Categorie: Klimaat

‘Harde keuzes niet uit de weg’ in oplossen stikstofproblemen

4 februari 2022

Op 3 februari vond het eerste bestuurlijke overleg Stikstof plaats onder leiding van de nieuwe ministersploeg. In deze bijeenkomst stond een integrale aanpak van de stikstofproblematiek centraal. Dit naar tevredenheid van de waterschappen.



Het bestuurlijk overleg was vooral bedoeld als kennismaking tussen de bestuursleden van de verschillende belanghebbende partijen en de nieuwe kabinetsleden. Zo waren de ministers van Klimaat en Energie, Landbouw, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, Infrastructuur en Waterstaat en de staatssecretaris van Defensie namens het kabinet aanwezig. Daarnaast waren de gedeputeerden van de provincies en vertegenwoordigers van de VNG bij de bijeenkomst. Namens de Unie van Waterschappen was bestuurslid Dirk-Siert Schoonman erbij.

Landbouwtransitie

Centraal stond het gezamenlijk vormgeven van de landbouwtransitie. Het kabinet benadrukte dat er voor deze omvangrijke opgave gewerkt moet worden vanuit de één-overheid-gedachte. Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie, stelde voor dat de verbinding moet worden gelegd tussen stikstof, klimaat en waterkwaliteit.

Water en bodem sturend

Mark Harbers zei als minister van Infrastructuur en Waterstaat dat water en bodem sturend moeten zijn als we willen toewerken naar een bestendig en robuust Nederland. Zijn ministerie kijkt samen met Binnenlandse Zaken hoe dit concreet kan worden gemaakt. Harbers liet weten hierbij ‘harde keuzes niet uit de weg te gaan’.

Integrale aanpak

Vervolgens stelden de verschillende gedeputeerden zich met een filmpje voor en ook de Dirk-Siert Schoonman stelde zich voor. Hij hamert al sinds het begin van de stikstofcrisis op een integrale aanpak en was blij te horen dat het kabinet deze benadering ook lijkt te hebben omarmd.

Slim combineren

“Mogelijkheden tot slim combineren moeten worden benut”, zei Schoonman. “De energietransitie, de transitie naar een circulaire economie, het versterken van de biodiversiteit, het herstellen van de waterbalans én het terugdringen van stikstofuitstoot zijn allemaal loten aan dezelfde stam. We moeten oog houden voor mogelijkheden hoe beleid meerdere doelen kan dienen.”

Klimaatrobuust landelijk gebied

Schoonman zei verder dat de waterschappen belanghebbenden zijn in de stikstofproblematiek. Zij hebben ruimte in de vergunningen nodig om hun uiteenlopende taken te kunnen uitvoeren. Daarnaast benadrukte hij dat voor natuurherstel niet alleen gekeken moet worden naar stikstof, maar ook naar de belangrijke voorwaarden voor natuurherstel. Bijvoorbeeld door schade door droogte zoveel mogelijk te beperken. Hierbij schetste hij het diverse werkveld van de waterschappen. Schoonman: “Water is niet alleen waterkwaliteit, maar ook watersysteem, verzilting, veenweideproblematiek etc. Voor al deze opgaven geldt dat we het landelijk gebied klimaatrobuust moeten maken.”

Regionaal maatwerk

Schoonman sloot af met een uitgestoken hand: “Het terugdringen van de stikstofuitstoot vraagt om regionaal maatwerk. De waterschappen hebben veel kennis over specifieke gebied. Ze zijn daarmee nuttige partners in de gebiedsgerichte aanpakken die regionaal worden uitgerold om de stikstofuitstoot te verminderen.”

Minister Jetten start ingebruikname Smart Energy Hub Zwolle

3 februari 2022

Tijdens zijn eerste werkbezoek heeft minister Rob Jetten (Klimaat en Energie) op 31 januari de rioolwaterzuiveringsinstallatie Hessenpoort in Zwolle bezocht. Daar verrichtte hij de symbolische openingshandeling van de Smart Energy Hub.



