Categorie: Lobby

De centrale en decentrale overheden staan samen voor de taak om bij te dragen aan het oplossen van de grote maatschappelijke opgaven van de komende tijd. Daarom heeft de minister 2 onderzoeken laten doen. Dat heeft 2 rapporten opgeleverd.

Sterk binnenlands bestuur

Het eerste rapport heet ‘Naar nieuwe vormen van decentraal bestuur’ en is geschreven door prof. mr. dr. D.J. Elzinga. Hij constateert dat er veel decentrale bestuursvormen zijn, zonder dat er duidelijke criteria zijn voor taaktoedeling aan deze bestuursvormen. In het rapport staan 7 aanbevelingen voor meer consistentie en regie in het openbaar bestuur. Die aanbevelingen kunnen zorgen voor goede interbestuurlijke verhoudingen en een sterk binnenlands bestuur. Eén van de aanbevelingen is de vaststelling van een Beleidskader decentraal bestuur 2022.

Coördinerende bevoegdheid minister

De belangrijkste aanbeveling is om de minister van BZK een sterkere coördinerende bevoegdheid te geven voor de taaktoedeling in het decentraal bestuur. Dat zorgt voor meer samenhang en minder verkokering in het openbaar bestuur.

Beleidsvrijheid

Het tweede rapport is van onderzoeksbureau B&A Groep. Dit bureau heeft een verkenning naar de bestaande taken en beleidsvelden van decentrale overheden uitgevoerd. De bevindingen uit dit rapport zijn in lijn met de probleemanalyse uit het rapport van Elzinga. B&A concludeert onder meer dat er grote verschillen zijn tussen de beleidsvrijheid zoals die op papier bestaat en beleidsvrijheid zoals die wordt ervaren door het decentraal bestuur.

Positief over de waterschappen

De Unie van Waterschappen is blij met de rapporten. Vooral het rapport van Elzinga is positief over de waterschappen. De waterschappen zijn als vorm van functioneel bestuur niet langer een ‘hulpstructuur’ maar een serieuze optie voor taaktoedeling. Elzinga zegt ook ‘dat de waterschappen als vorm van waterbestuur een uniek model vormt dat wereldwijd de aandacht trekt en voor veel landen als voorbeeld dient en derhalve ook een voornaam export product is voor ons land’. En bij de beoogde uitbreiding van het gemeentelijke en provinciale belastinggebied met een ingezetenenheffing suggereert hij in praktisch opzicht een combinatie met die van de waterschappen.

Vervolgstappen

Ook de minister vindt dat de 2 rapporten belangrijke handvatten en aanbevelingen geven voor taaktoedeling aan het decentraal bestuur. De komende tijd praat ze met dat decentraal bestuur over de inzichten en aanbevelingen uit de rapporten. Ze vraagt hen of ze de meerwaarde zien van een beleidskader decentraal bestuur. Voor de zomer informeert ze de Kamer over de uitkomsten van deze gesprekken.

Lees de Kamerbrief en de 2 rapporten

De deltacommissaris roept Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen op om de komende jaren meer tempo te maken met de uitvoering van de maatregelen uit het Nationaal Deltaprogramma zodat Nederland in 2050 en daarna beschermd is tegen hoogwater, weersextremen en zoetwatertekorten. “Het klimaat verandert, de tijd om ons voor te bereiden wordt korter en de opgaven worden groter. Daarnaast moeten overheden meer maatregelen nemen om de schade te beperken als het vanwege extreem nat of droog weer onverhoopt een keer misgaat,” aldus Peter Glas.

De waterbom

De deltacommissaris onderstreept het belang om de impact van extreem weer te beperken. Peter Glas: “Een waterbom zoals vorig jaar in Limburg kan elk moment en overal in Nederland vallen. Nederland moet zich beter voorbereiden op dergelijke extreme gebeurtenissen met onvoorspelbare gevolgen.”

Omslag nodig

In zijn brief bij het Deltaprogramma 2023 constateert de deltacommissaris dat er werk wordt gemaakt van het principe dat water en bodem sturend moeten zijn in de ruimtelijke ordening. Zodat de ruimtelijke plannen en ingrepen klimaatbestendig zijn en we eventuele overlast en schade niet afwentelen op toekomstige generaties. Om dit ook echt door te laten werken naar de praktijk is volgens hem een omslag nodig. “Daarom zeg ik tegen alle overheden en andere partijen die actief zijn in het ruimtelijke domein: verbind de opgaven voor natuur, duurzame landbouw en woningbouw met de opgave om Nederland klimaatadaptief te maken en neem het water- en bodemsysteem als basis. De tijd van vrijblijvendheid is voorbij: ga het nu ook echt doen.”

Integrale aanpak

De waterschappen zijn actieve partners in het Deltaprogramma en herkennen zich in de oproep van de deltacommissaris. Daarnaast onderschrijft de Unie van Waterschappen het belang van een krachtige regie en integrale aanpak om Nederland klimaatbestendig in te richten. Rogier van der Sande: “Daar willen we als overheden samen sturing en invulling aan geven. Klimaatadaptatie moet daarbij integraal onderdeel zijn van de energie-, woningbouw-, landbouw- en natuuropgave, zodat we de gevolgen van klimaatverandering in Nederland zo goed mogelijk kunnen opvangen.”

