Categorie: Waterveiligheid

Voorkomen graverij muskus- en beverratten blijft belangrijk voor waterveiligheid 

29 januari 2024

In 2023 zijn er door de 21 waterschappen meer muskus- en beverratten gevangen in Nederland dan het jaar ervoor. Ze vormen een risico voor onze waterveiligheid door graverij in dijken en de natuur.

muskus- en beverrattenbestrijding waterschappen

Per regio zijn de vangsten verschillend. In 2023 zijn er ruim 2.500 meer muskusratten gevangen, een stijging van vijf procent ten opzichte van 2022. Het aantal beverratvangsten in Nederland is in 2023 toegenomen tot 1.645, een toename van 45 procent ten opzichte van 2022. Het werk van de bijna vierhonderd gespecialiseerde muskus- en beverratbestrijders van de waterschappen blijft van groot belang.

Muskus- en beverratten

Van nature komen muskus- en beverratten niet voor in Nederland, ze zijn hier door menselijk handelen beland. Ook hebben de dieren bij ons nauwelijks natuurlijke vijanden. De dieren worden bestreden omdat ze schade brengen aan waterkeringen en oevers door holen en gangen te graven. Ook maken ze nestkommen met uitgebreide ondergrondse gangenstelsels. Zo veroorzaken ze verzakkingen in dijken en kades. In het ergste geval kan een dijk of kade doorbreken waardoor er dorpen of zelfs steden onder water lopen.

Dijken beschermen

Bestuurder Jeroen Haan van de Unie van Waterschappen: “Ongeveer 3500 kilometer aan dijken beschermen Nederland tegen overstromingen: van de zee, grote rivieren, meren en plassen. Mede door het veranderende klimaat wordt de druk op onze dijken (zoals bijvoorbeeld tijdens het hoge water eind 2023) in de toekomst nog groter. Het voorkomen van graverij door muskus- en beverratten blijft daarom een belangrijke taak van de waterschappen”.

In 2023 meer vangsten muskusratten dan in 2022

In 2023 zijn er in totaal 51.043 muskusratten door de 21 waterschappen gevangen. Dat is een toename in vangsten van 2.596 dieren, wat een stijging van vijf procent is ten opzichte van 2022. De regionale verschillen zijn groter geworden. In gebieden met veel muskusratten zijn er opnieuw meer muskusratten gevangen door extra inzet van de muskusratbestrijders.

Om in deze gebieden uiteindelijk ook een daling in de muskusratpopulatie te bereiken, moeten hier eerst zoveel mogelijk muskusratten worden gevangen. Dit heeft een stijging in vangsten tot gevolg. In andere gebieden zet de ingezette daling van muskusratvangsten juist door. Langs de landsgrens proberen de waterschappen de instroom van muskusratten direct weg te vangen. Zo wordt geprobeerd het binnenland uiteindelijk vrij van muskusratten te krijgen.

Toename vangsten beverratten in 2023

Bij de beverrat is het al gelukt om ze terug te dringen naar de landsgrens. Nederland heeft geen eigen populatie beverratten meer. Ruim 95 procent van de vangsten vindt plaats direct langs de grens met Duitsland. Als gevolg van opeenvolgende zachte winters en een minder goed georganiseerde bestrijding is de beverratpopulatie in Duitsland nog steeds omvangrijk. Het aantal beverratvangsten langs de grens in Nederland is met 45 procent toegenomen: in 2023 werden er 1.645 beverratten gevangen. Door de beverratten direct langs de grens te vangen, wordt voorkomen dat ze zich opnieuw over het hele land verspreiden.

Samenwerking in de Krimpenerwaard

De bijna 400 gespecialiseerde muskus- en beverratbestrijders van de waterschappen werken intensief met elkaar samen. Zo werd er in het najaar van 2023 een grote vangactie in de Krimpenerwaard gehouden. Muskusratbestrijders uit het hele land hebben in de Krimpenerwaard geholpen om muskusratten te vangen. Dit draagt bij aan het gezamenlijke doel om in 2034 geen (levensvatbare) populatie muskusratten meer te hebben in Nederland. Dat is het geval als er in het binnenland minder dan 500 muskusratten per jaar worden gevangen.

