Categorie: Stikstof

Erik den Hertog: “Wij pleiten voor een geborgd pakket aan maatregelen voor stikstofreductie en de versterking van de natuur. Zodat de vergunningverlening voor dergelijke grote belangrijke projecten weer op gang komt en tegelijkertijd aan het herstel van de natuur wordt gewerkt. Hiervoor is naast financiële ondersteuning een structurele aanpak nodig voor de lange termijn via duidelijke ruimtelijke keuzes en wetgeving.”

Waterknop

Voor versterking van de natuur en om te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water moet breder gekeken worden dan naar stikstof alleen: water heeft daarin een belangrijke rol. Waterschappen vragen het kabinet om deze zogenaamde ‘waterknop’ te benutten. Waterschappen hebben circa 100 projecten in beeld gebracht die een bijdrage kunnen leveren.

Toekomstperspectief

Erik den Hertog: “Waterschappen kunnen met concrete watermaatregelen zorgen voor het vasthouden van water in tijden van droogte en een betere waterkwaliteit. Dit biedt de kans om sneller toekomstperspectief te geven aan het landelijk gebied. Zulke maatregelen zorgen namelijk ook voor versterking van de natuur. En dat is nodig om door te kunnen met andere ruimtelijke plannen.”

Gevolgen

Erik den Hertog: “Voor een gezond en veilig Nederland is het belangrijk dat wij zonder vertraging en zonder hoge extra kosten kunnen werken aan het versterken van de dijken, en voldoende en schoon water. Ook willen we ‘rioolcongestie’ voorkomen doordat werkzaamheden aan rioolwaterzuiveringen stil komen te liggen. Een geborgde stikstofaanpak is onmisbaar om echt werk te maken van natuurherstel en het verlagen van de stikstofuitstoot.”

De oproep van de Unie van Waterschappen sluit aan bij de oproep van het Interprovinciaal Overleg (IPO).

De uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 18 december 2024 over ‘Rendac’ en ‘Amercentrale’ hebben grote gevolgen voor de Nederlandse samenleving, en dus ook voor de waterschappen. Deze uitspraken beïnvloeden het werk van de waterschappen aanzienlijk. Met name dijkversterkingen en projecten die gericht zijn op het behalen van de doelen van de Kaderrichtlijn Water in 2027.

Grote zorgen

Jeroen Haan, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “Waar projecten voorheen met intern salderen van stikstof nog konden worden uitgevoerd, hebben veel van deze projecten met onmiddellijke ingang een natuurvergunning nodig. De Raad van State heeft bepaald dat een natuurvergunning alleen wordt verleend als de benodigde stikstofruimte niet essentieel is voor natuurherstel. Dit baart ons grote zorgen.”

Noodzaak geborgde aanpak

De waterschappen zien dan ook als geen ander de noodzaak om niet alleen werk te maken van stikstofreductie, maar ook vol in te zetten op natuurherstel. Vorige maand werd dit nog eens bevestigd door de gerechtelijke uitspraak in de zaak van Greenpeace tegen de staat. Haan: “Wij zijn dan ook blij dat het kabinet een speciale ministeriële commissie heeft ingesteld om te komen tot een geborgde aanpak. Het kabinet laat hiermee zien dat het Rijk regie wil nemen. De waterschappen willen graag een propositie doen hoe ze – vanuit hun eigen taken en verantwoordelijkheden voor schoon en voldoende water – een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing.”

Watermaatregelen om natuur te herstellen

De waterschappen zijn ervan overtuigd dat deze oplossing alleen effectief zal zijn als we deze gezamenlijk als overheden aanpakken. In de brief laten de waterschappen weten welke mogelijkheden er zijn om in het watersysteem bij te dragen aan versneld natuurherstel. Waterhoeveelheid en waterkwaliteit hebben immers heel veel invloed op de kwaliteit van de natuur. Stikstof is niet de enige drukfactor voor de natuur. Samen met partners willen de waterschappen gebiedsgericht aan de slag met maatregelen zoals flexibel waterbeheer en het plaatsen van stuwen om verdroging van natuur tegen te gaan.”

Uitvoeringskracht waterschappen

Haan: “De waterschappen in Nederland bieden met hun kennis van het water- en bodemsysteem en met hun uitvoeringskracht aan om bij te dragen aan een geborgde route naar natuurherstel, om zo de vergunningverlening in Nederland zo snel mogelijk weer te kunnen opstarten. Graag gaan we hierover – samen met de provincies en de gemeenten – met u in gesprek.”