Een Smart Energy Hub is een slim lokaal energiesysteem waarmee het lokale energienet wordt ontlast en een heel bedrijventerrein energieneutraal kan worden. Flexibiliteit en slim kunnen schakelen tussen duurzame elektriciteit, gas (waaronder waterstof) en warmte staan hierbij centraal.

Klimaatafspraken

Om de Smart Energy Hub symbolisch te starten, draaide minister Jetten een kraan dicht. Investeringen in het landelijke stroomnetwerk kosten volgens hem veel tijd. “Goed dus dat allerlei partijen kijken wat ze zelf al kunnen bereiken. We hebben alle initiatieven nodig die bijdragen aan de energietransitie om de klimaatafspraken van Parijs na te komen.”

Kansrijk

De Unie van Waterschappen heeft onderzoek laten doen waaruit blijkt dat rioolwaterzuiveringen zeer kansrijk zijn voor productie van groene waterstof. Unie gaat in gesprek met het Rijk over opschalingsmogelijkheden en juridische experimenteerruimte.

Duurzame energie

Ook volgens Marion Wichard, dagelijks bestuurslid Waterschap Drents Overijsselse Delta, heeft de Smart Energy Hub potentie. “We verwachten dat we met het gebruik van pure zuurstof 50 procent energiebesparing op de rioolwaterzuivering kunnen halen. Landelijk wordt er al met ons meegekeken. Een mooie oplossing ook voor de drukte op het elektriciteitsnet, omdat hiermee duurzame energie nuttig ingezet kan worden.”

Waterinnovatieprijs

De Smart Energy Hub was genomineerd voor de Waterinnovatieprijs 2021 in de categorie ‘Klimaatneutraliteit’. Bekijk de video:

Op de foto v.l.n.r. onder meer: Marion Wichard, dagelijks bestuurslid waterschap Drents Overijsselse Delta (tweede van links), Rob Jetten, minister voor Klimaat en Energie (derde van links), en Dirk-Siert Schoonman, dijkgraaf waterschap Drents Overijsselse Delta (derde van rechts).

Waterschappen tegen Remkes: Zorg dat waterkwaliteit niet de volgende stikstofcrisis wordt

22 augustus 2022

Op 22 augustus zijn de koepelorganisaties van de provincies, gemeentes en waterschappen op gesprek geweest bij stikstofbemiddelaar Johan Remkes. De Unie van Waterschappen bepleitte in het gesprek het belang om de stikstofaanpak hand in hand te laten gaan met het verbeteren van de waterkwaliteit en het klimaatbestendig maken van Nederland. “Met een goede stikstofaanpak kunnen we een volgende crisis rond waterkwaliteit op tijd voorkomen,” aldus Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen.



Van der Sande: “Natuur en stikstof is één van de onderwerpen waar Nederland tegen de grenzen is aangelopen. Het stikstofdossier is pas politiek urgent geworden vanwege een gerechtelijke uitspraak en stokkende vergunningverlening. Ditzelfde dreigt ook met de Europese Nitraatrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water, die Nederland verplicht om in 2027 de waterkwaliteit op orde te hebben. Waterschappen werken hier hard aan. Ze hebben tegelijk andere overheden en de landbouwsector nodig om deze doelstelling te halen.”

Blij met voornemen integrale aanpak

In het coalitieakkoord is afgesproken om in het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) het natuur- en stikstofdossier op te lossen in samenhang met de Europese doelstellingen voor klimaat en waterkwaliteit. De waterschappen zijn blij met deze uitgesproken intentie. Ze willen er op deze manier samen met het Rijk en andere partners voor zorgen dat waterkwaliteit niet het volgende stikstofdossier wordt.

Ingrijpende keuzes nodig

Verder zei de Unie van Waterschappen in het gesprek met Remkes dat ook de toenemende weersextremen zorgen voor ruimtelijke uitdagingen. De extreme droogte van deze zomer legt deze problematiek extra bloot. Van der Sande: “We moeten Nederland anders inrichten om water beter vast te houden en ons te wapenen tegen extreme hoosbuien en zeespiegelstijging. Dat vraagt om ingrijpende, ruimtelijke keuzes. Water en bodem moeten daarbij sturend zijn, zoals ook is afgesproken in het coalitieakkoord.”

