Waterschappen maken hoge duurzaamheidsambities waar

3 oktober 2023

De waterschappen hebben in 2022 goede stappen gezet op het gebied van duurzaamheid. Zowel het energieverbruik als de klimaatvoetafdruk van waterschappen dalen en de opwek van duurzame energie stijgt. Ook op het gebied van circulariteit en duurzaam opdrachtgeverschap zetten de waterschappen stappen. Dat blijkt uit de publicatie van de Klimaatmonitor Waterschappen.

Een windmolen op het terrein van het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid bij de waterschappen in beeld. Het onderzoek naar de resultaten over 2022 is uitgevoerd door Arcadis, onder begeleiding van enkele waterschappers en met een bijdrage van de Nederlandse Waterschapsbank (NWB).

Lat nog hoger

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Als waterschappen zijn we dagelijks bezig om de gevolgen van klimaatverandering op te vangen. Het is dan ook logisch dat juist wij de lat nog hoger leggen dan de landelijke ambities om verdergaande klimaatverandering zoveel mogelijk te voorkomen. Wij hopen andere partijen hiermee te inspireren.”

Hoge ambities

Waterschappen streven naar energieneutraliteit in 2025 en klimaatneutraliteit in 2035. Zij werken daarom onder andere aan het verminderen van de uitstoot van methaan en lachgas op rioolwaterzuiveringen. Daarop is een versnelling ingezet. De waterschappen willen in 2050 volledig circulair zijn, met als tussenstap 50 procent reductie van het gebruik van primaire grondstoffen in 2030. Waterschappen willen als opdrachtgevers in 2023 100 procent circulair uitvragen en in 2030 100 procent circulair aanbesteden. Ze hebben de ambitie om in 2030 in de infraprojecten klimaatneutraal en circulair te werken met zo min mogelijk uitstoot van schadelijke emissies uit het ingezette materieel. Er zijn wel zorgen over het realiseren van de doelstellingen, onder meer door overbelasting van het elektriciteitsnet, kostenstijgingen en doordat de wateropgave toeneemt (bijvoorbeeld medicijnresten verwijderen).

Meer duurzame energie

Waterschappen wekken zoveel mogelijk duurzame energie zelf op, bijvoorbeeld uit rioolwater. De totale duurzame opwek is sterk gestegen van 58,5 naar 64,3 procent. Er is met name een sterke toename van windenergie (60 procent) en zonne-energie (54 procent). Waterschappen zetten hiervoor hun eigen terreinen in, of stellen hun terreinen open voor gebruik door derden. De groengasproductie is gestegen van 18,2 naar 19,2 miljoen m3. En tegelijkertijd is de inkoop van aardgas gedaald met 25 procent. De omvang van aquathermie in de eigen opwekking is sterk gestegen (factor 8), maar relatief gezien nog beperkt. De waterschappen zijn hiervoor voornamelijk faciliterend. Aquathermie wordt vooral ingezet voor derden op het terrein van het waterschap.

Klimaatvoetafdruk

Waterschappen zetten vol in op energiebesparing. Zo is het energieverbruik gedaald met 3,5 procent, waarbij vooral de daling van 25 procent van aardgas opvallend is. Na de coronaperiode is er weer een duidelijke stijging van personenvervoer van werknemers van de waterschappen, zowel per auto en het openbaar vervoer als vliegreizen. Wel zijn de afstanden die worden afgelegd in het woon-werkverkeer met de helft gedaald ten opzichte van vóór corona. Met het digitale werken is de verwachting dat deze daling (deels) structureel zal zijn. Driekwart van de waterschappen heeft beleid op het verduurzamen van personenmobiliteit of is dat aan het ontwikkelen. De totale klimaatvoetafdruk (scope 1 en 2) van de waterschappen is verkleind met 1 procent.

Duurzaam opdrachtgeverschap

De waterschappen hebben een gezamenlijke strategie Duurzaam Opdrachtgeverschap. Daarin staat hoe de waterschappen hun duurzame ambities vertalen naar opdrachten aan de markt. 16 van de 21 waterschappen hebben een team en coördinator Duurzaam Opdrachtgeverschap aangesteld, om de strategie te implementeren. Iets meer dan de helft van de waterschappen (13) heeft concrete inkoopdoelen gesteld op het gebied van duurzaamheid. Waterschappen monitoren en meten de inspanning en resultaten ook steeds vaker.

