarbij de belangrijke rol.
  • De waterschappen zijn voor 57% tijdig betrokken bij de meer dan 9.000 watertoetsprocessen, maar in slechts voor 20% is zicht op de uitvoering van de adviezen.

WAVES dashboard en databank

Waar verschillen zichtbaar worden ontstaat de mogelijkheid om van elkaar te leren, dat is de slogan van de bedrijfsvergelijkingen. Om het leren van elkaar gemakkelijk te maken is het online WAVES dashboard ontwikkeld, met het overzicht van de belangrijkste resultaten. Met enkele muisklikken is het daarin mogelijk om waterschappen op verschillende thema’s met elkaar te vergelijken. De bedoeling is om inzichtelijk te maken welke waterschappen mogelijk leerzame lessen te delen hebben, om ieders ambities beter te verwezenlijken. Bekijk de video waarin Waterschapsspiegel en het WAVES dashboard worden uitgelegd.

Staat van Ons Water: ministerie en waterschappen kijken samen vooruit

27 juni 2023

Halverwege juni organiseerde de Unie een webinar over de Staat van Ons Water 2022. Circa 80 bestuurders en secretarissen-directeuren van waterschappen waren aanwezig. Ook Liz van Duin, directeur Waterkwaliteit en Grote Wateren bij het ministerie van Infrastructuur en Water (IenW), en Kaspar Sonnemans, beleidsadviseur bij IenW blikten mee terug en vooruit.

beekje

Hoofdpunten

Na een aftrap van Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, loodste Kaspar Sonnemans de aanwezigen door de figuren in de Staat van Ons Water. Over waterbeheer, waterkwaliteit, droogte, water en bodem sturend, de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater en de financiën.

Afbeelding van een Infographic over opgaven voor de waterkwaliteit. De tekst is te lezen op pagina 54 van de rapportage Staat van Ons Water 2022.
Een infographic uit de rapportage ‘De Staat van Ons Water 2022’

> Bekijk de rapportage ‘Staat van Ons Water 2022’

Waterkwaliteit

Daarna gaf Liz van Duin aanvullend aan dat er de laatste jaren veel meer middelen van het Deltafonds worden uitgegeven aan waterkwaliteit. Ook benoemde Van Duin het Impulsprogramma Kaderrichtlijn Water (KRW). En dat er een dashboard komt om te bekijken waarom de doelen van 2027 zo lastig te behalen zijn. Het dashboard gaat inzicht brengen in de oorzaken en dan kan IenW ook expliciete hulp aanbieden bij het behalen KRW-doelen.

Mestwetgeving en waterkwaliteit

Het ministerie van IenW wil de mestwetgeving afstemmen op de Kaderrichtlijn Water. Hierin zet het ministerie concrete stappen en stuurt voor de zomer nog een brief naar de Tweede Kamer.

Niet afwentelen

Een ander thema dat besproken werd was water en bodem sturend. En dan in het bijzonder het principe van niet afwentelen. Dit betekent niet op de volgende generatie (gewasbeschermingsmiddelen kunnen nog jaren in de grond achterblijven), niet op een andere regio (hoofdwater op een polder en visa versa), en publiek en privaat (bedrijventerreinuitbreiding bijvoorbeeld).

Geen ja, maar

Watergraaf Erik de Ridder vulde hierop aan dat we niet langer “ja, maar” kunnen zeggen in relatie tot water en bodem sturend, maar de consequenties moeten aanvaarden. Waarop Van Duin reageerde dat de principes rond water en bodem sturend niet nieuw zijn, maar we het nu inderdaad echt moeten gaan doen. Op de vraag of waterschappen niet met emissiebeheerplannen moeten gaan werken stelt Van Duin dat de waterschappen emissies in beeld moeten hebben en dat waterschappen gewend zijn om emissies eruit te halen. Daarbij riep Van Duin op dat we de waterkwaliteit niet verbeteren voor Europa of de KRW, maar voor voldoende en gezond water voor mens en natuur. De grootste uitdaging ligt voor 2023 op droogte en waterbeschikbaarheid.

