Categorie: Bedrijfsvergelijkingen

Waterschappen maken hoge duurzaamheidsambities waar

3 oktober 2023

De waterschappen hebben in 2022 goede stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. Zowel het energieverbruik als de klimaatvoetafdruk van waterschappen dalen en de opwek van duurzame energie stijgt. Ook op het gebied van circulariteit en duurzaam opdrachtgeverschap zetten de waterschappen stappen. Dat blijkt uit de publicatie van de Klimaatmonitor Waterschappen.

Een windmolen op het terrein van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid bij de waterschappen in beeld. Het onderzoek naar de resultaten over 2022 is uitgevoerd door Arcadis, onder begeleiding van enkele waterschappers en met een bijdrage van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB).

Lat nog hoger

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Als waterschappen zijn we dagelijks bezig om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Het is dan ook logisch dat juist wij de lat nog hoger leggen dan de landelijke ambities om verdergaande klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen. Wij hopen andere partijen hiermee te inspireren.”

Hoge ambities

Waterschappen streven naar energieneutraliteit in 2025 en klimaatneutraliteit in 2035. Zij werken daarom onder andere aan het verminderen van de uitstoot van methaan en lachgas op rioolwaterzuiveringen. Daarop is een versnelling ingezet. De waterschappen willen in 2050 volledig circulair zijn, met als tussenstap 50 procent reductie van het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. Waterschappen willen als opdrachtgevers in 2023 100 procent circulair uitvragen en in 2030 100 procent circulair aanbesteden. Ze hebben de ambitie om in 2030 in de infraprojecten klimaatneutraal en circulair te werken met zo min mogelijk uitstoot van schadelijke emissies uit het ingezette materieel. Er zijn wel zorgen over het realiseren van de doelstellingen, onder meer door overbelasting van het elektriciteitsnet, kostenstijgingen en doordat de wateropgave toeneemt (bijvoorbeeld medicijnresten verwijderen).

Meer duurzame energie

Waterschappen wekken zoveel mogelijk duurzame energie zelf op, bijvoorbeeld uit rioolwater. De totale duurzame opwek is sterk gestegen van 58,5 naar 64,3 procent. Er is met name een sterke toename van windenergie (60 procent) en zonne-energie (54 procent). Waterschappen zetten hiervoor hun eigen terreinen in, of stellen hun terreinen open voor gebruik door derden. De groengasproductie is gestegen van 18,2 naar 19,2 miljoen m3. En tegelijkertijd is de inkoop van aardgas gedaald met 25 procent. De omvang van aquathermie in de eigen opwekking is sterk gestegen (factor 8), maar relatief gezien nog beperkt. De waterschappen zijn hiervoor voornamelijk faciliterend. Aquathermie wordt vooral ingezet voor derden op het terrein van het waterschap.

Klimaatvoetafdruk

Waterschappen zetten vol in op energiebesparing. Zo is het energieverbruik gedaald met 3,5 procent, waarbij vooral de daling van 25 procent van aardgas opvallend is. Na de coronaperiode is er weer een duidelijke stijging van personenvervoer van werknemers van de waterschappen, zowel per auto en het openbaar vervoer als vliegreizen. Wel zijn de afstanden die worden afgelegd in het woon-werkverkeer met de helft gedaald ten opzichte van vóór corona. Met het digitale werken is de verwachting dat deze daling (deels) structureel zal zijn. Driekwart van de waterschappen heeft beleid op het verduurzamen van personenmobiliteit of is dat aan het ontwikkelen. De totale klimaatvoetafdruk (scope 1 en 2) van de waterschappen is verkleind met 1 procent.

Duurzaam opdrachtgeverschap

De waterschappen hebben een gezamenlijke strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap. Daarin staat hoe de waterschappen hun duurzame ambities vertalen naar opdrachten aan de markt. 16 van de 21 waterschappen hebben een team en coördinator Duurzaam Opdrachtgeverschap aangesteld, om de strategie te implementeren. Iets meer dan de helft van de waterschappen (13) heeft concrete inkoopdoelen gesteld op het gebied van duurzaamheid. Waterschappen monitoren en meten de inspanning en resultaten ook steeds vaker.

Circulair materialengebruik

Hoeveel grondstoffen er gebruikt worden, houdt rechtstreeks verband met energieverbruik en klimaatbeleid. Daarom is er een strategie Circulaire Waterschappen opgesteld, die ook bijdraagt aan het voorkomen van verontreiniging van het water. Waterschappen zetten in op het gebruik van minder en duurzamere materialen, zodat minder CO2-uitstoot plaatsvindt. Alle 21 waterschappen geven aan beleid te hebben gevormd rond circulariteit, dat bij 17 waterschappen ook al bestuurlijk is vastgesteld.