> lees de brief aan de ministeriele commissie Economie en Natuurherstel

Volgens de rechtbank heeft de Nederlandse overheid sinds 2002 te weinig gedaan om de stikstofuitstoot naar beneden te brengen. De rechter eist dat de regering alsnog de doelen haalt die ze voor 2030 zelf heeft gesteld. Ook wordt er een dwangsom van 10 miljoen euro opgelegd als de staat er niet in slaagt de doelen voor 2030 te halen.

Noodzaak voor sterke natuur

Om de wettelijke waterbeheertaken van de waterschappen uit te kunnen voeren is een robuuste natuur die goed water kan opvangen en bestand is tegen verdroging van essentieel belang. Ook zullen er maatregelen nodig zijn om de waterkwaliteit in Nederland te verbeteren. Daarom onderkennen de waterschappen ook dat er een versnelling nodig is in natuurherstel.

Breder kijken dan stikstof alleen

De waterschappen kunnen een rol spelen in die benodigde versnelling. Zo kunnen relatief eenvoudige waterbeheermaatregelen snel effect hebben op bijvoorbeeld het watervasthoudende vermogen van de bodem. Hierbij valt te denken aan het flexibel omgaan met peilbeheer en het plaatsen van stuwen in sloten om water langer vast te houden. De waterschappen zitten daarom aan tafel bij provincies en het Rijk om deze kans te verzilveren. De waterschappen geven daarbij aan dat er verder moet worden gekeken dan alleen naar stikstofreductie. Alternatieve teelten die bijvoorbeeld in de plaats van veehouderijen komen, kunnen namelijk een negatiever effect hebben op de waterkwaliteit.

Gevolgen voor projecten

Eerder deze maand besloot de rechter al dat intern salderen niet meer mogelijk is zonder natuurvergunning. Deze wijzigingen beperken de mogelijkheden van waterschappen en kunnen gevolgen hebben voor de voortgang van projecten, zoals de uitvoering van Kaderrichtlijn Water (KRW)-maatregelen. Het is nog onduidelijk of de uitspraak in de Greenpeace-zaak soortgelijke gevolgen gaat hebben voor de projecten van de waterschappen.

Vrees voor impasse en netcongestie

De waterschappen vrezen voor een impasse zoals in 2019 na de uitspraak van de Raad van State over de stikstofaanpak van het Rijk. Voor de veiligheid van en gezondheid in Nederland is het erg belangrijk dat de waterschappen hun werk aan sterke dijken, schoon en voldoende water te allen tijde kunnen voortzetten. Veel van de projecten van de waterschappen dragen ook bij aan het verbeteren van de natuur en de waterkwaliteit. Vertraging van die projecten zal natuurherstel alleen maar verder op de lange baan schuiven.”

Noodzaak voor elektrisch werken

De Unie van Waterschappen ziet ook dat deze uitspraak het gebruik van elektrisch werken bij projecten noodzakelijker zal maken en daarmee ook de toch al hoge druk op het elektriciteitsnet verder wordt opgevoerd. De Unie van Waterschappen roept het Rijk daarom op om vol in te zetten op oplossingen voor netcongestie en lokale opwekmogelijkheden mogelijk te maken.

Intern salderen houdt in dat een organisatie binnen dezelfde locatie nieuwe uitstoot compenseert door bestaande stikstofuitstoot te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van oude apparatuur of het efficiënter maken van installaties, zodat nieuwe activiteiten kunnen plaatsvinden zonder dat de totale stikstofbelasting op natuurgebieden toeneemt.

Wat betekent dit?

De uitspraak betekent dat organisaties, zoals waterschappen, niet langer de uitstoot of de ongebruikte ruimte in bestaande vergunningen kunnen inzetten voor nieuwe projecten, zonder een natuurvergunning aan te vragen.

Wat verandert er voor de waterschappen?

Voorheen konden waterschappen bijvoorbeeld de stikstofruimte van een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) gebruiken om een uitbreiding van diezelfde RWZI te realiseren, zonder extra vergunningaanvraag. En door bijvoorbeeld een dieselgemaal te moderniseren, was het mogelijk om bestaande uitstoot weg te strepen tegen de nieuwe situatie. Deze praktijk is nu niet meer toegestaan: een natuurvergunning is vanaf nu altijd vereist bij intern salderen, en niet-benutte ruimte in bestaande vergunningen mag niet langer worden ingezet.

Deze wijzigingen beperken de mogelijkheden van waterschappen en kunnen gevolgen hebben voor de voortgang van projecten, zoals de uitvoering van Kaderrichtlijn Water (KRW)-maatregelen.

Meer informatie

Over de beperkingen die waterschappen ervaren is onlangs ook een rapport verschenen. Lees hier de volledige uitspraak van de Raad van State.