Waterschappen aan de slag met nieuwe gedragscode voor beheer en onderhoud 

8 april 2025

Op dinsdag 8 april vond de themadag Community of Practice plaats over de implementatie van de gedragscode bestendig beheer en onderhoud bij de waterschappen. Het Koninklijk Nederlands Waternetwerk (KNW) organiseerde deze bijeenkomst met het doel om kennis en ervaring over het werken met de nieuwe gedragscode uit te wisselen en een soepele implementatie te versnellen. Partners van soortenorganisaties woonden de themadag ook bij.

themadag-Community-of-Practice-gedragscode-beheer-onderhoud-web

Gedragscode bestendig beheer en onderhoud 

De nieuwe gedragscode voor bestendig beheer en onderhoud trad in op 1 april. Hiermee veranderde op sommige punten het beheer en onderhoud van de waterschappen. Er zijn nieuwe richtlijnen die van toepassingen zijn op een breed scala aan werkzaamheden, zoals het maaien van oevers en keringen, het schonen en baggeren van watergangen en het onderhoud aan stuwen en gemalen. Daarom is het belangrijk dat de waterschappen onderling kennis en ervaring uitwisselen over de nieuwe praktijk. 

Beschermen van de natuur 

De gedragscode heeft als uitgangspunt dat de waterschappen voor al hun beheer- en onderhoudswerkzaamheden geen losse omgevingsvergunningen hoeven aan te vragen bij de provincies. Daarnaast helpt de gedragscode de waterschappen om bij hun beheer en onderhoud flora en fauna zo goed mogelijk te beschermen. 

Samenwerking en kennisdeling 

Tijdens de themadag Community of Practice: Beheer en Onderhoud van het KNW bespraken medewerkers van verschillende waterschappen hoe zij de gedragscode toepassen in hun dagelijkse werkzaamheden. Medewerkers van de soortenorganisaties waren ook aanwezig. Ruim twintig bedrijven gaven demonstraties met verschillende maaimachines. Bijvoorbeeld over hoe taluds het beste gemaaid kunnen worden. De aanwezigen benadrukten op de themadag dat samenwerking en kennisdeling essentieel zijn. Het delen van ervaringen en best practices helpt niet alleen om de implementatie te versnellen, maar ook om innovatieve oplossingen te vinden voor complexere onderhoudsvraagstukken. 
 

Waterschappen uiten zorgen over AMvB’s Cyberbeveilingswet aan minister 

4 april 2025

De Unie van Waterschappen heeft namens de 21 waterschappen gereageerd op de consultatie van het Cyberbeveiligingsbesluit (Cbb) en het Besluit Weerbaarheid Kritieke Entiteiten (Bwke). Hoewel de Unie de doelstellingen van deze nieuwe wetgeving ondersteunt, zijn er belangrijke zorgen geuit over de uitvoerbaarheid ervan en de impact op de waterschappen. 



Meer praktijkgericht 

In de brief aan minister Van Weel (Justitie en Veiligheid) worden diverse aandachtspunten benoemd. Ten eerste maken de waterschappen zich zorgen over de eisen rond cyberveiligheid. De huidige formuleringen in de Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB’s) in het Cbb staan volgens de waterschappen nog te ver af van de praktijk. Er is behoefte aan duidelijke richtlijnen en standaarden om effectieve beleidsvoering te waarborgen. 

Heldere terminologie  

Een ander belangrijk punt is de onduidelijkheid over terminologie, vooral in verband met meldplichten. De waterschappen pleiten ervoor om snel meer helderheid te krijgen over wat wordt verstaan onder significante incidenten en andere relevante termen. 

Uitvoerbaarheid en betaalbaarheid  

De administratieve en financiële lasten van de nieuwe regelgeving vormen ook een zorg. Het opstellen van beleid en plannen vergt veel tijd en middelen, zonder dat dit altijd leidt tot een verbeterde weerbaarheid. De Unie vraagt om een balans tussen verplichtingen en praktische uitvoerbaarheid. 