Ook bedreiging biodiversiteit

Muskus- en beverratten vormen ook een bedreiging voor de biodiversiteit. De dieren staan daarom allebei op de Europese lijst van Invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet. Deze vogels leven in het riet, waar ook de muskus- en beverratten hun leefomgeving hebben.

Waterschappen willen landelijk beleid

Sinds de herintroductie groeit de beverpopulatie en verspreiden ze zich verder door Nederland. Bevers zijn beschermde dieren in heel Europa, dus ook in Nederland. Ze hebben voor- en nadelen voor waterkwaliteit en veiligheid. Zo verhogen bevers de biodiversiteit. Dit komt doordat ze water vasthouden met hun dammen. Helaas veroorzaken de bevers ook schade en brengen ze de waterveiligheid in gevaar door het graven van holen in dijken. Wanneer dit het geval is, grijpen de waterschappen in volgens een beverprotocol en een door de provincie verleende ontheffing. De waterschappen willen dat er landelijk beleid komt voor de beveraanpak.

> Lees meer over muskus- en beverrattenbeheer

Bekijk hoe het hoogheemraadschap Stichtse Rijnlanden de muskusrattenbestrijding in West- en Midden-Nederland aanpakt:

IJspret en hoogwater gevaarlijke combinatie

5 januari 2024

Vanaf zondag 7 januari krijgt Nederland te maken met temperaturen onder het vriespunt, geeft het KNMI aan. De waterschappen wijzen erop dat ijspret een gevaarlijke combinatie is met de huidige hoogwatermaatregelen. Vooral aan het begin van volgende week daalt de temperatuur tot onder 0.

bevroren dijk langs hoogwater

IJsvorming en waterkeringen

Rond keringen en uiterwaarden wordt op dit moment geen ijsvorming verwacht. Het water is rond de 8 graden en volop in beweging. Pas bij een langere periode van temperaturen onder 0 is ijs aannemelijk. Rijkswaterstaat en de waterschappen staan in nauw contact met het KNMI en houden dit goed in de gaten. Waar nodig worden extra maatregelen genomen.

Gemalen volop aan het werk

De waterschappen geven aan dat de gemalen in Nederland volop draaien om al het overtollige water weg te pompen. Mocht er ijsgroei zijn, is schaatsen op wateren waar wordt bemalen dan ook gevaarlijk. Het water onder het ijs heeft namelijk een sterke stroming. Door dalende waterstanden kan er bovendien lucht tussen de ijslaag en het water komen, wat ook tot gevaarlijke situaties kan leiden.

Hoogwatermaatregelen blijven regionaal van kracht

8 januari 2024

De waterstanden in de grotere rivieren zoals de Rijn en de Maas dalen langzaam. Vanwege volle regionale watersystemen blijven er hoogwatermaatregelen van diverse waterschappen nodig. Ook blijven dijkinspecteurs alert om te kijken of het hoogwater geen schade heeft veroorzaakt. De waterschappen waarschuwen schaatsers voor mogelijke gevaarlijke situaties.

hoogwater onder brug

Het hoogwater van afgelopen week houdt deze week nog aan. Doordat er de komende dagen weinig neerslag wordt voorspeld, is de verwachting dat de waterstanden van de rivieren, het IJsselmeer en de regionale watersystemen deze week langzaam verder dalen.

Hoogwaterpieken Maas, Rijn, IJsselmeer en Markermeer

Na de hoogwaterpiek in de Maas op 4 januari is op 7 januari ook de piek in de Rijn bij Lobith bereikt. Het vele water stroomt de komende dagen verder Nederland in via de rivieren. Uiteindelijk wordt het water afgevoerd naar zee. Vanwege goede spuimomenten van de afgelopen dagen is de waterstand in het IJsselmeer gedaald. Het Markermeerpeil is op dit moment echter nog steeds zeer hoog. Naar verwachting kan er de komende dagen water worden gespuid van het Markermeer naar het IJsselmeer, maar overlast in buitendijkse gebieden van het Markermeer blijft mogelijk.

