Op uitnodiging van de Unie van Waterschappen brachten VVD Tweede Kamerleden Erik Haverkort en Fahid Minhas op 23 mei een werkbezoek aan de afvalwaterzuivering Harnaschpolder van het hoogheemraadschap van Delfland.
Het werkbezoek stond in het teken van circulaire economie, een van de onderwerpen waar de Tweede Kamer zich mee bezighoudt.
Rioolwater als bron van grondstoffen
De Kamerleden lieten zich bijpraten over de mogelijkheden van het terugwinnen van grondstoffen uit rioolwater. Waterschappen zijn al jaren actief in de terugwinning van grondstoffen en energie uit het rioolwater. Ze zien rioolwater allang niet meer als afval, maar als bron van grondstoffen en energie. Zo winnen de waterschappen 18 verschillende grondstoffen uit dit water terug, zoals struviet, cellulose, fosfaat, bioplastics, Kaumera en biomassa.
Kansen en struikelblokken
Tijdens de rondleiding door de afvalwaterzuivering werd duidelijk hoe Groen gas en struviet wordt teruggewonnen. Aan de hand van verschillende presentaties en gesprekken werden de kansen, mogelijkheden en struikelblokken van het terugwinnen van grondstoffen besproken. AquaMinerals, dat voor de waterschappen de product- en marktontwikkeling voor deze stoffen verzorgt, ging in op de uitdagingen bij het vermarkten.
Tweede Kamer
Ook werd besproken wat de Tweede Kamer kan doen om het terugwinnen en op de markt brengen van kostbare grondstoffen soepeler te laten verlopen. De waterschappen willen af van het stempel ‘afval’ voor de reststromen van de rioolwaterzuiveringen.
Werkbezoeken voor Kamerleden
De Unie van Waterschappen organiseert regelmatig werkbezoeken voor Kamerleden. Die zijn bedoeld om inzicht te geven in actuele politieke onderwerpen.
Het KNMI heeft voor vrijdagmiddag 20 mei voor Limburg code oranje afgekondigd. Waterschap Limburg is in verhoogde staat van paraatheid en er zijn preventieve maatregelen genomen.
Medewerkers van het waterschap zijn op strategische plekken aanwezig. In werkloodsen in Horst en Sittard liggen grote hoeveelheden zandzakken klaar, die in geval van nood direct beschikbaar zijn voor gemeenten. Op centrale plekken in het Heuvelland worden vrachtwagens gestationeerd met materiaal waarmee snel nooddijken kunnen worden aangelegd.
Preventieve maatregelen
Waterschap Limburg heeft daarnaast preventieve inspecties uitgevoerd bij de waterbuffers in het Heuvelland en omliggend gebied, die zijn aangelegd om te voorkomen dat water te snel afstroomt en in lager gelegen gebieden voor overlast zorgt. Duikers in Zuid-Limburg zijn gecontroleerd op doorstroming. Diverse stuwen zijn omlaag gezet en er zijn beverdammen verlaagd, zodat regenwater snel kan afstromen.
Veel neerslag
Het KNMI heeft van 13 tot 16 uur code oranje afgegeven voor Limburg. Er is gedurende die tijd kans op zware onweersbuien, mogelijk met grote hagel en (zeer) zware windstoten van 90 tot ruim 100 km/uur. Ook wordt er veel neerslag verwacht, met lokale uitschieters tot 50 mm. Die waarschuwing geldt in versterkte mate voor Zuid-Limburg.
Droge bodem
Op dit moment is niet te voorspellen waar de neerslag precies gaat vallen en wat de duur en kracht ervan zal zijn. De droogte van de afgelopen weken heeft gezorgd voor verdroging van de bodem. Hierdoor kan neerslag moeilijker in de bodem infiltreren, waardoor er een kans is dat plaatselijk enige wateroverlast kan ontstaan.
Tips voor inwoners
De Veiligheidsregio Limburg raadt inwoners aan maatregelen te nemen om mogelijke wateroverlast te voorkomen. Ze verwijzen naar de website WachtNietOpWater.nl voor handige tips. Op de website van de brandweer is meer informatie te vinden over wie inwoners wanneer moeten bellen bij wateroverlast.
