Startpunt naar waterweerbaar Europa

5 juni 2025

Europa is het snelst opwarmende continent. Droogte, overstromingen en vervuiling bedreigen de beschikbaarheid en kwaliteit van water. De Europese Commissie stelt dat waterweerbaarheid essentieel is voor de volksgezondheid, economie, voedselzekerheid en veiligheid. Op 4 juni is de langverwachte Water Resilience Strategy gepresenteerd, waarmee samen met de lidstaten wordt gewerkt aan een waterweerbaar Europa in 2050.

vlaggen-europa-eu-brussel

In de strategie pakt de Europese Commissie verschillende thema’s vast en kiest voor een brede insteek: van water in het buitenlands beleid, tot waterbesparing, hergebruik, digitalisering, educatie, innovatie en crisisbeheersing.

Aan de slag met concrete maatregelen

De Unie van Waterschappen ziet deze Europese strategie als een belangrijk startpunt, maar benadrukt dat concrete acties nog moeten volgen. Luzette Kroon, bestuurslid internationaal van de Unie van Waterschappen: “Na de Europese verkiezingen van juni 2024 werd relatief snel duidelijk dat waterweerbaarheid hoog op de Europese agenda staat. We hebben als waterschappen onze standpunten op veel momenten onder de aandacht gebracht. Onze inzet op het gebied van klimaatadaptatie en grensoverstijgend waterbeheer zien we nadrukkelijk terug in de strategie. Benedenstroomse gebieden, zoals Nederland, zijn immers afhankelijk van bovenstrooms waterbeheer in andere Europese landen. De strategie besteedt hier terecht veel aandacht aan. We hadden echter meer ambitie verwacht op het gebied van waterkwaliteit en PFAS. De Unie van Waterschappen pleit voor een volledig verbod op PFAS om mens en milieu te beschermen. Waterweerbaarheid gaat immers over zowel kwaliteit als kwantiteit. Dit blijven we agenderen in Europa.”

Meer ambitie nodig op het gebied van waterkwaliteit

De Europese Commissie formuleert drie hoofddoelen in de strategie: het herstel en de bescherming van de watercyclus, het stimuleren van een waterintelligente economie, en toegang tot schoon en betaalbaar water voor iedereen. Deze doelen moeten worden bereikt door betere implementatie en handhaving van bestaande wetgeving. EU-wetgeving, waaronder de Kaderrichtlijn Water, biedt volgens de Commissie een sterke basis om deze doelen te verwezenlijken als het goed wordt geïmplementeerd. De Commissie wil onder meer gestructureerde dialogen met lidstaten aangaan en benoemt expliciet de aanpak van verontreinigingen zoals PFAS. Toch blijft een echt ambitieuze koers op dit vlak vooralsnog uit.

De Unie van Waterschappen roept de Commissie op om de bronaanpak van vervuiling centraal te stellen in de verdere uitwerking van deze strategie. Alleen een aanpak voor het creëren van technologie om PFAS op te ruimen is te weinig. De Unie verwacht dan ook ambitieuze voorstellen, met name op het gebied van PFAS en andere chemische stoffen. Alleen zo kan Europa écht waterweerbaar worden.

Klimaatadaptatie en grensoverstijgende samenwerking

Klimaatadaptatie en grensoverstijgende samenwerking krijgen veel aandacht in de strategie. Zo wordt benadrukt dat het onwenselijk is als overstromingsrisico’s en droogte worden afgewenteld op benedenstroomse gebieden. Er moet meer gebeuren aan klimaatadaptatie en samenwerking over grenzen heen moet structureel worden verankerd. Het aangekondigde klimaatadaptatieplan in 2026 biedt hiervoor onder andere een kans. De Commissie wil dat landen, in lijn met de Kaderrichtlijn Water, samenwerken bij het beheren van rivieren die door meerdere landen stromen. Dit kan bijvoorbeeld door meer overleg tussen landen binnen een stroomgebied, bijvoorbeeld via riviercommissies. De Unie draagt graag bij aan het versterken van  waterbeheer binnen internationale stroomgebieden.

> Klik hier voor het volledige rapport
> Klik hier voor meer informatie over de Water Resilience Strategy
> Lees hier de inbreng van de waterschappen met betrekking tot het Water Resilience Strategy

Informatie over de waterschappen op Europese website

24 januari 2023

Europese burgers en bedrijven hebben toegang tot digitale overheidsdienstverlening in de Europese Unie. Dat regelt de Europese verordening Single Digital Gateway (SDG). Hieraan moeten de rijksoverheid en alle waterschappen, gemeentes en provincies voldoen.

dijken en rivieren met rioolwaterzuivering vanuit de lucht gezien

Daarvoor is het portaal Your Europe ingericht. Deze centrale toegangspoort verwijst gebruikers die in een land van de Europese Unie willen wonen, werken of studeren door naar de juiste websites in de verschillende lidstaten. Ze vinden daar betrouwbare informatie over diensten, producten en procedures van alle overheden in Europa.

