Uitzonderlijk: voor het eerst deze eeuw hoogwater in de zomer

13 juli 2021

Er wordt de komende dagen veel regen verwacht in het zuidoosten van Nederland en ook in Duitsland en België. De verwachting is dat de waterstanden van de rivieren Rijn, Maas en Vecht en zijriveren en beken sterk gaan stijgen. De waterschappen en Rijkswaterstaat treffen waar mogelijk preventieve maatregelen.

man loopt door ondergelopen polder

De afvoer van de Maas kan mogelijk woensdag stijgen tot boven 1000 m3/s. Code geel wordt dan van kracht. Dit is sinds het hoogwater van juli 1980 niet voorgekomen. Wanneer de Maas binnen 12 uur een afvoer van 1500 m3/s bereikt, is dit zelfs voor het eerst sinds 1911. De waterstand van de Rijn bij Lobith stijgt rond donderdag of vrijdag waarschijnlijk tot boven het niveau van NAP+12m en mogelijk tot nog hogere waarden.

Code geel

Ook daarvoor geldt dat code geel dan van kracht wordt. Dit betekent dat Rijkswaterstaat en de waterschappen hun standaardmaatregelen bij hoogwater nemen. Gebruiksfuncties op en aan het water, zoals scheepvaart en activiteiten in uiterwaarden of in andere buitendijkse gebieden, worden mogelijk beperkt.

Uiterwaarden

De verwachting is dat beken buiten hun oevers kunnen treden en dat op een aantal locaties de uiterwaarden onderlopen. Dat heeft mogelijk gevolgen voor recreatie zoals campings en (voet)veren, maar ook voor vee. Rijkswaterstaat en de waterschappen in het (zuid)oosten van het land zijn alert en treffen waar nodig preventieve maatregelen. Denk aan het strijken van stuwen en het verminderen van de waterinlaat. Ook waarschuwen ze het publiek tijdig.

Onzeker

De verwachte stijgingen zijn mede gebaseerd op neerslag die nog moet vallen. Daarmee zijn deze verwachtingen onzeker. De situatie wordt dan ook nauwlettend in de gaten gehouden.

Regionale wateren

Ook voor de regionale wateren nemen waterschappen, zoals waterschap Limburg, voorzorgsmaatregelen. De verwachte neerslag valt meer gespreid dan de neerslag die begin juli viel, maar de hoeveelheden en het totale neerslaggebied zijn fors. Ze kunnen lokaal voor wateroverlast zorgen.

Maaiwerkzaamheden

Om ervoor te zorgen dat het watersysteem meer water aan kan, voert het waterschap op diverse plekken aanvullende maaiwerkzaamheden en controles uit. Water kan zo makkelijk afgevoerd worden. Daarnaast zet het waterschap stuwen tijdelijk in een lagere stand. Ook wordt de waterinlaat verminderd zodat ook daar grotere hoeveelheden water verwerkt kunnen worden.

Watersporters

Voor watersporters en recreanten geldt de oproep om alert te zijn zodat zij niet verrast worden door een plotselinge stijging van het water.

Robuust plan slibeindverwerking genomineerd voor WOW-prijs 2021

Platform WOW heeft 8 inspirerende cases uit het weg- vaarweg- en waterbeheer genomineerd voor de WOW-prijs 2021. Eén van de genomineerden is het ‘Robuust plan slibeindverwerking.’ Alle 21 waterschappen zijn betrokken bij dit plan.



Het plan gaat over het incidentele tekort aan verwerkingscapaciteit om het zuiveringsslib uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties te verwerken. De 21 waterschappen, verschillende slibeindverwerkingsbedrijven, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat verbinden zich nu aan een centrale regie om samen de capaciteitsproblemen op te lossen.

Stem ook

Om de publieksprijs te winnen, zijn er veel stemmen nodig. De winnaars worden bekend gemaakt in de Week van de WOW-factor begin november 2021. Zij winnen een geldbedrag van €10.000 (juryprijs) of €5.000 (publieksprijs) om de samenwerking een stap verder te brengen. Stemmen kan hier.

Innovatieproeftuin

Ook bij de andere genomineerden zijn er waterschappen betrokken. Zij kunnen dus ook in de prijzen vallen. Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard participeert in de Innovatieproeftuin Diergaarde Blijdorp. Deze dierentuin is al 7 jaar de proeftuin voor de innovaties op het gebied van deltatechnologie en water.

