Samenwerkingsafspraken NOVI ondertekend

4 maart 2021

Op 3 maart ondertekenden VNG, IPO, de Unie van Waterschappen en het rijk de samenwerkingsafspraken bij de Nationale Omgevingsvisie (NOVI).



De NOVI is de langetermijnvisie van het rijk op de toekomstige inrichting en ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland. Hiermee moeten grote opgaven, zoals de bouw van 1 miljoen nieuwe woningen, de strijd tegen klimaatverandering en de energietransitie, opgepakt worden. Met de ondertekening van de samenwerkingsafspraken onderschrijven de overheden de ambities en principes uit de NOVI en spreken ze af deze gezamenlijk, als 1 overheid, uit te voeren. Dat is nodig, omdat de opgaven om een gebiedsgerichte en bestuurlijk grensoverschrijdende aanpak vragen.

Hoe?

Hoe de overheden dat willen doen staat in de samenwerkingsafspraken. Er wordt uitgelegd wat ze verstaan onder regie en gelijkwaardig partnerschap. En er is de afspraak gemaakt dat alle overheden vroegtijdig betrokken worden bij de ontwikkeling van instrumenten en financiële arrangementen. Ook zullen de overheden elkaar rechtstreeks aanspreken op prestaties, het nakomen van afspraken en de spelregels uit de samenwerkingsafspraken.

Bekijk de samenwerkingsafspraken

Rogier van der Sande, voorzitter Unie van Waterschappen: “De opgaven in de ruimte zijn groot en we kunnen het ons niet veroorloven om hierin verkokerd op te treden. We hebben elkaar nodig en deze samenwerkingsafspraken bieden houvast voor deze noodzakelijke integrale benadering. Waarbij de waterschappen erop wijzen dat het huidige watersysteem aan zijn grenzen raakt. Schrijnende watertekorten of verpletterende hoosbuien liggen op de loer en vragen om preventief watervriendelijke en klimaatbestendige keuzes in de ruimte.”

31 maart NOVI-conferentie

Op 31 maart gaan de Unie, IPO, VNG en het rijk in gesprek over de samenwerkingsafspraken, tijdens de eerste NOVI-conferentie. Dan worden ook de NOVI-instrumenten toegelicht aan een breed publiek.

Meer informatie en aanmelden

Europese Commissie pleit voor snelle en slimme klimaatadaptatie

1 maart 2021

Op 24 februari heeft de Europese Commissie de nieuwe EU Klimaatadaptatiestrategie gepresenteerd als onderdeel van de Green Deal. De Unie van Waterschappen heeft bij de totstandkoming van deze strategie gewezen op de belangrijke rol van water bij klimaatadaptatie.



De Commissie pleit in de strategie voor snellere en slimmere klimaatadaptatie en meer samenwerking met landen en partners buiten de EU. In 2050 moet de EU een klimaatbestendige samenleving zijn die volledig is aangepast aan de onvermijdelijke gevolgen van klimaatverandering.

Droogte

De Klimaatadaptatiestrategie opent met een onderbouwing van de noodzaak voor adaptatie. Hier wordt ook het voorbeeld van droogte genoemd als een van de gevolgen van klimaatverandering waardoor adaptatie nodig is. De Commissie wijst er op dat economische sectoren zoals landbouw, industrie, logistiek en energie zich door de toenemende droogte moeten aanpassen. Voor de drinkwatervoorziening moet worden ingezet op het aanboren van alternatieve bronnen en op waterbesparing.

Adaptatiestrategie

Met de Adaptatiestrategie laat de Commissie zien welke initiatieven ze wil ondernemen om klimaatadaptatie te bevorderen. Bijvoorbeeld meer dataverzameling en -deling over effecten van klimaatverandering en mogelijke adaptatieoplossingen. Ook moet klimaatadaptatie een grotere rol krijgen in investeringsbeslissingen en verzekeringen. Verder hoopt de Commissie dat alle lidstaten de bovengenoemde onderwerpen doorvertalen in hun nationale adaptatiestrategieën. In Nederland wordt de Europese strategie de komende periode in ieder geval uitgewerkt in de Nationale Adaptatiestrategie (NAS).