In de Tweede Kamer ging op 18 mei de plenaire behandeling van het wetsvoorstel geborgde zetels van GroenLinks en D66 weer verder. De initiatiefnemers gingen in op de vragen die verschillende fracties op 21 april hebben gesteld.
Na de beantwoording door initiatiefnemers Tjeerd de Groot (D66) en Laura Bromet (GroenLinks), kregen de fracties opnieuw de mogelijkheid om punten in te brengen. Bromet en De Groot dienden zelf een vierde nota van wijziging in. Door het wetsvoorstel komen in de praktijk 2 algemeen besturen onder het wettelijke minimumaantal zetels. Deze nota van wijziging repareert dit.
Motie VVD
De VVD diende een motie in. Als het wetsvoorstel wordt aangenomen, treedt het pas na de waterschapsverkiezingen van 2023 in werking. Daarna zei de VVD dat ze deze motie weer in willen trekken als een amendement van de ChristenUnie een meerderheid haalt.
Amendement ChristenUnie
De ChristenUnie stelt in dat amendement voor om een beperkt aantal zetels geborgd te houden: 2 per categorie (landbouw, natuur en bedrijven). Ook wil de ChristenUnie de verplichte zetel voor de geborgden in het dagelijks bestuur schrappen.
Eerste Kamer
De PVV wil dat amendement steunen omdat het onzeker is of het wetsvoorstel door de Eerste Kamer komt. Er is daar een andere krachtsverhouding. ”Dan hebben we in ieder geval iets en anders hebben we niets”, stelde PVV-kamerlid Barry Madlener in het debat. Andere partijen adviseerden hem daarover eerst Eerste Kamerleden te polsen.
Waterschapsverkiezingen
Ook minister Mark Harbers van Infrastructuur en Waterstaat kwam aan het woord. Hij zei dat waterschappen essentiële partners zijn. Hij benadrukte dat het wetsvoorstel tijdig afgerond moet worden met het oog op de waterschapsverkiezingen in 2023. Voor of net na de zomer zou ook de Eerste Kamer het wetsvoorstel behandeld moeten hebben.
Stemming op 24 mei
Op 24 mei wordt er gestemd over het wetsvoorstel. De initiatiefnemers van het wetsvoorstel zeggen het wetsvoorstel waarschijnlijk in te trekken als het amendement van de ChristenUnie wordt aangenomen.
Het neerslagtekort is afgelopen week verder toegenomen. De droogte heeft vooral gevolgen voor de landbouw en natuur in gebieden waar geen water kan worden aangevoerd en die volledig afhankelijk zijn van regen voor hun watervoorziening, zoals in delen van Zeeland en de hoge zandgronden in het oosten en zuiden van Nederland. Vanaf vrijdag wordt een periode met neerslag verwacht.
Het neerslagtekort is zeer hoog voor de tijd van het jaar. Dat zorgt ervoor dat de bovengrond droog is in grote delen van het land. De grondwaterstanden in diverse regio’s zijn laag en dalen, vooral op de hoge zandgronden en maar ook in andere gebieden. Waterschap De Dommel breidt daarom bijvoorbeeld de beregeningsverboden in hun gebied uit en heeft ook een vaarverbod ingesteld. Ook andere waterschappen in Brabant en Gelderland hebben onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater ingesteld.
Water vasthouden
Om het water in de sloten beter vast te houden, zet Waterschap Limburg zandzakken in. Ook hebben zij, net zoals andere waterschappen, het waterpeil opgezet om water vast te houden. Rijkswaterstaat heeft om diezelfde reden het peil in het IJsselmeer en het Markermeer verhoogd.
Droogte houdt nog wel even aan
De verwachte neerslag in de komende week zal een verbetering van de situatie geven, maar is nog niet voldoende om de gevolgen van de droogte op te heffen. De waterschappen en Rijkswaterstaat monitoren de ontwikkelingen nauwgezet.
