Categorie: Commissies en werkgroepen

Kadernota Hoogwaterbeschermingsprogramma

De kadernota levert de spelregels voor jaarlijkse programmering van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Vorig jaar zag de commissie de eerste duidelijke knelpunten door duurdere en langere projecten. Dit jaar moeten tekorten uit de vorige cyclus opgelost worden. Tegelijkertijd wil de commissie nieuwe projecten te programmeren. Daarom stelde de CWK nieuwe spelregels in de kadernota voor. Eind augustus organiseert de commissie een extra ambtelijke bijeenkomst om verschillende scenario’s te bespreken. Het doel is om tot een programmering te komen. Tegelijkertijd werkt het HWBP aan de langetermijnprogrammering, om te kijken hoe alle dijken in 2050 aan de norm kunnen voldoen.

Adviezen voor programmabestuur HWBP

De CWK geeft de waterschapsvertegenwoordiging in het programmabestuur van het HWBP een aantal punten mee. De commissie vindt het belangrijk om:

• de integraliteit van stukken en besluiten te borgen;
• de effecten van nieuwe spelregels te duiden ook voor de langere termijn;
• de zorgvuldigheid van het proces te bewaken;
• de negatieve effecten van voorfinanciering te beperken;
• de spanning tussen oude en nieuwe spelregels te duiden.

Het programmabestuur HWBP nodigde Waterschap Rivierenland om een kijkje te geven in hun praktijk en belangen bij de programmering.

Voorfinanciering projecten

De programmadirectie lichtte bij de kadernota ook het onderzoek naar voorfinanciering van projecten toe. Doordat projecten duurder worden en langer duren zijn beschikbare middelen lager dan wat de waterschappen voorzagen. De voorfinanciering leidt mogelijk tot hogere kosten voor de projecten. Dit komt door de oplopende rentelasten. Binnen het HWBP wordt het probleem, de omvang en aanleiding en mogelijke oplossingen verkend. In september volgt er een eerste beeld van de problemen die voorfinancieren met zich meebrengt. In november 2023 zijn er scenario’s uitgewerkt en in maart 2024 neemt het programmabestuur van het HWBP hier een besluit over.

Vacatures

Het programmabestuur HWBP en het Beleidsplatform Waterveiligheid hebben nieuwe vacatures openstaan voor waterschapsvertegenwoordiging binnen het HWBP-bestuur. De vacatureteksten verschijnen in de week van 19 juni. Het Uniebestuur selecteert 2 kandidaten uit de aanmeldingen.

Update waterveiligheidsportaal

De CWK adviseerde positief over het vrijgeven van de financiële reservering voor het up-to-date brengen van het Waterveiligheidsportaal. Met dit voorgenomen besluit van het programmabestuur HWBP kan de ICT-veiligheid van het Waterveiligheidsportaal worden aangepast.

Landelijke beoordelingsronde primaire keringen

De CWK benoemde aandachtspunten voor de globale kosteninschatting over de eerste landelijke beoordelingsronde primaire keringen (LBO-1) en voor de langetermijnprogrammering HWBP. Een dijktraject dat niet aan de wettelijke norm voldoet is niet gelijk aan het deel dat versterkt moet worden in het HWBP. Bovendien bepalen uitgangspunten en aannames de kosteninschatting. De analyse en duiding moet zorgvuldig gebeuren om betrouwbare resultaten te krijgen.

Gezamenlijke publiekscommunicatie

De CBCF heeft gesproken over de ambitie om in de toekomst met gezamenlijke publiekscommunicatie regionaal en landelijk het waterbewustzijn te vergroten. Verdieping van samenwerkingen met Ons Water, het Rijk en mogelijk met andere waterpartners is belangrijk om het bewustzijn te vergroten. De kosten die hierbij horen, komen aan bod bij de behandeling van de begroting 2023.

Visie Crisisbeheersing Waterschappen 2023 -2030

In de Visie Crisisbeheersing Waterschappen 2023 -2030 staat op welke manier de waterschappen en de Unie met elkaar en met de crisispartners samenwerken tijdens een crisis. De commissie heeft een positief advies aan de Ledenvergadering gegeven.

Vitaalbeoordeling Keren en Beheren waterkwantiteit

Sommige processen kunnen leiden tot ernstige maatschappelijke ontwrichting. Daarmee vormen zij een bedreiging de nationale veiligheid. Deze processen vormen de Nederlandse vitale infrastructuur.