Gladheidsbestrijding

Waterschap Scheldestromen is betrokken bij 2 projecten. Ten eerste bij Afstemming Zeeuwse Overheden en Nutsbedrijven (AZON). Binnen AZON is afgesproken om gezamenlijk de hoogst maatschappelijke waarde te creëren tegen de laagste maatschappelijke kosten. Daarnaast doet Scheldestromen mee met Samenwerkingsverband Gladheidsbestrijding Zeeland. Alle wegbeheerders hebben de handen ineengeslagen om de organisatie, coördinatie en uitvoering van de gladheidbestrijding zo optimaal mogelijk te laten verlopen.

Afkoppelen regenwater

Tot slot werkt waterschap Noorderzijlvest mee aan het project Klimaatregelen Euvelgunne. Klimaatverandering dwingt de gemeente Groningen om op bedrijventerrein Euvelgunne in Groningen regenwater van het riool af te koppelen. Samen met de op Euvelgunne gevestigde bedrijven zoekt dit project naar meerwaarde-oplossingen die afgestemd zijn op de behoeften en wensen van elk bedrijf.

Stem op een waterschap

De waterschappen zijn dus goed vertegenwoordigd. Het zou mooi zijn als de Unie of één van de waterschappen de WOW-prijs wint. Lees hier alles over alle genomineerden en breng je stem uit:

WOW-prijs 2021: de nominaties

Kamerlid Habtamu de Hoop maakt kennis met Wetterskip Fryslân

Habtamu de Hoop, sinds de verkiezingen van maart de nieuwe PvdA-waterwoordvoerder, bracht een werkbezoek aan Wetterskip Fryslân. De in Friesland wonende De Hoop maakte daar kennis met het waterschapswerk.



Bij het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer kreeg De Hoop een toelichting van dijkgraaf Luzette Kroon. Bijzonder voor De Hoop, omdat zijn opa nog vrijwilliger was bij het gemaal. Het 100 jaar oude stoomgemaal zorgt bij extreem hoog water nog altijd voor droge voeten in Friesland.

Natuurlijke schakel

In Grou zag het Kamerlid hoe de Waterharmonica Aqualân de natuurlijke schakel is tussen gezuiverd afvalwater (effluent) van de rioolwaterzuivering naar het oppervlaktewater. Ook bezocht hij de Potmarge. Rond deze voormalige vervuilde historische rivier is nu een stadstuin met een Watercampus, broedplaats voor waterinnovaties. Een groen en waterrijk gebied midden in Leeuwarden.

Klimaattransitie

Habtamu de Hoop is opgegroeid in Friesland. “Ik besef dat het belangrijk is om als regionaal Kamerlid echt je eigen provincie in te gaan. We vergeten soms hoe belangrijk een waterschap is in de klimaattransitie. In Den Haag denken we dat wij daar veel verantwoordelijkheden in hebben, maar een waterschap maakt de belangrijke slagen in de regio. We hebben water nodig maar we strijden ook tegen water. Met dat conflict moeten we dealen. Juist voor mijn generatie is die uitdaging heel belangrijk.”

Goed om te laten zien

Dijkgraaf Luzette Kroon van het Wetterskip beaamt dat: “Bij veel van de opgaven op het gebied van klimaatverandering zijn waterschappen aan zet. Het was heel goed om dat vandaag aan een Kamerlid te laten zien, die zich in Den Haag met het waterdossier bezighoudt.”

Werkbezoeken

Er zijn verschillende werkbezoeken met de nieuwe waterwoordvoerders gepland om hen kennis te laten maken met de waterschappen. Om het bezoek goed aan te laten sluiten, is gekozen voor een werkbezoek aan het waterschap waar hun woonplaats onder valt. De waterschappen ontvangen de waterwoordvoerders graag om hen mee te nemen in de grote opgaven van de waterschappen. Denk aan toenemende weersextremen, het verbeteren van de waterkwaliteit en de uitvoering van de grootste dijkversterkingsopgave sinds de Deltawerken.

Foto: Luzette Kroon en Habtamu de Hoop

Kamer: Geen maatwerk voor visserijvrije zones

12 juli 2021

Vorige week heeft de Boeren Burger Beweging in de Tweede Kamer een motie ingediend. Daarin vroeg de partij niet te kiezen voor algemene visserijvrije zones voor beroepsvissers en sportvissers, maar voor maatwerk per zone.



De motie werd mede ingediend door SGP, CDA en Van Haga, maar er was onvoldoende steun voor in de Kamer. De motie werd dus verworpen.