Waterkwaliteit en dijken
De waterschappen ervaren ook steeds meer waterkwaliteitsproblemen door de droogte. Zo zijn er meer meldingen van blauwalg en hebben verschillende waterschappen al zwemverboden ingesteld. Ook worden in West Nederland de droogtegevoelige dijken extra in de gaten gehouden. Zo inspecteert het hoogheemraadschap van Delfland sinds deze week nauwlettend de meest droogtegevoelige keringen in het gebied.
In 2021 kwamen de gevolgen van klimaatverandering heel duidelijk naar voren. Na 3 jaren met extreem hete zomers en langdurige droogte waren de temperaturen vrij normaal, maar kregen we te maken met extreme neerslag. Dat leidde in juni en juli 2021 tot grote wateroverlast in Friesland en Noord-Holland, en tot overstromingen in Limburg, Duitsland, België en Luxemburg. Dat staat in de Staat van Ons Water 2021.
De Staat van Ons Water is de rapportage waarmee de minister van Infrastructuur en Waterstaat elk jaar in mei de Tweede Kamer informeert over de ontwikkelingen in het waterbeleid. Het rapport over 2021 is deze week gepubliceerd.
Water en klimaat
In 2021 hebben de waterschappen en de Deltacommissaris zich hard gemaakt voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland. Ze adviseerden het nieuwe kabinet onder meer water en bodem leidend te laten zijn voor ruimtelijke plannen. Het kabinet nam dit advies over in het coalitieakkoord. De noodzaak hiervoor werd in de zomermaanden van 2021 met overstromingen en hoogwater door extreme regenval goed zichtbaar.
Impulsregeling Klimaatadaptatie
Om ons aan te passen aan het steeds vaker voorkomende extreme weer is de impulsregeling Klimaatadaptatie ook in 2021 van kracht geworden. Het Rijk financierde 49 miljoen euro mee aan projecten die Nederland weerbaarder moeten maken tegen de klimaatverandering. Daarnaast doet het kennisprogramma Zeespiegelstijging onderzoek naar wat de gevolgen van zeespiegelstijging voor Nederland zijn.
Wat doen de waterschappen?
De waterschappen vinden dat er genoeg geld moet zijn om Nederland tegen zeespiegelstijging te beschermen, zodat ze Nederland daar weerbaarder tegen kunnen maken. De waterschappen willen voldoende middelen voor waterveiligheid via het Hoogwaterbeschermingsprogramma en het Deltafonds. Daarbij moet de financiële bijdrage vanuit het Rijk minimaal constant blijven. Mogelijk moet er in de toekomst meer geld in het Deltafonds worden gestort om ons te wapenen tegen de effecten van zeespiegelstijging en hogere rivierafvoeren.
Klik op het beeld voor een vergroting
Waterdebat
Op 7 juni vindt het Commissiedebat Water in de Tweede Kamer plaats. De Kamer praat dan onder meer over waterkwaliteit en wateroverlast. De Unie van Waterschappen pleit in aanloop naar het Commissiedebat voor landelijke normen voor klimaatbestendigheid. Daarmee is er een stok achter de deur om Nederland weerbaarder te maken in de strijd tegen klimaatverandering.
De Staat van Ons Water 2021
De Staat van Ons Water is een gezamenlijke rapportage van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat heeft op 18 mei in de Staat van Ons Water stilgestaan bij het belang van water en bodem als leidend principe voor de ruimtelijke ordening. De Staat van Ons Water is de jaarlijkse rapportage over de ontwikkelingen in het waterbeleid
Om overlast door extreme buien of droogte te beperken, moeten water en bodem sturend zijn in ruimtelijke plannen. Door preventief de juiste keuzes te maken kan schade door te veel of te weinig water worden voorkomen Bijvoorbeeld door bijvoorbeeld klimaatbestendig te bouwen. Dat staat in de Staat van Ons Water 2021.
Water en bodem sturend
Recent verschenen er rapporten van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek Ruimtelijke Ordening, de Studiegroep Ruimtelijke Ordening en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Ook deze rapporten onderschrijven dat water en bodem sturend moeten zijn voor het omgevingsbeleid. In 2022 wordt er gewerkt aan verdere invulling van dit sturende principe, dat ook is opgenomen in het regeerakkoord.
