Categorie: Digitalisering

Handreiking AI-verordening helpt waterschappen op weg 

14 augustus 2025

De AI-verordening van de Europese Unie is sinds 1 augustus 2024 van kracht. Deze wetgeving stelt duidelijke eisen aan het gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) binnen publieke organisaties. Voor waterschappen betekent dit een nieuwe stap in verantwoord, datagedreven werken.

Deel van de cover van het Implementatiedocument AI-verordening

Praktische uitleg 

Om waterschappen te ondersteunen bij de implementatie van de AI-verordening, heeft de Unie van Waterschappen samen met het Waterschapshuis en diverse waterschappen een implementatiedocument opgesteld. Deze handreiking biedt praktische uitleg over de verplichtingen uit de verordening en geeft aan waterschappen hoe hieraan kunnen voldoen. 

Gefaseerde invoering  

De AI-verordening kent een gefaseerde invoering. Sinds februari 2025 geldt een verbod op bepaalde AI-systemen en is AI-geletterdheid verplicht. Vanaf augustus 2025 start het toezicht op AI voor algemeen gebruik. In 2026 volgen de eisen voor hoogrisico-AI en transparantie, waarna de verordening in 2027 volledig van kracht wordt. 

Handreiking 

Het document biedt onder meer: 

  • Uitleg over risicocategorieën van AI-systemen. 
  • Handvatten voor risicobeoordeling en governance. 
  • Inzicht in de samenhang met andere relevante wetgeving, zoals de AVG, de Cyberbeveiligingswet en de Data Act. 

De handreiking sluit aan bij sectorinitiatieven zoals ‘De Vaarkaart – Digitaal op koers’ en het AI-kompas. Hiermee wordt AI op een ethische, uitlegbare en toekomstgerichte manier ingebed in de organisatie. Waterschappen worden opgeroepen om het document te gebruiken als leidraad bij de implementatie van AI en om actief bij te dragen aan een veilige en verantwoorde inzet van technologie.

> Naar Implementatiedocument AI-verordening

Nieuwe gegevens Waterschapsspiegel online  

15 juli 2025

Elk jaar laten de waterschappen zien hoe zij het door hen opgehaalde belastinggeld hebben besteed en wat ze hebben gepresteerd. De gegevens over 2024 staan nu online op Waterschapsspiegel.nl.

Luchtfoto van een rivier met daaraan een stad en polderlandschap

Prestaties vergelijken

Met Waterschapsspiegel bieden de waterschappen transparantie over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Waterschappen willen hun werk doelmatig uitvoeren en ervoor zorgen dat het werk haalbaar en betaalbaar blijft. Maar wat betekent dat nu echt? En hoe werken de waterschappen aan veilige dijken, een betere waterkwaliteit en voldoende water? Met Waterschapsspiegel kunnen waterschappen van elkaar leren en zijn ze transparant over hun prestaties richting inwoners en bedrijven.” 

Openbaar beschikbaar  

Waterschapsspiegel zoomt in op de verschillen tussen de waterschappen. Alle waterschappen leverden hiervoor in het voorjaar van 2025 gegevens van het voorgaande jaar aan bij de Unie van Waterschappen over verschillende onderwerpen. Denk hierbij aan prestaties op de waterschapstaken, resultaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord handelen, dienstverlening en financiën. Alle gegevens zijn openbaar beschikbaar via waterschapsspiegel.nl. 

Themarapportages  

In de nieuwe Waterschapspiegel zijn twee nieuwe themarapportages opgenomen: over de Omgevingswet en over het thema internationaal. In dit soort themarapportages wordt het beleid van de waterschappen op deze thema’s toegelicht en worden in grafieken de prestaties van de waterschappen op deze thema’s in beeld gebracht. Later dit jaar volgen ook themarapportages over klimaat (op basis van de Klimaatmonitor) en waterschapsbelastingen. 

Duiding  

De duiding van de gegevens is tot stand gekomen in samenwerking met inhoudelijk deskundigen van de waterschappen. In het najaar vindt een webinar plaats over Waterschapsspiegel. 