Om klimaatneutraal en circulair werken bij infraprojecten te stimuleren is de Unie een traject gestart: Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO). Het doel is om circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap te vertalen naar de praktijk van de waterschappen.

CO2-besparing

Ongeveer de helft van de waterschappen past CO2-beprijzing toe of heeft dat in voorbereiding. 10 waterschappen zijn gecertificeerd op de CO2-Prestatieladder en 18 waterschappen gebruiken de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen. Waterschappen gebruiken tools als DuboCalc en MKI om de milieukosten van ontwerpvarianten van grond-, weg- en waterwerken te berekenen en dit zorgt voor andere, duurzamere keuzes. Bijvoorbeeld door bij het versterken van dijken baggerspecie uit de regio opnieuw te gebruiken, of onderdelen van zuiveringsinstallaties te hergebruiken. Dat is circulair en levert ook CO2-besparing op, omdat er minder transport nodig is.

Waterschapsspiegel

Waterschappen maken bedrijfsdata openbaar voor een transparante bedrijfsvoering en willen van andere waterschappen kunnen leren om de resultaten te verbeteren. Naast de gegevens over duurzaamheid, is een overzicht van de voortgang van het werk van de waterschappen op alle terreinen gepubliceerd in de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. Een overzicht van de belangrijkste indicatoren en cijfers is te vinden in het WAVES-dashboard (Waterschap Analyse- en Verbetersysteem) en de bijbehorende databank.

> Bekijk de Klimaatmonitor Waterschappen 2022
> Bekijk de Bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel
> Bekijk het WAVES-dashboard

Nieuwe gegevens over prestaties waterschappen op Waterschapsspiegel.nl

26 september 2023

De waterschappen delen jaarlijks gegevens over hun prestaties en kosten door middel van de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. De gegevens over 2022 staan nu online.



Met Waterschapsspiegel zijn de waterschappen transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “In maart 2023 zijn er 21 nieuwe waterschapsbesturen gekozen en deze zomer hebben ze allemaal ambitieuze plannen voor de toekomst gepresenteerd. Inzicht in de prestaties van vorig jaar helpt om van elkaar te leren en gezamenlijk te verbeteren. Als transparante overheid delen we deze resultaten zodat ook onze omgeving een beeld krijgt van kansen en aandachtspunten. Zo willen we samen blijven werken aan een veiliger en leefbaarder Nederland.”

Transparante prestaties

Waterschapsspiegel zoomt in op de verschillen tussen de waterschappen. Alle waterschappen leverden hiervoor in het voorjaar van 2023 gegevens aan bij de Unie van Waterschappen over verschillende onderwerpen. Denk hierbij aan prestaties op de waterschapstaken, resultaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord handelen, dienstverlening, financiën en doelmatigheid. Alle gegevens zijn openbaar beschikbaar via waterschapsspiegel.nl.

Opvallende uitkomsten

  • Op 249 locaties zijn door de waterschappen meer schadelijke stoffen gemeten in oppervlaktewater in vergelijking met 2021.
  • De waterschappen hebben in de droge zomer van 2022 in totaal tenminste 1,5 miljard m3 water aangevoerd.
  • De waterschappen hebben vorig jaar 162 kilometer primaire waterkering en 83 kilometer regionale waterkering versterkt.
  • De waterschappen hebben voor 99,7% voldaan aan de wateroverlastnormen. De laatste 0,3% is toch nog 10.000 hectare die nog niet aan de norm voldoet. De doelmatigheid van de maatregelen speelt daarbij de belangrijke rol.
  • De waterschappen zijn voor 57% tijdig betrokken bij de meer dan 9.000 watertoetsprocessen, maar in slechts voor 20% is zicht op de uitvoering van de adviezen.

WAVES dashboard en databank

Waar verschillen zichtbaar worden ontstaat de mogelijkheid om van elkaar te leren, dat is de slogan van de bedrijfsvergelijkingen. Om het leren van elkaar gemakkelijk te maken is het online WAVES dashboard ontwikkeld, met het overzicht van de belangrijkste resultaten. Met enkele muisklikken is het daarin mogelijk om waterschappen op verschillende thema’s met elkaar te vergelijken. De bedoeling is om inzichtelijk te maken welke waterschappen mogelijk leerzame lessen te delen hebben, om ieders ambities beter te verwezenlijken. Bekijk de video waarin Waterschapsspiegel en het WAVES dashboard worden uitgelegd.