Regionaal nog maatregelen nodig

De waterschappen blijven alert en regionaal blijven hoogwatermaatregelen van kracht. Tijdelijke waterbergingsgebieden blijven in werking of lopen langzaam gecontroleerd leeg. Meerdere waterschappen houden inspecties om de dijken na te lopen op eventuele schade door harde objecten die mogelijk meegesleurd zijn in het hoge water.

IJsvorming

De waterschappen wijzen erop dat ijspret een gevaarlijke combinatie is met de huidige hoogwatermaatregelen. Veel gemalen in Nederland draaien volop om al het overtollige water weg te pompen. Mocht er ijsgroei zijn, is schaatsen op wateren waar wordt bemalen dan ook gevaarlijk.

Vooruitblik droogte

De nattigheid van de afgelopen maanden en het hoogwater lijken oplossingen te bieden voor de problemen die waterschappen kennen in het droogteseizoen. De werkelijkheid is echter weerbarstiger. Waterschappen proberen zoveel mogelijk water vast te houden in beken en sloten en door de situatie van dit najaar zijn de grondwatervoorraden al aangevuld.

Geen garantie

Hitte en het uitblijven van regen in het voorjaar kunnen het tij echter keren. Bij hoge temperaturen en een gebrek aan regen verdampt veel water en in het voorjaar zal de watervraag weer hoog zijn vanwege het groeiseizoen van de natuur en de gewassen in de landbouw. De overvloed aan water is dus nog geen garantie op het uitblijven van watertekorten deze zomer.

> Lees meer over waterkwantiteit

Storm Henk raasde over Nederland en meer hoogwater in aantocht

3 januari 2024

Dinsdagavond en -nacht raasde storm Henk over Nederland. De waterschappen namen voorbereidende maatregelen en grote wateroverlast bleef uit. Door de overvolle sloten en rivieren en het wederom verwachte hoogwater blijft er werk aan de winkel voor de waterschappen. 

zee klotst tegen dijk aan met in de verte vuurtoren

Storm Henk 

Op sommige plekken in Nederland stond het water vóór de storm al erg hoog. Zo stond het water langs het Markermeer 75 centimeter boven NAP. Er werd daarom rekening gehouden met plaatselijk wateroverlast. Onder meer het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier nam voorbereidende maatregelen. In Bovenkarspel kwam het water over de kade, zonder dat het tot problemen leidde. Bij het Visserseiland in Hoorn kwam het water wel de straat in. Ook Volendam kwam het water over de dijk. Grote wateroverlast bleef echter uit.

Hoogwater in aantocht

Vanaf 3 januari zal ook het water in de Rijn weer stijgen. Er wordt rond 7 en 8 januari een vergelijkbare hoogwaterpiek verwacht op de Rijn zoals met de kerstdagen. De piek op de Maas wordt vandaag of morgen al verwacht. Het gaat om waterstanden die eens in de 3 jaar voorkomen. De piek zal zich daarna door Nederland verplaatsen richting zee.

Lokaal wateroverlast

Op dinsdag 2 januari is veel regen gevallen. Ook voor woensdag 3 januari wordt veel regen verwacht. De bodem is in veel regionale systemen verzadigd. Bij nieuwe neerslag zullen de waterstanden naar verwachting weer snel oplopen en is wateroverlast niet uit te sluiten.

> Luister ook naar de woordvoerder van hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier op Radio 1

Hoogwater gaat dalen: maatregelen blijven van kracht

29 december 2023

De piek van het hoogwater is achter de rug. De hoge waterstanden van afgelopen dagen leidden lokaal tot overlast, bijvoorbeeld door ondergelopen polders en kelders in met name buitendijks gebied.



De komende dagen dalen de waterstanden van de rivieren en het IJsselmeer. De waterstanden en afvoeren in de regionale watersystemen zijn de afgelopen dagen gedaald. Wel wordt volgende week opnieuw significante neerslag verwacht in het stroomgebied van de Rijn en de Maas.

