Categorie: Tweede Kamerverkiezingen en formatie

De partijen

In de analyse staan de 15 grootste partijen volgens de Peilingwijzer. De partijen staan op volgorde van de lijstnummers op het stembiljet: VVD, D66, GroenLinks-PvdA, PVV, CDA, SP, Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, Volt, JA21, SGP, DENK, BBB en NSC.

Waterthema’s

In deze analyse staan per waterthema de passages uit het verkiezingsprogramma over het betreffende onderwerp. De thema’s zijn:

• waterkwaliteit
• waterkwantiteit
• waterveiligheid
• water en bodem sturend
• waterschappen
• overige punten over water

Als een partij niet wordt genoemd bij een thema, is dat omdat die partij niets in het programma heeft staan over dat thema. Er zijn ook andere thema’s die raken aan het werk van de waterschappen. Denk aan klimaat, circulaire economie, bodem en energie. Deze thema’s zijn in deze analyse buiten beschouwing gelaten.

Deze analyse geeft een globaal beeld. Bekijk voor een volledig beeld ook altijd het betreffende verkiezingsprogramma.

> Bekijk de analyse van de verkiezingsprogramma’s op waterthema’s (PDF)

Samenvatting

Eerder keken we al op hoofdlijnen wat VVD, CDA, SP, Partij voor de Dieren, JA21, Volt en GroenLinks-PvdA in hun verkiezingsprogramma’s hebben staan op het gebied van water.

> Bekijk de samenvatting met daarin VVD, CDA, SP, Partij voor de Dieren, JA21, Volt en GroenLinks-PvdA

Ook maakten we een samenvatting van de programma’s van BBB, ChristenUnie, Forum voor Democratie en PVV.

> Bekijk de samenvatting met daarin BBB, ChristenUnie, Forum voor Democratie en PVV

En tot slot bekeken we D66, SGP en NSC.

> Bekijk de samenvatting met daarin D66, SGP en NSC

Wat zeggen de verkiezingsprogramma’s over waterthema’s als schoon en voldoende water, waterveiligheid, water en bodem sturend en over de waterschappen? Deze analyse geeft een aantal highlights, maar is niet volledig. Kijk voor de volledige verkiezingsprogramma’s op de websites van de politieke partijen.

Andere analyses

Eerder keken we al wat VVD, CDA, SP, Partij voor de Dieren, JA21, Volt en GroenLinks-PvdA in hun verkiezingsprogramma’s hebben staan op het gebied van water.

> Bekijk de analyse van VVD, CDA, SP, Partij voor de Dieren, JA21, Volt en GroenLinks-PvdA

Ook maakten we een analyse van de programma’s van BBB, ChristenUnie, Forum voor Democratie en PVV.

> Bekijk de analyse van BBB, ChristenUnie, Forum voor Democratie en PVV

Schoon water

SGP schrijft over de Kaderrichtlijn Water (KRW): “Doelen voor de KRW moeten snel zodanig aangepast worden dat ze rekening houden met de haalbaarheid en achtergrondbelasting (dit zijn belastingen als gevolg van natuurlijke processen, zoals nutriënten door veenafbraak, red.). Het one out – all out-principe moet van tafel. Met tientallen normen per waterlichaam is het in een dichtbevolkt land als Nederland lastig om een honderd procent score te realiseren.” D66 wil dat Nederland zich maximaal inspant om aan de KRW te voldoen. NSC wil “strengere afspraken maken met buurlanden over de waterkwaliteit van de Rijn, de Maas en de Schelde”.

Waterkwantiteit

D66 besteedt in het verkiezingsprogramma veel aandacht aan (grond)waterpeilen en waterbuffers. Er staat onder andere: “We hebben meer ruimte nodig om water op te slaan. Door ruimte aan te wijzen voor wateropslag (buffers) kunnen we het water beter beheren (…). We kijken zowel naar ruimte in het buitengebied als in stedelijk gebied.” SGP schrijft over dit onderwerp: “Vasthouden van water verdient meer aandacht in planprocessen en de gebiedsprogramma’s op basis van het nationaal programma landelijk gebied. In stedelijk gebied en op hoge gronden zijn waterinfiltrerende voorzieningen nodig.” En NSC: “De beschikbaarheid van zoet water moeten we vergroten door water langer vast te houden en meer ruimte te creëren voor waterberging.”

Dijken

Ook over waterveiligheid hebben de 3 partijen hun opvattingen. “We blijven inzetten op het verbeteren van de bescherming tegen wateroverlast. (…) We maken daarbij gebruik van natuurlijke oplossingen in lijn met de filosofie van Ruimte voor de Rivieren”, schrijft D66. NSC vindt dat er een nieuw Deltaplan nodig is om het land te beschermen tegen overstroming en om in te spelen op wateroverlast, bodemdaling én droogte. De SGP wil dat het budget voor het Deltafonds meebeweegt met de opgave. En dat bij waterveiligheidsprojecten gekeken wordt naar de koppeling met andere doelen, zoals een betere leefomgeving.