Staat van Ons Water: ministerie en waterschappen kijken samen vooruit

27 juni 2023

Halverwege juni organiseerde de Unie een webinar over de Staat van Ons Water 2022. Circa 80 bestuurders en secretarissen-directeuren van waterschappen waren aanwezig. Ook Liz van Duin, directeur Waterkwaliteit en Grote Wateren bij het ministerie van Infrastructuur en Water (IenW), en Kaspar Sonnemans, beleidsadviseur bij IenW blikten mee terug en vooruit.



Hoofdpunten

Na een aftrap van Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, loodste Kaspar Sonnemans de aanwezigen door de figuren in de Staat van Ons Water. Over waterbeheer, waterkwaliteit, droogte, water en bodem sturend, de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater en de financiën.

Afbeelding van een Infographic over opgaven voor de waterkwaliteit. De tekst is te lezen op pagina 54 van de rapportage Staat van Ons Water 2022.
Een infographic uit de rapportage ‘De Staat van Ons Water 2022’

> Bekijk de rapportage ‘Staat van Ons Water 2022’

Waterkwaliteit

Daarna gaf Liz van Duin aanvullend aan dat er de laatste jaren veel meer middelen van het Deltafonds worden uitgegeven aan waterkwaliteit. Ook benoemde Van Duin het Impulsprogramma Kaderrichtlijn Water (KRW). En dat er een dashboard komt om te bekijken waarom de doelen van 2027 zo lastig te behalen zijn. Het dashboard gaat inzicht brengen in de oorzaken en dan kan IenW ook expliciete hulp aanbieden bij het behalen KRW-doelen.

Mestwetgeving en waterkwaliteit

Het ministerie van IenW wil de mestwetgeving afstemmen op de Kaderrichtlijn Water. Hierin zet het ministerie concrete stappen en stuurt voor de zomer nog een brief naar de Tweede Kamer.

Niet afwentelen

Een ander thema dat besproken werd was water en bodem sturend. En dan in het bijzonder het principe van niet afwentelen. Dit betekent niet op de volgende generatie (gewasbeschermingsmiddelen kunnen nog jaren in de grond achterblijven), niet op een andere regio (hoofdwater op een polder en visa versa), en publiek en privaat (bedrijventerreinuitbreiding bijvoorbeeld).

Geen ja, maar

Watergraaf Erik de Ridder vulde hierop aan dat we niet langer “ja, maar” kunnen zeggen in relatie tot water en bodem sturend, maar de consequenties moeten aanvaarden. Waarop Van Duin reageerde dat de principes rond water en bodem sturend niet nieuw zijn, maar we het nu inderdaad echt moeten gaan doen. Op de vraag of waterschappen niet met emissiebeheerplannen moeten gaan werken stelt Van Duin dat de waterschappen emissies in beeld moeten hebben en dat waterschappen gewend zijn om emissies eruit te halen. Daarbij riep Van Duin op dat we de waterkwaliteit niet verbeteren voor Europa of de KRW, maar voor voldoende en gezond water voor mens en natuur. De grootste uitdaging ligt voor 2023 op droogte en waterbeschikbaarheid.

Deltafonds

Vincent Lokin ziet een grote uitdaging voor het ontdekken wat water en bodem sturend echt betekent voor droogte en voor de roofbouw die we de afgelopen jaren hebben gepleegd. Op een vraag over de middelen is Van Duin helder: “Het Deltafonds heeft een stabiel karakter. Er zijn bezuinigingen afgekondigd. Daarbij lijkt het fonds enigszins veilig. In het coalitieakkoord is 811 miljoen extra voor de restauratie van beekdalen, uit het transitiefonds voor stikstof, genoemd. We moeten blij zijn met wat we hebben aan financiën op dit moment.”

Stemhulp

Tot slot heeft Karin Sluis (Voorzitter Commissie RLI advies Goed Water, Goed Geregeld) een column voorgelezen waarin zij stelt dat de stemhulpstelling ‘Aanpassingen aan rioolwaterzuiveringsinstallaties vanwege de KRW mogen niet leiden tot hogere waterschapslasten’ een onzinnige stelling is. Dit is een stelling die is ingezet tijdens de waterschapsverkiezingen. Sluis wijst eropt dat de KRW een wettelijke verplichting is. Of die leidt tot hogere waterschapslasten, dat doet dus niet ter zake. Haar advies aan de waterschappen is: “Beste bestuurders en watercollega’s, wees wijs de komende jaren en besteed aandacht aan uw watertoetsen, uw vergunningen, uw rioolwaterzuiveringsinstallaties én uw stemhulp.”