Circulair materialengebruik

Hoeveel grondstoffen er gebruikt worden, houdt rechtstreeks verband met energieverbruik en klimaatbeleid. Daarom is er een strategie Circulaire Waterschappen opgesteld, die ook bijdraagt aan het voorkomen van verontreiniging van het water. Waterschappen zetten in op het gebruik van minder en duurzamere materialen, zodat minder CO2-uitstoot plaatsvindt. Alle 21 waterschappen geven aan beleid te hebben gevormd rond circulariteit, dat bij 17 waterschappen ook al bestuurlijk is vastgesteld.

Om klimaatneutraal en circulair werken bij infraprojecten te stimuleren is de Unie een traject gestart: Klimaatneutraal & Circulair Assetmanagement en Opdrachtverlening (KCAO). Het doel is om circulair assetmanagement en duurzaam opdrachtgeverschap te vertalen naar de praktijk van de waterschappen.

CO2-besparing

Ongeveer de helft van de waterschappen past CO2-beprijzing toe of heeft dat in voorbereiding. 10 waterschappen zijn gecertificeerd op de CO2-Prestatieladder en 18 waterschappen gebruiken de CO2-Prestatieladder in aanbestedingen. Waterschappen gebruiken tools als DuboCalc en MKI om de milieukosten van ontwerpvarianten van grond-, weg- en waterwerken te berekenen en dit zorgt voor andere, duurzamere keuzes. Bijvoorbeeld door bij het versterken van dijken baggerspecie uit de regio opnieuw te gebruiken, of onderdelen van zuiveringsinstallaties te hergebruiken. Dat is circulair en levert ook CO2-besparing op, omdat er minder transport nodig is.

Waterschapsspiegel

Waterschappen maken bedrijfsdata openbaar voor een transparante bedrijfsvoering en willen van andere waterschappen kunnen leren om de resultaten te verbeteren. Naast de gegevens over duurzaamheid, is een overzicht van de voortgang van het werk van de waterschappen op alle terreinen gepubliceerd in de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. Een overzicht van de belangrijkste indicatoren en cijfers is te vinden in het WAVES-dashboard (Waterschap Analyse- en Verbetersysteem) en de bijbehorende databank.

> Bekijk de Klimaatmonitor Waterschappen 2022
> Bekijk de Bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel
> Bekijk het WAVES-dashboard

Eerste Commissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën in nieuwe samenstelling

2 oktober 2023

Op 21 september vergaderde de Uniecommissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën (CBCF) van de Unie van Waterschappen voor het eerst sinds de waterschapsverkiezingen in nieuwe samenstelling. Een korte samenvatting van de hoofdpunten.



Vaarkaart Digitale Transformatie

De commissie heeft gereageerd op de 5 overkoepelende thema’s van de Vaarkaart ‘Digitaal op Koers’. De thema’s zijn: een getransformeerd waterschap, de meerwaarde van data, uniforme sector naar een hoger plan, betrouwbaar (digitaal) waterschap en toekomstbestendig digitaal. Er is brede steun voor de bestuurlijke ambities die zijn opgenomen in de Vaarkaart. Er zijn wel ook zorgen over de ambities en daaraan verbonden tijdlijn. De definitieve versie van de Vaarkaart wordt ter besluitvorming voorgelegd aan de CBCF op 23 november.

Financiële afspraken Omgevingswet

Eerder dit jaar heeft de Eerste Kamer besloten dat de Omgevingswet op 1 januari 2024 in werking treedt. In het voorjaar van 2023 is een geactualiseerd Integraal Financieel Beeld Stelselherziening Omgevingswet uitgebracht. Waarin vanaf 2024 een hogere bijdrage nodig is van de 4 overheden aan het beheer van het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) en het Informatiepunt Leef Omgeving (IPLO).

De Unie heeft samen met VNG en IPO overeenstemming bereikt met de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) over een verhoging van de beheerbijdragen Omgevingswet. Voor de waterschappen betekent dit dat zij met ingang van 2025 € 0,725 miljoen per jaar meer gaan betalen bovenop de verhoging op grond van de Beheerovereenkomst DSO.

