Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, heeft kennisgemaakt met de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Hanke Bruins Slot. Tijdens het gesprek vroeg Van der Sande aandacht voor een aantal onderwerpen die voor de waterschappen belangrijk zijn.
Zo benoemde Van der Sande onder meer de Agenda één overheid. BZK, de provincies (IPO), gemeentes (VNG) en de Unie hebben de ambities voor interbestuurlijk samenwerken vastgelegd in het werkdocument ‘Agenda één overheid’. Doel hiervan is om de uitvoeringskracht van het binnenlands bestuur te versterken.
Rechtspositie politieke ambtsdragers
Van der Sande vroeg ook aandacht voor de versterking van de lokale democratie en met name voor het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers. Dit college wordt binnenkort benoemd en gaat onder meer aan de slag met het vraagstuk van de hoogte van de vergoeding voor Statenleden en Algemeen Bestuursleden van waterschappen.
Overige onderwerpen
Andere onderwerpen die namens de waterschappen aan de orde kwamen, waren het wetsvoorstel Versterking decentrale rekenkamers en het Belastingstelsel waterschappen.
Kennismakingsgesprekken
Nu het nieuwe kabinet aan de slag is, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen. Eerder maakten de waterschappen al kennis met minister Christianne van der Wal, minister voor Natuur en Stikstof, minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie en minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
Op 23 februari vindt in de Tweede Kamer het commissiedebat Bestuurlijke organisatie en Democratie plaats. De waterschappen en de provincies hebben aandacht gevraagd voor het Adviescollege rechtspositie politieke ambtsdragers.
Volgend jaar vinden er weer Staten- en waterschapsverkiezingen plaats. Met het oog op de werving van kandidaten is het belangrijk dat het Adviescollege vóór komende zomer een advies uitbrengt over de vergoeding voor leden van de Staten en de Algemeen Besturen (AB). Zo kunnen er gerichter kandidaten worden geworven.
Duidelijkheid over vergoedingen
Daarom vragen de waterschappen en de provincies de Kamerleden om de minister op te roepen dat het Adviescollege snel start. Dan is er nog voor de zomer duidelijkheid over de vergoedingen voor leden van de Staten en de Algemene Besturen.
Op 15 februari behandelt de Tweede Kamer de Wet financiering politieke partijen (Wfpp). De Unie van Waterschappen vindt dat lokale partijen net als landelijke partijen overheidssubsidie moeten krijgen. De SP heeft hierover een amendement ingediend.
Partijen moeten mee kunnen doen aan verkiezingen zonder dat ze afhankelijk zijn van bedrijven of particulieren die met giften politieke invloed en macht kopen, zo vindt de SP. De Unie van Waterschappen vindt dat subsidie zorgt voor versterking van lokale partijen. Bij de meest recente waterschapsverkiezingen behaalden lokale partijen 41 procent van de stemmen. Ze spelen dus een belangrijke rol.
Gelijker speelveld
Als dit amendement wordt aangenomen, betekent dat ook partijen die meedoen aan verkiezingen voor provinciale staten, de gemeenteraad en de waterschappen onder de Wfpp vallen. Dat maakt subsidie voor lokale partijen mogelijk en dat geeft weer een gelijker speelveld. De Unie is daar voorstander van.
Nu het nieuwe kabinet is beëdigd, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen.
Christianne van der Wal (minister voor Natuur en Stikstof)
Rogier van der Sande en Dirk-Siert Schoonman maakten op 17 januari kennis met minister Van der Wal (Natuur en Stikstof). Zij bespraken de rol van de waterschappen in de integrale aanpak van het stikstofdossier. De waterschappen juichen toe dat het nieuwe kabinet de stikstofopgave wil koppelen aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Zo vinden ze dat elke euro voor stikstofreductie er ook één van waterkwaliteit moet zijn.