Nationale rapportage Sustainable Development Goals naar de Tweede Kamer gestuurd

25 mei 2023

Op 17 mei was het verantwoordingsdag. Op deze dag worden er verschillende rapportages aan de Tweede Kamer gestuurd om te evalueren. De nationale voortgang op de 17 Sustainable Development Goals (SDG’s) is een van deze rapportages. Met de SDG-doelstellingen willen de Verenigde Naties (VN) van de wereld een betere plek maken. De Unie van Waterschappen schreef, samen met de andere decentrale overheden, een hoofdstuk in de Zevende Nationale SDG Rapportage - Nederland Ontwikkelt Duurzaam. Hierin beschrijft de Unie van Waterschappen de ontwikkelingen van de waterschappen. Informatie uit de bedrijfsvergelijkingendatabase is hiervoor een belangrijke bron.



Wat zijn Sustainable Development Goals?

De VN heeft wereldwijd 17 doelen afgesproken om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De doelen zijn afgesproken met alle 196 landen binnen de VN. De doelen lopen uiteen van geen armoede en honger, naar schoon water en sanitair en leven in het water. Ook voor de waterschappen zijn de doelen belangrijk.

Waarom een verantwoordingsdag?

Op verantwoordingsdag legt het kabinet verantwoording af over het beleid en de financiën van het afgelopen jaar. Jaarlijks evalueert het kabinet op die dag ook de doelen die gesteld zijn in de Sustainable Development Goals. Dit doen ze op basis van een rapportage die het Centraal Bureau Statistiek maakt en daarnaast de nationale SDG-rapportage. De CBS-rapportage heet Monitor Brede Welvaart & Sustainable Development Goals (SDG’s). Deze monitor presenteert de data. De jaarlijkse rapportage bevat een toelichting over duurzame ontwikkeling en het bereiken van de SDG’s in Nederland. De Ministers van Economische Zaken en Klimaat, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en Infrastructuur en Waterstaat sturen namens het kabinet een reactie op deze rapportages naar de Tweede Kamer.

Wat is de bedrijfsvergelijkingendatabase?

Jaarlijks evalueren en leren de waterschappen van elkaar. Dit doen ze onder andere met de bedrijfsvergelijkingendatabase. Ieder waterschap levert gegevens aan over hun prestaties en kosten. Deze gegevens worden in het openbare WAVES dashboard gepubliceerd en brengt de voortgang van het werk van de waterschappen in beeld. Dit dashboard maakt de gegevens inzichtelijk, georganiseerd naar thema en maakt het voor waterschappen mogelijk om gegevens onderling te vergelijken Daarnaast gebruiken de waterschappen deze informatie voor rapportages, zoals het SDG jaarverslag. Bij de waterschappen krijgen de SDG’s steeds duidelijker de aandacht in beleidsstukken en rapportages. In de rapportage Waterschapspeil 2022 brengen de waterschappen voor het duidelijk naar voren hoe ze bijdragen aan het behalen van de SDG’s.

>Bedrijfsvergelijkingen bij de Unie van Waterschappen
>Kabinetsreactie op de Monitor Brede Welvaart &SDG’s 2023
>Waterschapspeil 2022

Rapportage Staat van Ons Water naar Tweede Kamer gestuurd

17 mei 2023

Op 17 mei is de rapportage de Staat van Ons Water naar de Tweede Kamer gestuurd. Met dit rapport laat de minister van Infrastructuur en Waterstaat elk jaar de voortgang van het Nederlandse waterbeleid zien.

Een handhaver van het waterschap meet de waterkwaltiteit in de sloot

De Staat van Ons Water wordt ontwikkeld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. In de rapportage komen de verschillende onderdelen van het Nederlandse waterbeleid voorbij. Zo is te lezen hoe Nederland werkt aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering en zich voorbereid op de toekomst. Ook de status van de waterveiligheid en de waterkwaliteit komen voorbij.

Voortgang Nederlandse waterbeleid

Verder is er onder meer aandacht voor het Nationaal Waterprogramma, de Kaderrichtlijn Water, het Hoogwaterbeschermingsprogramma, internationale samenwerking en de vooruitgang op duurzaamheid.