Aansluiten bij bestaande wetten  

Met betrekking tot het Bwke hebben de waterschappen vergelijkbare zorgen. Ze vragen om duidelijke richtlijnen over de fysieke weerbaarheid en de verhouding tot bestaande wetgeving, zoals de Arbowet. Ook hier is er behoefte aan heldere standaarden die de uitvoering van veiligheidsmaatregelen ondersteunen. 

Duidelijkheid over planning  

Daarnaast is er verwarring over de termijn voor compliance met de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) en Bwke. Waar aanvankelijk werd aangenomen dat de waterschappen tot begin 2027 de tijd hadden om te voldoen aan de eisen, blijkt nu dat dit mogelijk al in augustus 2026 moet gebeuren. Dat brengt aanzienlijke druk met zich mee. 

Snel helderheid  

De Unie benadrukt dat het essentieel is om de nog ontbrekende ministeriële regelingen snel te publiceren, zodat de waterschappen weten waar ze aan toe zijn. Tot slot wordt er waardering uitgesproken voor de inspanningen van de ministeries om de NIS2- en CER-richtlijnen om te zetten in nationale wetgeving, met de oproep om de samenwerking te versterken bij het vormgeven van concrete normen en richtlijnen. 

> Meer over de consultatie Cbb en Bwke op digitaleoverheid.nl

Waterschappen alert na recorddroge maand maart 

1 april 2025

Na een nat 2024 zijn de eerste signalen van droogte voor 2025 al vroeg zichtbaar. Februari en maart waren ongewoon droog en zonnig, de afvoeren van de Maas en de Rijn zijn laag, en de grondwaterstanden dalen. Lokaal zijn de eerste tekenen van verzilting en verhoogde concentraties blauwalg te zien. De situatie vraagt om verhoogde alertheid van de waterschappen.  

Droogte waterpeil meten

Start droogteseizoen 

Dit betekent dat het officiële droogteseizoen, dat begint op 1 april, een bovengemiddeld droge start kent. Vooruitkijkend op dit droogteseizoen zijn de eerste signalen niet gunstig. Het blijft droog in de stroomgebieden van de Rijn en de Maas en de afvoer van beide rivieren blijft naar verwachting laag. Tegelijkertijd stijgt de vraag naar zoetwater door het opstarten van het groeiseizoen. 

Lokale maatregelen 

Hierdoor is de droogte lokaal ook al merkbaar. De lage afvoer van de Rijn leidt tot lichte beperkingen voor de scheepvaart en de natuur ervaart de eerste gevolgen van droogte. Waterbeheerders nemen dan ook al verschillende voorzorgsmaatregelen. Rijkswaterstaat heeft de waterstanden in het IJssel- en Markermeer verhoogd en de waterschappen zetten regionaal de waterpeilen op waar dit kan. Dit vraagt om maatwerk. Want op sommige plekken, zoals in Brabant en rond de Veluwe, staan de grondwaterstanden nog hoog door de grote hoeveelheid regen van 2024. 

Water vasthouden en extra inlaten  

Sinds 1 april hebben sommige waterschappen enkele onttrekkingsverboden ingesteld. Hieronder vallen incidentele verboden voor het onttrekken van oppervlaktewater. Deze maatregelen zijn noodzakelijk om de watervoorziening op peil te houden. Ook wordt er op verschillende plekken al meer water ingelaten dan normaal voor deze tijd van het jaar. In het westen van het land zijn ook al de eerste tekenen van verzilting merkbaar, waardoor het hoogheemraadschap van Delfland water in moet laten vanuit het Brielse Meer.  

Droogtebeleid waterschappen  

Door klimaatverandering en stijgende temperaturen neemt de watervraag in Nederland toe, terwijl de beschikbaarheid van water in het voorjaar en de zomer afneemt. Dit leidt tot een disbalans in het watersysteem. Hoewel er op jaarbasis voldoende neerslag valt, is er niet altijd voldoende water beschikbaar op het juiste moment en op de juiste plaats. Waterschappen richten zich daarom op het vasthouden en bufferen van water en pleiten ervoor dat de ruimtelijke inrichting en het landgebruik beter afgestemd worden op de watervoorziening.  