Perspectief voor de landbouwsector

De waterschappen willen graag meewerken in de stikstofaanpak. Met hun gebiedskennis kunnen ze waardevolle partners zijn voor de gebiedsgerichte aanpak. Voor de reductie van stikstofuitstoot speelt daarnaast de agrarische sector een cruciale rol. Van der Sande: “Het is voor de waterschappen erg belangrijk dat de landbouwsector, als belangrijke partner in het gebied, perspectief krijgt en kan bijdragen aan de transitie van het landelijk gebied. De waterschappen vinden dan ook dat de focus van de gebiedsgerichte aanpak moet liggen op het samen tot stand brengen van de benodigde maatregelen om de natuur te verbeteren, de waterbeschikbaarheid te vergroten en te zorgen dat de waterkwaliteitsdoelen worden gehaald.”

> Lees de inbreng van de waterschappen voor het gesprek

Minister De Jonge: ‘Klimaatbestendig bouwen kán’

3 februari 2022

Het is belangrijk om de klimaatcrisis, de woningcrisis, de stikstofcrisis en de biodiversiteitscrisis in samenhang op te lossen. Dat is één van de antwoorden van minister Hugo de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) op Kamervragen van de Partij voor de Dieren.



In december stelde deze partij de minister vragen over woningbouw en klimaatverandering. Aanleiding was het tweede advies over woningbouw en klimaatadaptatie van Deltacommissaris Peter Glas en het artikel daarover in het Financiële Dagblad.

Nieuwe woningen

De Partij voor de Dieren maakt zich zorgen dat er 820.000 nieuwe woningen worden gebouwd op plekken met het risico op extreem weer, pieken in de rivierafvoer of een stijgende zeespiegel, en stelde daarover vragen. Minister de Jonge van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) heeft die vragen nu beantwoord.

Klimaatbestending bouwen

De minister zegt dat de meeste Nederlanders nu eenmaal in voor klimaatverandering gevoelige gebieden wonen. En net in die gebieden is er grote behoefte aan betaalbare woningen. Volgens de minister kan dat: door klimaatbestendig te bouwen en de meest kwetsbare plekken te mijden.

Deltacommissaris

Hoe de minister dat gaat doen, laat hij in dit eerste kwartaal weten in een reactie op het advies van de Deltacommissaris. In die reactie zal staan hoe de overheid aan de slag gaat met de uitdaging om snel betaalbare woningen te bouwen en daarbij rekening te houden met de gevolgen van klimaatverandering.

Nationale maatlat

Daarnaast werken de ministeries van VRO, Infrastructuur en Waterstaat en LNV dit jaar samen aan een nationale maatlat. Die maatlat maakt duidelijk wat klimaatadaptief bouwen is en gaat over thema’s als hitte, wateroverlast en overstroming, droogte, klimaatbestendigheid en biodiversiteit.

Water en bodem sturend

De minister benadrukt nogmaals dat in het coalitieakkoord staat dat water en bodem sturend moeten worden in ruimtelijke planvorming. Bij de locatiekeuze wordt gekeken wat past vanuit het bodem- en watersysteem. Daarbij wordt rekening gehouden met andere belangen die een rol spelen bij woningbouwontwikkeling.

Kosten

De waterschappen zijn blij met de vermelding in het coalitieakkoord dat water en bodem sturend moeten worden in ruimtelijke ontwikkeling. Zij wijzen erop dat niet-klimaatbestendig bouwen op lange termijn tot veel meer kosten leiden.

> Lees alle vragen en antwoorden

Nieuwe subsidieregeling voor ontwikkelen stikstofgevoelige natuur

19 augustus 2022

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) stelt subsidie beschikbaar voor het inrichten van gebieden met stikstofgevoelige natuur. De waterschappen kunnen van deze regeling gebruikmaken. Met de natuurmaatregelen wordt een Natuurcompensatiebank gevuld waarmee waterschappen en de rijksoverheid op termijn de stikstofuitstoot van hun projecten kunnen compenseren.



De natuur die zo ontstaat, wordt toegevoegd aan het Natura 2000-gebied. Deze natuur kan gebruikt worden als compensatie voor (water)veiligheidsprojecten die alleen met een ADC-toets aan een Wet Natuurbescherming-vergunning kunnen komen.