Fahid Minhas (nieuwe waterwoordvoerder VVD)
Enkele Kamerleden werden minister of staatssecretaris en dat betekent dat er nieuwe Kamerleden in de Kamer komen. Soms wisselen de portefeuilles binnen de Kamerfractie dan ook. Bij de VVD was zo’n wissel: Fahid Minhas (foto) nam de waterportefeuille over van Rudmer Heerema. Rogier van der Sande maakte op 18 januari kennis met Minhas. De nieuwe waterwoordvoerder toonde zich geïnteresseerd in water in relatie tot ruimtelijke ordening. Er wordt binnenkort een werkbezoek voor hem georganiseerd.
Het kabinet moet aan de slag met een onafhankelijke analyse naar besparingen, kosten en baten van een dubbele doelstelling voor ruimtelijke kwaliteit en waterveiligheid. Ook moet er een ethisch kader komen voor het gebruik van data uit rioolwaterzuiveringen.
Dat zijn 2 uitkomsten van de stemmingen op 30 november in de Tweede Kamer. Er werd gestemd over de moties die Kamerleden hebben ingediend na het Wetgevingsoverleg water op 22 november.
Waterveiligheid en ruimtelijke kwaliteit
D66 diende de motie in over de dubbele doelstelling: een koppeling van waterveiligheid aan ruimtelijke kwaliteit. Denk bijvoorbeeld aan het ontwikkelen van nieuwe natuur bij een dijkversterking. Volgens Kamerlid Tjeerd de Groot kan die koppeling zorgen voor meer biodiversiteit en minder onderhoud. Deze motie werd aangenomen.
Ethisch kader rioolwatermetingen
Ook de motie van ChristenUnie en CDA over een ethisch kader voor rioolwatermetingen werd aangenomen. De partijen zien het rioolwater als grote bron van informatie over onder meer corona en medicijngebruik. Ze willen echter wel een ethisch kader voor het gebruik van de metingen.
Verbeteren waterkwaliteit
Een andere motie van ChristenUnie en CDA ging over het gebruik van data uit de rioolwaterzuiveringen voor het verbeteren van de waterkwaliteit door het nemen van gerichte maatregelen. Ook deze motie werd aangenomen.
Klimaatadaptatie
Verder moet het kabinet meer inzetten op klimaatadaptatie in gebieden met een hoog risico op wateroverlast. Dat volgt uit een aangenomen motie van PvdA en GroenLinks.
Veenweidegebieden
GroenLinks haalde een meerderheid voor een inventarisatie over hoe we tussen 2030 en 2040 meer CO2 in veenweidegebieden kunnen vasthouden. De verhoging van de waterstanden in het veenweidegebied kan een grote bijdrage leveren aan het tegengaan van de opwarming van de aarde, zo stelt de partij.
Ontpoldering
De motie van de SGP en de BBB om eventuele ontpoldering van landbouwgronden in het Westerscheldegebied te voorkomen, haalde geen Kamermeerderheid.
Op 12 april stemde de Tweede Kamer in met een wijziging van de Wet financiering politieke partijen (Wfpp). Met deze wijziging wordt een deel van de adviezen van de commissie Veling omgezet in wetgeving. Deze commissie heeft de Wfpp in 2018 geëvalueerd.
De belangrijkste conclusies van commissie Veling waren:
De Wet financiering politieke partijen (Wfpp) vervult een noodzakelijke functie. Zonder financiële steun is het voor partijen niet mogelijk om essentiële functies in de representatieve democratie te vervullen.
Alle politieke partijen – nationaal en lokaal – en hun neveninstellingen moeten transparant zijn over hun inkomsten.
Lokale partijen komen niet in aanmerking voor subsidie op basis van de Wfpp. Dat leidt tot een ongelijkheid die niet langer te verdedigen is.
Aanbeveling: lokale partijen ook subsidie
Op basis van bovenstaande conclusies deed de commissie Veling een aantal aanbevelingen. De belangrijkste daarvan is dat lokale partijen ook in aanmerking moeten komen voor subsidie. De commissie adviseerde om subsidie toe te kennen aan alle deelnemers van de verkiezingen voor de gemeenteraden, Provinciale Staten of waterschapsbesturen die ten minste één zetel halen. Dit geldt voor de lokale partijen én de afdelingen van de landelijke partijen.