> Bekijk ook de eerste droogtemonitor van dit droogteseizoen

Uitdagingen in het waterbeheer leiden tot hogere investeringen waterschappen

31 maart 2025

De waterschappen gaan gezamenlijk 3,1 miljard euro per jaar investeren in de periode 2025-2029, in totaal dus ruim 15 miljard euro. Dat blijkt uit een inventarisatie van de Unie van Waterschappen. Er zijn met name meer investeringen nodig in de veiligheid van de dijken en het verbeteren van de rioolwaterzuivering.

waterschapsbelasting: illustratie van huizen met bewoners en geldzakjes

Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “De uitdagingen waar we momenteel voor staan, zorgen voor volle investeringsagenda’s bij alle 21 waterschappen. Onze dijken krijgen het steeds zwaarder door onder andere vaker voorkomende hoogwaterperiodes. En uit het afvalwater moeten we steeds meer en specifiekere vervuiling halen, en dat ook nog voor meer inwoners. De ontwikkeling van onze belastingen wordt vooral door onze investeringen bepaald. Dus dit alles leidt ook tot hogere tarieven. Geen leuke boodschap, maar het is gewoonweg onvermijdelijk en hard nodig om in Nederland veilig te kunnen blijven wonen, werken en ondernemen in een gezonde leefomgeving.”

Verbeteren infrastructuur

Met de investeringen verbeteren en vervangen waterschappen de infrastructuur waarmee ze hun taken uitvoeren. Dat geld besteden de waterschappen onder meer aan het versterken van dijken en het aanpassen van het watersysteem. Ook renoveren en verbeteren ze hun rioolwaterzuiveringsinstallaties, zodat deze goed blijven functioneren en aan de hogere eisen uit onder andere Europa blijven voldoen. Van de 3,1 miljard euro per jaar gaat 1.250 miljoen euro naar waterkeringen, 605 miljoen euro naar het watersysteem, 1.085 miljoen euro naar rioolwaterzuivering en 130 miljoen euro betreft overige investeringen.

Publicatie

De Unie van Waterschappen heeft een publicatie gemaakt die met cijfers en achtergrondinformatie inzicht geeft in de waterschapsbelastingen in 2025: ‘Waterschapsbelastingen 2025- Het hoe en waarom’.

Waterschappen discussiëren over gebruik van AI

1 april 2025

Op 31 maart organiseerde de Unie van Waterschappen de Steenwegsessie AI voor waterschapsbestuurders. In deze interactieve debatavond stond het gebruik van kunstmatige intelligentie door de waterschappen centraal: waar liggen de kansen voor de waterschappen? En wanneer mag AI de besluitvorming bij een waterschap beïnvloeden?

steenwegsessie ai-maart-2025-website

Steenwegsessie  

De Steenwegsessie is een informele bijeenkomst voor waterschapsbestuurders waar de Unie van Waterschappen op laagdrempelige wijze actuele onderwerpen agendeert. Nu ging het onder leiding van dagvoorzitter Gijs Nillessen om het gebruik van artificiële intelligentie (AI). AI-expert Bart Ensink gaf een introductie waarin hij aangaf waar AI nu al in terug te vinden is, hoe het zich gaat ontwikkelen en wat dit betekent voor organisaties. Ensink: “Er is een cultuurverandering nodig om de kansen te kunnen benutten en om bij te blijven in deze snel veranderende wereld.” 

Kansengericht  

Na deze introductie werden de deelnemers verdeeld in groepjes waarin verschillende vragen werden besproken. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, trapte de eerste discussieronde af met een betoog over kansengericht omgaan met AI en lichtte daarbij het AI-kompas voor de waterschappen toe. Lokin: “AI staat nog in de kinderschoenen. We zitten in het stadium van de zwart-wit tv en weten zeker dat de ontwikkeling richting kleurentelevisie en meer gaat. We moeten daar nu op anticiperen.”  