Volgende week weer veel water

Na de jaarwisseling zullen de waterstanden van zowel de Rijn als de Maas opnieuw toenemen. De verwachtingen zijn op dit moment nog onzeker, maar de situatie zal naar alle waarschijnlijkheid beheersbaar blijven en de waterveiligheid niet in het geding komen.

Voorbereidende maatregelen

De waterstanden in regionale watersystemen dalen. Wel is de bodem in veel regionale systemen nog verzadigd. Diverse waterschappen melden dat ze tijdelijke waterbergingsgebieden leeg laten lopen in voorbereiding op eventuele nieuwe neerslag.

Natste jaar ooit gemeten

In de stroomgebieden van de IJssel, de Vecht en de Rijn stroomden de afgelopen dagen uiterwaarden en bergingsgebieden vol om het vele water uit de rivieren kwijt te kunnen. Aanleiding was de vele regenval in Nederland en Duitsland. Daarbij kwam dat de bodem door de vele regen verzadigd is en geen water meer opneemt. 2023 is het natste jaar ooit gemeten.

De kerst-hoogwatergolf

Het hoogwater van de afgelopen week zal nog enkele dagen aanhouden, waarna het water langzaam verder zakt. Veel maatregelen blijven dan ook van kracht. Het vele water stroomt de komende dagen verder Nederland in, waarin het beter verspreidt en wordt afgevoerd naar zee.

Dijkinspecties

Het hoogwater heeft ook veel vuil met zich meegenomen. Meerdere waterschappen houden de extra dijkinspecties dan ook in stand om de dijken na te lopen op eventuele schade door harde objecten die mogelijk meegesleurd zijn in het hoge water.

Vooruitblik droogte

De nattigheid van de afgelopen maanden en het hoogwater lijken oplossingen te bieden voor de problemen die waterschappen kennen in het droogteseizoen. De werkelijkheid is echter weerbarstiger. Waterschappen proberen weliswaar waar verantwoord en mogelijk zoveel mogelijk water vast te houden in beken en sloten. En door de situatie van dit najaar zijn de grondwatervoorraden al aangevuld.

Geen garantie

Hitte en het uitblijven van regen in het voorjaar kunnen het tij echter keren. Bij hoge temperaturen en een gebrek aan regen verdampt veel water en in het voorjaar zal de watervraag weer hoog zijn vanwege het groeiseizoen van de natuur en de gewassen in de landbouw. De overvloed aan water is dus nog geen garantie op het uitblijven van watertekorten deze zomer.

Hoogwatergolf tijdens en na kerst: waterschappen nemen extra maatregelen

27 december 2023

De huidige situatie met langdurig verhoogde waterstanden in verschillende delen van Nederland is bijzonder en het blijft de komende dagen nat. Met extra maatregelen van de waterschappen is de overlast te beperken. De dijken houden zich goed. Wel kan op plaatsen buiten de dijken lokaal overlast ontstaan, bijvoorbeeld rond kades. Ook gemeenten nemen maatregelen. De waterschappen blijven extra alert: honderden medewerkers houden de situatie dag en nacht in de gaten en treffen waar nodig maatregelen, zoals de inzet van noodkeringen en -gemalen en extra inspecties.

hoogwater

Waterschappen opgeschaald

Momenteel zijn 11 waterschappen opgeschaald om de extra (preventieve) inzet van mensen en middelen goed te coördineren. Dit geldt met name voor de waterschappen Drents Overijsselse Delta, Hunze en Aa’s en Vechtstromen: de huidige waterstanden in de rivieren Regge, Dinkel en Vecht komen maar ongeveer eens in de 10 jaar voor.

Drents Overijsselse Delta en Vechtstromen

Bij Drents Overijsselse Delta stroomt voor het eerst waterverbinding Het Reevediep mee om extra water af te voeren. De hoogwatergeul voert hoogwater op de IJssel via het Drontermeer en het Vossemeer af naar het IJsselmeer, en ontlast daarmee het gebied rond Zwolle en Kampen. Waterschap Vechtstromen zet woensdag 27 december preventief en eenmalig het dijkleger in: vrijwillige dijkwachters die de dijken langs de Vecht en het Afwateringskanaal inspecteren. Dit is vanaf de grens met Duitsland tot net onder Ommen.