Waterschappen hebben vitale objecten in beheer, zoals gemalen. De minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) wil daarom overgaan tot een vitaalverklaring van deze objecten binnen het proces Keren en Beheren waterkwantiteit. Een vierjarig actieprogramma brengt de hiaten in dit vitale proces in beeld. De uitvoering van dit actieprogramma wordt in samenwerking met het ministerie van IenW opgepakt.

De commissie adviseert de Ledenvergadering te concluderen dat waterschappen vitale aanbieders zijn in het proces Keren en Beheren waterkwantiteit, net als Rijkswaterstaat. De CBCF adviseert ook om verder onderzoek te doen naar de gevolgen hiervan.

Routekaart en convenant Schoon en Emissieloos Bouwen

Waterschappen hebben zich als doel gesteld om in 2035 klimaatneutraal en in 2050 circulair te zijn. Om deze doelen te halen, is emissievrij bouwen, beheren en onderhouden belangrijk. Om te komen tot een uitstootvrije bouwsector, werken de waterschappen samen met de markt in het programma Schoon en Emissieloos Bouwen aan een routekaart en bijbehorend convenant. De commissie adviseert de ledenvergadering akkoord te gaan met het convenant Schoon en Emissieloos Bouwen.

Advies commissie toekomstbestendige vereniging

De Commissie toekomstbestendige vereniging (‘commissie De Ridder’) heeft een advies uitgebracht met voorstellen waardoor de vereniging Unie van Waterschappen beter kan inspelen op de toenemende betrokkenheid van de waterschappen en de Unie. Dit op het gebied van klimaatverandering, energie, circulaire economie en water en bodem sturend. De CBCF heeft een aantal aandachtspunten meegegeven op dit advies.

Verder besproken in de commissie

In de commissie is verder gesproken over de jaarrekening 2022 van de Unie van Waterschappen. De CBCF heeft voor de Ledenvergadering een positief advies gegeven.

Bekijk de volledige agenda en stukken van deze vergadering

Maar de vergadering opende met een overzicht van verschillende trajecten die de programmering en financiering van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) beïnvloeden. Er zit spanning op de programmering en de HWBP-alliantie werkt aan het verbeteren van de stabiliteit. De financiële randvoorwaarden van het programma komen aan bod in de evaluatie Waterwet en het traject over de projectgebonden bijdrage. De resultaten van de eerste beoordelingsronde (LBO-1) moeten verwerkt worden in de langjarige programmering.

Integrale aanpak

In de CWK worden de trajecten apart geagendeerd, maar voor een goede en integrale aanpak is het belangrijk om het grotere geheel te blijven zien. Daarom moet voor elke stap worden gekeken welke tafel het meest geschikt is voor het bestuurlijke gesprek. Ook is er balans nodig in focus en synergie. Bekijk de eerste schets. Onderlinge verbanden tussen de trajecten, volledigheid en verantwoordelijken kunnen nog worden toegevoegd.

Evaluatie Waterwet

Het consortium Twynstra Gudde, Decisio en Sweco voert in opdracht van IenW-DGWB de evaluatie van de waterwet uit. Het consortium presenteerde zijn aanpak. De waterschappen worden op verschillende manieren betrokken in het proces. Voor de regionale spiegelsessie worden in ieder geval alle waterschappen uitgenodigd. De CWK neemt kennis van de aanpak van de evaluatie en geeft alvast aandachtspunten mee. Wellicht worden niet alle aandachtspunten opgepakt in de evaluatie, maar ze worden wel in beeld gebracht.

Beoordelingen primaire keringen

De CWK stemt in met het voorstel dat de Unie van Waterschappen het draaiboek voor de tweede landelijke beoordelingsronde van primaire keringen (LBO-2) kan afronden met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De CWK benadrukt dat het draaiboek de ruimte moet geven voor bijstelling in de eerste jaren zodat we samen ervaring op kunnen doen. Voor de afronding van de eerste landelijke beoordelingsronde (LBO-1) zijn de beheerders en Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ver gevorderd. In 2023 wordt er gezamenlijk gecommuniceerd over het landelijk veiligheidsbeeld.
De CWK bespreekt in 2023 de evaluatie van LBO-1.

Beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater

De CWK heeft nog enkele inhoudelijke aandachtspunten voor het eindadvies van de beleidstafel Wateroverlast en Hoogwater. Die worden meegenomen richting het definitieve eindadvies. Onder voorbehoud van die opmerkingen adviseert de CWK positief over het eindadvies.