E-factuurwijzer voor decentrale overheden gepubliceerd

11 juli 2025

Digitalisering wordt steeds belangrijker in de manier waarop overheden en bedrijven samenwerken. Elektronisch factureren kan waterschappen helpen hun dienstverlening te verbeteren. En tegelijk processen efficiënter te maken, administratieve lasten te verlagen en meer transparantie te geven in financiële transacties. Het Kenniscentrum e-procurement heeft de ‘E-factuurwijzer voor decentrale overheden’ uitgebracht. Die helpt om de voordelen van e-factureren beter te realiseren.

screenshot-e-facturatie

Decentrale overheden zijn sinds 18 april 2019 wettelijk verplicht om e-facturen van hun leveranciers te kunnen ontvangen en verwerken. De E-factuurwijzer decentrale overheden van het Kenniscentrum e-procurement (ondergebracht bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) helpt waterschappen en andere overheden om e-facturatie optimaal te benutten. De wijzer biedt overheidsorganisaties concrete handvatten, gebaseerd op onderzoek, best practices en praktijkervaringen.
Klik hier voor de E-factuurwijzer.

Het doel van de E-factuurwijzer is:

  • voordelen realiseren van het verwerken van e-facturen;
  • het begrijpelijk, toegankelijk en makkelijk maken van e-facturatie voor leveranciers;
  • bijdragen aan een ‘één overheid’-gedachte;
  • voldoen aan de Aanbestedingswet uit 2019.

Wat is een e-factuur?

Een e-factuur is een digitale factuur die rechtstreeks tussen boekhoudsystemen wordt uitgewisseld en automatisch verwerkt kan worden. E-factureren kan op meerdere manieren. In Nederland is e-factureren over het Peppolnetwerk de meest gebruikte manier. Peppol is een wereldwijd netwerk waarmee organisaties elektronische documenten, zoals e-facturen, veilig en gestandaardiseerd kunnen uitwisselen. E-factureren is sneller en zorgt voor minder fouten, omdat er nauwelijks handmatige verwerking nodig is. Zo biedt het veel voordelen ten opzichte van een (pdf-)factuur via e-mail of een papieren factuur via de post.

Bijeenkomst  ’Samen maken we e-facturatie beter!’

Op vrijdagmiddag 19 september 2025 zal in Amersfoort een bijeenkomst  worden gehouden over E-factureren voor de waterschappen. Met als motto ’Samen maken we e-facturatie beter!’ gaan de deelnemers op praktische en interactieve wijze in gesprek over hoe de voordelen van e-facturering optimaal te benutten. Wilt u deelnemen? Neem dan contact op met Wijnand Dekking van de Unie van Waterschappen via: wdekking@uvw.nl

Waterschappen blij met overheidsbrede Digitaliseringsstrategie

4 juli 2025

Het kabinet lanceerde op 4 juli de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) onder het motto: Samen versnellen is de enige optie. Deze gezamenlijke digitaliseringsstrategie van gemeenten, provincies, waterschappen, publieke dienstverleners en het rijk versterkt de digitale basis van ons land. Ook worden maatschappelijke uitdagingen met behulp van deze strategie aangepakt.

nederlandse-digitaliseringsstrategie

Weerbaarheid

De wereld digitaliseert steeds verder. Daarom is samenwerking tussen overheden essentieel voor een weerbare samenleving en een sterke economie.

Focus in aanpak

Digitalisering stelt overheden voor urgente vraagstukken. Bijvoorbeeld versnippering in IT-beleid, innovatie, een tekort aan digitale professionals en de geopolitieke noodzaak om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse technologieaanbieders. Met de NDS focust Nederland op regie, samenwerking, weerbaarheid en een toekomstgerichte aanpak.

Overeenkomende thema’s

“De gelijkenis tussen de thema’s van de NDS en de thema’s van onze Vaarkaart is groot. Wij werken hard aan de ontwikkeling naar digitaal getransformeerde waterschappen en het is belangrijk dat veel stappen daarin uniform en overheidsbreed kunnen worden gemaakt”, geeft Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, aan. “Goede wetgeving en ambitieus digitaliseringsbeleid als één overheid wordt dan ook door de waterschappen toegejuicht.”