De commissie heeft geadviseerd deze verhoging van de beheerbijdragen Omgevingswet met een positief advies aan de ledenvergadering voor te stellen. Onder de voorwaarde dat de minister expliciet de bestuurlijke afspraak herbevestigt dat bij de volgende financiële evaluatie van de Omgevingswet in 2024 de 10-jaarstermijn van de terugverdientijd van de transitiekosten als essentiële voorwaarde wordt meegenomen.

En verder

In de commissie is verder onder andere akkoord gegaan met de:

  • reactie aan de Tweede Kamer op het wetsvoorstel aanpassing belastingstelsel
  • consultatiereactie wijziging Besluit vervuilingswaarde ingenomen water 2009
  • consultatiereactie op wetsvoorstel tot aanpassing aanbestedingswet 2012
  • voortzetting van de anti-afhaakregeling met marktconformiteitstoets
  • vrijgegeven gegevens van de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel 2023, met de cijfers over het jaar 2022

> Bekijk de volledige agenda en stukken van deze vergadering op iBabs

Kamervragen over schadelijke stoffen en waterkwaliteit

29 september 2023

Kamerlid Van Haga (Groep Van Haga) stelde een reeks vragen aan de ministers van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, van Infrastructuur en Waterstaat, en van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, over de mogelijke gevolgen van schadelijke stoffen voor de volksgezondheid en de waterkwaliteit in oppervlakte- en drinkwater.

De stoelen en banken in de Tweede Kamer

In zijn vragen wijst Van Haga op recent onderzoek van het European Environment Agency (EEA). Uit het onderzoek blijkt dat Europeanen teveel Bisfenol A (BPA) in hun lichaam hebben. Hij vraagt of de ministers bekend zijn met dit onderzoek en met recente mediaberichtgeving hierover.

Schadelijke stoffen in oppervlaktewater

Daarnaast benadrukt Van Haga dat BPA en andere potentieel schadelijke stoffen, zoals medicijnresten, hormoonverstorende stoffen en micro- en nanoplastics, op grote schaal in onze samenleving aanwezig zijn. De bevolking krijgt deze stoffen stelselmatig binnen. Hij wil weten of de ministers op de hoogte zijn van deze aanwezigheid en wat de mogelijke gevolgen zijn voor de volksgezondheid, met name voor jonge kinderen en dieren.

Van Haga vraagt ook naar de mate waarin deze schadelijke stoffen in het Nederlandse oppervlakte- en drinkwater aanwezig zijn. En hoe de waterkwaliteit in Nederland wordt getoetst op de aanwezigheid van dergelijke stoffen. Hij vraagt naar lokaal inzicht in lozingen in oppervlaktewater en stelt de mogelijkheid van rapportageverplichtingen op gemeentelijk niveau voor.

Wat vindt de Unie van Waterschappen?

Een goede kwaliteit van het water in sloten en plassen is van levensbelang. Schadelijke stoffen, zoals medicijnresten en microplastics zijn een bedreiging voor de waterkwaliteit. Waterschappen pleiten voor aanpak bij de bron: bedrijven moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat deze stoffen niet in het milieu terecht komen. Ook is aanscherping van de huidige Europese toelating van stoffen nodig om meer en vroegtijdig inzicht te krijgen dat een stof gevaarlijk is voor milieu en gezondheid.

> Bekijk de schriftelijke vragen van Van Haga over waterkwaliteit

Ministerraad bespreekt contourennotitie Nota Ruimte

3 oktober 2023

Op 29 september bespreekt de demissionaire ministerraad de contourennotitie van de Nota Ruimte. De nieuwe Nota Ruimte geeft een langetermijnvisie voor de ruimtelijke inrichting van Nederland. De Unie van Waterschappen benadrukt in een reactie op de contourennotitie dat de draagkracht van het water- en bodemsysteem leidend moeten zijn voor alle ruimtelijke plannen, niet alleen reactief vanuit aanpassing aan het veranderende klimaat. Ook pleiten de waterschappen voor meer nationale regie, omdat versnippering met de veelheid van landelijke en regionale ruimtelijke processen op de loer ligt.