Efficiëntie  

In de discussieronde die volgde deelden de deelnemers hun ideeën over hoe AI de uitvoering van de wettelijke taken van de waterschappen kan verbeteren. In veel groepjes ging het om het efficiënter inrichten van processen door middel van AI. “Een belangrijk instrument om de kostenstijgingen enigszins te kunnen beteugelen en de tariefstijging beperkt te houden,” aldus een deelnemer.  

Mensenwerk  

In de volgende ronde stond de ethische kant van het gebruik van AI centraal. Joost Klein Entink, beleidsadviseur bij de Unie van Waterschappen, leidde dit onderwerp in: “Als het technisch kan en juridisch mag: moet je het dan ook willen? Wanneer mag AI bijvoorbeeld besluitvorming beïnvloeden?” In verschillende groepjes werd als antwoord op deze vraag verkend waar de grens ligt voor het gebruik van AI. Veel groepjes trokken de conclusie dat het maken van politieke keuzes mensenwerk blijft en dat het gebruik van AI altijd heel transparant moet zijn en met daarbij duidelijk aangegeven welke bronnen als input hebben gediend.  

Vervolg AI en waterschappen  

Momenteel werkt de Unie van Waterschappen aan een verkenning op het gebied van ethiek en AI. In juli wordt de opbrengst hiervan besproken in de bestuurlijke commissie. Het Rijk heeft daarnaast een handreiking AI gemaakt die ook handvatten biedt voor de waterschappen. De Unie van Waterschappen levert ook binnenkort een impactanalyse over AI-wetgeving voor de waterschappen.  

Nieuwe gedragscode bestendig beheer en onderhoud gaat 1 april in

28 maart 2025

De waterschappen hebben vanaf 1 april een nieuwe gedragscode voor bestendig beheer en onderhoud. Deze gedragscode geeft de waterschappen regels en handvatten voor beheer en onderhoud. Hierdoor hoeven ze niet voor al hun beheer- en onderhoudswerkzaamheden omgevingsvergunningen aan te vragen bij de provincies.

Een man bestuurt een graafmachine langs een watergang. Door het raam en in de zijspiegel is te zien hoe een maaikorf uit het water wordt getild met maaisel. Op de achtergrond staan huizen en bomen.

Zorgvuldig omgaan met flora en fauna

In de nieuwe gedragscode zijn onder meer regels opgenomen om rekening te houden met beschermde dieren en planten bij het uitvoeren van werkzaamheden. De gedragscode maakt het eenvoudiger voor de waterschappen om op een zorgvuldige manier om te gaan met flora en fauna.

Wat is een gedragscode?

Een gedragscode voorkomt dat de waterschappen iedere keer voor hun beheer- en onderhoudswerkzaamheden omgevingsvergunningen moeten aanvragen bij de provincies. De gedragscode is van toepassing op een breed scala van werkzaamheden die de waterschappen uitvoeren, zoals het maaien van oevers en keringen, schonen en baggeren van watergangen, onderhoud aan stuwen en gemalen, en wegen. 

Wat verandert er?

Door de komst van de Omgevingswet en de striktere regelgeving veranderen er zaken in de gedragscode. Zo is het gebruik van de klepelmaaier nog maar in een aantal gevallen toegestaan. Ook vereisen verschillende beschermde soorten extra maatregelen.
 
De klepelmaaier mag nog slechts in een aantal uitzonderingssituaties gebruikt worden. De klepelmaaier hakt vegetatie in kleine stukjes en zuigt die op. Om onder meer insecten beter te beschermen gaan de waterschappen deze maaimachine minder gebruiken. Alleen als de veiligheid van medewerkers in het geding komt zonder deze maaimachine – denk aan het maaien van steile taluds – blijft klepelen nog wel mogelijk.

Ecologisch beheer

De waterschappen hebben de habitatbenadering (een vorm van ecologisch beheer) in de nieuwe gedragscode aangescherpt. Zo sparen de waterschappen in de winter vegetatie. Dit is onder andere gunstig voor kleine marterachtigen en overwinterende vogels. Verder regelt de gedragscode dat de oever die met de meeste begroeiing het broedseizoen ingaat, en dus de meeste broedvogels trekt, pas na het broedseizoen wordt gemaaid.