Waarom is dit voor waterschappen relevant?

Waterschappen kunnen deze regeling gebruiken voor hun biodiversiteitsdoelen, al dan niet in combinatie met bijvoorbeeld dijkversterkingen. Waterschappen zijn ook bezig met de bossenstrategie. Veel (natte) boomsoorten zijn stikstofgevoelig. Stel dat een waterschap bijvoorbeeld in beekdalen een broekbos, een permanent nat bos, wil aanleggen. Dan kunnen de kosten hiervan mogelijk worden gefinancierd uit de Natuurcompensatiebank.

Partiële bouwvrijstelling

De Natuurcompensatiebank zélf is voor de waterschappen ook relevant. Er zijn waterveiligheidsprojecten die geen beroep kunnen doen op de partiële bouwvrijstelling, de stikstofvrijstelling voor bouw-, sloop- en eenmalige aanlegactiviteiten. Dat komt omdat die projecten ook gedurende de gebruiksfase stikstofemissie kennen. Denk bijvoorbeeld aan de aanleg van een extra fietspad of de verbreding van een weg. Bovendien is er een kans dat de partiële bouwvrijstelling op termijn verdwijnt.

Om wat voor soort gebieden gaat het?

Het gaat om het creëren van extra stikstofgevoelige natuur, die een Natura 2000 status krijgt. Deze natuur ligt in of dichtbij een Natura 2000-gebied. De regeling kan ook gelden voor natuur op grotere afstand, meer dan een kilometer. Maar alleen als de te creëren natuur een netwerkfunctie kan vervullen.

Hoe werkt het?

De regeling die nu wordt opengesteld is bedoeld voor onderzoek naar de haalbaarheid van een natuurinrichtingsvoorstel. Alle kosten worden daarin gesubsidieerd. Deze regeling voor het haalbaarheidsonderzoek staat open vanaf 3 oktober. Het is het eerste deel van 3 modules voor de subsidieregeling. In 2023 volgen de modules van de subsidieregeling voor de daadwerkelijke realisatie van de natuur, en voor het beheer.

Webinar

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) organiseert op donderdag 22 september van 11.00 tot 12.15 uur een webinar over de subsidieregeling Natuurcompensatiebank.

> Flyer Natuurcompensatiebank
> Toelichting Natuurcompensatiebank
> Subsidieregeling Natuurcompensatiebank

Subsidie voor meer schone en emissieloze machines in de (water)bouw

7 december 2021

Aannemers en loonbedrijven die voor waterschappen werken, kunnen vanaf het voorjaar subsidie aanvragen om schoon bouwmaterieel te kopen. Bijvoorbeeld mobiele kranen, graafmachines, shovels en bouwaggregaten

Graafmachine laadt zand in een vrachtwagen

Ook kunnen ze subsidie krijgen voor de ombouw of aanpassing van hun materieel van diesel naar waterstof of elektrisch. Dat is goed in de strijd tegen de stikstofproblemen die de bouw soms stilleggen. En voor onze gezondheid en het milieu.

270 miljoen tot 2030

In 2022 is er 20 miljoen euro beschikbaar. Het kabinet trekt er tot 2030 in totaal 270 miljoen euro voor uit. Het kabinet wil immers dat de bouw 60 procent minder stikstof en 0,4 megaton minder CO2 uitstoot in 2030. Dat is vastgelegd in de Aanpak Stikstof en het Klimaatakkoord. Deze subsidieregeling draagt daar aan bij.

Steun ambities waterschappen

De waterschappen zijn blij met deze subsidieregeling van de Rijksoverheid. Zij willen hun infrastructurele projecten, zoals dijkversterkingen en baggerprojecten, steeds schoner en met minder uitstoot uitvoeren. De regeling is een enorme steun voor deze ambities.

Breed pakket stikstofmaatregelen

Het geld voor deze regeling voor de bouw komt uit het brede pakket aan stikstofmaatregelen, dat het kabinet al eerder aankondigde.