Ruimte voor water
Klimaatverandering leidt tot het steeds vaker voorkomen van extreem weer, met meer periodes van droogte en wateroverlast. We worden geconfronteerd met zeespiegelstijging, verzilting en bodemdaling. Om het hoofd te bieden aan deze uitdagingen is meer ruimte nodig voor water. Tegelijkertijd is de druk op de ruimte voor onder meer woningbouw, de energietransitie, natuur en landbouw groot.
Wat doen de waterschappen?
De waterschappen doen steeds meer om water vast te houden voor droge tijden, zoals het inrichten van waterbergingsgebieden. Er zijn daarnaast ingrijpende keuzes nodig in de ruimtelijke inrichting van Nederland. De waterbeheerder moet vanaf het allereerste begin bij die keuzes betrokken worden. We kunnen water en bodem niet meer zomaar naar onze hand zetten. We moeten ons aanpassen aan de veranderingen in het klimaat. De waterschappen willen dat klimaatbestendig inrichten het nieuwe normaal wordt. Ze pleiten daarom voor nationale kaders waarbij dit concreet wordt afgedwongen. Ook willen de waterschappen dat opgaven slim worden gecombineerd. Verder pleiten ze samen met de drinkwaterbedrijven voor het in balans brengen van de vraag en het aanbod van water.
Klimaatverandering en woningbouw
Op 12 september organiseren de Unie van Waterschappen en de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (Vewin) een Waterpoort, een debatavond in Perscentrum Nieuwspoort. Op deze avond komen de gevolgen van klimaatveranderingen voor de woningbouw aan de orde. Aanmelden kan vanaf juli.
De Staat van Ons Water 2021
De Staat van Ons Water is een gezamenlijke rapportage van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Een goede kwaliteit van het oppervlakte-, grond- en drinkwater is van levensbelang voor de gezondheid van mens en natuur. De afgelopen decennia is de waterkwaliteit in Nederland verbeterd. Maar volgens de rapportage de Staat van Ons Water 2021 is het een uitdaging om de doelen van de Europese Kaderrichtlijn Water te halen.
De Staat van Ons Water is de rapportage waarmee de minister van Infrastructuur en Waterstaat elk jaar in mei de Tweede Kamer informeert over de ontwikkelingen in het waterbeleid. Het rapport over 2021 is deze week gepubliceerd.
Kaderrichtlijn Water
Het doel van de Kaderrichtlijn Water (KRW) is om in 2027 chemisch schoon en ecologisch gezond oppervlaktewater en grondwater te hebben. Op grond van de KRW worden iedere 6 jaar stroomgebiedbeheerplannen opgesteld. In deze plannen staan de doelen, het waterkwaliteitsbeeld en de maatregelen van Rijk en regionale overheden om de waterkwaliteit verder te verbeteren.
Synergie
In 2021 is de uitvoering van de maatregelen uit de stroomgebiedbeheerplannen 2016-2021 afgerond. Bij de uitvoering van de maatregelen hebben waterbeheerders synergie gezocht met andere opgaven. Denk aan de aanleg van natuur, zoetwaterbeschikbaarheid, biodiversiteit en klimaatadaptatie. Er is veel bereikt. De otter is weer terug en zowel het aantal waterinsecten als de biodiversiteit ervan is licht gestegen. Zo staat in de Staat van Ons Water 2021. Toch is het een uitdaging om de doelen van de KRW te halen. Intensief grondgebruik leidt tot hoge milieudruk op water, natuur en bodem.
Wat doen de waterschappen?
Om ervoor te zorgen dat de waterkwaliteit verbetert, investeren de waterschappen flink. Bijvoorbeeld in het herstel van leefgebieden van planten en dieren. En in betere en efficiëntere zuivering van rioolwater. Maar ook landbouw, industrie en het Rijk moeten hun steentje bijdragen. Daarom vragen waterschappen om landelijke afspraken die het gebruik van kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen verder terugdringen.