Droogteseizoen 2022

In deze Staat van Ons Water over het kalenderjaar 2022 zijn de aanpak van droogte en watertekort en waterkwaliteit uitgelicht. Zo is het droogteseizoen van 2022 uitgebeeld, waarin te zien valt dat vooral in Zeeland en het zuidoosten van Nederland weer historisch hoge watertekorten waren. De waterbeheerders hebben met verschillende maatregelen de droogte bestreden. Duidelijk is dat de droogte-aanpak regionaal maatwerk vergt. De gevolgen van droogte kunnen per regio sterk verschillen, waardoor ook verschillende maatregelen nodig zijn. In de Staat van Ons Water zie je bijvoorbeeld dat in het rivierengebied wordt gewerkt aan een betere waterverdeling en het westen van Nederland de strijd aangaat met verzilting.

Complexe opgave waterkwaliteit

In de Staat van Ons Water 2022 is verder te zien dat verbetering van de waterkwaliteit een complexe opgave is. Er zijn namelijk veel verschillende kwaliteitseisen voor water (is het gezond voor mens en dier? Welke stoffen horen er niet in thuis? Etc.) en vervuiling komt uit veel verschillende hoeken (door de droogte, industrie, landbouw, wat we zelf doorspoelen door het riool etc.). Duidelijk wordt dat het verbeteren van de waterkwaliteit een aangelegenheid is van veel verschillende partijen. En dat de gezamenlijke aanpak die in Nederland is opgezet de enige manier is om resultaat te behalen.

> Staat van Ons Water 2022

Prestaties van de waterschappen inzichtelijk in Waterschapspeil 2022

4 oktober 2022

De resultaten van het werk van alle 21 waterschappen staan op een rij in de rapportage Waterschapspeil, die op 4 oktober 2022 is verschenen. Waterschapspeil 2022 is een brede bedrijfsvergelijking, uitgevoerd voor en door de waterschappen over de periode 2019-2021.



Zo zijn zij transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Belangstellenden kunnen via Waterschapspeil en de onderliggende databanken meer te weten komen over het waterschapswerk.

Inzicht

“Met Waterschapspeil willen we als waterschappen laten zien hoe we werken aan veilig, voldoende en schoon water”, zegt Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen. “Waterschapspeil biedt ook inzicht in de manier waarop de waterschappen bijdragen aan verschillende maatschappelijke uitdagingen, zoals omgaan met klimaatverandering, de energietransitie en de ruimtelijke inrichting van Nederland.”

Enkele feiten en cijfers over het jaar 2021

  • Waterschappen beheren ruim 18.000 kilometer aan waterkeringen. In 2021 werken ze aan de versterking van 787 km primaire keringen, die bescherming bieden tegen grote rivieren en de zee, en van 156 km regionale keringen. Tot 2023 zijn de waterschappen nog bezig met het beoordelen van primaire keringen. Dan is de totale opgave in beeld. De primaire keringen moeten in 2050 aan nieuwe veiligheidsnormen voldoen.
  • 99,6 procent van de beheergebieden voldoet aan de wateroverlastnormen. In 2016 gold dat nog voor 99,0 procent. Dat neemt niet weg dat sommige gebieden toch tijdelijk onder water kunnen komen te staan, zeker bij piekbuien na droogte.
  • Waterschappen geven adviezen aan makers van ruimtelijke plannen, zoals gemeentes, provincies of projectontwikkelaars. Het totale aantal wateradviezen, de zogeheten Watertoets, neemt toe van ruim 6.600 in 2019 tot meer dan 8.700 in 2021. De Watertoets wordt daarmee een steeds belangrijker middel.
  • De waterschappen meten op 5.030 locaties de waterkwaliteit. Dat zijn 841 meer locaties dan in 2019. Op 220 locaties worden medicijnresten gemeten en op 184 locaties de zeer zorgwekkende stof PFOS. Waterschappen meten bijvoorbeeld om te controleren of vergunningen worden nageleefd of om vast te stellen waar maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit te verbeteren.
  • Waterschappen hebben een plan voor biodiversiteit, of werken hieraan. De gezamenlijke waterschappen zijn partner van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel.
  • De waterschappen beoordelen de waterkwaliteit van 490 zwemlocaties in Nederland. Op de meeste is de waterkwaliteit stabiel goed, ondanks de zomers die gemiddeld warmer en droger worden.
  • De waterschappen zuiveren het rioolwater. Daarmee voldoen ze voor 98% aan de kwaliteitseisen. Dit percentage is al jaren hoog. Bij de zuivering van rioolwater winnen de waterschappen in toenemende mate energie en grondstoffen terug, zoals zoet water en cellulose.
  • De waterschappen zijn goed op weg naar 100 procent energieneutraliteit in 2025: ze zijn in 2021 voor 66 procent energieneutraal. Ze produceren zonne-energie en biogas door slibvergisting op de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Daarnaast wekken ze ook elektriciteit op met windturbines.
  • Waterschappen hebben afspraken gemaakt om bepaalde producten en diensten digitaal aan te bieden, om zo hun dienstverlening te verbeteren. Vanaf 2023 is dit ook wettelijk verplicht. In 2021 wordt 60 procent van deze producten en diensten volledig digitaal aangeboden.