Zo benoemde Van der Sande onder meer de Agenda één overheid. BZK, de provincies (IPO), gemeentes (VNG) en de Unie hebben de ambities voor interbestuurlijk samenwerken vastgelegd in het werkdocument ‘Agenda één overheid’. Doel hiervan is om de uitvoeringskracht van het binnenlands bestuur te versterken.

Rechtspositie politieke ambtsdragers

Van der Sande vroeg ook aandacht voor de versterking van de lokale democratie en met name voor het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers. Dit college wordt binnenkort benoemd en gaat onder meer aan de slag met het vraagstuk van de hoogte van de vergoeding voor Statenleden en Algemeen Bestuursleden van waterschappen.

Overige onderwerpen

Andere onderwerpen die namens de waterschappen aan de orde kwamen, waren het wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers en het Belastingstelsel waterschappen.

Kennismakingsgesprekken

Nu het nieuwe kabinet aan de slag is, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen. Eerder maakten de waterschappen al kennis met minister Christianne van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof, minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie en minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.

Volgend jaar vinden er weer Staten- en waterschapsverkiezingen plaats. Met het oog op de werving van kandidaten is het belangrijk dat het Adviescollege vóór komende zomer een advies uitbrengt over de vergoeding voor leden van de Staten en de Algemeen Besturen (AB). Zo kunnen er gerichter kandidaten worden geworven.

Duidelijkheid over vergoedingen

Daarom vragen de waterschappen en de provincies de Kamerleden om de minister op te roepen dat het Adviescollege snel start. Dan is er nog voor de zomer duidelijkheid over de vergoedingen voor leden van de Staten en de Algemene Besturen.

> Lees de hele inbreng

De belangrijkste conclusies van commissie Veling waren:

• De Wet financiering politieke partijen (Wfpp) vervult een noodzakelijke functie. Zonder financiële steun is het voor partijen niet mogelijk om essentiële functies in de representatieve democratie te vervullen.
• Alle politieke partijen – nationaal en lokaal – en hun neveninstellingen moeten transparant zijn over hun inkomsten.
• Lokale partijen komen niet in aanmerking voor subsidie op basis van de Wfpp. Dat leidt tot een ongelijkheid die niet langer te verdedigen is.

Aanbeveling: lokale partijen ook subsidie

Op basis van bovenstaande conclusies deed de commissie Veling een aantal aanbevelingen. De belangrijkste daarvan is dat lokale partijen ook in aanmerking moeten komen voor subsidie. De commissie adviseerde om subsidie toe te kennen aan alle deelnemers van de verkiezingen voor de gemeenteraden, Provinciale Staten of waterschapsbesturen die ten minste één zetel halen. Dit geldt voor de lokale partijen én de afdelingen van de landelijke partijen.

Subsidiëring waterschapspartijen

De commissie adviseerde om subsidiëring voor partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen te laten lopen via het Gemeentefonds. Partijen die meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen kunnen het Provinciefonds aanspreken. De waterschappen moeten de subsidiëring voor waterschapspartijen regelen, omdat er geen Waterschapsfonds is.

Wet op de politieke partijen

Ondanks een lobby van VNG en de Unie van Waterschappen wilde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de subsidie voor lokale partijen niet opnemen in de Wfpp. Er wordt gewerkt aan een Wet op de politieke partijen (Wpp) waarin de positie van lokale politieke partijen betrokken wordt. Dan wordt ook onderzocht of subsidie voor lokale partijen mogelijk is.

Meer duidelijkheid

De Tweede Kamer gaf tijdens het debat aan dat de lokale politieke partijen meer duidelijkheid moeten krijgen. Het is van belang dat lokale partijen niet afhankelijk worden gemaakt van giften van derden. Dat kan leiden tot ongewenste praktijken.

Onderzoek ondersteuning politieke ambtsdragers

Op 5 april werden een amendement en een motie ingediend waarmee subsidie voor lokale partijen per 1 januari 2024 geregeld moet worden. Het amendement haalde geen meerderheid, de motie wel. Ook een andere voor de waterschappen relevante motie werd aangenomen. Dat betekent dat er een onderzoek komt naar hoe de overheid politieke ambtsdragers beter kan ondersteunen in hun functioneren.

Decentrale politieke partijen

Ook komt er in de Wpp een regeling voor subsidiëring van decentrale politieke partijen. Die regeling sluit aan bij het advies van de commissie Veling. Er moet daarom worden bekeken of de waterschappen daaronder vallen, aangezien ze geen Waterschapsfonds hebben.

Giften

Tijdens het debat is verder gesproken over giften van buitenlandse organisaties aan politieke partijen en een plafondbedrag voor giften.

Het wetsvoorstel gaat nu voor behandeling naar de Eerste Kamer.