Duurzamer waterbeheer

In de strategie is een grote rol weggelegd voor natuurlijke oplossingen en is er een speciaal hoofdstuk gericht op water. Daarin wordt gepleit voor duurzamer waterbeheer. Het grensoverschrijdende element van water vraagt om betere internationale afstemming. De Unie van Waterschappen heeft hier in Brussel ook bij de Commissie en het Europees Parlement aandacht voor gevraagd.

Minder watergebruik

Daarnaast pleit de Commissie voor vermindering van watergebruik en meer inzet op plannen voor droogtebeheer. Lidstaten moeten de transitie naar waterbesparende technologieën promoten door de prijs van water aan te passen aan de waarde van water. Ook de door de Unie benadrukte impact van het klimaat op waterkwaliteit komt in het hoofdstuk over water aan bod.

Internationale ondersteuning

Tot slot wil de Commissie ook meer aandacht voor klimaatadaptatie op het internationale toneel door andere landen te ondersteunen en stimuleren om adaptatiemaatregelen te nemen. Daarvoor krijgen deze landen ook financiële middelen en technische expertise aangeboden.

Lees de hele klimaatadaptatiestrategie (in het Engels)

Waterschappen willen gedupeerde ouders toeslagenaffaire helpen

26 februari 2021

Waterschappen willen, met ondersteuning van het Rijk, de openstaande belastingschulden kwijtschelden van ouders die slachtoffer zijn geworden van de kinderopvangtoeslagenaffaire. Dat besloot de commissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën van de Unie van Waterschappen op 26 februari, na een oproep van staatssecretaris Van Huffelen van het ministerie van Financiën.



Toine Poppelaars, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, benadrukt dat alle waterschappen het er over eens zijn dat ze de groep gedupeerden zo goed mogelijk willen helpen: “Zo kunnen deze ouders hun toekomst met een schone lei beginnen.”

Positie private schuldeisers

Poppelaars vindt het belangrijk dat de ouders écht worden geholpen. Dit betekent dat het Rijk helderheid moet geven over de positie van private schuldeisers: “Op dit moment is een adempauze van een jaar afgesproken waarin onder andere private schuldeisers geen oude schulden kunnen innen bij de gedupeerden. Het kan niet zo zijn dat private schuldeisers hun vorderingen na deze verplichte afkoelingsperiode toch weer bij de gedupeerde ouders gaan incasseren. Dat zou ook betekenen dat de ruimte die de overheid creëert door een stap terug te doen, door private schuldeisers wordt benut. Daarmee zijn de ouders niet geholpen.”

Voorwaarden

De commissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën besprak ook dat aan bepaalde voorwaarden moet zijn voldaan voordat de waterschappen de kwijtschelding daadwerkelijk kunnen realiseren:

  • Waterschappen vragen het Rijk om te zorgen voor een spoedige en zo praktisch mogelijke uitwisseling van de persoonsgegevens van de gedupeerde ouders, zodat de kwijtschelding zo snel mogelijk in gang kan worden gezet.
  • Waterschappen moeten door het Rijk gecompenseerd worden voor de belastingschulden die zij als gevolg van de toeslagenaffaire niet meer kunnen innen.
  • Waterschappen moeten door het Rijk gecompenseerd worden voor de kosten die zij maken om de kwijtscheldingsregeling uit te voeren.
  • Het Rijk moet duidelijkheid bieden over de positie van private schuldeisers.

Juridische grondslag

De commissie heeft daarnaast nadrukkelijk aangegeven dat er een juridische grondslag moet zijn voor deze kwijtschelding waar het Rijk zorg voor moet dragen. Ook is het wenselijk dat waterschappen vanwege de belastingsamenwerking met gemeenten de manier waarop de kwijtschelding wordt uitgevoerd gelijk trekken. Bijvoorbeeld over de periode waarover kwijtschelding wordt verleend.