Subsidiëring waterschapspartijen
De commissie adviseerde om subsidiëring voor partijen die meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen te laten lopen via het Gemeentefonds. Partijen die meedoen aan de Provinciale Statenverkiezingen kunnen het Provinciefonds aanspreken. De waterschappen moeten de subsidiëring voor waterschapspartijen regelen, omdat er geen Waterschapsfonds is.
Wet op de politieke partijen
Ondanks een lobby van VNG en de Unie van Waterschappen wilde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) de subsidie voor lokale partijen niet opnemen in de Wfpp. Er wordt gewerkt aan een Wet op de politieke partijen (Wpp) waarin de positie van lokale politieke partijen betrokken wordt. Dan wordt ook onderzocht of subsidie voor lokale partijen mogelijk is.
Meer duidelijkheid
De Tweede Kamer gaf tijdens het debat aan dat de lokale politieke partijen meer duidelijkheid moeten krijgen. Het is van belang dat lokale partijen niet afhankelijk worden gemaakt van giften van derden. Dat kan leiden tot ongewenste praktijken.
Onderzoek ondersteuning politieke ambtsdragers
Op 5 april werden een amendement en een motie ingediend waarmee subsidie voor lokale partijen per 1 januari 2024 geregeld moet worden. Het amendement haalde geen meerderheid, de motie wel. Ook een andere voor de waterschappen relevante motie werd aangenomen. Dat betekent dat er een onderzoek komt naar hoe de overheid politieke ambtsdragers beter kan ondersteunen in hun functioneren.
Decentrale politieke partijen
Ook komt er in de Wpp een regeling voor subsidiëring van decentrale politieke partijen. Die regeling sluit aan bij het advies van de commissie Veling. Er moet daarom worden bekeken of de waterschappen daaronder vallen, aangezien ze geen Waterschapsfonds hebben.
Giften
Tijdens het debat is verder gesproken over giften van buitenlandse organisaties aan politieke partijen en een plafondbedrag voor giften.
Het wetsvoorstel gaat nu voor behandeling naar de Eerste Kamer.
Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen op 22 en 23 september werd er veel gesproken over onder meer de verhuurderheffingen en de zorgsalarissen. Maar wie de beschouwingen goed volgde, merkte dat ook het onderwerp ‘water’ aan bod kwam.
Zo was Rob Jetten (D66) blij dat Geert Wilders (PVV) begon over migratie. Want volgens Jetten is klimaatverandering de komende 5 decennia de grootste oorzaak van vluchtelingenstromen en migratiestromen. Veel conflicten in de wereld zijn volgens hem gedreven door klimaatverandering, door een stijgende zeespiegel en door een gebrek aan voedsel en schoon drinkwater. Jetten: “Dus als de heer Wilders wil dat we minder migranten en vluchtelingen naar Europa krijgen, dan zou hij eigenlijk de klimaatkampioen van deze Kamer moeten zijn.”
Investeren in waterkwaliteit
Daarnaast benoemde Jetten het feit dat Nederland niet voldoet aan de richtlijnen van de Europese Unie als het gaat om natuurkwaliteit en waterkwaliteit. Hij pleitte ervoor dat Nederland daar de komende jaren flink in investeert. Waarop Caroline van der Plas (BBB) vroeg ook te investeren in zoetwatervoorziening, water vasthouden in tijden van overvloed, wateroverlast voor burgers beperken en hittestress in de steden tegengaan.
Ruimte voor de Rivier
Ook Geert Wilders zag het belang van goed waterbeheer en toonde zich al een beetje een klimaatkampioen: “Zorg er voor dat we onze dijken en onze duinen verstevigen. Zorg ervoor dat we, zoals we in Limburg en Gelderland al voor een deel hebben gedaan, ruimte geven aan de rivier. Het programma daarvoor heet ook Ruimte voor de Rivier. Als de temperatuur stijgt, moeten we zorgen dat we erop voorbereid zijn.”