> Meer over de gedragscode bestendig beheer en onderhoud

Inbreng debat Stikstof en natuur: stikstofaanpak en invasieve exoten 

24 maart 2025

Woensdag 2 april staat het commissiedebat Stikstof en Natuur op de agenda van de Tweede Kamer. In aanloop naar dit debat brengt de Unie van Waterschappen een aantal belangrijke aandachtspunten naar voren.

Polder landschap met weide, water en natuur- stikstof

Zorg voor een geborgde stikstofaanpak en natuurherstel 

Voor natuurherstel moet breder gekeken worden dan naar stikstof alleen: water heeft daar een belangrijke rol. Het halen van de KRW-doelen in 2027 kan al een hele belangrijke bijdrage zijn. 

Ook zorgen waterschappen voor waterveiligheid. Het is daarom belangrijk dat waterschappen zonder vertraging kunnen werken aan het versterken van de dijken. Voor de waterkwaliteit zijn de uitbreidingen van rioolwaterzuiveringsinstallaties essentieel.  

Contouren landelijk aanvalsplan invasieve exoten 

De Amerikaanse rivierkreeft, een invasieve exoot, is een van de oorzaken van een slechte waterkwaliteit. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) is vanuit de exotenverordening systeemverantwoordelijke en de waterschappen verwachten daarom inzet en middelen.  

Daarnaast is er sprake van een continue instroom van muskus- en beverratten uit Duitsland. Ze zijn gevaarlijk omdat ze holen en gangen in dijken graven en zijn schadelijk voor de biodiversiteit. De waterschappen hebben de hulp van LVVN nodig om tot werkafspraken met Duitsland te komen.  

De waterschappen willen: 

  • Een stikstofaanpak zodat waterschapsprojecten zoals dijkversterkingen en de uitbreiding van rioolwaterzuiveringsinstallaties niet vertraagd worden. 
  • Inzet en middelen van LVVN  voor de korte en lange termijn voor de aanpak van de Amerikaanse rivierkreeft.
  • Dat het ministerie in overleg gaat met Duitsland om de uitstroom van muskus- en beverratten naar Nederland te voorkomen.

> Lees de volledige inbreng van de waterschappen voor het commissiedebat

Tussentijdse evaluatie KRW tijdens Commissiedebat Water 

27 maart 2025

Op 26 maart vond in de Tweede Kamer het Commissiedebat (CD) Water plaats. Het debat ging vooral over de tussenevaluatie van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Namens de Kamer gingen Ines Kostić (Partij voor de Dieren), Hidde Heutink (PVV), Geert Gabriëls (GL-PvdA), Cor Pierik (BBB), Aant Jelle Soepboer (NSC), Martijn Buijsse (VVD) en Pieter Grinwis (ChristenUnie) in debat met elkaar en met Barry Madlener, minister van Infrastructuur en Waterstaat. 

Foto van een WGO water van november 2024

Ter illustratie een foto van WGO water van november 2024

Waterkwaliteit 

Een groot deel van het debat ging over de tussenevaluatie van de KRW. De deadline voor het behalen van de KRW-doelen is 2027, maar minister Madlener gaf aan dit niet te redden. De afgelopen jaren verbeterde de waterkwaliteit in Nederland weliswaar aanzienlijk, maar het lukt niet om alle doelen te halen. Dit kan leiden tot juridische procedures vanuit de Europese Unie (EU). Daarom deed de minister de toezegging aan de Kamer dat hij een brief met een juridische analyse stuurt als Nederland de doelen niet haalt. Als Nederland hiervoor gegronde redenen kan geven, hoopt de minister dat de EU een uitzondering maakt. 