> Volg het liveblog van Drents Overijsselse Delta

Rijn en IJssel, Hunze en Aa’s

Bij Rijn en IJssel werden bergingsgebieden ingezet om water tijdelijk op te slaan, en de onderste kleppen van stuw Doesburg geopend. De waterpeilen stegen daardoor op veel plekken minder hard; het peil van de Oude IJssel daalde zo’n 25 cm. Toch is wateroverlast niet overal te voorkomen. Bij Hunze en Aa’s dalen de waterstanden in de boezemkanalen en die daling zal de komende dagen doorzetten, ondanks de neerslagverwachting. Dit komt doordat het waterschap de komende dagen optimaal kan spuien met drie sluizen in Delfzijl en Nieuwe Statenzijl.

> Volg het liveblog van Rijn en IJssel

> Volg het liveblog van Hunze en Aa’s

Water opvangen

De waterschappen blijven zoveel mogelijk water opvangen en nemen waar nodig aanvullende maatregelen. Doordat het watersysteem en de bodem al volledig verzadigd zijn, is het een uitdaging om al het water kwijt te kunnen. Gemalen draaien op volle toeren en om water tijdelijk op te slaan, zijn verschillende bergingsgebieden ingezet. Een daarvan is waterberging Bredevoort in het waterschap Rijn en IJssel.

Dijken

De dijken in het land worden dag en nacht gecontroleerd en zijn stevig genoeg. Maar voor de IJssel is het spannend en kan er geen druppel meer bij. Regionaal is er soms wateroverlast: op verschillende plekken lopen kades, fietspaden en kruipruimtes onder water. Ook opkomend grondwater kan overlast veroorzaken.

Weerbeeld komende dagen

De komende dagen blijft het wisselvallig, maar de onzekerheid van de neerslagverwachting is groot. De waterschappen houden er rekening mee dat de waterpeilen nog wat verder stijgen en de rivieren op plaatsen nog breder uitwaaieren. Donderdag 28 december wordt een hoogwaterpiek bij Lobith verwacht, van ongeveer 14,7 meter. De piek verplaatst zich de dagen erna over de rivieren in Nederland. Deze hoogte komt ongeveer eens in de 5 jaar voor.

Alle hens aan dek

De waterschappen blijven dag en nacht aan het werk om het water in goede banen te leiden en zo snel mogelijk af te voeren. Ze controleren regelmatig de dijken, stuwen en duikers (ondergrondse verbindingen tussen sloten of plassen). Zo kan er snel geschakeld worden bij eventuele overlast of schade. Alle hens aan dek dus.

> Bekijk de website per waterschap voor de meest actuele informatie

> Lees meer over het thema waterkwantiteit

Waterschappen alert tijdens hoogwatergolf met kerstdagen

22 december 2023

Het blijft nat in Nederland en ook via de grote rivieren komt er veel water ons land binnen. De waterschappen bereiden zich wederom voor op het opvangen van het vele water en nemen waar nodig aanvullende maatregelen.

Foto van een overstroomde rivier met een brug in de verte

Regen, noordwestenwind en hoogwatergolf

Deze week viel vooral op dinsdag 19 december veel regen. Ook de rest van de week blijft het wisselvallig. Donderdag steekt een stormachtige noordwestenwind op van zee. Dit valt samen met het moment dat de huidige hoogwatergolf aankomt in de lage delta. Daardoor lopen de rivierwaterstanden op verschillende plekken in het weekend voor kerst flink op. Na kerst wordt stabieler weer verwacht, met afwisselend buien en zon.