Van elkaar leren

Ieder jaar leveren alle waterschappen gegevens aan over hun prestaties en kosten voor de zogeheten Waterschapsspiegel. De data worden online ontsloten via het WAVES-dashboard. Hierin staan gegevens over bijvoorbeeld werkzaamheden op het gebied van waterveiligheid, schoon en voldoende water, het zuiveren van rioolwater en de financiën. Met dit online dashboard kan iedereen de prestaties van waterschappen met elkaar vergelijken. Eens in de 2 jaar verschijnt er een samenvattende rapportage onder de naam Waterschapspeil. Daarnaast verschijnen er ook themarapportages die meer duiding en toelichting geven op de gegevens.

Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer

Tegelijk met Waterschapspeil 2022 is de online Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer verschenen. Deze rapportage verschijnt elke 3 jaar en geeft een gedetailleerd beeld van de zuiveringstaak van de waterschappen. Het bijbehorende dashboard geeft inzichten per waterschap. Alle verzamelde gegevens zijn in te zien en te downloaden uit de databank.

> Waterschapspeil 2022
> Waterschapsspiegel.nl

Waterschappen zuiveren meer rioolwater en hergebruik water neemt toe

De waterschappen hebben het afgelopen jaar meer rioolwater gezuiverd. Dat blijkt uit de op 4 oktober verschenen rapportage ‘Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer’. De totale hoeveelheid getransporteerd rioolwater bedroeg in 2021 1,96 miljard kubieke meter. Dat is bijna 10% meer dan in het droge jaar 2018. Steeds meer gezuiverd rioolwater wordt hergebruikt. In 2021 ging dat om 14 miljoen kubieke meter.



De 21 waterschappen beheren ruim 300 rioolwaterzuiveringsinstallaties. Het rioolwater wordt daar door ruim 2.300 rioolgemalen en meer dan 8.100 kilometer transportleiding van de waterschappen naartoe geleid.

Kwaliteitseisen

Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Het zuiveren van rioolwater draagt bij aan de volksgezondheid en aan een goede kwaliteit van het oppervlaktewater. Ook biedt het allerlei kansen op het gebied van terugwinning van grondstoffen en energieopwekking. Zo hebben we in 2021 18 miljoen kubieke meter groengas geproduceerd uit biogas. Dat is de hoeveelheid gas waarmee 85.000 huishoudens een jaar lang warm zouden kunnen douchen. Als waterschappen bundelen we onze krachten, bijvoorbeeld bij de verwijdering van microverontreinigingen voor een betere waterkwaliteit. We zijn trots dat het gezuiverde water voldoet aan de kwaliteitseisen en we de kostenstijging beperkt hebben kunnen houden.”

Kosten licht gestegen

De kosten voor beheer en exploitatie van de rioolwaterzuivering bedroegen in 2021 1.118 miljoen euro. Ten opzichte van 2018 zijn de kosten met 7,8 procent gestegen. Deze stijging ligt 1,1 procent boven de inflatie in deze 3 jaar. Dit wordt vooral veroorzaakt door een hoger verbruik van energie en chemicaliën voor het transporteren en zuiveren van rioolwater. Huishoudens en bedrijven betalen via de waterschapsbelasting (zuiveringsheffing) voor de zuivering van hun afvalwater. Dit tarief steeg in deze periode met 7,4 procent. Dat is in lijn met de stijging van de kosten van het zuiveringswerk.

Rioolwatermetingen

De rapportage gaat over de jaren 2019-2021 en valt dus deels samen met de COVID-19-pandemie. Waterschappen hebben de bemonstering van het rioolwater op grote schaal uitgebreid en spelen daarmee een belangrijke rol in de bestrijding van het virus. Zo is nu en in de toekomst beter in beeld te brengen waar virussen opleven. Rioolwateronderzoek kan bovendien een schat aan informatie geven over onder meer gezondheid, medicijn- en drugsgebruik.

Uitdagingen

Er spelen veel uitdagingen om de kwaliteit van de rioolwaterzuivering ook in de toekomst op peil te houden. Sander Mager: “Naast de reguliere zuiveringstaak komen steeds meer ontwikkelingen op ons af. Zoals meer zorgwekkende stoffen in het water, voldoen aan de eisen voor de waterkwaliteit vanuit Europa, beperkingen rond de capaciteit van het verwerken van slib en afspraken om te verduurzamen. Ook het veranderende klimaat heeft invloed. De lange periodes van droogte afgewisseld met extreme piekbuien zorgen voor grote wisselingen en technische uitdagingen in het verwerken van het binnenkomende rioolwater. Er wordt de komende jaren dus veel van de waterschappen gevraagd.”