Voor de verbetering van de waterkwaliteit moet niet alleen naar de EU of buurlanden worden gekeken, benadrukten Ines Kostić en Geert Gabriëls tijdens het debat. Juist nationale oplossingen kunnen hieraan bijdragen. Zoals een totaalverbod op PFAS(-lozingen), het bestrijden van de Amerikaanse rivierkreeft, het behoud van grasland, en watervriendelijke natuurherstelmaatregelen. Daarnaast noemde Cor Pierik de mogelijkheid van een speciale KRW-commissaris. Ook gaf de minister aan dat hij de waterkwaliteit gaat bespreken in de speciaal opgerichte Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel. 

Waterveiligheid 

Daarnaast kwam in het debat het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) ter sprake. ChristenUnie en VVD vroegen de minister naar de status van de extra investeringen die nodig zijn voor het versterken van 1.400 kilometer aan dijken. De waterschappen hebben al 1,25 miljard euro extra beschikbaar gesteld, maar het Rijk nog niet. De minister kon dit bedrag niet toezeggen, maar gaf opnieuw aan dat “het Rijk staat voor zijn verantwoordelijkheid”. Dit komt terug in de Voorjaarsnota.  

Tenslotte reageerde de minister op vragen van ChristenUnie en NSC dat waterschappen verantwoordelijk blijven voor de (centrale) regie bij het onderhoud van dijken. Verschillende betrokken partijen kijken naar de bundeling en standaardisatie van dijkversterkingsprojecten om waar mogelijk efficiënter te werken.  

Tweeminutendebat 

Aan het einde van het commissiedebat vroeg de Partij voor de Dieren een tweeminutendebat aan, een plenair vervolg op een commissiedebat waar moties worden ingediend. De datum voor dit debat volgt binnenkort. Het volgende CD Water staat op de planning voor 17 juni. 

Bestuur Unie van Waterschappen in gesprek met Europese politici over waterweerbaarheid

21 maart 2025

Waterbeheer is een belangrijk onderwerp op de agenda van de Europese Unie. De Europese Commissie heeft aangekondigd om in het tweede kwartaal van dit jaar de Water Resilience Strategy te publiceren. In dat kader voerde een delegatie van het bestuur van de Unie van Waterschappen op 19 en 20 maart in Brussel gesprekken met Europese politici en beleidsmakers. Onder hen ook Europarlementariër Ingeborg ter Laak, beleidsadviseur Matea Juretic en directeur Veronica Manfredi van het Directoraat-generaal Milieu.

Bezoek-Uniebestuur-aan-Brussel-unie-van-waterschappen

In gesprek over waterweerbaarheid

Met het bezoek aan Brussel wil het Uniebestuur bijdragen aan het onder de aandacht brengen van de uitdagingen van de waterschappen op het gebied van waterweerbaarheid bij Europese politici en beleidsmakers. Het Uniebestuur sprak in het Europees Parlement met Ingeborg ter Laak, Europarlementariër namens het CDA en onderdeel van de European People’s Party. Als lid van de commissie Environment, Climate and Food Safety (ENVI) houdt zij zich intensief bezig met waterweerbaarheid.Ook spraken ze met Matea Juretic, de assistent van Europarlementariër Thomas Bajada, rapporteur voor het INI-rapport van het parlement over de Water Resilience Strategy. Juretic benadrukte het belang van Europese solidariteit op het gebied van water. Bij de Europese Commissie spraken de bestuurders vervolgens met Veronica Manfredi, directeur-generaal Milieu, verantwoordelijk voor onder andere Zero Pollution en Water Resilience. Manfredi benadrukte dat waterkwaliteit en waterkwantiteit niet los van elkaar kunnen worden gezien.

Uitdagingen voor waterbeheer

Tijdens het bezoek benadrukten de waterschappen het belang van Europese samenwerking en grensoverschrijdend waterbeheer om waterweerbaarheid te vergroten. Door extreme neerslag en droogte nemen de uitdagingen voor waterbeheer toe, wat vraagt om meer en betere samenwerking binnen stroomgebieden. Ook is een effectieve aanpak bij de bron van vervuiling, zoals bijvoorbeeld PFAS, van groot belang om mensen te voorzien van voldoende en schoon water. Nederland is afhankelijk van bovenstroomse landen als het gaat om waterkwaliteit en -kwantiteit, aangezien rivieren zoals de Rijn, Maas en Schelde in Nederland uitmonden. Meer samenwerking binnen Europa is daarom noodzakelijk om waterweerbaar te worden.