Huizen aan het water met een brug

Er liggen grote opgaven in het ruimtelijk domein. In het landelijk gebied moeten oplossingen gevonden worden. Voor een toekomstbestendige landbouw, het opvangen van de gevolgen van extreem weer, het verbeteren van de waterkwaliteit en het herstellen van de natuur. In de steden hebben we te maken met een nijpend tekort aan woningen. Ook zal daar extra gebouwd gaan worden.

Nieuwe Nota Ruimte

De nieuwe Nota Ruimte geeft straks een lange termijnvisie op Nederland voor de ruimtelijke inrichting. Hoe gaan we om met de schaarse ruimte en maken we tegelijkertijd alle ambities waar? In de Nota Ruimte wordt vooruitgekeken naar 2030, 2050 en 2100. Daarmee zet het rijk een samenhangende nationale ruimtelijke koers uit, in de vorm van korte termijn keuzes en lange termijn richtinggevende uitspraken, die moeten gaan doorwerken in het provinciaal en lokaal beleid.

Water en bodem sturend is meer dan klimaatadaptatie

Hoe doen we dit toekomstbestendig? Hoe zorgen we ervoor dat de gevolgen van extreem weer goed kunnen worden opgevangen en schade en overlast worden beperkt? Het vorige kabinet zette in het regeerakkoord dat water en bodem leidend moesten worden voor ruimtelijke plannen. Dat is nu ook terug te lezen in de contourennotitie voor de Nota Ruimte. De Unie van Waterschappen benadrukt dat het principe van ‘water en bodem sturend’ niet alleen vanwege klimaatadaptatie moet worden meegenomen.

Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “Water en bodem sturend laten zijn gaat om fundamentele keuzes. Het gaat om locatiekeuzes voor woningbouw en welk grondgebruik waar mogelijk is. Als we daar nu niet de juiste keuzes in maken, zadelen we toekomstige generaties op met schade en overlast.”

Noodzaak voor nationale regie

Daarnaast is de Unie van Waterschappen bezorgd over de versnippering van ruimtelijk beleid. Op nationaal en regionaal niveau lopen er verschillende trajecten die de inrichting van gebieden de komende jaren gaan bepalen. Denk hierbij aan het Nationaal Programma Landelijk Gebied, de provinciale ruimtelijke puzzels (het programma NOVEX), maar ook de Regionale Energiestrategieën, woningbouwafspraken en verstedelijkingsstrategieën. De planning en het abstractieniveau van deze lopende trajecten verschillen.

Van der Sande: “Het is belangrijk dat het rijk regie houdt op deze lopende trajecten in de ruimtelijke ordening en nationale keuzes maakt. Hierbij is het belangrijk dat ingrijpende keuzes niet uit de weg worden gegaan. En het is ook zoeken naar een goede balans tussen gebiedsgericht maatwerk en nationale visie. De waterschappen zien kansen voor slimme combinaties en zetten graag hun gebiedskennis en regionale uitvoeringskracht in voor deze processen.”

De Nota Ruimte wordt opgesteld door de minister voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening in nauwe samenhang met andere betrokken ministeries. De volledige notitie over de contourennotitie is vanaf 29 september te vinden op: rijksoverheid.nl/regering/ministerraad.

Nieuwe gegevens over prestaties waterschappen op Waterschapsspiegel.nl

26 september 2023

De waterschappen delen jaarlijks gegevens over hun prestaties en kosten door middel van de bedrijfsvergelijking Waterschapsspiegel. De gegevens over 2022 staan nu online.



Met Waterschapsspiegel zijn de waterschappen transparant over hun kosten en baten en kunnen ze hun prestaties vergelijken en verbeteren. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “In maart 2023 zijn er 21 nieuwe waterschapsbesturen gekozen en deze zomer hebben ze allemaal ambitieuze plannen voor de toekomst gepresenteerd. Inzicht in de prestaties van vorig jaar helpt om van elkaar te leren en gezamenlijk te verbeteren. Als transparante overheid delen we deze resultaten zodat ook onze omgeving een beeld krijgt van kansen en aandachtspunten. Zo willen we samen blijven werken aan een veiliger en leefbaarder Nederland.”