Volle uiterwaarden 

Op de Rijn passeert deze week de tweede hoogwatergolf van dit seizoen. Bij Lobith kwam de rivier maandagochtend tot 13,33 meter boven NAP, iets hoger dan de eerste piek van eind november. Dit weekend daalt de rivier niet onder 12 meter boven NAP, om na kerst weer te stijgen. Naar verwachting leidt dat in de laatste dagen van het jaar tot een nieuwe hoogwatergolf, die opnieuw hoger komt: een maximaal peil wordt verwacht rond 14,50 meter boven NAP. Waterschap Vallei en Veluwe inspecteert dagelijks de dijken, gemalen, stuwen en duikers om risico’s te beperken. Op de Maas passeert al tijdens de kerstdagen een golf die sommige uiterwaarden zal vullen.

Verzadigde bodem

Door het natte najaar is de bodem heel nat en verzadigd. Dit betekent dat de bodem op veel plekken geen extra water meer kan opvangen. De gemalen van de waterschappen draaien dan ook overuren om het overtollige water af te voeren naar de zee en de grote rivieren. Zo heeft Wetterskip Fryslân het monumentale Woudagemaal ingezet. Dat is nodig om het water van de Friese boezem af te voeren. Het is al de derde keer dit jaar dat het historisch stoomgemaal bijspringt. Ook bekijken de waterschappen of ze (nood)waterbergingspolders moeten inzetten en worden extra dijkcontroles ingezet.

Coupures uit voorzorg open

Rond de jaarwisseling wordt een nieuwe hoogwaterpiek verwacht. Hoogheemraadschap van Stichtse Rijnlanden opent uit voorzorg de coupures in de zomerdijk tussen Tull en ´t Waal en Wijk bij Duurstede. Hierdoor kunnen de uiterwaarden onder water komen te staan. Door het vollopen van de uiterwaarden krijgt de rivier meer ruimte en stijgt het waterpeil minder snel.

Water vasthouden

De grondwaterstanden zijn in het hele land inmiddels hoger dan gemiddeld. Dit geeft echter nog geen garantie voor een zomer zonder droogteproblemen. Om wateroverlast te voorkomen is het nodig om nu ook water af te voeren. Daarnaast kan door eventuele hitte (verdamping) en het groeiseizoen van gewassen en natuur later dit jaar de watervoorraad snel afnemen. Daarom proberen de hoger gelegen waterschappen het water wel zo lang mogelijk vast te houden in de sloten en beken. 

Veel waterschappen houden gedurende deze hoogwaterperiode een liveblog bij met de laatste updates.

> Bekijk de website per waterschap voor de meest actuele informatie

> Lees meer over het thema waterkwantiteit

Hoogwaterpiek nadert Nederland: waterschappen alert

14 december 2023

Dit weekeinde bereikt een hoogwaterpiek de grote rivieren in Nederland. Het gaat om smeltwater uit de Alpen. De waterschappen houden de situatie nauwlettend in de gaten, maar voorzien geen problemen.

hoogwater

De komende dagen zijn er verhoogde waterstanden in meerdere gebieden in Nederland, zoals in waterschap Drentse Overijsselse Delta, waterschap Rivierenland en hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden. De hoogwaterpiek komt volgens de voorspelling hoger uit dan de vorige piek in november. Gemalen draaien om overtollig water af te voeren. Om water tijdelijk op te slaan, zijn bergingsgebieden ingezet. De waterschappen controleren de dijken, stuwen en duikers regelmatig, zodat er snel geschakeld kan worden bij eventuele overlast of schade. Omdat de weersvoorspellingen voor de komende dagen weinig neerslag laten zien, verwachten de waterschappen geen grote problemen.

Verhoogde waterstanden

De hoogwaterpiek wordt veroorzaakt door regen en smeltwater uit de Alpen. Vooral op de grote rivieren die in beheer zijn van Rijkswaterstaat zal dit zichtbaar zijn door ondergelopen uiterwaarden.  Ook in andere rivieren, beken en vaarten die in beheer zijn van de waterschappen stijgt de waterstand door de hoge rivierstanden, maar ook door de vele neerslag die de afgelopen weken bij ons en in de buurlanden om ons heen is gevallen.

Water vasthouden voor droge periodes

De grondwaterstanden zijn overal in het land aangevuld en tot boven normaal gestegen. De waterschappen slaan het water zoveel mogelijk op in het water- en bodemsysteem voor drogere periodes. De grond is echter op veel plekken verzadigd en neemt geen regenwater meer op. Om wateroverlast te voorkomen, voeren veel waterschappen daarom overtollig water af naar zee en de grote rivieren.