Water en bodem sturend

Om dure ingrepen in de toekomst te voorkomen en huizen, voorzieningen, bedrijven en andere functies op de juiste plek neer te zetten, is het principe ‘bodem en water sturend’ leidend, schrijft D66. NSC wil in landsdelen die kwetsbaar zijn voor overstroming vanuit zee en rivieren geen vitale functies concentreren.

Waterschappen

NSC schrijft dat ze de waterschappen koesteren. “Ze waarborgen de bestuurlijke aandacht voor veiligheid tegen overstroming en waterbeheer. Dit is een bestaansvoorwaarde voor ons land.” SGP is het hiermee eens: “De waterschappen spelen al eeuwenlang een cruciale rol in het waterbeheer. Aan de eigensoortige positie van dit bestuursorgaan mag daarom niet getornd worden!” De partij is bovendien voorstander van geborgde zetels voor boeren, natuurorganisaties en bedrijven. D66 wil dat de vergoeding van raads- en Statenleden en leden van het algemeen bestuur van de waterschappen wordt verhoogd.

Analyse

Wat zeggen de verkiezingsprogramma’s over waterthema’s als schoon en voldoende water, waterveiligheid, water en bodem sturend en over de waterschappen zelf? Deze analyse geeft een aantal highlights, maar is niet volledig. Kijk voor de volledige verkiezingsprogramma’s op de websites van de politieke partijen.

Schoon water

ChristenUnie wil vasthouden aan de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW), de Europese afspraken op het gebied van waterkwaliteit. BBB schrijft over datzelfde onderwerp: “Omdat water zich niet aan de landsgrenzen houdt, is het belangrijk dat er één realistische norm komt in Europa met betrekking tot waterkwaliteit en wet- en regelgeving die handhaving ook grensoverschrijdend mogelijk maakt. We streven naar realistische doelen van de KRW die haalbaar en betaalbaar zijn en zullen de provincies opleggen dat dus ook te doen.”

Op het gebied van waterkwaliteit wil ChristenUnie dat PFAS-verbindingen en andere zeer zorgwekkende stoffen bij de bron worden aangepakt. Het gebruik van schadelijke stoffen die niet uit ons water kunnen worden gefilterd moet wat betreft BBB beperkt of verboden kunnen worden. Daarom is BBB kritisch op industriële lozingen, agrarisch gebruik van chemicaliën en menselijk medicijngebruik.

Waterkwantiteit

Over het vasthouden van water schrijft BBB: “Door grondwaterpeilen regionaal aan te passen, hergebruik van water te stimuleren en waar mogelijk oude watergangen in te zetten, kunnen we water langer vasthouden in de bodem.” ChristenUnie besteedt op verschillende punten aandacht aan waterkwantiteit. Over het vasthouden van water schrijft ChristenUnie: “Het watersysteem wordt opnieuw ingericht en klimaatbestendig gemaakt. Dit door het water in de winter vast te houden en het grondwaterpeil waar mogelijk te verhogen.”

Dijken

Waterveiligheid is het enige onderwerp waar ook PVV en Forum voor Democratie over schrijven. Allereerst PVV: “Het klimaat verandert altijd, al eeuwenlang. Bij veranderende omstandigheden passen we ons aan. Daarom moet het waterbeheer worden geïntensiveerd. Naast het verhogen van de dijken wanneer dat nodig is, maken we extra geld vrij voor meer ruimte voor de rivier.”

Forum voor Democratie wil “inzetten op adaptatie door – waar nodig – onze infrastructuur te verbeteren. Door te investeren in innovatie op gebied van dijkenbouw, kustbescherming, rivierbeheer en gewasontwikkeling en deze kennis ook als exportproduct gebruiken.” Ook BBB en ChristenUnie willen Nederland blijven beschermen tegen hoogwater door te blijven investeren in dijk- en kustbescherming.

Water en bodem sturend

BBB wil bij binnenstedelijke herontwikkeling en renovatie letten op klimaatadaptatie, bijvoorbeeld door ruimte te laten voor groen en water. Water en bodem worden wat ChristenUnie betreft “sturend in het ruimtelijk beleid en landgebruik van Nederland. De ruimtelijke kaders, (bouw-)regelgeving en het watertoets-proces worden versterkt. Zodat woningen klimaatbestendig en waterrobuust worden gebouwd op de, vanuit water en bodem gezien, juiste locaties.” Decentrale overheden worden wat ChristenUnie betreft door de Rijksoverheid ondersteund om de al bestaande mogelijkheden om toekomstbestendig te bouwen beter te gebruiken.

