Categorie: Transparante overheid

Stijgend aantal Woo-verzoeken 

Net als in voorgaande jaren neemt het aantal Woo-verzoeken toe. Het aantal groeide van 317 verzoeken in 2023 naar 353 in 2024, een stijging van 11,4 procent. Steeds vaker gaat het om grootschalige uitvragen voor veel informatie, wat resulteert in langere doorlooptijden. Desondanks handelen de waterschappen 89 procent van de Woo-verzoeken binnen de gestelde termijn af. Ook neemt de actieve openbaarmaking toe. Zo publiceren de waterschappen meer organisatiegegevens, jaarplannen en Woo-verzoeken. Door onduidelijkheid over landelijke standaarden worden bestuursstukken minder actief gepubliceerd. 

Groeiende bewustwording 

De waterschappen erkennen het belang van openheid en ontwikkelen toekomstbestendige processen om ook informatie uit het verleden eenvoudig beschikbaar te stellen. “Er is een duidelijk besef gegroeid over de noodzaak van een gezonde informatiehuishouding”, concludeerde Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie, over de presentatie op het iBestuur Congres. “De monitor bevestigt dat de waterschappen hier actief aan werken, maar dat er nog ruimte is voor verbetering.” 

Verantwoorde informatiehuishouding 

Steeds meer waterschappen beschikken inmiddels over formele informatiebeheerplannen en sluiten zich aan bij landelijke e-depots. “Inwoners en bedrijven mogen erop vertrouwen dat wij helder en betrouwbaar communiceren”, zegt Lokin. “Essentiële informatie moet goed vindbaar zijn. Daar nemen wij onze verantwoordelijkheid voor, in nauwe samenwerking met gemeenten, provincies en het Rijk.”

Voortgang digitale transformatie 

Met de uitvoering van ‘De Vaarkaart – Digitaal op koers’ blijft digitalisering in 2025 een centraal thema. Een van de doelstellingen is immers transparante besluitvorming en robuuste dienstverlening, ondersteund door goede naleving van wet- en regelgeving. De Woo blijft daarbij een cruciaal instrument.
 
De Unie van Waterschappen en het Waterschapshuis ondersteunen waterschappen bij het omzetten van hun ambities in concrete acties. Om de voortgang van de digitale transformatie te monitoren, maakt de Woo-monitor sinds dit jaar deel uit van de bedrijfsvergelijkingen van de waterschappen. Dit betekent dat de gegevens ook beschikbaar zijn via Waterschapsspiegel.nl. 

>Naar de Monitor implementatie Wet open overheid 2024

De Archiefwet

De Archiefwet regelt de duurzame toegankelijkheid van overheidsinformatie en is een belangrijk kader voor het op orde brengen van de informatiehuishouding, en publieke verantwoording aan de inwoner op langere termijn. Gemeenten, provincies en waterschappen vragen aandacht voor een aantal punten om de toegankelijkheid van overheidsinformatie ook in de toekomst op peil te houden.

Helderheid over samenhang

De decentrale overheden adviseren de Kamer om de nieuwe Archiefwet vast te stellen en in te zetten op innovatie voor duurzame toegankelijkheid van overheidsinformatie. Ook vragen VNG, IPO en de Unie van Waterschappen helderheid over de samenhang van de nieuwe wet met de Woo, AVG en andere informatiewetten.

Ruimte en inspraak

Doordat er veel informatiewetten op de decentrale overheden af komen, willen zij de ruimte om zich goed voor te bereiden en de nieuwe regels goed te implementeren. Ook willen zij ruimte voor inspraak. Zo willen zij beslissingsruimte over waar en hoe informatie precies moet worden bewaard en voor hoe lang.

Compensatie voor extra kosten

De implementatie van onder meer de nieuwe Archiefwet brengt veel extra kosten mee voor de decentrale overheden. Zij zien daarom graag een compensatie van die kosten vanuit het Rijk.

Herstel van vertrouwen

De waterschappen zijn er voorstander van om meer en meer als één overheid op te treden, zeker als het gaat om digitale dienstverlening. In de Archiefwet draait het om toekomstbestendige toegankelijkheid van overheidsinformatie. In hun visiedocument op de digitale transformatie ‘De Vaarkaart – digitaal op koers’ geven de waterschappen daarbij aan dat er een aangetast vertrouwen in de overheid is, als het gaat om transparantie. De nieuwe Archiefwet zal dan ook verantwoord en bewust gebruik van informatie moeten borgen om dit vertrouwen te herstellen.

> Lees de volledige inbreng van de decentrale overheden

De Archiefwet 2021 is een modernisering van de Archiefwet 1995. Door de modernisering sluit de wet beter aan bij de praktijk van het digitale informatiebeheer. Het wetsvoorstel bevat ook een uitbreiding van het toezicht. De waterschappen en de provincies zijn blij met de komst van de nieuwe wet, maar ze hebben ook een aantal opmerkingen.

Samenhang tussen wetten

De waterschappen en de provincies vinden dat er aandacht nodig is voor de uitvoerbaarheid en de samenhang met andere wetgeving. Er ligt bijvoorbeeld een voorstel om een Kaderwet voor informatie en informatiehuishouding te maken. Die wet kan de paraplu zijn voor de Archiefwet en een aantal andere wetten, zoals de Wet Open Overheid (Woo). De waterschappen en provincies zijn benieuwd wat de minister daarvan vindt.

Ontheffing bij overbrengen documenten

Overheidsinstellingen zijn verplicht om veel documenten over te dragen aan een archiefinstelling. Dat heet ‘overbrengen’. De archiefinstelling zorgt ervoor dat de documenten openbaar gemaakt worden. Onder documenten vallen ook Whatsappberichtjes en databases.

Verplichting uit de wet

In de Archiefwet staat dat waterschappen en provincies ontheffing moeten vragen als ze documenten niet willen overbrengen. Die ontheffing komt van Gedeputeerde Staten (waterschappen) of de minister van OCW (provincies). De waterschappen en provincies vinden dat niet zinvol en vragen de minister om deze verplichting uit de wet te halen.

Ondersteuning bij implementatie

Digitalisering vraagt veel van de waterschappen en provincies. Daarom vragen de waterschappen en provincies ondersteuning voor de implementatie van de Archiefwet. Ze vragen een bijdrage in de kosten en een centrale handreiking met een nadere uitwerking van het wetsvoorstel en communicatiemateriaal. Ook willen waterschappen en provincies graag in aanmerking komen voor een subsidie voor innovatieve projecten op het gebied van archivering.

Beroepsregister archivarissen

Door de digitalisering wordt van een archivaris meer kennis verwacht dan van de klassieke archivaris. Maar in de nieuwe Archiefwet vervalt de diploma-eis. De Koninklijke Vereniging Archiefsector Nederland (KVAN) is momenteel een beroepsregister voor archivarissen aan het opzetten. De waterschappen en de provincies vragen de minister om dit initiatief te steunen.

> Lees de hele inbreng