> Lees meer over het thema waterkwantiteit

> Lees meer over de verhoogde waterstanden op de website Ons Water

Waterschappen blijven alert en gemalen draaien volop

24 november 2023

Regen, regen en regen: het is overal kletsnat. Op dit moment is er sprake van verhoogde waterstanden in meerdere gebieden in Nederland. Dat geldt voor zowel de Rijn als het IJsselmeergebied. Door de harde wind wordt ook aan de kust hoogwater verwacht.

Natte weilanden langs de Ondermeerweg, tussen Stompwijk en Zoetermeer.

De afgelopen dagen namen de waterschappen en Rijkswaterstaat verschillende maatregelen. Hierdoor is nergens in het land sprake van overstromingsdreiging. De waterschappen verlaagden onder meer de waterpeilen en de gemalen draaien volop om overtollig water af te voeren. Om water tijdelijk op te slaan, zijn bergingsgebieden ingezet. Beheerders, dijkinspecteurs en uitvoerders van de waterschappen controleren de dijken, stuwen en duikers regelmatig. De waterschappen blijven dus alert. Mede gezien de weersverwachtingen voorzien ze geen grote problemen.

Grondwaterstanden hoog

De grondwaterstanden zijn overal in het land aangevuld en tot boven normaal gestegen. De waterschappen slaan het water zoveel mogelijk op in het water- en bodemsysteem voor drogere periodes. De grond is echter op veel plekken verzadigd en neemt geen regenwater meer op. Om wateroverlast te voorkomen hebben veel waterschappen extra maatregelen genomen om overtollig water af te voeren naar de zee en grote rivieren.

Gemalen draaien volop

Een van de grootse gemalen van Nederland is Zedemuden in Zwartsluis, Overijssel. Momenteel draaien er in het gemaal 3 pompen met een totale pompcapaciteit van 124 m3 water per seconde. Per minuut is dat 7.440 m3, wat gelijkstaat aan de inhoud van 3 Olympische zwembaden. Alleen het gemaal IJmuiden van waterschap Drents Overijsselse Delta heeft een grotere pompcapaciteit. De inzet van dit gemaal verkleint de kans op wateroverlast in delen van Drenthe. Ook het J.L. Hooglandgemaal en gemaal De Heining van Wetterskip Fryslân draaiden de afgelopen dagen op volle kracht om water af te voeren uit de Friese boezem (stelsel van meren, kanalen en vaarten).

Dijkdoorgang Delfzijl gesloten

De waterschappen Hunze en Aa’s en Noorderzijlvest hebben vrijdagochtend de dijkdoorgangen in Delfzijl gesloten. Dit is nodig vanwege de hoge waterstand op zee. Rijkswaterstaat voorspelde donderdagavond een waterstand van NAP +3.40 meter. Deze hoge waterstand wordt veroorzaakt door de noordwestenwind die het water opstuwt langs de kust.

Extra dijkinspecties

Waterschap Zuiderzeeland zet vandaag extra dijkcontroles in. Het waterpeil in het IJsselmeer is bijna 80 cm hoger dan normaal. In combinatie met de harde wind veroorzaakt dit golven langs de dijken aan de noordwestzijde van de Noordoostpolder en Oostenlijk Flevoland.

Voorzorgsmaatregelen bij waterschap de Stichtse Rijnlanden

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden nam extra voorzorgsmaatregelen bij het dijkversterkingsproject Sterke Lekdijk in Salmsteke (Lopik) en de Oude Sluis Vreeswijk (Nieuwegein). De Sterke Lekdijk is extra ‘ingepakt’ over een afstand van ruim 400 meter. Dit voorkomt dat de nieuwe toplaag van de onlangs versterkte dijk wegspoelt op plekken waar de grasmat nog onvoldoende tot bloei is gekomen.