Prioriteiten NDS

De NDS legt de nadruk op zes prioriteiten waarop alle overheidsorganisaties als één overheid samen versnellen. Dit zijn:

  1. We zetten cloudtechnologie gezamenlijk in.
  2. We delen en benutten data op een verantwoorde manier over overheidslagen heen.
  3. We benutten op een verantwoorde manier de kansen van AI.
  4. We zetten burgers en ondernemers centraal.
  5. We versterken digitale weerbaarheid en digitale autonomie van de overheid.
  6. We versterken digitaal vakmanschap van ambtenaren en hebben een moderne werkomgeving.

Nederlandse Digitaliseringsstrategie 


De Nederlandse Digitaliseringsstrategie onderstreept dat samenwerking essentieel is om tot doorbraken te komen. Een vervolgstap is om de benodigde investeringen in kaart te brengen om een krachtige digitale overheid te realiseren, die werkt voor alle Nederlanders. Parallel daaraan wordt samen met alle overheidslagen gestart met de uitvoering van de strategie.

Waterschappen maken kans op Computable Award Digitale Transformatie 

1 juli 2025

De Unie van Waterschappen en het Waterschapshuis zijn beide genomineerd voor de Computable Award 2025 in de categorie Digitale Transformatie. Tot en met 19 oktober kan het publiek stemmen op hun favoriet. De publieksstemmen bepalen voor vijftig procent de winnaar. Stem daarom nu op de Unie van Waterschappen en het Waterschapshuis.

Uitsnede van de cover van de 'Digitale Vaarkaart' met als titel 'Digitaal op koers – Vaarkaart'. Onder de titel staat de ondertitel: 'De bestuurlijke visie op de digitale transformatie bij de waterschappen'. Links is een futuristisch gebouw te zien, rechts een kaart met eilandjes en teksten als 'Randvoorwaardenlijke driehoek' en 'Dynamisch speelveld'.

Vaarkaart – digitaal op koers  

De nominatie dankt de Unie aan de visie ‘Vaarkaart – Digitaal op koers’. Deze werd in 2023 samen met het Waterschapshuis ontwikkeld. De vaarkaart beschrijft hoe de waterschappen zich willen ontwikkelen tot lerende en wendbare organisaties die verantwoord omgaan met data en digitale technologie. De ambitie is om in 2029 als sector klaar te zijn om digitale innovaties passend in te zetten en datagedreven te werken.  

De Unie is blij met de nominatie en met de aandacht voor de inzet van de waterschappen om zich te ontwikkelen tot wendbare en digitaal weerbare organisaties.  

Integrale benadering van digitale transformatie

Bij het nomineren beoordeelde Computable de genomineerde projecten op hun complexiteit, toegevoegde waarde, originaliteit en de rol van leveranciers. Ze prezen de Unie van Waterschappen voor haar integrale benadering van digitale transformatie. Niet alleen staan technologische oplossingen centraal, maar ook de noodzakelijke organisatieontwikkeling en cultuurverandering binnen de waterschappen. 

Stemmen voor Computable Awards  

De publieksstem bepaalt bij de Computable Awards 2025 voor vijftig procent de einduitslag. Het publiek kan tot en met 19 oktober 2025 online eenmaal per categorie een stem uitbrengen. De resterende vijftig procent wordt bepaald door een professionele vakjury.

Op 18 november vindt de prijsuitreiking plaats in De Polar bij de Jaarbeurs in Utrecht. Het thema van de avond is ‘Rebooting Reality’. Hiermee geeft Computable aandacht aan de noodzaak om de digitale wereld opnieuw te doordenken in een tijd waarin geopolitieke spanningen, AI, energiecrises en informatieoorlogen alles op scherp zetten. 

Seminar ‘Sturen in een Cyberstorm’ bereidt waterschappers voor op cybercrisis

23 juni 2025

Op 19 en 20 juni vond in Eindhoven het seminar ‘Sturen in een Cyberstorm’ plaats. Het seminar, een initiatief van Het Waterschapshuis, geeft waterschappers de handvatten en kennis om een cybercrisis indien nodig effectief te bestrijden.

sturen-cyberstorm-web-waterschapshuis

Waterschappen zijn steeds afhankelijker van informatietechnologie en internet om hun taken uit te voeren. Waar vroeger op een gemaal één of meer machinisten aanwezig waren om het machinepark te bedienen, gebeurt dat nu op afstand. Uitval van systemen kan dan grote en langdurige gevolgen hebben voor de continuïteit van deze taken.

