Categorie: Blue Deal

Het wetland lijdt onder een slechte waterkwaliteit, veroorzaakt door de waterhyacint, een woekerende waterplant. De koning en koningin zijn enthousiast over de creatieve oplossingen die Zuid-Afrikaanse en Nederlandse waterbeheerders samen onderzoeken bij de bestrijding van de waterhyacint. Dat gebeurt in het kader van de Blue Deal, het internationale programma van de 21 Nederlandse waterschappen en de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat.

Vlooien bestrijden de waterhyacint

Tijdens de rondleiding zag het koningspaar hoe de waterhyacint wordt verwijderd. Dat gebeurt niet alleen met de hand en met machines. Onderzoekers experimenteren hier met biologische bestrijding. Natuurlijke vijanden van de waterhyacint spelen daarbij de hoofdrol: vlooien uit Zuid-Amerika. Koning Willem-Alexander bezocht de kas waarin de vlooien worden gekweekt. En keek toe hoe deze uitgezet werden op de waterhyacint.

Ondernemers gebruiken waterhyacint als grondstof

In de tussentijd sprak koningin Máxima met een lokale ondernemer. Deze gebruikt de gedroogde waterhyacint om er manden en andere bruikbare producten van te vlechten en die te verkopen. De vrouw leidt ook anderen op in het vlechtwerk en het ondernemerschap. Dit initiatief sprak de koningin erg aan. Overigens wordt de waterhyacint niet alleen voor vlechtwerk gebruikt. Ook toepassingen op grotere schaal lijken kansrijk, bijvoorbeeld als grondstof voor briketten of geotextiel.

Jonge waterprofessionals en studenten helpen mee

Er valt nog veel te ontdekken en te leren binnen het project Blesbokspruit. Daarbij maakt de Blue Deal dankbaar gebruik van de innovatieve ideeën van studenten met een passie voor water van het internationale Wetskills-programma. Zij komen van over de hele wereld. Hun doel: innovatieve oplossingen vinden voor uitdagingen in het waterbeheer in een veranderende wereld. In Blesbokspruit presenteerde een Wetskills-deelnemer haar ideeën aan de koning.

> Meer over Wetskills

Uitdagingen om van te leren, ervaringen om te delen

Kennis en ervaringen met elkaar delen, dat is wat de waterschappen doen in het Blue Deal-programma. Het project Blesbokspruit is daar een mooi voorbeeld van. Het gaat daarbij niet alleen om het oplossen van een geïsoleerd probleem. Waterbeheerders brengen hun deskundigheid bij elkaar en delen de resultaten, ook met andere regio’s met vergelijkbare problemen. Het Blue Deal-programma heeft partnerschappen in 15 landen. Het doel: voor 20 miljoen mensen wereldwijd de toegang verbeteren tot voldoende, schoon en veilig water.

Tweerichtingsverkeer

Door kennis uit te wisselen leren de Nederlandse waterschappen ook veel van de partnerschappen met andere landen. Zo heeft Nederland net als Zuid-Afrika te maken met invasieve exoten. Daarnaast kunnen de waterschappen veel leren op het gebied van droogte, waar Zuid-Afrika al veel ervaring mee heeft.

> Meer over de Blue Deal (Engels)

> Meer over de Blue Deal (Nederlands)

Luzette Kroon aan het woord tijdens een panelgesprek over het vervolg op het VN-congres

Kroon is bestuurslid van de Unie van Waterschappen en in die rol portefeuillehouder Internationaal en voorzitter van de Blue Deal. Sturm is programmamanager van de Blue Deal. De Blue Deal is het gezamenlijke internationale programma van de 21 Nederlandse waterschappen.

> Meer over de Blue Deal

Waarom namen jullie deel aan de World Water Week?

Sturm: “De week in Stockholm stond in het teken van het vervolg op de Water Action Agenda die tijdens het VN-congres is vastgesteld. Hoe gaat het nu met de toezeggingen die toen zijn gedaan? Wij waren, in aanloop naar het VN-congres, als Blue Deal de eersten die een toezegging voor de Action Agenda hebben gedaan, namelijk een verdubbeling van het geld en de inzet voor de Blue Deal.”