> Bekijk op de website van de waterschappen zelf wat ieder waterschap doet om wateroverlast te voorkomen

Tussenbalans Kennisprogramma Zeespiegelstijging: Nederland voorlopig veilig

9 november 2023

Nederland is voorlopig veilig voor de stijgende zee, maar moet beter leren omgaan met verzilting en zorgen voor meer ruimte voor water. Dat staat in de tussenbalans van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) en de Deltacommissaris presenteren de tussenrapportage tijdens het Deltacongres in Groningen op 9 november.

De golven van de zee slaan tegen een pier.

Langetermijngevolgen en zoetwatervoorziening

De tussenbalans bevat de resultaten van de eerste fase van het kennisprogramma waarin is gekeken naar de langetermijngevolgen voor waterveiligheid en de zoetwatervoorziening in Nederland. En wat we nu al moeten doen om die gevolgen op te vangen.

Beter voorbereiden

Het stijgende zeewater dringt nu al in toenemende mate het binnenland in, wat de beschikbaarheid van zoet water onder druk zet. Daarop moet Nederland zich beter voorbereiden.

> Bekijk de samenvatting van de onderzoeken tot nu toe

Gevolgen voor regionaal waterbeheer

De Unie van Waterschappen wijst erop dat zeespiegelstijging grote consequenties heeft voor het regionale waterbeheer. Zo betekent een hogere zeespiegel een zwaardere belasting voor de waterkeringen zoals dijken, aan de kust maar ook landinwaarts bij rivieren en meren. Daarnaast komt er meer zout water vanuit de zee het land binnen via de ondergrond en rivieren (verzilting).

Nu al urgent

Jeroen Haan, portefeuillehouder Waterveiligheid in het bestuur van de Unie van Waterschappen: “De tussenbalans zeespiegelstijging leert ons dat zeespiegelstijging niet alleen een probleem van de toekomst is, maar nu al urgent is. Klimaatverandering leidt al tot een kleiner aanbod van en een hogere vraag naar zoet water. We moeten blijven investeren in waterveiligheid en waterbeschikbaarheid om Nederland veilig en leefbaar te houden. Waterschappen pleiten bij het Rijk voor een langetermijnvisie voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. In alle ruimtelijke plannen waar nu gesprekken over plaatsvinden, moet ruimte worden gereserveerd voor dijkversterkingen en voor het opvangen van zoet water. Dijken zullen in de toekomst hoger en breder moeten worden. Dat gaat ruimte en geld kosten. Hiervoor moet onder andere voldoende budget in het Deltafonds worden gereserveerd.”

Kennisprogramma Zeespiegelstijging

Het Kennisprogramma Zeespiegelstijging is een initiatief van het ministerie van I&W en de Deltacommissaris. Het is in 2019 gestart en loopt door tot en met 2025. Het Kennisprogramma is opgebouwd uit twee fasen. De eerste fase wordt nu afgerond met de publicatie van de tussenbalans. In de tweede fase van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging wordt er ingezoomd op de effecten van zeespiegelstijging op sectoren zoals drinkwater, landbouw en wonen en wat nodig is om ons aan te passen aan een versnelde zeespiegelstijging. Ook wordt het onderzoek aangevuld met de effecten op de regionale watersystemen en waterkeringen. De resultaten van fase 1 en fase 2 worden gebruikt bij de herijking van het Deltaprogramma die in 2026 wordt afgerond. Zo wordt stapsgewijs gekeken welke aanpassingen nodig zijn om Nederland veilig te houden voor overstromingen en de zoetwatervoorziening op peil te houden.

Deltacongres

De Deltacommissaris organiseert elk jaar het nationaal Deltacongres voor iedereen die professioneel betrokken is bij (de uitvoering van) het nationaal Deltaprogramma. Het 14e nationaal Deltacongres is op 9 november in Groningen. Diverse waterschappen zijn betrokken bij de organisatie. De waterschappen Noorderzijlvest en Hunze en Aa’s organiseren excursies naar diverse waterprojecten. Ook leveren diverse waterschappen een bijdrage aan deelsessies tijdens dit grote evenement.

> Meer over het Deltacongres 2023