Hoogwaterbeschermingsprogramma

De ontwerpprogrammering leidt tot zorgen bij waterschappen over de financiële lasten en werkvoorraad op langere termijn. Op korte termijn moet het CWK een programmering vaststellen die gericht is op ‘Best for Program’. Naar aanleiding van de consultatie zijn er nog enkele kleine wijzigingen gedaan. Er ligt echter een flinke extra claim uit de consultatie die niet ingepast kan worden. De wens is om in de programmering de belangen van de projecten en projectwaterschappen beter te accommoderen. Dat gebeurt in meerdere sporen. Enkele verbeteringen kunnen in de volgende programmeerronde meegenomen worden. Andere verbeteringen vragen meer tijd. De CWK onderschrijft hun verantwoordelijkheid in de alliantie en wil duidelijkheid over het tijdsschema.

Werkbezoek minister

De programmadirectie van het HWBP bereidt samen met de Unie van Waterschappen het werkbezoek voor van de minister Infrastructuur en Waterstaat op 7 december. De CWK is positief over het idee om een aantal leden van de CWK te laten vertellen over de alliantiegesprekken die afgelopen jaar zijn gevoerd, en ruimte te laten voor dialoog.

Na het uitbreken van de coronacrisis is regelmatig gekeken naar de financiële effecten van deze crisis voor de waterschappen. Daarbij bleek dat aan de kostenkant kostenverhogingen als gevolg van corona en onderbesteding elkaar min of meer in balans hielden. Wel verwachtten de waterschappen over 2020 minder belastinginkomsten te ontvangen. Dit als gevolg van de maatregelen die in verband met de coronacrisis zijn genomen. Denk aan minder opbrengsten zuiveringsheffing, meer kwijtschelding, meer vorderingen waarvoor geen verhaalsmogelijkheid meer bestaat, en minder opbrengsten invorderingsrente.

Inkomstenderving

In overleg met het kabinet is vervolgens de toezegging gedaan dat de waterschappen compensatie kunnen krijgen voor deze inkomstenderving. Uitgangspunt daarbij is een reële compensatie van de gederfde inkomsten door de coronacrisis over 2020 én 2021. De Unie heeft op verzoek van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de aanvraag voor coronacompensatie over het verslaggevingsjaar 2020 voor de waterschappen in beeld gebracht. Het doel daarvan is om deze aanvragen gezamenlijk in te dienen.

Opbrengst zuiveringsheffing

De reacties van de waterschappen op de berekeningssystematiek lopen uiteen, met name als het gaat om de opbrengst zuiveringsheffing. De hoogte van deze opbrengst wordt ieder jaar door verschillende componenten beïnvloed. En die componenten hebben niet allemaal een relatie met de coronacrisis.

Compensatieverzoek indienen

De commissie heeft over deze reacties gesproken en besloten dat de waterschappen een verzoek voor coronacompensatie gaan indienen. De hoogte van de aan te vragen compensatie is gebaseerd op reële cijfers. Alle waterschappen bepalen of ze op basis van deze reële cijfers voor coronacompensatie in aanmerking komen. Het ministerie van BZK heeft onder meer als voorwaarde gesteld dat de cijfers één op één zijn terug te vinden in de begroting en jaarrekening van de waterschappen. Door het besluit van de commissie om nu uit te gaan van reële cijfers, is dit niet meer mogelijk. Het compensatieverzoek zal om die reden voorzien worden van een accountantsverklaring.

Andere onderwerpen

In de commissie is verder gesproken over een gewijzigde financiering van het collectieve ondersteuningsprogramma vanuit het Waterschapshuis voor de implementatie van de Wet open overheid.

> Bekijk de volledige agenda en stukken van deze vergadering

Grondverwerving Hoogwaterbeschermingsprogramma

In de subsidieregeling Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) staat dat grondverwerving subsidiabel is als het sober en doelmatig is. Uit de uitwerking van het referentiebeeld voor de groene dijk blijkt dat grondverwerving én het vestigen van recht door het waterschap doelmatig kunnen zijn. Ze kunnen dus beide voor HWBP-subsidie in aanmerking komen.

De CWK heeft met grote meerderheid ingestemd om de gevraagde besluiten in het programmabestuur HWBP in te brengen voor besluitvorming. Dat betekent dat voorgesteld wordt om de Handreiking subsidiabele en niet-subsidiabele kosten voor toepassing van de Regeling subsidies hoogwaterbescherming 2014 aan te passen.

Het ontwerp van de versterkingsmaatregel, inclusief beheer en onderhoud, staat daarmee centraal bij de bepaling van de subsidie van grondverwerving. Wel of geen grondverwerving is een integraal onderdeel van de afweging van de maatregelen. De Life Cycle Costing analyse (LCC) is het instrument voor de afweging van de maatregelen en om de doelmatigheid van de maatregel te onderbouwen.