“We waren dus ook in Stockholm om te vertellen wat wij in de afgelopen 8 maanden sinds onze toezegging hebben gedaan. Luzette Kroon heeft daar tijdens de sessie ‘UN 2023 Water Conference: From voluntary commitments to impact’ over verteld in een panel. Ze vertelde onder andere hoe wij binnen de Blue Deal nog meer hebben ingezet op van elkaar leren. Als partnerlanden onderling, maar ook hoe Nederland van onze partnerlanden kan leren. Dat leren hebben we bijvoorbeeld gefaciliteerd door in juni een groot Blue Deal-congres te organiseren in Amsterdam. Daar waren 14 partnerlanden bij aanwezig. Ook hebben we meer ingezet op het leren van elkaar via Communities of Practice op verschillende thema’s.”

In New York vroeg de Blue Deal om aandacht voor investeringen in beheer en onderhoud. Hebben jullie daar in Stockholm ook aandacht aan besteed?

Sturm: “In New York hebben we een eerste sessie georganiseerd om met financiers in gesprek te gaan over dit onderwerp. Dat leidde onder andere tot een verkenning met de Islamic Development Bank. Inmiddels zijn we zover dat we de intentie tot een samenwerking hebben, waarbij de Islamic Development Bank wil investeren in een pilot in 2 van onze partnerlanden: Burkina Faso en de Palestijnse Gebieden. In Stockholm hebben we één-op-één hierover verder gepraat.”

Hadden jullie nog andere doelen in Stockholm?

Sturm: “We hebben de nieuwe watergezant, Meike van Ginneken, ontmoet. Zij is de opvolger van Henk Ovink. Ik nam deel aan het panel van Wavemakers. Hierin ging het erover hoe je jongeren een grotere rol kunt geven bij het oplossen van waterproblemen. Van Ginneken kondigde toen de Gamechangers Challenge aan, die volgend jaar tijdens de Olympische Spelen in Parijs wordt gelanceerd. Dit wordt een challenge die jongeren uitdaagt om met oplossingen te komen voor belangrijke waterthema’s. Ik heb toegezegd dat wij een prijs beschikbaar zullen stellen, waarbij de winnaar een feasibility study mag doen om te kijken of we de oplossing echt kunnen toepassen in de praktijk van een van onze partnerschappen.”

Hoe kijk je terug op de Water Week?

“Persoonlijk ben ik eigenlijk helemaal geen fan van congressen, maar ik merkte dat het ons programma toch echt verder helpt. Dit congres creëert een momentum voor de watersector om een vervolg te geven aan de afspraken die gemaakt zijn tijdens het VN-congres. Het is een soort schop onder de kont.”

“En ik ben ontzettend geïnspireerd geraakt. Onder andere door wat we kunnen leren van inheemse volkeren, waar in een aantal sessies aandacht aan werd besteed. Als waterschappen zijn we al lang bezig met Nature-based solutions, ook binnen de Blue Deal. Inheemse mensen weten daar veel meer van dan wij, hun manier van leven is mét de natuur leven. Toch worden zij in het waterbeheer vaak over het hoofd gezien, terwijl zij misschien wel de sleutel tot succes in handen hebben.”

Het doel van het Blue Deal-congres? Elkaar leren kennen, zodat het in de toekomst nog makkelijker wordt om kennis uit te wisselen. Tussen Nederland en de Blue Deal-partnerlanden, maar ook tussen de partnerlanden onderling. Eén van de deelnemers: “Geld is niet de enige manier om iets voor elkaar te krijgen. Het draait om mensen die samenwerken om tot oplossingen te komen.”

Volledige programma

De dagen bestonden uit een volledig plenair programma op maandag, waarbij onder andere Peter Glas vertelde over het Nederlandse waterbeheer. Daarbij maakte hij wel een kanttekening: “Het Nederlandse model is geen blueprint voor de rest van de wereld.” Maar wellicht kan het model wel als inspiratie dienen. Ook was er een sessie over intercultureel samenwerken.

> Uitgebreide terugblik dag 1

Op dinsdag gingen de deelnemers in kleinere groepen uiteen en konden ze workshops volgen over Water pricing, Water safety management, Stakeholder participation, Urban waste water management, Nature-based solutions, en Smart monitoring.

> Uitgebreide terugblik dag 2

Op woensdag zagen de deelnemers het Nederlandse waterbeheer in de praktijk door een bezoek te brengen aan de Zandmotor, de Markermeerdijken of de Amsterdamse Waterleidingduinen. Op donderdag en vrijdag bezochten de partnerschappen afzonderlijk van elkaar de waterschappen waar zij mee samenwerken. Ook daar zagen ze meer van het Nederlandse waterbeheer in de praktijk.