Voorheen onvoorstelbare scenario’s, zoals alomvattende en langdurige verstoringen van de digitale voorzieningen, zijn nu reële scenario’s. De vraag is dan ook niet of en wanneer je geraakt wordt door een cybercrisis, maar hoe jij je hier op voorbereid. 

Goede crisisorganisatie

Waterschappen draaien hun hand niet om voor een calamiteit met bijvoorbeeld een persleiding of hoogwater. Zij hebben een goede crisisorganisatie en ervaring met uiteenlopende calamiteiten. Hoe zorgen we ervoor dat we deze basis gebruiken om cybercrisissen op te lossen? Waar krijg je mee te maken bij een cybercrisis? Wat betekent een cybercrisis voor het uitvoeren van je wettelijke taken?  Welke keuzes maak je? Kortom, hoe stuur je in een cyberstorm?

Weerbaar bij orkaankracht

Namens de Unie van Waterschappen werd het seminar bijgewoond door Nicole de Keijzer en Jeroen Smit. De door het Waterschapshuis georganiseerde dag was goed georganiseerd door Renate Bakker-goede, Ronald Holdijk en collega’s. Door Vincent Lokin, bestuurslid van Waterschap de Dommel en de Unie van Waterschappen, werd benadrukt hoe essentieel het is om de professional in zijn kracht te zetten om de bestuurder bij een incident goed te laten beslissen. “We sturen al in een storm. Laten we zorgen dat we veilig en weerbaar zijn bij orkaankracht.” In de door Lisa de Wilde geleidde tabletop in de middag werd nog eens duidelijk hoeveel kennis er binnen de waterschapsector is om een cybercrisis het hoofd te bieden.

© foto: Het Waterschapshuis

Expert gezocht voor themagroep fysieke en digitale veiligheid

Op dit moment worden de Europese Critical Entities Resilience (CER) richtlijn en de nieuwe Network and Information Security (NIS2) richtlijn omgezet in Nederlandse wetgeving: de Wet weerbaarheid kritieke entiteiten (Wwke) en de Cyberbeveiligingswet (Cbw). De Unie van Waterschappen heeft in juli 2024 namens de waterschappen op beide wetsvoorstellen gereageerd. De verwachte impact van beide wetten op de waterschappen is groot, terwijl er tegelijkertijd nog veel onduidelijkheid bestaat en beide wetten naar verwachting al in het tweede kwartaal van 2026 in werking zullen treden.

cybersecurity-fysieke-digitale-veiligheid-2

Themagroep fysieke en digitale veiligheid

Dit was aanleiding voor de Unie van Waterschappen om in november 2024 de nieuwe themagroep fysieke en digitale veiligheid op te richten. Doel van deze themagroep is om samen met de waterschappen vanuit verschillende expertises te onderzoeken wat de impact van de Wwke en Cbw is. En welke stappen de waterschappen nog moeten zetten om beide wetten tijdig te implementeren en aan welke ondersteuning ze daarbij behoefte hebben.

Expert gezocht

Voor de Wwke wordt hierbij nadrukkelijk gekeken naar het al vitale proces ‘Keren en beheren’. En naar het mogelijk kritieke proces ‘Afvalwater’ om het beleid en de uitvoering tijdig vooruit te helpen. De themagroep is in dit kader nog op zoek naar een expert die de waterschappen op het gebied van Keren en beheren / vitaal wil vertegenwoordigen.

Meer informatie

Voor meer informatie over de themagroep fysieke en digitale veiligheid kan contact worden opgenomen met de Unie van Waterschappen (nkeijzer@uvw.nl en/of jsmit@uvw.nl).

Nieuw digitaal platform ‘Het Waterschapsportaal’ voor betere samenwerking in de watersector

20 juni 2025

Sinds half juni is het nieuwe ‘Waterschapsportaal’ beschikbaar voor alle waterschappers. Het nieuwe digitale platform is de centrale plek waar waterschappers kunnen zien welke projecten en diensten het Waterschapshuis levert.

screenshot-waterschapsportaal-website

Het nieuwe portaal moet voor overzicht, transparantie en betere samenwerking in de watersector gaan zorgen. Het platform is toegankelijk voor medewerkers van waterschappen, STOWA en de Unie van Waterschappen.