Vissen krijgen een betere kans

In juli vorig jaar kondigde Carola Schouten, minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit visserijvrije zones rond vispassages aan. Waterschappen zijn voorstander van deze zones, omdat vissen hiermee een betere kans krijgen om vispassages ook echt te kunnen passeren. In de praktijk is het voor vissers vaak interessant om vlakbij een vispassage te vissen: daar zijn vissen makkelijker te vangen.

Wetswijziging

Volgens de minister zou het leveren van maatwerk per zone door waterbeheerders moeten plaatsvinden, maar daarvoor is een wetswijziging nodig. Ze zei in de Kamer dat ze de keuze om wel of geen maatwerk te gaan leveren per zone aan haar opvolger laat.

Lees ook: Waterschappen participeren in Wereld Vismigratiedag

Wetsvoorstel geborgde zetels gaat volgende fase in

9 juli 2021

Het initiatiefwetsvoorstel van GroenLinks om de geborgde zetels van de waterschappen af te schaffen is een volgende fase ingegaan. Na het zomerreces start de Kamer met de behandeling van het initiatief, dat vorig jaar gepresenteerd werd en vervolgens naar de Raad van State ging voor advies.



D66 is nu mede-indiener geworden. Volgens de partijen is er een Kamermeerderheid voor het wetsvoorstel.

Wat zijn geborgde zetels?

Het waterschapsbestuur bestaat voor het grootste deel uit gekozen vertegenwoordigers, die altijd de meerderheid vormen. Daarnaast zit er in het bestuur een aantal benoemde vertegenwoordigers vanuit de landbouw, het bedrijfsleven en natuurorganisaties. Deze benoemde vertegenwoordigers worden wel ‘geborgde’ of ‘gereserveerde’ zetels genoemd.

Verkiezingen

GroenLinks en D66 willen de bestuursvorm bij de waterschappen veranderen. Alle zetels in de waterschapsbesturen moeten via verkiezingen worden verdeeld. De partijen stellen dat iedereen belang heeft bij waterbeheer en dat daarom iedere stem even zwaar moet wegen.

Rapport Geborgd Gewogen

In juni 2020 kwam het rapport Geborgd Gewogen van de Adviescommissie Geborgde zetels uit. Daarin staat een advies over de geborgde zetels in waterschapsbesturen. De onafhankelijke commissie, die was ingesteld door het kabinet, adviseerde het systeem van geborgde zetels in het waterschapsbestuur af te schaffen.

Verschillende gezichtspunten

De Unie van Waterschappen heeft in oktober 2020 met een brief aan minister Van Nieuwenhuizen een reactie gegeven op het rapport Geborgd Gewogen. In de brief vroeg de Unie de minister om de verschillende gezichtspunten te betrekken bij de verdere besluitvorming over het rapport van de adviescommissie.

Rapport OFL

Het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving (OFL) heeft via een uitgebreid consultatieproces zo breed mogelijk meningen, standpunten en sentimenten opgehaald bij belanghebbenden. De opbrengst staat in het rapport ‘Open blik, helder beeld’ dat minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat in januari 2021 heeft aangeboden aan de Tweede Kamer.

Planning

Half september wordt het tijdpad van de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel nader bepaald. De Unie van Waterschappen volgt dit proces.

Het verhaal van de circulaire waterschappen

Er gebeurt veel bij de waterschappen op het gebied van circulaire economie. Maar voor een groot deel is dit nog experimenteel en onderzoekend. Daarom werken de waterschappen samen aan een strategie circulaire waterschappen.



Daarin staat de vraag centraal hoe we circulair een onderdeel van de nieuwe manier van werken kunnen maken. Er is een start gemaakt met het maken van het gezamenlijke ‘Verhaal van de Circulaire Waterschappen’.

Waarom, wat en hoe

Dit verhaal is tot stand gekomen met de input van duurzaamheidcoördinatoren, directeuren en bestuurders van de waterschappen. Het beschrijft de hoofdlijnen voor de verder te concretiseren strategie. Ook gaat het verhaal in op het ‘waarom’, ‘wat’ en ‘hoe’ van circulaire waterschappen.

Sleutel tot de oplossing

Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Het thema circulaire economie is direct verbonden met de wateropgaven van waterschappen. We hebben dagelijks te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Maar de waterschappen hebben ook een sleutel om bij te dragen aan de oplossing.”

Reststromen

Mager: “Die oplossing is om reststromen in het afvalwater en watersysteem in te zetten en (bouw)materialen in onze beheerobjecten, zoals gemalen en leidingen, zoveel mogelijk te hergebruiken. En minstens zo belangrijk: de waterschappen kopen jaarlijks voor circa 2 miljard euro in aan producten en diensten. Als duurzaam opdrachtgever kunnen we een groot verschil maken en de markt uitdagen om stappen te zetten naar een circulaire economie.”