> Uitgebreide terugblik dag 3

Amsterdamse Waterleidingduinen

“Bij het bouwen van steden zijn mensen altijd op zoek geweest naar hoe ze water konden aanvoeren,” vertelt de gids die de rondleiding door de Amsterdamse Waterleidingduinen doet. Hij geeft eerst een presentatie over hoe dat Nederlandse waterbeheer nou eigenlijk in elkaar zit. Vandaag gaat het niet zozeer over hoe de governance werkt – daar hebben de deelnemers maandag al meer over geleerd – maar over hoe Nederland sinds het ontstaan al bezig is met waterveiligheid én voldoende water. Een vrouw uit Kenia vraagt lachend: “Zijn jullie van plan om nog meer land te gaan droogleggen of vinden jullie het zo wel voldoende?”

Vragen over ons waterbeheer

De overige vragen laten duidelijk zien waar de landen zelf mee worstelen. Bijvoorbeeld de man uit Ethiopië die vraagt hoe Nederland afspraken maakt met de andere landen waar de rivieren doorheen lopen. Of de vrouw uit Kenia die vraagt wie er bepaalt hoe diep er geboord mag worden om grondwater op te pompen door bijvoorbeeld boeren en hoe dat dan werkt met regelgeving en handhaving. En een andere vraag uit het publiek: hoe voorkomen jullie vervuiling van het water?

Drinkwater

Hoewel de Amsterdamse Waterleidingduinen voornamelijk bestemd zijn voor drinkwater, kunnen de deelnemers er toch veel van leren voor hun werk. Bijvoorbeeld over zuivering met natuurlijke bronnen, zoals de duinen. Bovendien zijn in het buitenland drinkwater en ander waterbeheer niet altijd van elkaar gescheiden.

Markermeerdijken en Zandmotor

De andere groepen bezoeken 2 projecten die met waterveiligheid te maken hebben, de Markermeerdijken en de Zandmotor. Ook zij komen enthousiast terug van de locaties. In Ghana wordt momenteel ook gewerkt aan plannen om een eigen Zandmotor aan te leggen. De hele delegatie kiest er dan ook voor om aan deze excursie deel te nemen en meer te leren over het project en alvast met eigen ogen te zien hoe zo’n Zandmotor er uit komt te zien.

Dagafsluiting

’s Avonds sluiten de deelnemers af met een diner en een optreden van de huisband van Waternet, waar uiteindelijk meerdere internationale gasten een stukje bij meespelen. En uiteraard, zoals dat hoort bij een internationaal feest, wordt er flink gedanst.

Op bezoek

De delegaties uit Argentinië, Burkina Faso, Colombia, eSwatini, Ethiopië, Ghana, Indonesië, Kenia, Mozambique, Palestijnse gebieden, Peru, Roemenië, Vietnam en Zuid-Afrika gaan de laatste 2 dagen van het congres op bezoek bij één van de 21 partnerwaterschappen.

> Lees en bekijk het (foto)verslag van maandag 12 juni (dag 1)

> Lees en bekijk het (foto)verslag van dinsdag 13 juni (dag 2)

De thema’s van de sessies waren: water pricing, water safety management, stakeholder participation, urban waste water management, nature-based solutions, en smart monitoring. Thema’s waar binnen de Blue Deal ook via Communities of Practice gedurende het jaar kennis wordt gedeeld. Vanuit alle partnerschappen kunnen deelnemers hieraan meedoen.

Water pricing

Takhona Dlamini uit eSwatini is een van de internationale gasten die een presentatie geeft tijdens de workshop Water pricing. Ze vertelt: “We leven in een regio met waterschaarste, waar ook veel water wordt gebuikt voor irrigatie. We zijn begonnen met het beprijzen van het gebruik van water. Dat brengt veel uitdagingen met zich mee, bijvoorbeeld bij de boeren. Vandaag deelden we tijdens een sessie onze ervaringen met andere landen. We hebben veel geleerd over verschillende manieren waarop andere landen waterprijzen hebben geregeld. In sommige landen betaal je bijvoorbeeld voor de hoeveelheid water die je gebruikt of heb je voor bepaalde activiteiten in een regio een vergunning nodig.” De sessie vond ze leerzaam en leuk: “We zijn allemaal onderdeel van de grote Blue Deal-familie.”