Totaalverbod PFAS
Om ervoor te zorgen dat ook gevaarlijke en chemische stoffen niet in het water terecht komen, vragen de waterschappen het kabinet om strakke regelgeving voor de industrie en handhaving daarvan. Belangrijk is de aanpak van medicijnresten, microplastics, zware metalen en van zeer zorgwekkende stoffen. De Unie van Waterschappen pleit samen met de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland (Vewin) voor een totaalverbod op PFAS.
Waterpoort
Op maandag 30 mei organiseren Vewin en de Unie van Waterschappen de eerste Waterpoort, een debatavond in Perscentrum Nieuwspoort. Het thema is de Kaderrichtlijn Water. Hoe staan we ervoor? Wat is er nodig van de politiek om de doelen te halen? En hoe voorkomen we dat de KRW een tweede stikstofdossier wordt? Daarover debatteren panelleden Fahid Minhas, Tweede Kamerlid VVD, Sander Mager, bestuurslid Unie van Waterschappen en Wim Drossaert, bestuurslid Vewin.
De Staat van Ons Water is een gezamenlijke rapportage van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, de Vereniging van Waterbedrijven in Nederland, het Interprovinciaal Overleg en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.
Begin 2021 hebben de waterschappen besloten bij te dragen aan de hersteloperatie kinderopvangtoeslag. Dat doen ze door openstaande belastingschulden van gedupeerde ouders kwijt te schelden. De Rijksoverheid vergoedt de bedragen die de waterschappen aan gedupeerde ouders kwijtschelden en de overige kosten die hiermee samenhangen.
De Unie van Waterschappen en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) hebben afspraken gemaakt over de uitkeringsregeling aan de waterschappen.
Wat betekent dit voor waterschappen?
Het verlenen van kwijtschelding verloopt voor de meeste waterschappen via de gemeenschappelijke belastingkantoren. Maar de Rijksoverheid mag de vergoeding hiervoor niet geven aan gemeenschappelijke regelingen waarin waterschappen en gemeenten participeren. Daarom moeten de waterschappen zelf de uitkering bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aanvragen.
Wat is nodig voor de aanvraag?
In de uitkeringsregeling staat hoe de aanvraag tot stand moet komen en wat er voor het aanvragen van de uitkering nodig is. Er is een standaardaanvraagformulier beschikbaar. Bij de aanvraag moet de accountantsverklaring van het waterschap bijgevoegd worden. En als dat van toepassing is ook die van de belastingsamenwerking. De accountant kan zijn controle uitvoeren tijdens de controle van de jaarrekening. Maar hij kan ook een aparte controle van de aanvraag uitvoeren en een aparte verklaring afgeven. In het laatste geval stuurt het waterschap deze aparte verklaring als bijlage mee bij de aanvraag van de uitkering. Het ministerie van BZK is nog bezig met het regelen van een e-mailadres voor het aanvragen van de uitkering.
Wat betekent dit voor de ouders?
Voor gedupeerde ouders verandert deze uitkeringsregeling niets. De openstaande belastingschulden van gedupeerde ouders en hun eventuele toeslagpartners worden kwijtgescholden. Ook andere bedragen die met deze belastingschulden samenhangen, schelden de waterschappen kwijt. Denk aan kosten van aanmaningen die bij een gedupeerde ouder in rekening zijn gebracht.
Op uitnodiging van de decentrale overheden bracht staatssecretaris Vivianne Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat op 16 mei een bezoek aan Groningen en Heerenveen. Gemeenten, provincies en waterschappen lieten haar zien hoe zij in de regio samenwerken aan de transitie naar een circulaire economie.
Op het programma stond een bezoek aan Groningen, waar wordt gewerkt aan een circulaire textielketen. Daarnaast bezocht Heijnen het Nationaal Testcentrum Circulaire Plastics in Heerenveen. De aanwezigen voerden het gesprek met de staatssecretaris over de vraag: hoe kunnen we gezamenlijk als één overheid regionale circulaire activiteiten stimuleren en ondersteunen? Wat is er nodig om te versnellen en het doel te halen om in 2030 50 procent minder primaire grondstoffen te gebruiken?