Transparante prestaties

Waterschapsspiegel zoomt in op de verschillen tussen de waterschappen. Alle waterschappen leverden hiervoor in het voorjaar van 2023 gegevens aan bij de Unie van Waterschappen over verschillende onderwerpen. Denk hierbij aan prestaties op de waterschapstaken, resultaten op het gebied van maatschappelijk verantwoord handelen, dienstverlening, financiën en doelmatigheid. Alle gegevens zijn openbaar beschikbaar via waterschapsspiegel.nl.

Opvallende uitkomsten

  • Op 249 locaties zijn door de waterschappen meer schadelijke stoffen gemeten in oppervlaktewater in vergelijking met 2021.
  • De waterschappen hebben in de droge zomer van 2022 in totaal tenminste 1,5 miljard m3 water aangevoerd.
  • De waterschappen hebben vorig jaar 162 kilometer primaire waterkering en 83 kilometer regionale waterkering versterkt.
  • De waterschappen hebben voor 99,7% voldaan aan de wateroverlastnormen. De laatste 0,3% is toch nog 10.000 hectare die nog niet aan de norm voldoet. De doelmatigheid van de maatregelen speelt daarbij de belangrijke rol.
  • De waterschappen zijn voor 57% tijdig betrokken bij de meer dan 9.000 watertoetsprocessen, maar in slechts voor 20% is zicht op de uitvoering van de adviezen.

WAVES dashboard en databank

Waar verschillen zichtbaar worden ontstaat de mogelijkheid om van elkaar te leren, dat is de slogan van de bedrijfsvergelijkingen. Om het leren van elkaar gemakkelijk te maken is het online WAVES dashboard ontwikkeld, met het overzicht van de belangrijkste resultaten. Met enkele muisklikken is het daarin mogelijk om waterschappen op verschillende thema’s met elkaar te vergelijken. De bedoeling is om inzichtelijk te maken welke waterschappen mogelijk leerzame lessen te delen hebben, om ieders ambities beter te verwezenlijken. Bekijk de video waarin Waterschapsspiegel en het WAVES dashboard worden uitgelegd.

Waterinnovatieprijs draagt bij aan bekendheid Energiedamwand

28 september 2023

Wie wint de Waterinnovatieprijs 2023/24? Tot en met 5 november kunnen waterschappers, bedrijven, startups, kennis- en onderwijsinstellingen, non-profitorganisaties en andere innovators van jong tot oud hun innovaties indienen. Wat de prijs de winnaars oplevert? De Energiedamwand is een systeem dat stalen damwanden transformeert tot duurzame bronnen van warmte en is winnaar van de Waterinnovatieprijs 2021. De Waterinnovatieprijs leverde een mooie bijdrage aan de bekendheid en doorontwikkeling van de Energiedamwand.

Winaar waterinnovatieprijs 2021 Energiedamwand

De Energiedamwand

Energiedamwand Nederland bv is de winnaar van de Waterinnovatieprijs 2021. Hun innovatie, de Energiedamwand, werd bekroond in de categorie ‘Klimaatneutraliteit’. De Energiedamwand is een systeem dat ervoor zorgt dat een dam transformeert in een duurzame bron van warmte die 50 tot 100 jaar meegaat. De prijs heeft voor meer aandacht gezorgd. De winnaar noemt het de eerste stap naar grotere naamsbekendheid. Maar dat is niet alles! er zijn ook een aantal projecten in uitvoering gegaan. Zo wordt toegelicht dat de Energiedamwanden een nieuwbouwproject van duurzame warmte zullen voorzien.

Gezond water, gezonde bodem

We nemen in de video een kijkje bij Energiedamwand Nederland. Dit bedrijf won met hun innovatie, de Energiedamwand, de Waterinnovatieprijs 2021 in de categorie ‘Klimaatneutraliteit’. Korneel de Jong vertelt dat de prijs voor meer aandacht heeft gezorgd. Hij noemt het de eerste stap naar grotere naamsbekendheid. Maar dat is niet alles. Daarnaast zijn een paar projecten in uitvoering gegaan. Patrick Stoelhorst legt uit dat de Energiedamwanden een nieuwbouwproject van duurzame warmte zullen voorzien.