Water safety management

Tijdens deze sessie over waterveiligheid kwam juist níet het bouwen van dijken aan bod. Sterker nog, het bouwen van een dijk is “slechts de helft van het werk”, vindt Monique Zwiers van het Blue Deal programmabureau. “Tijdens het bouwen moet je al denken over hoe je het onderhoud gaat organiseren.”

En juist voor beheer en onderhoud is vaak geen budget. Ook grote financiers, zoals de investeringsbanken, investeren voornamelijk in de bouw van waterinfrastructuur in plaats van in onderhoud. Zwiers: “Daar is de Blue Deal nu ook mee bezig, om uit te zoeken hoe we dergelijke investeringen voor grote donoren aantrekkelijk maken.”

Stakeholderparticipatie

Bij de sessie stakeholderparticipatie bleek hoeveel overeenkomsten de partnerlanden met elkaar hebben. Ze hebben allemaal te maken met vergelijkbare belangengroepen, zoals gemeenschappen, boeren, vissers of bedrijven die gebruikmaken van het water. Ook worstelen de partnerlanden met vergelijkbare uitdagingen op het gebied van financiering en communicatie. De oplossing voor de problemen? Die zijn in deze korte sessies nog niet gevonden. “Maar,” zegt Marcel de Ruijter, partnerschapsmanager voor Roemenië, “Dit is slechts een start voor het delen van informatie met elkaar. Het is het begin van een proces.”

Waste water management

Tijdens deze sessie kwamen 2 tegenovergestelde manieren van waterzuivering aan bod: Zuid-Afrika met een traditionele aanpak en de Palestijnse gebieden die juist gebruikmaken van een high-tech, innovatieve aanpak. Beide vormen zijn goed, benadrukt Hans Schepman, van het partnerschap in Zuid-Afrika. “Het hangt echt af van de lokale context welke oplossing je kiest.” Daarnaast kwam tijdens deze sessie sterk naar voren hoe belangrijk natuurlijke oplossingen (nature-based solutions) zijn. Bijvoorbeeld door zuivering via wetlands.

Ook in deze sessie komt het gebrek aan financiering voor beheer en onderhoud weer aan bod. Wel zien de deelnemers allerlei mogelijkheden, zoals verdienmodellen voor bedrijven of door de vervuiler te laten betalen.

Nature-based solutions

“Voor ieder probleem is een nature-based solution,” meent Jaap Bos, van het Blue Deal-partnerschap in Ghana. Zo heeft het buurland van Ghana, Burkina Faso, net als een hoop andere landen te maken met de woekerende waterhyacint. Tijdens de sessie gaat het erover hoe dit omgezet kan worden tot iets waar men geld mee kan verdienen. Zo gebruiken sommige landen het voor het produceren van biogas. Het Blue Deal-programma in Zuid-Afrika heeft een opleidingsprogramma voor vrouwen om gedroogde waterhyacint te gebruiken voor het maken van manden, die ze vervolgens weer verkopen. Burkina Faso en Zuid-Afrika hebben alvast een afspraak gemaakt om hier verder over te praten. “Zo blijkt maar weer hoe belangrijk kennisdeling is.”

Smart monitoring

Liesbeth Wilschut, van het programmabureau van de Blue Deal houdt tijdens de sessie smart monitoring haar mobiel omhoog. “We hebben tegenwoordig zoveel nieuwe mogelijkheden voor monitoring van het water. Participatieve monitoring wordt hierdoor veel makkelijker. En het is bovendien ook erg goedkoop.” Ze laat de deelnemers zelf ook even uitproberen hoe dat nou werkt, om zelf het water te monitoren. Met een speciaal staafje lopen de deelnemers naar de rivier de Amstel, waar de evenementenlocatie naast ligt. Ze steken het staafje kort in het water en plaatsen het vervolgens op een speciale kaart en met hun telefoon kunnen ze de gegevens aflezen. En het water in de Amstel? “Het nitraatgehalte is in ieder geval in orde. Je kunt hier gerust in zwemmen.”

Wat staat er 14 juni op het programma?

Op 14 juni, de derde dag van het congres, gaan de deelnemers eropuit. Ze bezoeken dan een locatie waar ze het Nederlandse waterbeheer in de praktijk kunnen bekijken. Ze hebben daarbij keuze uit de Markermeerdijken, de Zandmotor of de Amsterdamse Waterleidingduinen.