Dutch Water Authorities

Onder de naam Dutch Water Authorities werken de Nederlandse waterschappen, onder andere in Brussel, samen met Europese en andere internationale partners. Een groot deel van het beleid wordt vastgesteld door de Europese Unie. Daarom is het belangrijk dat het Europese beleid en de wet- en regelgeving aansluiten bij het werk van de waterschappen en hen ondersteunen bij de uitvoering van hun taken op het gebied van waterbeheer. Door internationale samenwerking leren de waterschappen van buitenlandse partners. Vanuit het buitenland is er ook belangstelling voor het Nederlandse waterschapsmodel en de kennis en ervaring die de waterschappen hebben op het gebied van watergovernance en bescherming tegen hoogwater.

> Lees meer over de internationale samenwerking van de waterschappen
> Lees meer over de Water Resilience Strategy

Literatuurstudie maaien van watergangen uitgevoerd  

19 maart 2025

In opdracht van de Unie van Waterschappen voerde de Vlinderstichting een onderzoek uit naar maaimethoden langs watergangen. Het gaat om een literatuurstudie naar de effecten van maaien met de klepelmaaier op de biodiversiteit.   

grasmaaier op de weg

Waterveiligheid en biodiversiteit 

De waterschappen maaien de watergangen voor een goede doorstroming bij het afvoeren van water. Tijdens hun beheer en onderhoud vinden ze het belangrijk om zorgvuldig om te gaan met flora en fauna. Daarnaast willen de waterschappen waar mogelijk binnen hun wettelijke taken de biodiversiteit in hun gebied versterken. Bij het maaien van watergangen moeten dier- en plantsoorten dan ook zo min mogelijk schade ervaren. Daarom laten de waterschappen onderzoek uitvoeren naar de effecten van maaimethoden op de instandhouding van soorten.

Onderzoekopdracht  

Vooruitlopend op een meerjarig onderzoek, gaf de Unie van Waterschappen de Vlinderstichting de opdracht om een literatuurstudie uit te voeren. Hiermee wil de Unie de bestaande onderzoeken naar de invloed van maaimethoden op de instandhouding van soorten in kaart brengen. Ook keek de Vlinderstichting naar de invloed van andere factoren en naar relevante vragen voor het vervolgonderzoek.

Beperkt studies beschikbaar  

Voor de literatuurstudie zette de Vlinderstichting de bevindingen van ruim honderd wetenschappelijke artikelen en publicaties op een rij. Hieruit bleek dat er slechts één studie is gedaan naar het gebruik van de klepelmaaier langs watergangen in Nederland. Tijdens die studie is nog geen sprake geweest van een peer-review. Daarnaast bestaat er maar één studie die integraal een maaimethode voor opeenvolgende werkgangen beoordeelt. Daarom is ervoor gekozen om de literatuurstudie breder in te steken en de effecten van verschillende maaimethoden op biodiversiteit mee te nemen. Hiervoor geldt echter ook dat er maar een beperkt aantal studies beschikbaar zijn. 

Meerjarig onderzoek nodig  

De Unie van Waterschappen is daarom verbaasd dat de Vlinderstichting al wel sterke duiding geeft aan de studies die er nu zijn, terwijl het integrale, meerjarige onderzoek nog niet is uitgevoerd. De Unie vindt het dan ook belangrijk dat er een meerjarig veldonderzoek komt, omdat dit juist veel inzicht geeft in de effecten van maaien in de typische Nederlandse situaties rondom watergangen. De Unie van Waterschappen is dan ook blij dat de staatssecretaris van LVVN heeft aangegeven onderzoek hiernaar te willen financieren. De betrokken partijen bepalen in overleg de onderzoeksvraag voor dit onderzoek.

>Naar de literatuurstudie ‘Effecten van maaimethoden langs watergangen op flora en fauna’