Briljante oplossingen (van klein formaat)

Dagelijks bedenken waterschappers allerlei slimme, technische of praktische oplossingen om het werk voor schoon, voldoende en veilig water nog efficiënter te kunnen doen. Als vanzelfsprekend worden deze uitvindingen toegepast in de praktijk, maar eigenlijk verdienen ze veel meer aandacht. Ken jij zo’n kleine, maar succesvolle uitvinding van een collega waarvan andere waterschappen ook kunnen profiteren? Of heb je zelf een oplossing bedacht om waterschapswerk of een ondersteunende dienst beter, goedkoper of sneller uit te voeren? Meld ze aan voor de waterinnovatieprijs 2023/24! Ook zijn we op zoek naar nieuwe oplossingen voor onze taken en wateropgaven voor goed waterbeheer. Binnen de categorieën ‘gezonde leefomgeving’, ‘de dijken van de toekomst’ en ‘water en bodem sturend’ gaan we die verzamelen. Kijk op waterinnovatieprijs.nl of winnovatie.nl voor een uitgebreide uitleg over de 4 categorieën en hoe je kunt meedoen.

Waarom een innovatieprijs?

Door continu te innoveren worden de taken en opgaven voor voldoende, schoon en veilig water nog slimmer, beter en goedkoper opgelost. Op winnovatie.nl, met de Waterinnovatieprijs en het Waterinnovatiefestival wisselen de 21 waterschappen innovaties, kennis en ervaringen uit. Met elkaar en met en de bedrijven waarmee ze samenwerken. Zo leren ze van elkaar.

Inschrijvingen

De inschrijving voor de Waterinnovatieprijs 2023/24 is tot en met 5 november geopend. De prijs wordt op 1 februari 2024 uitgereikt op het Waterinnovatiefestival in Utrecht.

> Ga naar waterinnovatieprijs.nl
> Ga naar winnovatie.nl

Inbreng wetsvoorstel aanpassing belastingstelsel

25 september 2023

Op 10 oktober kunnen Tweede Kamerleden hun vragen over het wetsvoorstel voor aanpassing van het belastingstelsel van de waterschappen indienen. De Unie heeft namens de waterschappen inbreng geleverd aan de leden van de commissie Infrastructuur en Waterstaat van de Tweede Kamer.

Illustratie van man die een krant leest op een stappel euro munten.

De inbreng schetst de aanleiding voor het wetsvoorstel en benadrukt het belang van een snelle behandeling ervan. Daarnaast zijn er nog 2 aandachtspunten: tariefdifferentiatie gebouwd en bestuurlijke ruimte kostenverdeling.

Tariefdifferentiatie gebouwd

Evenredigere verdeling

Het wetsvoorstel bevat een bepaling op grond waarvan waterschappen voor woningen een ander tarief kunnen hanteren dan voor bedrijfspanden. De zogenoemde tariefdifferentiatie gebouwd. Nu moeten waterschappen voor woningeigenaren en eigenaren van bedrijfspanden hetzelfde tarief gebruiken. Omdat de WOZ-waarden van woningen de afgelopen jaren echter veel harder gestegen zijn dan de WOZ-waarden van bedrijfspanden, zijn woningeigenaren een steeds groter deel van de lasten gaan dragen. Zonder dat daar meer voorzieningen van het waterschap tegenover stonden. De tariefdifferentiatie gebouwd zorgt voor een evenredigere verdeling van de lasten binnen de betalende categorie ‘eigenaren gebouwd’.

Kan-bepaling

In het wetsvoorstel is de tariefdifferentiatie vormgegeven als een verplichting, terwijl de waterschappen op dit punt een ‘kan-bepaling’ voor ogen hebben. Dan kan elk waterschap zelf de afweging maken over het al of niet toepassen van de tariefdifferentiatie. De waterschappen hechten sterk aan deze ‘kan-bepaling’, omdat elk waterschap dan de bestuurlijke keuzes kan maken die bij het eigen gebied passen.