Het Waterschapsportaal

Het Waterschapsportaal geeft snel en overzichtelijk inzicht in:

  • De projecten en diensten waar een organisatie aan deelneemt
  • De actuele status van deze projecten
  • Bijbehorende financiële gegevens

Het portaal is toegankelijk voor iedereen met een waterschapsmailadres via: hetwaterschapshuis.nl/waterschapsportaal.

Vijftig professionals ronden leertraject Digitaal Stelsel Omgevingswet succesvol af

18 juni 2025

Een mijlpaal voor de eerste lichting deelnemers van het leertraject DSO professional Omgevingswet. Op 13 juni ontvingen bijna 50 professionals van gemeentes, provincies, omgevingsdiensten en waterschappen hun certificaat na een intensieve periode van ruim een jaar leren én werken.

Groepsfoto van de deelnemers van het leertraject DSO professional Omgevingswet. Ze poseren voor een scherm met het logo van DSO en de tekst ‘Leertraject’. Op de vloer liggen gekleurde bollen wol met draden ertussen.

Het leertraject is een initiatief van VNG, IPO en de Unie van Waterschappen, opgezet om het tekort aan kennis en expertise rond het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) aan te pakken. Er waren deelnemers van gemeenten, provincies, omgevingsdiensten en ook vanuit vijf waterschappen.

Theorie en praktijk

Sinds de start in april 2024 dompelden deelnemers zich onder in de wereld van de Omgevingswet en het DSO in de meest brede zin. Door een combinatie van theorielessen, praktijkopdrachten, mentorgesprekken en intervisie groeide niet alleen hun kennis, maar ook hun rol als verbindende professionals.

Specialisatie

De deelnemers specialiseerden zich als regelanalist, planketenregisseur, VTH-ketenregisseur of allround DSO-regisseur. Ze leverden direct een waardevolle bijdrage aan hun organisatie door te werken aan een eindproduct. Tegelijk werkten ze aan de opbouw van een interbestuurlijk netwerk en aan de verdere doorontwikkeling van het DSO.

Leren en werken hand in hand

Het traject is een voorbeeld van hoe leren en werken hand in hand gaan binnen de overheid. Groep 2 van het leertraject is in oktober 2024 gestart. In januari 2026 start er een vernieuwd leertraject DSO professional. Meer informatie over het leertraject en de eindproducten is te vinden op de website van de VNG. Nog vragen of aanmelden voor de volgende groep? Mail dan naar: leertrajectDSO@vng.nl

Decentrale overheden roepen op NDS alsnog snel te lanceren  

11 juni 2025

VNG, IPO, Unie van Waterschappen en NPD vragen demissionair minister Uitermark om de Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) alsnog snel te lanceren. Deze strategie geniet breed inhoudelijk draagvlak en vormt de basis voor vergaande samenwerking tussen overheden en dienstverleners op het essentiële onderwerp digitalisering.

Een jonge vrouw werkt aan computer met twee schermen vol code in een kantooromgeving

De NDS benoemt zes prioriteiten waarop versnelling noodzakelijk is. De decentrale overheden juichen deze prioritering toe. Ze onderschrijven de noodzaak om deze onderwerpen nu, en in samenhang, als één overheid aan te pakken. Daarvoor is publicatie van de NDS cruciaal.  

Doorgaan op ingeslagen weg  

Tijdens de totstandkoming van deze strategie is de intensieve samenwerking gewaardeerd. De VNG, IPO en Unie van Waterschappen stellen daarom voor deze samenwerking ongewijzigd voort te zetten, via zowel de ambtelijke als bestuurlijke gremia en via het BO Digitalisering.  

Samenwerking voortzetten  

De komende periode willen de decentrale overheden zich inzetten voor de verdere uitwerking van de NDS. “We kiezen voor voortzetting van de samenwerking, waarbij we breed, gelijkwaardig en gezamenlijk sturing geven aan digitalisering. Daarnaast doen wij een beroep om zo snel mogelijk te starten met een onafhankelijk onderzoek naar een passende investeringsagenda binnen het NDS-verband, om ons in positie te brengen om de NDS uit te voeren”, aldus de gemeenten, provincies en waterschappen in hun brief aan de Tweede Kamer. 

> Lees hier de brief die namens VNG, IPO, de Unie van Waterschappen en NPD naar de minister is gestuurd