Hoofdlijnen

In het ‘Verhaal van de Circulaire Waterschappen’ staan 6 hoofdlijnen voor de strategie:

  1. Organisatie en gedrag verandering
  2. Duurzaam opdrachtgeverschap
  3. Circulair assetmanagement
  4. Grondstoffen terugwinnen uit reststromen
  5. Transitiemanagement
  6. Samenwerking

Aanpak, mijlpalen en doelen

Komend jaar wordt de strategie samen met de waterschappen verder uitgewerkt om te komen tot een aanpak, mijlpalen en concrete doelen voor de komende jaren. Er wordt gekeken waar kansen liggen, naar wat er nodig is, en welke belemmeringen er zijn om verder te komen.

Werk mee aan de uitwerking

De Unie van Waterschappen nodigt medewerkers van waterschappen en betrokken organisaties uit om mee te werken aan de uitwerking van de strategie. Wil je meedenken? Neem dan contact op met Bas Nanninga, bnanninga@uvw.nl.

Lees het Verhaal van de Circulaire Waterschappen

Klimaatverandering wordt meegenomen in de woningbouwopgave

De Tweede Kamer heeft op 8 juli 2 moties van de ChristenUnie aangenomen. In deze moties wordt het belang van klimaatverandering in de woningbouwopgave beter geborgd.



Met deze moties geeft de Tweede Kamer richting aan de grote woningbouwopgave. De Unie van Waterschappen is blij met deze richting. Zij werkt graag met andere overheden aan de invulling van deze moties. De waterschappen vinden het belangrijk om hun kennis vroegtijdig in te brengen bij de keuze voor nieuwe woningbouwlocaties. Dat is in veel gevallen nog niet zo.

Klimaatadaptief en waterrobuust

In de ene motie wordt de regering gevraagd om een klimaatadaptieve en waterrobuuste inrichting als voorwaarde te stellen bij door haar (mee)gefinancierde woningbouwprojecten. In een tweede motie wordt de demissionair minister van Binnenlandse Zaken gevraagd om de bouwvoorschriften te controleren op de mate waarin deze waterrobuust en klimaatadaptatief zijn tegen het licht te houden .

Overstromingsrisico

De ChristenUnie vindt dat bij het doorlichten van bouwvoorschriften gelet moet worden op de mate waarin ze waterrobuust en klimaatadaptief zijn. Voor te bouwen woningen met een overstromingsrisico kunnen lessen getrokken worden uit woningen die buitendijks gebouwd zijn.

Lees de eerste motie van de ChristenUnie

Lees de tweede motie van de ChristenUnie

Wel of niet bouwen in het groen?

5 juli 2021

Op 5 juli heeft demissionair minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) antwoord gegeven op Kamervragen van Tweede Kamerlid Alexander Kops (PVV) over bouwen in het groen. De minister benadrukt dat er eerst binnen de stad wordt gebouwd en als laatste optie ook buiten de stad.



Het Kamerlid stelde deze Kamervragen naar aanleiding van het rapport van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) ‘Ruimtelijke ordening en bouwlocaties – De potentie van woningbouw in de groene omgeving’. In dit rapport staat dat er ruimte zou zijn voor een half miljoen woningen in het groen.

Grote gevolgen

In haar antwoord benadrukt de minister dat de woningbouwopgave zowel binnenstedelijk als buitenstedelijk wordt gerealiseerd. Ook bevestigt ze de lijn van de NOVI: eerst binnenstedelijk, dan aan de randen en als laatste optie buitenstedelijke locaties. In de afweging, die met decentrale overheden in verstedelijkingsstrategieën gemaakt wordt, wordt klimaat als aandachtspunt genoemd, naast mobiliteit, landschap en energie. De minister benadrukt dat buitenstedelijk bouwen grote gevolgen heeft voor infrastructurele werken en waterhuishouding.

Water meewegen in locatiekeuze

De Unie van Waterschappen steunt deze lijn. Onlangs waarschuwde Unievoorzitter Rogier van der Sande dat fouten van nu nog generaties lang zullen doorwerken. Daarom is het van belang om klimaatverandering en waterhuishouding goed mee te wegen in locatiekeuzes, maar ook in de inrichting van locaties en in bouwvoorschriften.

Bekijk de antwoorden van de minister

Waterschappen aan de bak vanwege hoosbuien

Waar de afgelopen 3 zomers in het teken stonden van langdurig droge en hete periodes, kenmerkt de zomer van 2021 zich tot nu toe door hoosbuien die plaatselijk voor veel schade kunnen zorgen. Dit betekent alle hens aan dek bij de waterschappen.