Tweede Kamer stemt in met invoeringsdatum Omgevingswet

De Tweede Kamer wil dat de Omgevingswet op 1 januari 2022 in werking treedt. De waterschappen zijn blij dat de Tweede Kamer vasthoudt aan deze datum.

gracht in Leiden

Tijdens het debat over de inwerkingtredingsdatum Omgevingswet diende de SP een motie in over een noodfonds voor onvoorziene kosten voor waterschappen, gemeenten en provincies bij invoering van de Omgevingswet. Deze motie, die ondersteund werd door de Unie van Waterschappen, IPO en VNG, kreeg geen meerderheid. GroenLinks diende ook een motie in om de inwerkingtredingsdatum van 1 januari 2022 los te laten, maar hier was geen Kamermeerderheid voor.

Tijdig duidelijkheid nodig

Vanwege de voorbereiding op de invoering van de wet willen de waterschappen tijdig duidelijkheid over de definitieve inwerkingtredingsdatum. Het wetsvoorstel ligt nu in de Eerste Kamer. De waterschappen pleiten er ook bij de Eerste Kamer voor om vast te houden aan de datum van 1 januari 2022.

Belang omgevingswet

De waterschappen ondersteunen de komst van de Omgevingswet. De wet helpt bij complexe en urgente maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie en klimaatadaptatie. Onder andere dankzij overzichtelijkere regels voor waterschappen en andere overheden om de leefomgeving meer in samenhang in te richten. De wet biedt ruimte voor lokaal maatwerk en leidt tot een betere en snellere besluitvorming. Daarnaast is een eenvoudiger, werkend en gebruiksvriendelijker stelsel voor het omgevingsrecht ook in het belang van inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties.

Implementatie in volle gang

De waterschappen werken ondertussen onverminderd door aan de implementatie van de Omgevingswet. Ze lopen op schema met de aansluiting op de landelijke voorziening van het Digitaal Stelsel Omgevingswet.

Proces

Zowel de Eerste als de Tweede Kamer moeten de ingangsdatum Omgevingswet behandelen. Hierbij bepalen zij elk hun eigen procedure. Als beide Kamers met de voorgestelde datum instemmen, kan de Omgevingswet op 1 januari 2022 ingaan. De Eerste Kamer gaat op 4 maart verder in gesprek over de ingangsdatum van de Omgevingswet. Het is nog niet bekend wanneer de Eerste Kamer hierover gaat stemmen.

Voorstel aanpassing belastingstelsel waterschappen naar Tweede Kamer

25 februari 2021

Demissionair minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat heeft het voorstel voor aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen op 25 februari naar de Tweede Kamer gestuurd, met een korte aanbiedingsbrief.

tweede kamer inbreng

In de aanbiedingsbrief spreekt de minister waardering uit voor het vele werk dat de Unie van Waterschappen de afgelopen periode, samen met alle betrokken partijen, heeft verzet. Het voorstel is in december door de waterschappen aan de minister aangeboden met de vraag om een voortvarend wetgevingstraject en om vervolgstappen om de bekostiging van het waterbeheer nog toekomstbestendiger te maken. De minister geeft in de brief aan dat voor het grootste deel van deze voorstellen breed draagvlak bestaat, en over een enkel punt nog gesprekken plaatsvinden.

Knelpunten

De waterschappen zorgen voor veilige dijken, niet te veel en niet te weinig water, schoon oppervlaktewater en het zuiveren van rioolwater. Om deze taken te bekostigen, heffen zij belasting. Het huidige belastingstelsel bevat enkele knelpunten. Het voorstel van de waterschappen tot aanpassing van het belastingstelsel lost de meest urgente knelpunten op. Daarnaast zijn enkele mogelijkheden opgenomen die leiden tot een eerlijker en duurzamer belastingstelsel.