Deltafonds

Vincent Lokin ziet een grote uitdaging voor het ontdekken wat water en bodem sturend echt betekent voor droogte en voor de roofbouw die we de afgelopen jaren hebben gepleegd. Op een vraag over de middelen is Van Duin helder: “Het Deltafonds heeft een stabiel karakter. Er zijn bezuinigingen afgekondigd. Daarbij lijkt het fonds enigszins veilig. In het coalitieakkoord is 811 miljoen extra voor de restauratie van beekdalen, uit het transitiefonds voor stikstof, genoemd. We moeten blij zijn met wat we hebben aan financiën op dit moment.”

Stemhulp

Tot slot heeft Karin Sluis (Voorzitter Commissie RLI advies Goed Water, Goed Geregeld) een column voorgelezen waarin zij stelt dat de stemhulpstelling ‘Aanpassingen aan rioolwaterzuiveringsinstallaties vanwege de KRW mogen niet leiden tot hogere waterschapslasten’ een onzinnige stelling is. Dit is een stelling die is ingezet tijdens de waterschapsverkiezingen. Sluis wijst eropt dat de KRW een wettelijke verplichting is. Of die leidt tot hogere waterschapslasten, dat doet dus niet ter zake. Haar advies aan de waterschappen is: “Beste bestuurders en watercollega’s, wees wijs de komende jaren en besteed aandacht aan uw watertoetsen, uw vergunningen, uw rioolwaterzuiveringsinstallaties én uw stemhulp.”

Nationale rapportage Sustainable Development Goals naar de Tweede Kamer gestuurd

25 mei 2023

Op 17 mei was het verantwoordingsdag. Op deze dag worden er verschillende rapportages aan de Tweede Kamer gestuurd om te evalueren. De nationale voortgang op de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) is een van deze rapportages. Met de SDG-doelstellingen willen de Verenigde Naties (VN) van de wereld een betere plek maken. De Unie van Waterschappen schreef, samen met de andere decentrale overheden, een hoofdstuk in de Zevende Nationale SDG Rapportage – Nederland Ontwikkelt Duurzaam. Hierin beschrijft de Unie van Waterschappen de ontwikkelingen van de waterschappen. Informatie uit de bedrijfsvergelijkingendatabase is hiervoor een belangrijke bron.



Wat zijn Sustainable Development Goals?

De VN heeft wereldwijd 17 doelen afgesproken om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De doelen zijn afgesproken met alle 196 landen binnen de VN. De doelen lopen uiteen van geen armoede en honger, naar schoon water en sanitair en leven in het water. Ook voor de waterschappen zijn de doelen belangrijk.

Waarom een verantwoordingsdag?

Op verantwoordingsdag legt het kabinet verantwoording af over het beleid en de financiën van het afgelopen jaar. Jaarlijks evalueert het kabinet op die dag ook de doelen die gesteld zijn in de Sustainable Development Goals. Dit doen ze op basis van een rapportage die het Centraal Bureau Statistiek maakt en daarnaast de nationale SDG-rapportage. De CBS-rapportage heet Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals (SDG’s). Deze monitor presenteert de data. De jaarlijkse rapportage bevat een toelichting over duurzame ontwikkeling en het bereiken van de SDG’s in Nederland. De Ministers van Economische Zaken en Klimaat, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en Infrastructuur en Waterstaat sturen namens het kabinet een reactie op deze rapportages naar de Tweede Kamer.

Wat is de bedrijfsvergelijkingendatabase?