Klimaatadaptatie
Joost Eerdmans (JA21) pleitte vooral voor klimaatdaptatie. Hij twijfelt eraan of de doelen van het Akkoord van Parijs wel gehaald worden. “En als het al lukt, is het effect op de wereldtemperatuur nog minimaal. Dus steek geld in de adaptatie aan dat probleem, zoals het verhogen van de dijken en watermanagement.”
Slim bouwen met de natuur
Volgens premier Mark Rutte (VVD) is het echter en-en. Hij vindt dat we én de opwarming van de aarde moeten tegengaan om Nederland te beschermen én ervoor moeten zorgen dat je mét de natuur bouwt. “Niet overal lelijke betonnen dijken waar alle huizen achter verdwijnen, maar slim bouwen mét de natuur zodat je ons land blijft beschermen tegen het water.” Want volgens Rutte is Nederland op dat vlak gewoon nummer 1 in de wereld.
Op 31 maart bracht de Unie van Waterschappen een bezoek aan Rob Jetten, minister van Klimaat en Energie. Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, en bestuurslid Dirk-Siert Schoonman spraken met hem over de samenwerking op de korte en lange termijn. Ze waren elkaar al bij eerdere bijeenkomsten tegengekomen, maar dit was de officiële kennismaking.
Een actueel onderwerp dat werd besproken is de aardgaslevering van het Russische Gazprom aan de waterschappen. De waterschappen zijn zelf een van de grootste producenten van biogas in Nederland, waardoor ze slechts beperkt afhankelijk zijn van de levering van aardgas. Ongeveer de helft van de waterschappen heeft een contract bij Gazprom die in totaal ongeveer 2% levert van de totale hoeveelheid energie die de waterschappen gebruiken. Deze waterschappen onderzoeken nu de mogelijkheden en effecten van het overgaan op alternatieve leveranciers.
Klimaatakkoord
Een ander onderwerp dat werd besproken met de minister is de bijdrage die de waterschappen leveren aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord. De waterschappen voeren al jaren een ambitieus klimaat- en energiebeleid. Met de productie van groen gas en aquathermie leveren de waterschappen een bijdrage aan de opgaven van het kabinet. Minister Jetten sprak zijn waardering uit voor de ambities van de waterschappen op energiegebied.
Kennismakingsgesprekken
Nu het nieuwe kabinet aan de slag is, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen. Eerder maakten de waterschappen al kennis met minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat, minister Christianne van der Wal van Natuur en Stikstof, minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening en minister Hanke Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
Rudmer Heerema is sinds de verkiezingen van maart de nieuwe waterwoordvoerder voor de VVD in de Tweede Kamer. Op 13 september bracht hij een werkbezoek aan het hoogheemraadschap van Rijnland.
Heerema werd ontvangen door dijkgraaf Rogier van der Sande. Tijdens een boottocht werd gesproken over het werk van de waterschappen en vertelde Van der Sande over het boezemgemaal Katwijk en de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) Katwijk.
Belang water in de ruimtelijke ordening
“Voldoende en schoon water is essentieel en daar zorgen de waterschappen voor”, lichtte Rogier van der Sande toe. Heerema: “Ik zie een rol voor de waterschappen in de zorg voor voldoende water en waterveiligheid, ook naar de toekomst toe”. Ook benadrukte Van der Sande het belang van water in de ruimtelijke ordening en vond hiervoor een luisterend oor bij Heerema.
Droge voeten in de Randstad
Het boezemgemaal Katwijk is een beschermd rijksmonument en zorgt voor droge voeten in de Randstad. Het gemaal heeft de grootste capaciteit van de vier boezemgemalen van Rijnland. Dit gemaal én topmonument bemaalt via het Katwijks kanaal de boezem van Rijnland en loost in eerste instantie op een tussenkanaal (de Uitwatering), dat via spuisluizen in de waterkering in verbinding staat met de Noordzee.