Waterschappen

Van de 4 partijen noemen er 2 specifiek de waterschappen. BBB vindt het belangrijk dat de waterschappen blijven bestaan. En blijft een voorstander van de geborgde zetels bij de waterschappen. ChristenUnie schrijft over de waterschappen in het kader van de aanpak van funderingsproblematiek: “Als gevolg van keuzes uit het verleden, voor onder andere lage waterstanden, neemt de paalrot en funderingsproblematiek steeds meer toe. Het Rijk, provincies, waterschappen en gemeenten erkennen hun maatschappelijke verantwoordelijkheid hierin en nemen meer regie in de aanpak van deze problematiek.”

Vervolg

Binnenkort volgt de analyse van de verkiezingsprogramma’s van onder andere D66, SGP en Nieuw Sociaal Contract. We maakten al een analyse over de eerder verschenen programma’s.

> Naar de analyse van de verkiezingsprogramma’s van VVD, CDA, SP, Partij voor de Dieren, JA21, Volt en GroenLinks-PvdA

De verkiezingen zijn op 22 november. Daarna moet er nog een nieuw kabinet worden geformeerd. Dat kan flinke vertraging opleveren voor dossiers die eigenlijk niet kunnen wachten. Daarom bepaalde de Tweede Kamer welke onderwerpen verder behandeld moeten worden (niet-controversieel). En welke dossiers moeten wachten tot het nieuwe kabinet, omdat een volgend kabinet mogelijk anders over het onderwerp denkt (controversieel).

Niet pauzeren

De Unie van Waterschappen heeft er de afgelopen tijd voor gepleit om onder meer de dossiers rondom de Kaderrichtlijn Water, mestbeleid en het register voor zeer zorgwekkende stoffen niet te pauzeren tot er een nieuw kabinet is. We leggen uit waarom.

Kaderrichtlijn Water

Het Nederlandse oppervlaktewater voldoet nog niet aan de normen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De KRW is een Europese richtlijn over de kwaliteit van het oppervlaktewater en grondwater. Al het water in Nederland moet in 2027 een goed leefgebied vormen voor de planten en dieren die er thuishoren. Het vraagt veel inspanning om de Europese doelstellingen te behalen. Het is daarom belangrijk dat de politieke behandeling doorgaat.

> Meer over de Kaderrichtlijn Water

Register voor zeer zorgwekkende stoffen

Als Nederland serieus werk wil maken van bronaanpak, is het nodig dat we vroegtijdig en voldoende inzicht hebben in de emissies van zeer zorgwekkende stoffen. Een register voor zeer zorgwekkende stoffen helpt hierbij. Momenteel ligt er een voorstel tot invoering van zo’n register in de Tweede Kamer. Dit register verplicht bedrijven om inzicht te geven in hun emissies en hoe zij deze proberen te voorkomen of beperken. Deze informatie wordt hiermee openbaar en toegankelijk voor bevoegde gezagen, waaronder de waterschappen. Voor de waterschappen is deze informatie belangrijk voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Hoe eerder dit register wordt ingevoerd, hoe beter dat is voor de waterkwaliteit.

> Meer over zeer zorgwekkende stoffen

Mestbeleid

Op dit moment ligt een aantal brieven over mestbeleid in de Tweede Kamer. De behandeling moet doorgaan, omdat mestbeleid ook van invloed is op de waterkwaliteit. En daarmee bijdraagt aan het wel of niet behalen van de KRW-doelen die gekoppeld zijn aan Europese deadlines.

> Meer over mestbeleid

Aanpassing belastingstelsel

Het voorstel voor aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen is op 7 september naar de Tweede Kamer gestuurd. Of dit dossier controversieel is, ligt op 13 september voor in de commissie Infrastructuur en Waterstaat van de Tweede Kamer. Vandaar dat het nog niet aan bod kwam bij de plenaire stemming op 12 september.

Update van 13 september: de commissie Infrastructuur en Waterstaat heeft het dossier niet-controversieel verklaard. De behandeling gaat dus door. Op 10 oktober kunnen Kamerleden inbreng leveren op het wetsvoorstel. De Unie zal daarvoor input leveren.

> Lees ons meest recente nieuwsbericht over de aanpassing van het belastingstelsel

Eerste Kamer

De fracties van de Eerste Kamer bepalen op 12 september of hun dossiers wel of niet controversieel worden verklaard. Op 26 september wordt daarover gestemd. De waterschappen pleiten ervoor dat het Transitiefonds, dat in de Eerste Kamer ligt, niet-controversieel wordt verklaard. De waterschappen vinden dat het fonds door moet gaan met het oog op stikstofreductie voor woningbouw, natuur en onderhoud aan waterkeringen.