Ook dit weekend was het weer raak. In onder meer Groningen, Drenthe en Limburg stonden straten blank door hoosbuien. In Dalfsen pompten gemalen van waterschap Drents Overijsselse Delta de grote hoeveelheden water weg en controleerde het waterschap de kwaliteit van het water in de straten. Het waterschap adviseert inwoners contact met het water te mijden.

Gevaarlijke situaties

Op diverse plekken in Limburg zorgden modder- en waterstromen voor gevaarlijke situaties en liepen straten, en kelders onder water. Buffers van waterschap Limburg stroomden vol en beken hebben verhoogde afvoeren. Het waterschap houdt vanwege de hevige regenval de afvoeren in de beken in heel Limburg nauwlettend in de gaten en komt waar nodig in actie.

Schade door wateroverlast

Waterschap Limburg probeert nu met 17 tips om wateroverlast te voorkomen (pdf) inwoners te helpen bij het inperken van schade. Maar wat als er al schade is? De Unie van Waterschappen bracht in kaart hoe het afhandelen van schade door wateroverlast in zijn werk gaat.

Decentrale overheden informeren Kamerleden over Regionale Energiestrategie

2 juli 2021

30 regio’s in Nederland werken intensief samen aan een aanpak voor het opwekken van duurzame energie in 2030: de Regionale Energiestrategie (RES). Tijdens een briefing in de Tweede Kamer op 1 juli hebben de decentrale overheden Kamerleden bijgepraat over de stand van zaken.



De plannen van de regio’s zoals die er nu liggen, tellen gezamenlijk op tot zo’n 55 Terawattuur (TWh). Dat is een goed uitgangspunt voor het werken aan het doel van 35 TWh hernieuwbaar opgewerkte energie in 2030.

Aquathermie en groen gas

Namens de Unie van Waterschappen onderstreepte bestuurslid Dirk-Siert Schoonman ook voor het waterbeheer het belang van de bestrijding van de klimaatcrisis. Hij benadrukte de mogelijkheden van warmtebronnen als aquathermie en groen gas. Groot voordeel van deze warmtebronnen is dat ze geen beslag leggen op de kostbare ruimte zoals windmolens. Bovendien is het potentieel groot.

Duidelijker keuzes

In het buitenland worden deze warmtebronnen al lang en breed toegepast. Het is dan wel nodig dat het rijk duidelijker keuzes maakt voor de aanleg van warmtenetwerken en voor stimulering van deze warmtebronnen. Bijvoorbeeld door een bijmengverplichting voor groen gas voor woonwijken.

Bescherming natuur

De decentrale overheden zijn trots op wat zij tot nu toe hebben bereikt. Er zijn nog wel knelpunten. Denk aan zorgen rond de netwerkcapaciteit en bescherming van natuur en landschap. De aanwezige Tweede Kamerleden bekritiseerden vooral het gebrek aan betrokkenheid van inwoners dat op veel plaatsen wordt gevoeld.

Zorgvuldigheid

Schoonman vindt zorgvuldigheid in de uitvoering en betrokkenheid van inwoners belangrijk. Hij zei dat de structuur van de RES het beste instrument is dat we hiervoor hebben, al zal zo’n proces nooit zonder weerstand verlopen.

Financiering

Tot slot maakte Schoonman een punt over de continuïteit van de RES’en. Om de klimaatdoelen te realiseren zijn de RES’en hard nodig. Financiering tot 2022 moet daarom gegarandeerd worden.

Wat is een Regionale Energiestrategie?

De decentrale overheden hebben 30 regio’s gevormd die een Regionale Energiestrategie (RES) maken. Gemeentes, provincies en waterschappen werken in de RES’en samen met inwoners, maatschappelijke partijen, energiecoöperaties, netbeheerders en het rijk. Doel is het realiseren van hernieuwbare energie op land (35 TWh in 2030) en het zoeken naar duurzame warmtebronnen als alternatief voor het aardgas waarmee huizen en gebouwen verwarmd worden. Het werken aan de RES is één van de maatregelen die voortvloeien uit het Klimaatakkoord. De gehele opgave reikt tot 2030 en uiteindelijk tot volledige klimaatneutraliteit in 2050.

Zie ook: Website Regionale Energiestrategie

Op de foto: Het lossen van een tankwagen met reststoffen bij een biogasinstallatie op het terrein van de rioolwaterzuivering (RWZI) in Apeldoorn.