Doorverwijzing naar nationale portalen

Overheden kunnen informatie over producten en diensten ontsluiten via YourEurope. Bezoekers worden via deze toegangspoort doorverwezen naar de nationale portalen NederlandWereldwijd.nl en Ondernemersplein.nl en hun Engelse versies NetherlandsWorldwide.nl en Business.gov.nl.

Watervergunning en waterschapsbelasting

De waterschappen hebben onder leiding van Het Waterschapshuis de afgelopen maanden hard gewerkt aan het beschikbaar maken van informatie voor het aanvragen van een watervergunning en het betalen van waterschapsbelasting. Vanaf 25 januari staat deze informatie op de nationale portalen.

Toegang tot online procedures

De tweede stap van Single Digital Gateway is dat EU-burgers en bedrijven toegang hebben tot online procedures. Ook krijgen burgers en bedrijven het recht om overheden toestemming te geven om onderling digitaal bewijsstukken uit te wisselen. De deadline hiervoor is december 2023. Op dit moment wordt onderzocht hoe dit ook op een centrale manier kan worden ingericht.

Meer watermaatregelen in het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid

15 november 2022

Op 1 januari 2023 gaat het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van start. Met het GLB werken Nederland en de andere lidstaten van de Europese Unie aan toekomstbestendige landbouw, het versterken van de natuur en een leefbaar platteland.

boerderij met weiland en sloot in vogelvluchtperspectief

Van 2023 tot 2027 biedt het GLB subsidies aan voor initiatieven die bijdragen aan deze doelen. Het nieuwe beleid richt zich op het ondersteunen van boeren die ervoor kiezen hun bedrijf verder te verduurzamen en te vernieuwen.

Nationaal Strategisch Plan

De Nederlandse invulling van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid staat in het Nationaal Strategisch Plan (NSP). Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen hebben vanaf 2019 aan de invulling van dat plan gewerkt.

Agrarische sector én natuur

Het NSP bevat maatregelen die bijdragen aan het behalen van doelen voor waterkwaliteit, klimaatadaptatie, biodiversiteit, bodem en kringlooplandbouw. De waterschappen vinden het belangrijk dat investerings- en beheermaatregelen voor het watersysteem ten goede komen aan de agrarische sector, het landelijk gebied én aan een robuuste natuur. Dat sluit ook aan bij de kaders die Europa daarvoor stelt.

Eco-regelingen

Voor de hele periode tussen 2023 en 2027 is er 4,7 miljard euro beschikbaar voor agrariërs en het agrarisch gebied. Dit geld is niet alleen afkomstig van de Europese Unie, maar ook van het Rijk, de provincies en de waterschappen. Een groot deel van het bedrag wordt besteed aan het steunen van boeren die innoveren, vernieuwen en bijdragen aan doelen voor biodiversiteit, bodem en lucht, klimaat, landschap en water. Dat gebeurt onder meer via de ‘eco-regelingen’. Daarmee wordt toekomstbestendig boeren beloond.

Relevante wateronderdelen in het NSP

De Kaderrichtlijn Water (KRW) en een duurzaam watersysteem dat bijdraagt aan klimaatmitigatie en -adaptatie zijn onderdeel van de voorgestelde verduurzaming van de landbouw. In vergelijking met het huidige GLB komen de watermaatregelen in meer onderdelen van het nieuwe GLB terug. Vooral het opnemen van relevante maatregelen op het gebied van water en bodem in de eco-regelingen zal naar verwachting effect hebben. Het is de verwachting dat veel agrariërs gebruik gaan maken van deze regeling, aangezien deelname tot een significant hogere hectarepremie leidt (tussen 60 en 200 euro per hectare bovenop de basispremie).

Voorbeelden

Er zijn een aantal concrete voorbeelden van maatregelen te noemen die bijdragen aan de wateropgaven. Denk aan:

  • Bredere bufferstroken langs het water, gewasrotatie, minimale bodembedekking (breder toepassen vanggewassen).
  • Stimuleren van rustgewassen, langjarig grasland en meerjarige teelt, biologische bestrijding.
  • Verbreding van de subsidieregeling Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) voor klimaat en water, invulling bufferstroken, greppelinfiltratie, huidige pakketten waterkwaliteit/kwantiteit.
  • Herstel- en inrichtingsmaatregelen internationale doelen Nitraatrichtlijn en KRW, peilgestuurde drainage, klimaatadaptief watersysteem.
  • Investeringen voor modernisering, verduurzaming of precisielandbouw.
  • Gebiedsgerichte aanpak: integrale gebiedsontwikkeling zoals via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer.

Ledenbrief

In oktober verscheen ook een ledenbrief over het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid per 2023.