Gemeenten hebben voor een vergelijkbare tariefdifferentiatie binnen de onroerendezaakbelasting een ‘kan-bepaling’. Daarom zien waterschappen niet in waarom gemeenten wel beleidsvrijheid hebben en zij niet. De waterschappen zien het wetsvoorstel op dit punt dan ook graag aangepast in een ‘kan-bepaling’.

Bestuurlijke ruimte kostenverdeling

Nieuwe methode

In het wetsvoorstel is een nieuwe methode opgenomen waarmee de waterschappen de kosten van hun water-systeemtaak verdelen over 4 betalende categorieën (gebruikers, gebouwd eigenaren, ongebouwd eigenaren en ongebouwd natuur eigenaren).

Op basis van gebiedskenmerken

Deze nieuwe methode gaat er vanuit dat de kosten op basis van gebiedskenmerken worden verdeeld. De methode geeft de waterschapsbesturen meer mogelijkheden om de kostenaandelen van de 4 betalende categorieën te verfijnen en af te stemmen op de specifieke kenmerken van het gebied en de taakuitoefening. Zo kan de heffing op de maat van het individuele waterschap en zijn gebied toegesneden worden. De omvang van de bestuurlijke ruimte is nodig om te voorkomen dat de invoering van de nieuwe methode tot gedwongen, ongewenste lastenverschuivingen leidt.

Ongewenste lastenverschuiving voorkomen

Om ongewenste lastenverschuivingen te voorkomen moet de omvang van de bandbreedtes van de kosten-aandelen van twee betalende categorieën (eigenaren van ongebouwde grond en van natuurterreinen) + en -/- 30% bedragen. Het wetsvoorstel beperkt deze ruimte na 2 jaar tot + en -/- 25%.

Bandbreedtes

Voor enkele waterschappen betekent dit dat zij kort na de invoering van het nieuwe stelsel ongewenste lastenverschuivingen moeten doorvoeren. Dit is een gevoelig punt, omdat de waterschappen bij het formuleren van hun voorstellen namelijk als uitgangspunt hadden dat het oplossen van het probleem bij het ene waterschap niet tot een nieuw probleem bij een ander waterschap mag leiden. De bandbreedtes van 30% vloeien voort uit dit uitgangspunt, de bandbreedtes van 25% niet.

Structureel 30%

Ook het feit dat waterschappen bij een bestuurlijke ruimte van 25% minder ruimte krijgen om in te spelen op de specifieke kenmerken van het gebied en de taakuitoefening ligt erg gevoelig. De waterschappen zien dan ook graag dat er in het wetsvoorstel structureel een bestuurlijke ruimte van + en -/- 30% wordt opgenomen.

Vervolg behandeling wetsvoorstel

Op 10 oktober leveren Kamerleden hun vragen over het wetsvoorstel in. De Unie zal deze vragen vervolgens samenvatten. De minister van Infrastructuur en Waterstaat beantwoordt de vragen waarna de Tweede Kamer kan besluiten het wetsvoorstel plenair te behandelen.

> Bekijk de volledige inbreng

Bekijk de toelichting op de aanpassing van het belastingstelsel in 3,5 minuut.

Terugblik op de Commissie Waterkeringen van 13 september

22 september 2023

Op 13 september vergaderde de Commissie Waterkeringen (CWK) van de Unie van Waterschappen. De commissie besprak onder andere Zorgplicht Centraal, lange termijn beslissingen over waterveiligheid, het landelijk veiligheidsbeeld en het HWBP.

Sluis-met-pleziervaartboten-erinin-een-polderlandschap

Zorgplicht Centraal

De CWK is geïnformeerd over de doelen van Zorgplicht Centraal, namelijk om beheren, beoordelen en versterken meer met elkaar te laten integreren zodat we als sector doelmatiger aan overstromingskansen kunnen werken. Er is afgesproken het gesprek over bestuurlijke aspecten te voeren als de uitwerking zover is.

Waterveiligheid op de lange termijn

De CWK geeft de Unie van Waterschappen aandachtspunten mee voor waterveiligheid op de lange termijn, zoals het breder kijken dan alleen de dijk en de relatie met de ruimtelijke ordening. De Unie gaat aan de slag met deze aandachtspunten. De Commissie Waterkeringen benadrukt dat het gesprek over de lange termijn nu al urgent is. Dit komt door de keuzes die nu in de ruimtelijke ordening gemaakt worden.