Lees de brief van de minister

Bekijk het voorstel van de waterschappen voor de aanpassing van het belastingstelsel

Minister Ollongren ondersteunt klimaatadaptatie in de gebouwde omgeving

23 februari 2021

Demissionair minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), Kajsa Ollongren, onderstreept het belang van het maken van klimaatbestendige keuzes bij (nieuw)bouwactiviteiten. Dat schrijft zij in een brief aan de Tweede Kamer

Kajsa Ollongren

De Vaste Commissie voor Binnenlandse Zaken vroeg de minister eind december om deze brief. Aanleiding was de inbreng die de Unie van Waterschappen begin december aanleverde voor het Algemeen overleg Bouwen op 9 december. Daarin hield de Unie een pleidooi voor klimaatbestendig bouwen.

Watervriendelijke keuzes

Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “De leefomgeving staat onder grote druk. Onder meer door de grote woningbouwopgave. De waterschappen dringen erop aan om bij nieuwbouwprojecten een schrijnend watertekort of een verpletterende hoosbui niet af te wachten, maar preventief watervriendelijke en klimaatbestendige keuzes te maken.”

Klimaatadaptatie stimuleren

In haar brief van 22 februari schrijft de minister dat zij klimaatadaptatie in de gebouwde omgeving wil stimuleren en faciliteren. Daarom heeft zij een aantal acties in gang gezet. Zo vraagt zij alle gemeentes om een stresstest uit te voeren op de criteria wateroverlast, hitte, droogte en overstromingen om potentiële kwetsbaarheden in beeld te brengen. Ook heeft ze een handreiking decentrale regelgeving klimaatadaptief bouwen en inrichten laten opstellen. Daarnaast noemt de minister in haar brief nog 11 andere acties.

Water als sturend principe

Om schade door weersextremen te beperken is het nodig dat overheden water sturend laten zijn voor de ruimtelijke inrichting. Waterschappen roepen op om bij het invullen van de woningbouwopgave toekomstbestendige keuzes te maken in water-, land en bodemgebruik. Ze zijn dan ook blij met deze brief. Van het nieuwe kabinet vraagt de Unie van Waterschappen dit ordeningsprincipe nadrukkelijk te omarmen en daar structureel financieel aan bij te dragen.

Foto: Kajsa Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

> Brief van de minister aan de Tweede Kamer

NOVI-gebied De Peel krijgt definitieve status

19 februari 2021

De minister van Binnenlandse Zaken heeft NOVI (Nationale OmgevingsVIsie)-gebied De Peel de definitieve status toegekend. Dat betekent langjarige betrokkenheid van meerdere ministeries om samen met de regio’s de grote opgaven in dit gebied aan te pakken.



Het is goed nieuws dat de Peel definitief als NOVI-gebied is aangewezen. Er moet namelijk veel gebeuren op het gebied van water, natuur, landbouw, energie en economische ontwikkelingen. De waterschappen spelen in de NOVI-gebieden een belangrijke rol omdat water in veel gevallen de verbindende of sturende factor is.

Integrale aanpak

Lambert Verheijen is dijkgraaf van waterschap Aa en Maas en voorzitter van het bestuurlijk overleg NOVI De Peel. Ook hij is blij met deze toekenning: “Door een integrale en interbestuurlijke aanpak kunnen we samen de beste afwegingen voor de Peel maken. Veel van de uitdagingen van de waterschappen, zoals het verbeteren van de waterkwaliteit, het tegengaan van droogte, verdroging en wateroverlast zijn onlosmakelijk verbonden aan de grote opgaven van het platteland van de Peel”.

Opgaven komen samen

NOVI-gebied De Peel ligt in de provincies Limburg en Noord-Brabant. In de Peel komen veel opgaven samen die elkaar beïnvloeden en om ruimte vragen, zoals de landbouwtransitie, de energietransitie, het verbeteren van de natuur, de aanpak van droogte en het verbeteren van de waterkwaliteit.