> Lees en bekijk het (foto)verslag van maandag 12 juni (dag 1)

> Lees en bekijk het (fotoverslag van woensdag 14 juni (dag 3)

Leren door ontmoeten

In de ochtend openen Luzette Kroon en Emilie Sturm onder leiding van dagvoorzitter Ikenna Azuike de dag. Kroon is bestuurslid van de Unie van Waterschappen en voorzitter van de stuurgroep Blue deal. Sturm is programmamanager van de Blue Deal. Kroon: “Dit congres is een prachtige manier om van elkaar te leren: leren door elkaar te ontmoeten.” Want dat is het doel van deze dagen samen: elkaar ontmoeten en op die manier een basis creëren om in de toekomst nog gemakkelijker kennis met elkaar uit te kunnen wisselen. Tussen Nederland en de partnerlanden, maar ook door de partnerlanden onderling.

Druppel op de gloeiende plaat?

Het doel van de Blue Deal is om voor 20 miljoen mensen de toegang tot schoon, voldoende en veilig water te verbeteren. “Is dat niet een druppel op de gloeiende plaat?”, vraagt dagvoorzitter Azuike. “Ja,”, antwoordt Kroon, “Maar we zijn niet alleen. In onze partnerlanden gebeurt zoveel meer. En ook andere landen komen met verschillende programma’s. Bij de VN Waterconferentie in maart dit jaar zagen we dat er echt een beweging aan het ontstaan is. Westerse landen – voor een groot deel verantwoordelijk voor klimaatverandering – nemen steeds meer hun verantwoordelijkheid.” De Blue Deal is daarbij een van de inspiratiebronnen, bleek ook bij de VN Waterconferentie.

> Meer over de waterschappen op de VN Waterconferentie

Deltacommissaris: Nederlands model is geen blueprint

Keynote spreker van de dag was Deltacommissaris Peter Glas. Hij gaf een presentatie over waterbeheer in Nederland. “Het Nederlandse model is geen blueprint, maar het kan wel als inspiratie dienen voor onze collega’s uit het buitenland.” Voor de buitenlandse delegaties is dit Nederlandse model zeker iets waar ze van willen leren. Ze stellen vragen en na afloop vragen meerdere mensen om de PowerPointpresentatie, om die later nog eens door te kunnen nemen of met collega’s te kunnen delen.

‘From draining to retaining’

Glas gaat ook in op de uitdagingen waar Nederland mee te maken heeft. Bijvoorbeeld dat Nederland steeds meer water moet vasthouden in plaats van afvoeren. Of in het Engels: “We go from draining to retaining.” En zo zijn er allerlei vlakken waarop Nederland van andere landen kan leren. “Wat kunnen wij van jullie leren op het gebied van waterbewustzijn en participatie?”, vraagt Glas dan ook aan de zaal. Een Zuid-Afrikaanse gast reageert: “Over het algemeen is het waterbewustzijn in ons gebied erg hoog. Maar we merken dat dat bij jongeren niet altijd het geval is. Daarom zijn we met een project begonnen: seedlings of hope. Samen met kinderen gaan we dan bijvoorbeeld afval rapen in de omgeving van een waterwerk. Langzaamaan beginnen we daar dan steeds meer te vertellen over hoe het waterbeheer werkt.”

Intercultureel samenwerken

De dag eindigde met een sessie ‘Collaboration accross cultures’. Want dat is tenslotte wat er in de Blue Deal gebeurt: samenwerken met allerlei landen en verschillende culturen. Dat betekent af en toe aanpassen aan elkaar. Is dat slecht? Sheriff Aligbeh, die samen met Esther Janssen namens Culture-Inc. de training verzorgt, vindt van niet. “Een kameleon past ook zijn kleuren aan de omgeving aan. Maar verandert zijn kern daardoor?”

Culturele kaart

Een vrouw uit Burkina Faso geeft een tip: “Wij hebben een soort culturele kaart gemaakt met een vergelijking tussen de Nederlanders en de Burkinezen. Dat maakt het leven voor ons, en voor hen, een stuk makkelijker. Omdat we nu weten hoe we het beste met elkaar kunnen communiceren.”

Wat staat er 13 juni op het programma?

Na een geslaagde dag op 12 juni staat er ook op 13 juni weer een hoop op het programma. Deze dag gaan de deelnemers uiteen in kleinere groepen om workshops te volgen. Met als onderwerpen: Water pricing, Water safety management, Stakeholder participation, Urban waste water management, Nature-based solutions, en Smart monitoring.

> Lees en bekijk het (foto)verslag van maandag 12 juni (dag 2)

> Lees en bekijk het (fotoverslag van woensdag 14 juni (dag 3)