> Lijst van controversiële onderwerpen zoals vastgesteld door de Kamer op 12 september

> Uitleg van de Tweede Kamer over procedure niet-controversieel verklaren

Deze analyse geeft een aantal highlights, maar is niet volledig. Kijk voor de volledige verkiezingsprogramma’s op de websites van de politieke partijen.

Schoon water

De Europese afspraken op het gebied van waterkwaliteit, de Kaderrichtlijn Water, moeten worden nageleefd. Dat zeggen VVD, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren. JA21 wil de doelstellingen voor de KRW naar beneden bijstellen. PFAS wordt in 4 van de 7 programma’s genoemd. SP en Partij voor de Dieren willen een verbod op PFAS. VOLT wil investeren in filtrage en GroenLinks-PvdA wil de regels voor toelating en lozing aanscherpen.

Waterkwantiteit

Een (gedeeltelijke) vergunningplicht voor grondwateronttrekkingen staat in het programma’s van VVD, GroenLinks-PvdA en Partij voor de Dieren. VVD en JA21 benoemen het belang van het vasthouden van water na (piek)buien om te gebruiken in drogere tijden.

Dijken

Op het gebied van waterveiligheid zijn er tot nu toe 5 van de 7 partijen die iets over dijken in hun verkiezingsprogramma hebben staan. VVD en CDA zetten in op dijkversteviging om ook in 2050 zoveel mogelijk droge voeten te houden. JA21 gaat voor klimaatadaptatie: aanpassen aan het klimaat door investeringen in o.a. dijken. GroenLinks-PvdA wil voldoende budget voor dijken en aandacht voor meekoppelkansen bij dijkversterkingsprojecten. Partij voor de Dieren pleit voor natuurvriendelijke oevers en een daarop aangepast maaibeleid.

Water en bodem sturend

VVD en Partij voor de Dieren vinden dat er bij woningbouw rekening gehouden moet worden met de klimaatbestendigheid van de locatie. CDA benadrukt het belang van goede bodemkwaliteit in een klein maar druk land als Nederland.

Waterschappen

Er zijn 2 partijen die specifiek de waterschappen noemen. GroenLinks-PvdA noemt 3 punten over waterschappen: waterschapspartijen moeten meer financiële ondersteuning krijgen. De vergoeding voor het waterschapsbestuur moet omhoog. En alle zetels in de waterschappen worden via verkiezingen door burgers gekozen. Partij voor de Dieren benoemt ook dat alle geborgde zetels moeten worden afgeschaft.

> Ga naar deel 2 met daarin de verkiezingsprogramma’s van BBB, ChristenUnie, Forum voor Democratie en PVV

De datum van de Tweede Kamerverkiezingen is 22 november. Dit is vastgesteld door de Kiesraad.

Controversiële onderwerpen

De Unie van Waterschappen bekijkt momenteel alle wetsvoorstellen en beleidsdocumenten die nu in de Eerste en Tweede Kamer liggen. Ook de voorstellen en documenten die binnenkort worden ingediend worden bekeken. De Unie weegt daarbij af welke van de onderwerpen wat de waterschappen betreft moeten doorgaan en niet controversieel worden verklaard.

Controversieel: andere uitkomst

Wetsvoorstellen en onderwerpen die controversieel worden verklaard zijn onderwerpen waarvan je kunt verwachten dat een behandeling met een ander kabinet tot een andere uitkomst leidt. Denk hierbij aan thema’s als de stikstofplannen, de woningmarkt en migratie.

Bekende niet controversiële onderwerpen

Van een aantal zaken is al bekend dat ze doorgaan. Dit heeft te maken met uitvoering en met deadlines vanuit de Europese Unie. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Programma Landelijk Gebied.

Verkiezingsprogramma’s

De Unie van Waterschappen begon al eerder met het ophalen van input voor de verkiezingsprogramma’s voor de volgende Tweede Kamerverkiezingen. Door de val van het kabinet komt dit proces nu in een stroomversnelling. De politieke partijen starten immers deze zomer al met het schrijven van programma’s. De Unie richt het proces om invloed te kunnen uitoefenen op de inhoud van die programma’s nu anders in.

Samenwerking met andere koepels

De lobby wordt onder meer samen met de andere koepelorganisaties van decentrale overheden vormgegeven. De Unie van Waterschappen werkt samen met IPO en VNG aan een pamflet met gezamenlijke aandachtspunten. Daarnaast organiseren ze in aanloop van de verkiezingen een verkiezingsdebat over die aandachtspunten. Ook trekt de Unie van Waterschappen in de lobby samen op met de koepel van de drinkwaterbedrijven: Vewin. Samen organiseren ze een Waterdebat. Deze vindt plaats op maandag 6 november.