Van elkaar leren

De Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer vindt elke 3 jaar plaats als verdiepend onderdeel van de algemene bedrijfsvergelijkingen van de waterschappen. Het doel is dat waterschappen van elkaar kunnen leren en transparant zijn. De rapportage verschijnt samen met een dashboard. Daar zijn de gegevens van verschillende waterschappen makkelijk door de jaren heen met elkaar te vergelijken. In de databank Waterschapsspiegel zijn de gegevens per waterschap én per rioolwaterzuiveringsinstallatie te raadplegen.

> Rapportage Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer
> Dashboard Bedrijfsvergelijking Zuiveringsbeheer
> Alle verzamelde data op www.waterschapsspiegel.nl

10 jaar Klimaatmonitor Waterschappen: succesvol verduurzamen

20 september 2021

De waterschappen hebben de energie- en klimaatambities gehaald die 10 jaar geleden zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord Waterschappen Rijk. Dat blijkt uit de Klimaatmonitor Waterschappen over 2020.



Het gaat onder meer om energiebesparing, vermindering van broeikasgassen, duurzaam inkopen en duurzame energieproductie. Opvallend is de toename van de productie van zonne-energie.

Zelfvoorzienend

De Unie van Waterschappen en het Rijk hebben in 2010 onder meer afgesproken dat de waterschappen in 2020 voor minstens 40 procent zelfvoorzienend zijn door eigen duurzame energieproductie. Deze doelstelling is al in 2019 behaald. Dit percentage is in 2020 verder gestegen naar 43,2. Opvallend is de enorme stijging in de productie van zonne-energie van bijna 84 procent: van 23.639.873 naar 43.467.987 kWh. Dit is het resultaat van de grote hoeveelheid zonneweiden die in 2019 en 2020 zijn opgeleverd. Daarnaast was ook de totale productie van biogas in 2020 bijna 5 procent hoger dan in 2019.

Voetafdruk

De doelstelling om in de periode 2005-2020 jaarlijks gemiddeld 2% energie-efficiencyverbetering te realiseren is ruim gehaald met een gemiddelde van 3,8 procent per jaar. Ook de ambitie om de CO2-voetafdruk van 1990 in de periode tot en met 2020 met 30 procent te verminderen is geslaagd. Door de productie van biogas en de inkoop van groene stroom hebben de waterschappen in de periode 2005-2020 een vermindering van 68 procent gerealiseerd. Dat is 315 kiloton CO₂.

Gegevens beschikbaar

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid in beeld. De belangrijkste indicatoren en cijfers zijn vanaf dit jaar -met terugwerkende kracht- opgenomen in het WAVES-dashboard en de bijbehorende databank. In het Waterschap Analyse- en Verbetersysteem (WAVES) staan de gegevens voor de hele sector en voor elk waterschap afzonderlijk. Er is een speciale dashboardpagina over het thema ‘Klimaat’ zodat waterschappen en externe geïnteresseerden interactief aan de slag kunnen met de data. Bijvoorbeeld om uitkomsten te vergelijken tussen waterschappen onderling.

Energieneutraal

Met de Klimaatmonitor is ook inzicht verkregen in de toekomstige energieprojecten van de waterschappen. De waterschappen zetten zich nu in voor energieneutraliteit in 2025, door het gebruik van middelen als rioolwaterzuiveringen, terreinen en oppervlaktewater. Zo dragen ze bij aan de doelstelling van het nationale Klimaatakkoord.

Zonnestroom

Voor de periode tot en met 2025 verwachten de waterschappen met 105 geplande duurzame energieprojecten genoeg duurzame energie op te wekken om energieneutraliteit te bereiken. De meeste projecten (72) zijn gericht op de opwekking van energie met zonnestroom. Tegelijk werken de waterschappen aan een visie en aan strategieën richting klimaatneutrale en circulaire waterschappen. Dat gaat bijvoorbeeld over het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen in het materieel.

Circulaire waterschappen

In het Grondstoffenakkoord staat de doelstelling van een 100% circulaire economie in 2050 met een tussenstap in 2030. In dat jaar willen de waterschappen 50% minder primaire grondstoffen gebruiken die een negatieve milieu-impact hebben of schaars zijn. Onder andere door circulair in te kopen en infrastructurele projecten klimaatneutraal en circulair uit te voeren. Kortere productieketens en minder energieverbruik over de hele levenscyclus van producten en materialen zorgen voor een afname van broeikasgasemissies.