Eén overheid

Er zijn 8 gebieden in Nederland met de status ‘voorlopig NOVI-gebied’. De Peel is samen met Zuid-Limburg en het Groene Hart de eerste met een definitieve aanwijzing. In de NOVI-gebieden werken het Rijk en andere overheden als één overheid en samen met de samenleving aan de belangrijke opgaven in zo’n gebied.

Hergebruik

Het is de bedoeling dat de manier van samenwerken en aanpakken wordt hergebruikt in andere gebieden waar verschillende belangen en opgaven ‘strijden’ om de schaarse ruimte.

> Bericht op de website van waterschap Aa en Maas
> Website Nationale Omgevingsvisie

‘Decentrale overheden werken steeds beter samen’

12 februari 2021

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) heeft de nieuwe ‘Staat van het Bestuur’ gepresenteerd. Dat gebeurde tijdens het online Festival van het Bestuur op 11 februari. De decentrale overheden IPO, VNG en de Unie van Waterschappen deden mee aan het afsluitende panelgesprek.

Rogier van der Sande

De Staat van het Bestuur maakt inzichtelijk hoe Nederland er bestuurlijk voor staat. De rapportage geeft feiten en cijfers over de besturen in Nederland en schetst de actuele ontwikkelingen en uitdagingen in het openbaar bestuur. Actuele thema’s die in de rapportage terugkomen zijn de toekomst van het openbaar bestuur, interbestuurlijke samenwerking, versterking van lokale democratie en weerbaar bestuur.

Interbestuurlijk samenwerken

Tijdens het festival gingen meerdere sessies over decentralisaties en interbestuurlijk samenwerken. Wat valt er te leren van decentralisaties en samenwerkingen tot nu toe? En hoe kun je de lessen meenemen voor toekomstige decentralisaties en samenwerkingsverbanden? In verschillende sessies werd aangegeven dat het democratisch gehalte van interbestuurlijke samenwerkingsverbanden wel wat groter kan.

Ruimte, tijd en geld

Tijdens het afsluitende panelgesprek ging Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, in gesprek met Theo Bovens van IPO, Leonard Geluk van VNG en Maarten Schurink van BZK over de Staat van het Bestuur en de inzet richting het nieuwe kabinet. Volgens Van der Sande hebben decentrale overheden ruimte, tijd en geld nodig voor een goede uitvoering van hun taken om een bijdrage te leveren aan het oplossen van maatschappelijke opgaven. VNG besteedde aandacht aan de financiële problemen bij gemeenten. Van der Sande steunde de gemeenten hierin, omdat er anders geen aandacht komt voor de problemen van de toekomst.

Samenwerken gaat steeds beter

Maarten Schurink vertelde in het panelgesprek dat maatschappelijke opgaven zoals woningbouw en klimaatverandering tijdens deze kabinetsperiode meer interbestuurlijk zijn opgepakt. Hij vindt het belangrijk om ook tijdens de nieuwe kabinetsperiode samen op te trekken. Het samenwerken gaat ook steeds beter. IPO, VNG en Unie van Waterschappen waren het daar helemaal mee eens. Daarom bereiden de overheden ook gezamenlijk de kabinetsformatie voor.

Water en bodem leidend

Aan het eind van het gesprek gaf Van der Sande een duidelijk statement af: het nieuwe kabinet moet water en bodem leidend laten zijn bij de ruimtelijke inrichting van Nederland.

> Staat van het Bestuur 2020

Foto: Rogier van der Sande tijdens het debat

Omgevingswet: waterschappen willen maatwerkmogelijkheden in Besluit bouwwerken leefomgeving

Om klimaatbestendig bouwen te realiseren willen waterschappen de mogelijkheid hebben om duurzame maatregelen in bepaalde gevallen te kunnen afdwingen. Daarom roepen ze het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op om ook voor waterschappen de mogelijkheid voor maatwerk in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) van de Omgevingswet op te nemen.



Het Bbl bevat regels over veiligheid, gezondheid, duurzaamheid en bruikbaarheid van bouwwerken. Het voorstel voor het Bbl is opgesteld op basis van het huidige Bouwbesluit 2012 en maakt onderdeel uit van de Omgevingswetgeving.