Meer informatie op de website van de Rijksoverheid

Voorbeeld: Rijnland baggert groen (magazine Het Waterschap)

Klimaat belangrijk in debat regeringsverklaring

21 januari 2022

De Tweede Kamer sprak deze week over de regeringsverklaring. Hoewel het alleen over de koopkracht leek te gaan, was er ook veel aandacht voor het klimaat.

hoogwater

De politieke discussie over klimaat is ook voor de waterschappen van belang. Zij voeren immers al meer dan 10 jaar een actief klimaat- en energiebeleid en spelen een rol in de energietransitie.

Klimaatfonds

In de Kamer waren er vragen over de invulling van het omvangrijke Klimaatfonds van 35 miljard euro. De PVV stelde voor dat geld te gebruiken voor onder meer veiligheid en koopkracht. De ChristenUnie benadrukte juist het belang van betrokkenheid van de Kamer bij bijvoorbeeld dat Klimaatfonds.

Klimaattoets

Ook vroegen Kamerleden of er een klimaattoets wordt ingevoerd, naar Duits voorbeeld. Zo’n toets zorgt ervoor dat nieuwe wet- en regelgeving en maatregelen erop worden getoetst of zij de klimaatdoelstellingen niet in de weg zitten. Premier Rutte zegde toe dat de minister van Klimaat en Energie met een uitwerking komt van de voor- en nadelen van zo’n klimaattoets.

Veto minister

De Partij voor de Dieren diende een motie in over een vetomogelijkheid van de minister voor Klimaat en Energie als kabinetsmaatregelen in strijd zijn met klimaatdoelen. Deze motie haalde geen Kamermeerderheid. Het kabinet zei dat ze bij klimaat zullen werken met een wetenschappelijke adviesraad. Die beoordeelt het beleid en adviseert het kabinet.

Eerste dag debat over de regeringsverklaring (tweedekamer.nl)

Tweede dag debat over de regeringsverklaring (tweedekamer.nl)

Unie maakt kennis met nieuwe minister en met waterwoordvoerder

19 januari 2022

Nu het nieuwe kabinet is beëdigd, wil de Unie van Waterschappen graag kennismaken met nieuwe ministers en staatssecretarissen die een deel van het brede werkterrein van de waterschappen in hun portefeuille hebben. Maar liefst 10 bewindspersonen hebben raakvlakken met het werk van de waterschappen.



Christianne van der Wal (minister voor Natuur en Stikstof)

Rogier van der Sande en Dirk-Siert Schoonman maakten op 17 januari kennis met minister Van der Wal (Natuur en Stikstof). Zij bespraken de rol van de waterschappen in de integrale aanpak van het stikstofdossier. De waterschappen juichen toe dat het nieuwe kabinet de stikstofopgave wil koppelen aan het verbeteren van de waterkwaliteit. Zo vinden ze dat elke euro voor stikstofreductie er ook één van waterkwaliteit moet zijn.

Fahid Minhas (nieuwe waterwoordvoerder VVD)

Enkele Kamerleden werden minister of staatssecretaris en dat betekent dat er nieuwe Kamerleden in de Kamer komen. Soms wisselen de portefeuilles binnen de Kamerfractie dan ook. Bij de VVD was zo’n wissel: Fahid Minhas (foto) nam de waterportefeuille over van Rudmer Heerema. Rogier van der Sande maakte op 18 januari kennis met Minhas. De nieuwe waterwoordvoerder toonde zich geïnteresseerd in water in relatie tot ruimtelijke ordening. Er wordt binnenkort een werkbezoek voor hem georganiseerd.

Eerste wetenschappelijke inzichten broeikasgas uit veenweide bekend

1 december 2021

Voor het eerst kan de uitstoot van broeikasgas uit veenweide onderbouwd worden met wetenschappelijke onderzoek. In opdracht van de decentrale overheden en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft het Nationaal Onderzoeksprogramma Broeikasgas Veenweide (NOBV) een onderzoek uitgevoerd naar de effectiviteit van mogelijke maatregelen en deelt de eerste resultaten.

Veenweide Waterschap Amstel Gooi en Vecht

Met het Klimaatakkoord hebben het Rijk, de provincies, gemeenten en waterschappen samen met maatschappelijke partners afgesproken de CO2-uitstoot te verminderen. Bodemdaling en daarmee gepaarde veenoxidatie zorgt ook voor CO2-uitstoot en wordt in het kader van het Klimaatakkoord aangepakt.