Grondstoffen terugwinnen

Ook vergroten waterschappen het aanbod aan hernieuwbare alternatieven door waardevolle grondstoffen terug te winnen, zoals schoon water uit rioolwater. Alle waterschappen hebben inmiddels beleid en doelstellingen gevormd om bij te dragen aan de transitie naar een circulaire economie. Daarnaast wordt er gewerkt aan een gezamenlijke strategie circulaire waterschappen.

WAVES-dashboard

Thema’s en trends bij de waterschappen in 2020

24 augustus 2021

De prestaties en de kosten van de waterschappen over 2020 zijn vanaf nu te bekijken in het WAVES- dashboard. Welke thema’s en trends vallen op?



Het dasboard bevat 10 themarapportages. Ze gaan over de kerntaken van de waterschappen, maar ook over andere relevante onderwerpen waaraan de waterschappen een bijdragen leveren.

Meer gebieden voldoen aan wateroverlastnormen

In de themarapportage Voldoende water is bijvoorbeeld te zien dat het aantal hectare gebied dat volgens de huidige modellen voldoet aan de wateroverlastnormen is toegenomen tot 99,6% van het beheergebied. Dat komt door de maatregelen die het afgelopen jaar zijn genomen. De verwachte klimaatverandering brengt meer piekbuien en een hogere waterafvoer. De uitdaging om aan de normen te blijven voldoen wordt de komende jaren dus groter.

Minder muskusratten gevangen

Er werden in 2020 weer minder muskusratten gevangen. Dat staat in de themarapportage Plaagsoorten. In 2020 werden er ruim 47.700 muskusratten gevangen. Dat is 5 procent minder dan in 2019 en maar liefst 88 procent minder dan in 2004. In 2019 stelden de waterschappen een nieuwe landelijke strategie vast voor de muskusrat, namelijk het terugdringen tot de landsgrens. In Nederland streven we naar een zo klein mogelijke populatie, om het risico op graverij bij waterkeringen laag te houden. Een kleinere populatie betekent ook dat er minder dieren gevangen hoeven te worden. Daardoor wordt dierenleed zoveel mogelijk beperkt. De afname van het aantal vangsten is een indicatie voor de afname van het aantal muskusratten.

Aandeel vergunningaanvragen via gezamenlijk Omgevingsloket stijgt

De rapportage Dienstverlening laat een grote stijging zien van het aandeel vergunningen dat via het Omgevingsloket Online is aangevraagd. Het gaat om een verdriedubbeling ten opzichte van 2013. Het Omgevingsloket Online is een voorloper van het Omgevingsloket dat vanaf de inwerkingtreding van de Omgevingswet, 1 juli 2022, gebruikt wordt. Daarin werken verschillende overheidsorganisaties samen in de vergunningverlening. De toename van het gebruik van het Omgevingsloket online is dus een goede opmaat naar 1 juli 2022.

Wat is het WAVES-dashboard?

Deze en 7 andere themarapportages staan klaar in het WAVES-dashboard. WAVES staat voor Waterschap Analyse- en Verbetersysteem. De waterschappen delen jaarlijks via dit dashboard gegevens over de stand van zaken en voortgang van alle belangrijke aspecten van hun werk. In het dashboard kunnen waterschappen gemakkelijk met elkaar worden vergeleken. Zo kunnen ze van elkaar leren. Maar het dashboard is ook interessant voor iedereen die meer wil weten over het werk van de waterschappen.

Meer inzicht in het werk van de waterschappen

In het dashboard is alles te vinden over waterveiligheid, schoon en voldoende water, en het zuiveren van rioolwater. Maar ook over thema’s als innovatie, internationaal werk en crisisbeheersing staat informatie. Dat is handig voor de waterschappen zelf, maar ook voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in het werk van de waterschappen. De waterschappen verzamelen de gegevens via hun jaarlijkse bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel.

Transparante overheid

Toine Poppelaars, bestuurslid Unie van Waterschappen: “Door het WAVES-dashboard, de databank en de themarapportages wordt het steeds makkelijker om resultaten en prestaties te monitoren en te vergelijken. We zijn een transparante overheid. Iedereen heeft inzicht in onze data; dat biedt een goede basis voor gesprek. We leren zo als waterschappen van elkaar en streven ernaar om als sector te verbeteren.”

WAVES dashboard

waterschapsspiegel.nl