Jaarlijks evalueren en leren de waterschappen van elkaar. Dit doen ze onder andere met de bedrijfsvergelijkingendatabase. Ieder waterschap levert gegevens aan over hun prestaties en kosten. Deze gegevens worden in het openbare WAVES dashboard gepubliceerd en brengt de voortgang van het werk van de waterschappen in beeld. Dit dashboard maakt de gegevens inzichtelijk, georganiseerd naar thema en maakt het voor waterschappen mogelijk om gegevens onderling te vergelijken Daarnaast gebruiken de waterschappen deze informatie voor rapportages, zoals het SDG jaarverslag. Bij de waterschappen krijgen de SDG’s steeds duidelijker de aandacht in beleidsstukken en rapportages. In de rapportage Waterschapspeil 2022 brengen de waterschappen voor het duidelijk naar voren hoe ze bijdragen aan het behalen van de SDG’s.

>Bedrijfsvergelijkingen bij de Unie van Waterschappen
>Kabinetsreactie op de Monitor Brede Welvaart &SDG’s 2023
>Waterschapspeil 2022

Rapportage Staat van Ons Water naar Tweede Kamer gestuurd

17 mei 2023

Op 17 mei is de rapportage de Staat van Ons Water naar de Tweede Kamer gestuurd. Met dit rapport laat de minister van Infrastructuur en Waterstaat elk jaar de voortgang van het Nederlandse waterbeleid zien.

Een handhaver van het waterschap meet de waterkwaltiteit in de sloot

De Staat van Ons Water wordt ontwikkeld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In de rapportage komen de verschillende onderdelen van het Nederlandse waterbeleid voorbij. Zo is te lezen hoe Nederland werkt aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering en zich voorbereid op de toekomst. Ook de status van de waterveiligheid en de waterkwaliteit komen voorbij.

Voortgang Nederlandse waterbeleid

Verder is er onder meer aandacht voor het Nationaal Waterprogramma, de Kaderrichtlijn Water, het Hoogwaterbeschermingsprogramma, internationale samenwerking en de vooruitgang op duurzaamheid.

Droogteseizoen 2022

In deze Staat van Ons Water over het kalenderjaar 2022 zijn de aanpak van droogte en watertekort en waterkwaliteit uitgelicht. Zo is het droogteseizoen van 2022 uitgebeeld, waarin te zien valt dat vooral in Zeeland en het zuidoosten van Nederland weer historisch hoge watertekorten waren. De waterbeheerders hebben met verschillende maatregelen de droogte bestreden. Duidelijk is dat de droogte-aanpak regionaal maatwerk vergt. De gevolgen van droogte kunnen per regio sterk verschillen, waardoor ook verschillende maatregelen nodig zijn. In de Staat van Ons Water zie je bijvoorbeeld dat in het rivierengebied wordt gewerkt aan een betere waterverdeling en het westen van Nederland de strijd aangaat met verzilting.

Complexe opgave waterkwaliteit

In de Staat van Ons Water 2022 is verder te zien dat verbetering van de waterkwaliteit een complexe opgave is. Er zijn namelijk veel verschillende kwaliteitseisen voor water (is het gezond voor mens en dier? Welke stoffen horen er niet in thuis? Etc.) en vervuiling komt uit veel verschillende hoeken (door de droogte, industrie, landbouw, wat we zelf doorspoelen door het riool etc.). Duidelijk wordt dat het verbeteren van de waterkwaliteit een aangelegenheid is van veel verschillende partijen. En dat de gezamenlijke aanpak die in Nederland is opgezet de enige manier is om resultaat te behalen.

> Staat van Ons Water 2022

Prestaties van de waterschappen inzichtelijk in Waterschapspeil 2022

4 oktober 2022

De resultaten van het werk van alle 21 waterschappen staan op een rij in de rapportage Waterschapspeil, die op 4 oktober 2022 is verschenen. Waterschapspeil 2022 is een brede bedrijfsvergelijking, uitgevoerd voor en door de waterschappen over de periode 2019-2021.



Zo zijn zij transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Belangstellenden kunnen via Waterschapspeil en de onderliggende databanken meer te weten komen over het waterschapswerk.

Inzicht

“Met Waterschapspeil willen we als waterschappen laten zien hoe we werken aan veilig, voldoende en schoon water”, zegt Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen. “Waterschapspeil biedt ook inzicht in de manier waarop de waterschappen bijdragen aan verschillende maatschappelijke uitdagingen, zoals omgaan met klimaatverandering, de energietransitie en de ruimtelijke inrichting van Nederland.”