Duurzame zuivering
De (RWZI) Katwijk is één van de 19 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Rijnlands gebied. Hier wordt rioolwater van inwoners en bedrijven gezuiverd. Het schone water komt weer terug in het watersysteem. Naast de zuivering, op een stuk grond van twee hectare, staan maar liefst 5.572 zonnepanelen. Samen wekken deze panelen ruim een derde op van de energie die de waterzuivering nodig heeft. De zuivering in Katwijk staat er al 42 jaar. Het is de oudste zuivering van Rijnland, maar door het verminderde stroomverbruik én dankzij de nieuwe beluchtingsinstallatie die het gebruik van chemicaliën overbodig maakt, is het nu ook een duurzame zuivering.
Er zijn verschillende werkbezoeken met de nieuwe waterwoordvoerders gepland om hen kennis te laten maken met de waterschappen. Om het bezoek goed aan te laten sluiten, is gekozen voor een werkbezoek aan het waterschap waar hun woonplaats onder valt. De waterschappen ontvangen de waterwoordvoerders graag om hen mee te nemen in de grote opgaven van de waterschappen, zoals toenemende weersextremen, het verbeteren van de waterkwaliteit en de uitvoering van de grootste dijkversterkingsopgave sinds de Deltawerken.
Pieter Grinwis is sinds de verkiezingen van maart de nieuwe waterwoordvoerder voor de ChristenUnie in de Tweede Kamer. Op 30 augustus bracht hij een werkbezoek aan het hoogheemraadschap van Delfland. Een mooie manier om kennis te maken met het werk van de waterschappen.
Grinwis werd ontvangen door dijkgraaf Piet-Hein Daverveldt bij het Molenvlietpark in Den Haag. Dit park heeft een dubbelfunctie: het is een recreatief gebied, maar ook een waterbergingsgebied. Dit ontlast de Vliet en het gebied ten zuidwesten van Den Haag wanneer dat nodig is.
Water als leidend principe
Het Kamerlid hoorde alles over de veranderende omgeving waarin waterschappen opereren en wat dit betekent voor het waterbeheer. Bijvoorbeeld de veranderingen in het klimaat terwijl er tegelijkertijd een grote woningbouwopgave ligt. Ruimte voor water bij de inrichting van een gebied of woonwijk en klimaatadaptatief bouwen wordt daarbij steeds urgenter. “Dat bouwen onder het ministerie van Binnenlandse Zaken valt en water onder Infrastructuur en Waterstaat helpt ook niet echt”, concludeerde Grinwis.
Klimaatadaptief en waterrobuust
De Tweede Kamer nam in juli 2 moties van Grinwis aan over dit onderwerp. In de ene motie wordt de regering gevraagd om een klimaatadaptieve en waterrobuuste inrichting als voorwaarde te stellen bij door haar (mee)gefinancierde woningbouwprojecten. In een tweede motie wordt de demissionair minister van Binnenlandse Zaken gevraagd om de bouwvoorschriften te controleren op de mate waarin deze waterrobuust en klimaatadaptatief zijn.
Fundamentele vraag
Grinwis mist vaak de fundamentele vraag of op een bepaalde locatie überhaupt gebouwd kan worden. Hij roept de waterschappen op om die fundamentele vraag af en toe te stellen. Daverveldt vindt dat de waterschappen assertiever moeten zijn op dat punt: “We moeten niet pas op het laatste moment betrokken worden bij locatiekeuze voor woningbouw.”
Op de foto (v.l.n.r.): Pieter Grinwis en zijn medewerker Robert Mourik, Piet-Hein Daverveldt, Manita Koop (hoogheemraad van Delfland) en Willem Wensink (Unie van Waterschappen).
Er zijn verschillende werkbezoeken met de nieuwe waterwoordvoerders gepland om hen kennis te laten maken met de waterschappen. Om het bezoek goed aan te laten sluiten, is gekozen voor een werkbezoek aan het waterschap waar hun woonplaats onder valt. De waterschappen ontvangen de waterwoordvoerders graag om hen mee te nemen in de grote opgaven van de waterschappen, zoals toenemende weersextremen, het verbeteren van de waterkwaliteit en de uitvoering van de grootste dijkversterkingsopgave sinds de Deltawerken.