Daarnaast wordt voorgesteld

• het referentiebeeld Eigendomspositie bij dijkversterking in grond vast stellen voor vergelijkbare situaties;
• subsidiering van strategische grondaankopen niet toe te staan (ongewijzigd beleid);
• overhoeken tot 3 procent van het totaal benodigd oppervlak voor versterking subsidiabel te maken.

De voorwaarde van de CWK is dat er na 2 en na 4 jaar een evaluatie plaatsvindt, met de toezegging dat wanneer er voor die tijd al spanning optreedt dit in de CWK wordt geagendeerd.

Omgang met ‘kleine kans groot gevolg’-risico’s in het HWBP

De huidige omgang met reserveringen voor risico’s met een kleine kans dat ze optreden maar met grote gevolgen, kunnen leiden tot niet doelmatige omgang met de subsidieregeling of tot onwenselijk grote gevolgen voor de waterschappen.

De CWK stemt in met het voorstel om dergelijke kwantificeerbare risico’s voorwaardelijk te beschikken en voor dergelijke risico’s die niet-kwantificeerbaar zijn de hardheidsclausule toe te blijven passen.

De CWK stemt in met de absolute drempelwaarde en is benieuwd hoe dat uitpakt in de evaluaties na 2 en na 4 jaar. Ook stemt de CWK in met de principeafspraak dat de voorwaardelijke beschikking geldt na overschrijding van geraamd budget. De programmadirectie wordt gevraagd dit uit te werken.

Manifest Waterveiligheid

De CWK-leden hebben voor een deel overeenstemming over het Manifest, maar zijn kritisch over een aantal aangedragen aanpassingen die nog niet zijn doorgevoerd. De voorzitter zegt toe daar nog een keer naar te kijken. Met dit voorbehoud en met waardering voor de inzet wordt het Manifest Waterveiligheid vastgesteld. Toepassing van het Manifest vraagt om strategische besprekingen in de CWK.

Voortgang Implementatieplan ‘Naar een realistisch en betrouwbaar HWBP’

De uitvoering van het implementatieplan heeft een goede start gemaakt. De goede bestuurlijke betrokkenheid uit zich mede in betrokkenheid van de bestuurlijk ambassadeurs en door de aanwezigheid van CWK-leden bij de kick-off. De alliantiepartners hebben gezorgd voor de benodigde ambtelijke inzet om de aanbevelingen uit te werken. Dit kwartaal zijn de eerste resultaten al opgeleverd, bijvoorbeeld in de kadernota. Het programmabestuur HWBP kan het implementatieplan op 5 juli vaststellen nu de capaciteit rond is. De bestuurlijk ambassadeurs vullen aan dat de ambitie hoog ligt, maar dat het nu te vroeg is om concrete uitwerking te bespreken.

HWBP Kadernota programma 2024-2035

De CWK stemt in met de hoofdlijnen in de kadernota. Deze nota legt de regels vast voor de programmering die dit jaar gemaakt wordt voor de periode 2024 t/m 2035. De CWK is wel kritisch omdat er op onderdelen onderbouwing mist voor de wijzigingen. Ook zijn de consequenties voor de waterschappen onduidelijk. De programmadirectie zegt toe de kadernota te verduidelijken en volgend jaar opnieuw zijn best te doen de Werkgroep Waterkeringen tijdig te betrekken.

Overige onderwerpen

Bij de bespreking van de voortgang van de beoordelingen van primaire keringen is ingestemd met het afstemmen van de boodschap en het moment van de publiekscommunicatie. De CWK heeft ingestemd met het doorzetten van het gebruik van het Waterveiligheidsportaal in de tweede beoordelingsronde van primaire keringen. De CWK heeft kennis genomen van de vertragende mijlpalen in het HWBP en ingestemd met het voorstel dit later in het jaar te bespreken. De voorzitter heeft toegelicht dat de programmadirectie HWBP een nieuwe analyse heeft gemaakt van de realisatie van projectgebonden bijdragen. Nadat het programmabestuur HWBP op 5 juli 2022 hierover gesproken heeft, worden de Minister en de CWK schriftelijk geïnformeerd. Daarna wordt ook in de CWK geagendeerd of de financiële prikkel van projectgebonden bijdrage bijdraagt aan het sober en doelmatig uitvoeren van projecten, en hoe we als alliantie met de uitwerking van deze financiële prikkel omgaan.