Enkele feiten en cijfers over het jaar 2021

  • Waterschappen beheren ruim 18.000 kilometer aan waterkeringen. In 2021 werken ze aan de versterking van 787 km primaire keringen, die bescherming bieden tegen grote rivieren en de zee, en van 156 km regionale keringen. Tot 2023 zijn de waterschappen nog bezig met het beoordelen van primaire keringen. Dan is de totale opgave in beeld. De primaire keringen moeten in 2050 aan nieuwe veiligheidsnormen voldoen.
  • 99,6 procent van de beheergebieden voldoet aan de wateroverlastnormen. In 2016 gold dat nog voor 99,0 procent. Dat neemt niet weg dat sommige gebieden toch tijdelijk onder water kunnen komen te staan, zeker bij piekbuien na droogte.
  • Waterschappen geven adviezen aan makers van ruimtelijke plannen, zoals gemeentes, provincies of projectontwikkelaars. Het totale aantal wateradviezen, de zogeheten Watertoets, neemt toe van ruim 6.600 in 2019 tot meer dan 8.700 in 2021. De Watertoets wordt daarmee een steeds belangrijker middel.
  • De waterschappen meten op 5.030 locaties de waterkwaliteit. Dat zijn 841 meer locaties dan in 2019. Op 220 locaties worden medicijnresten gemeten en op 184 locaties de zeer zorgwekkende stof PFOS. Waterschappen meten bijvoorbeeld om te controleren of vergunningen worden nageleefd of om vast te stellen waar maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren.
  • Waterschappen hebben een plan voor biodiversiteit, of werken hieraan. De gezamenlijke waterschappen zijn partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.
  • De waterschappen beoordelen de waterkwaliteit van 490 zwemlocaties in Nederland. Op de meeste is de waterkwaliteit stabiel goed, ondanks de zomers die gemiddeld warmer en droger worden.
  • De waterschappen zuiveren het rioolwater. Daarmee voldoen ze voor 98% aan de kwaliteitseisen. Dit percentage is al jaren hoog. Bij de zuivering van rioolwater winnen de waterschappen in toenemende mate energie en grondstoffen terug, zoals zoet water en cellulose.
  • De waterschappen zijn goed op weg naar 100 procent energieneutraliteit in 2025: ze zijn in 2021 voor 66 procent energieneutraal. Ze produceren zonne-energie en biogas door slibvergisting op de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast wekken ze ook elektriciteit op met windturbines.
  • Waterschappen hebben afspraken gemaakt om bepaalde producten en diensten digitaal aan te bieden, om zo hun dienstverlening te verbeteren. Vanaf 2023 is dit ook wettelijk verplicht. In 2021 wordt 60 procent van deze producten en diensten volledig digitaal aangeboden.

Van elkaar leren

Ieder jaar leveren alle waterschappen gegevens aan over hun prestaties en kosten voor de zogeheten Waterschapsspiegel. De data worden online ontsloten via het WAVES-dashboard. Hierin staan gegevens over bijvoorbeeld werkzaamheden op het gebied van waterveiligheid, schoon en voldoende water, het zuiveren van rioolwater en de financiën. Met dit online dashboard kan iedereen de prestaties van waterschappen met elkaar vergelijken. Eens in de 2 jaar verschijnt er een samenvattende rapportage onder de naam Waterschapspeil. Daarnaast verschijnen er ook themarapportages die meer duiding en toelichting geven op de gegevens.

Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer

Tegelijk met Waterschapspeil 2022 is de online Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer verschenen. Deze rapportage verschijnt elke 3 jaar en geeft een gedetailleerd beeld van de zuiveringstaak van de waterschappen. Het bijbehorende dashboard geeft inzichten per waterschap. Alle verzamelde gegevens zijn in te zien en te downloaden uit de databank.

> Waterschapspeil 2022
> Waterschapsspiegel.nl