Onderzoeksprogramma

In het Klimaatakkoord is afgesproken dat de emissie uit veenweiden moet worden verminderd met 1,0 Mton CO2 per jaar in 2030. Het NOBV is daarom in december 2019 gestart met als doel meer inzicht te krijgen in de huidige emissies en de effecten van maatregelen op de broeikasgasemissies. Op verschillende locaties verspreid door het Nederlandse veenweidebied meet het NOBV de effectiviteit van verschillende maatregelen: waterinfiltratiesystemen, natte teelten en het verhogen van het slootwaterpeil.

Effectieve maatregelen

De onderzoeksresultaten van het NOBV worden in 2024 opgeleverd. Dit najaar zijn de eerste 2 meetjaren afgerond. De eerste resultaten laten zien dat door het slootpeil te verhogen de uitstoot van CO2 altijd afneemt. Daarnaast neemt de uitstoot af bij de aanleg van onderwaterdrains. Het NOBV stelt dat de combinatie van het opzetten van het slootpeil en onderwaterdrainage de meeste CO2-reductie oplevert. In vervolgonderzoek wordt de validiteit van deze resultaten verder getoetst. Om zo snel mogelijk gebruik te kunnen maken van deze 2 maatregelen, zijn de nieuwe inzichten nu al vrijgegeven.

Vervolgonderzoek

Het NOBV, waar de STOWA een belangrijke rol in vervult, meldt verder dat de effectiviteit van maatregelen afhankelijk is van omstandigheden zoals het weer, de bodemopbouw, doorlatendheid, kwel en wegzijging, en de wijze van aanleg van de maatregel. Inzicht in de rol en wisselwerking van deze condities is noodzakelijk om de emissies en de effectiviteit van maatregelen beter te kunnen voorspellen. Daarbij kennen de huidige methoden en uitkomsten nog onzekerheden en vervolgonderzoek noodzakelijk. In vervolgonderzoek moet ook de methaanemissie bij natte teelten worden meegenomen. Meer inzicht in de processen achter deze emissie moet duidelijk maken wat de methaanemissie veroorzaakt en welke mogelijkheden er zijn om de emissies van deze teelt te beperken.

Meer informatie over het NOBV

Oproep om concrete plannen na debat stikstof

28 juni 2022

Op 23 juni debatteerde de Tweede Kamer over de plannen van het kabinet om de stikstofuitstoot te verminderen. De plannen van minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof riepen veel vragen op. Tijdens dit debat zijn tientallen moties ingediend waar op 28 juni over werd gestemd.

Polder landschap met weide, water en natuur- stikstof

Veel Kamerleden vroegen om meer concrete plannen. Op basis van deze wens is er een motie ingediend met de oproep aan de ministers van Natuur en Stikstof en van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid (LNV) om ruim voor Prinsjesdag met een toekomstperspectief voor boeren te komen. Deze motie is aangenomen.

Kringlooplandbouw

Er zijn ook andere moties ingediend. Mogelijke oplossingen voor de water-, natuur- en klimaatproblemen liggen volgens minister Staghouwer van LNV gedeeltelijk in de kringlooplandbouw. D66 kwam in lijn met deze denkwijze met meerdere moties. Daarin stond dat de transitie naar kringlooplandbouw moet worden verduidelijkt, ondersteund en gestimuleerd. Deze moties werden aangenomen.

Rol provincies

Er was ook een motie om provincies de regie te geven in de vormgeving van het stikstofbeleid zolang dit maar leidt tot 50 procent stikstofreductie in 2030 en de opgaven op het gebied van water en klimaat Worden gehaald. Deze motie werd aangenomen.

Stikstof en waterkwaliteit

Meerdere partijen noemden de link tussen stikstofuitstoot en waterkwaliteit. Woordvoerders van het hele politiek spectrum noemden water, natuur en klimaat vaak in een adem. Kamerlid Pieter Omtzigt riep dan ook op tot integraal beleid om al deze problemen gezamenlijk te kunnen aanpakken.