Maatwerkmogelijkheden

Dit voorstel biedt maatwerkmogelijkheden voor gemeenten om in bepaalde gevallen het duurzaam gebruik van daken voor vergroening of energieopwekking te kunnen afdwingen. Waterschappen vinden het goed dat er maatwerkmogelijkheden zijn voor gemeenten, maar vinden deze te beperkt en missen ze voor waterschappen. Terwijl waterschappen vanwege hun wateropgaven steeds nauwer betrokken zijn bij het klimaatrobuust inrichten van Nederland en bij processen over Regionale Energie Strategieën.

Waterschappen stellen verbeterpunten voor

De waterschappen maken gebruik van de mogelijkheid om te reageren op het voorstel voor de Bbl in verband met het duurzaam gebruik van daken. De Unie van Waterschappen ziet 3 verbeterpunten:

  1. Ook voor waterschappen zou het mogelijk moeten zijn om de mogelijkheden voor maatwerk in het Bbl op te nemen. Te denken valt aan belangen voor het voorkomen en beperken van overstromingen, wateroverlast en waterschaarste. En regulering in het kader van klimaatadaptief bouwen.
  2. De geschiktheid van daken voor waterberging zou duidelijk benoemd moeten worden. In het voorstel staat momenteel alleen specifieke geschiktheid voor zonnepanelen en groene daken genoemd. Daarom zien waterschappen graag een aanpassing van het Bbl die ervoor zorgt, dat bij klimaatadaptieve daken de bestandbaarheid tegen wateroverlast en overstromingen wordt verhoogd.
  3. De regels voor bouwen moeten ook de belangen van waterveiligheid borgen. Concreet moeten in het Bbl regels worden opgenomen die gericht zijn op het verhogen van de bestandbaarheid van gevels, daken en vloeren tegen wateroverlast en de gevolgen van overstromingen. De rijksregels gaan er nu vanuit, dat de overstromingsrisico’s op andere wijze beheersbaar moeten worden gemaakt dan door het hiervoor bestendig maken van bouwwerken.

Lees de brief van de waterschappen aan het ministerie van BZK

Waterschappen: circulaire toepassingen belemmerd door wet- en regelgeving

Op 18 februari staat een schriftelijk overleg gepland over de Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De waterschappen hebben Kamerleden laten weten wat ze vinden van dit rapport.



Want ook voor de waterschappen is de circulaire economie belangrijk. Met een circulaire economie willen ze klimaatverandering tegengaan en de biodiversiteit bevorderen. Daarvoor geven ze als decentrale overheden het goede voorbeeld aan burgers en bedrijven.

Duurzame slibeindverwerking

Het PBL schrijft in het rapport onder meer dat intensivering van beleid noodzakelijk is. De waterschappen herkennen dat. Ze merken dat circulaire toepassingen worden belemmerd door wet- en regelgeving. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling naar een meer duurzame slibeindverwerking. Daarom vragen de waterschappen aan het demissionaire kabinet om snel iets te doen met de uitkomsten van de Taskforce Herijking Afvalstoffen. Er moet werk worden gemaakt van de daarin genoemde aanbevelingen.

Rolverdeling

Daarnaast vindt het PBL dat een duidelijke rolverdeling noodzakelijk is in de ontwikkeling naar een circulaire economie. De waterschappen zijn het daar helemaal mee eens. Ze leveren nu al een actieve bijdrage in de regi-onale samenwerking. Allereerst als leverancier van secundaire grondstoffen uit afvalwater (bijvoorbeeld energie, water, fosfaat en cellulose) en watersysteem (biomassa). Maar daarnaast ook als initiatiefnemer van circulaire initiatieven en innovaties en als belangrijke opdrachtgever in de Duurzaam Grond-, Weg- en Waterbouw(GWW)-sector.

Lees de hele inbreng van de waterschappen