Duurzaam opdrachtgeverschap
Namens de Unie van Waterschappen gaf bestuurslid Vincent Lokin van waterschap de Dommel een presentatie over Circulair en Duurzaam Opdrachtgeverschap bij de waterschappen. Vanuit waterschap Noorderzijlvest was Dagelijks Bestuurslid Eisse Luitjens aanwezig. Hij vertelde over de mogelijkheden en belemmeringen bij de inzet op circulair werken. Ook deelde hij de ervaringen van Noorderzijlvest met 2 lopende projecten: Nieuwe waterwerken Zoutkamp en Dijkversterking Lauwersmeerdijk-Vierhuizergat.
Plasticvervanger
Dijkgraaf Luzette Kroon vertegenwoordigde Wetterskip Fryslân. Zij ging onder meer in op de Vereniging Circulair Friesland waaraan ook het Wetterskip is verbonden. En er zijn nog meer voorbeeldprojecten rond circulaire economie, zoals een plasticvervanger uit natuurlijke reststoffen. De waterschappen willen af van het stempel ‘afval’ voor de reststromen van de rioolwaterzuiveringen.
Schaarse grondstoffen
In een circulaire economie worden grondstoffen efficiënt ingezet en opnieuw toegepast, zonder schadelijke effecten voor mens en milieu. Een circulaire economie draagt bij aan het verwaarden van reststromen, en aan het verminderen van de klimaatverandering en van vervuilende stoffen. Bovendien heeft het ook effect op het tegengaan van verlies aan biodiversiteit, de vervuiling van lucht, water en bodem en op schaarste van grondstoffen.
Circulaire doelen
De decentrale overheden vinden het samen met het Rijk belangrijk dat de Nederlandse economie in 2050 volledig circulair is. Daarom zijn er afspraken gemaakt in het Uitvoeringsprogramma Circulaire Economie 2023-2026, gebaseerd op het Grondstoffenakkoord van 2017. In het najaar van 2022 verschijnt er een hernieuwd programma met nieuwe doelen. De waterschappen dragen bij aan de circulaire economie via hun inkoopbeleid, de aanbestedingen in de grond-, weg- en waterbouw, de watersystemen en de rioolwaterzuiveringen.
Bij de start van een nieuwe campagnepiek van de publieksaanpak Waterbazen, lanceren de waterschappen de Waterbazencheck. Speciaal bedoeld voor jongeren en jongvolwassenen. Zo komen ze erachter in hoeverre zij al waterbewust en dus een echte Waterbaas zijn.
De vragen uit de Waterbazencheck gaan bijvoorbeeld over microplastics in shampoo, vet uit je koekenpan of wat er in je tuin of op je balkon groeit. Bij de uitslag krijgen deelnemers tips over waterbewuste keuzes. En kunnen ze meer te weten komen over wat de waterschappen doen. Ook valt er wat te winnen: prijzen waarmee je een nóg grotere Waterbaas kunt worden. Het invullen van de Waterbazencheck kan in 2 minuten via waterbazencheck.nl.
Bedanken
Naast de Waterbazencheck gaan waterschappen lokale Waterbazen bedanken. Bijvoorbeeld door het uitdelen van ‘groeipapier’; een vel papier met bloemzaadjes erin om in de grond te stoppen. Zo willen waterschappen mensen stimuleren om tegels weg te halen, en daarmee bloemen (en water) de ruimte te geven.
Waterbewust
De publieksaanpak Waterbazen is een gezamenlijk initiatief van alle 21 waterschappen in Nederland. Met de campagne willen de waterschappen zo veel mogelijk Nederlanders betrekken bij hun werk. En ze prikkelen om zelf ook waterbewust bezig te zijn. Wat Waterbázen in het klein doen, doen waterscháppen in het groot.
Campagne
De campagne is gestart in oktober 2020 en de huidige voorjaarspiek loopt van 16 mei tot en met 12 juni 2022. Meer weten? Kijk op: waterschappen.nl/waterbazen.