Landelijk veiligheidsbeeld

De CWK erkent dat de waterveiligheidsopgave tot 2050 groter is geworden door beter inzicht door de eerste landelijke beoordelingsronde . Er zijn nog veel onzekerheden over de omvang en kosten van deze opgave. Er wordt gekeken of besparingen mogelijk zijn door efficiency en innovaties. We ontkomen er niet aan dat we als alliantie ook meer geld nodig hebben. De uitdagingen verschillen per regio, maar de commissie gaat deze gezamenlijk aan.

Een deel van het gesprek over keuzes in tijd, geld en kwaliteit wordt gevoerd tijdens de alliantiedialoog op 26 september 2023.

Hoogwaterbeschermingsprogramma

De CWK stemt in met een gezamenlijke reactie op de ontwerpprogrammering, omdat we gezamenlijk aan de lat staan om de problemen in de programmering op te lossen.

Waar nodig komt de programmadirectie HWBP toelichten hoe de spelregels in de kadernota uitpakken op individueel niveau.

Het besluit over indexering van het HWBP is aangehouden omdat er onduidelijkheid is over het gevraagde besluit. De werkgroep verdiept de verdeling van de indexeringskosten in het voorstel, waarmee het volgende keer geagendeerd kan worden.

Waterinnovatieprijs brengt medicijnrestenverwijderaar AdOx een stap verder

21 september 2023

Wie wint de Waterinnovatieprijs 2023-2024? Tot en met 5 november kunnen waterschappers, bedrijven, startups, kennis- en onderwijsinstellingen, non-profitorganisaties en andere innovators van jong tot oud hun innovaties indienen. Wat de prijs de winnaars oplevert? AdOx verwijdert medicijnresten uit water en is winnaar van de Waterinnovatieprijs 2021. De Waterinnovatieprijs leverde een mooie bijdrage aan de ontwikkeling van AdOx.

AdOx waterinnovatieprijswinnaar 2021

Gezond water, gezonde bodem

Jan Peter van der Hoek is de winnaar van de Waterinnovatieprijs 2021. Zijn innovatie, AdOx, werd bekroond in de categorie ‘Gezond water, gezonde bodem’. AdOx is een innovatieve technologie die medicijnresten uit water verwijdert. De prijs bleek een stimulans te zijn, waardoor het onderzoek van laboratorium naar pilot-plantonderzoek ging. Bovendien heeft de prijs het ’take-off’-project van AdOx mede mogelijk gemaakt, dat nu in volle gang is. Bekijk in de video hoe de Waterinnovatieprijs een bijdrage leverde aan de ontwikkeling van AdOx.

Briljante oplossingen (van klein formaat)

Dagelijks bedenken waterschappers allerlei slimme, technische of praktische oplossingen om het werk voor schoon, voldoende en veilig water nog efficiënter te doen. Als vanzelfsprekend worden deze uitvindingen toegepast in de praktijk, maar eigenlijk verdienen ze veel meer aandacht. Ken jij zo’n kleine, maar succesvolle uitvinding van een collega waarvan andere waterschappen ook kunnen profiteren? Of heb je zelf een oplossing bedacht om waterschapswerk of een ondersteunende dienst beter, goedkoper of sneller uit te voeren? Ook als je geen waterschapper bent maar jouw briljante idee de waterschappen wel kan helpen kun je jouw oplossing aandragen voor de waterinnovatieprijs 2023-2024! Daarnaast zijn we op zoek naar nieuwe oplossingen voor onze taken en wateropgaven voor goed waterbeheer. Binnen de categorieën ‘Gezonde leefomgeving’, ‘De dijken van de toekomst’ en ‘Water en bodem sturend’ gaan we die verzamelen. Kijk op waterinnovatieprijs.nl voor een uitgebreide uitleg over de 4 categorieën en hoe je kunt meedoen.

Waarom een innovatieprijs?

Door continu te innoveren worden de taken en opgaven voor voldoende, schoon en veilig water nog slimmer, beter en goedkoper opgelost. Op Winnovatie.nl, met de Waterinnovatieprijs en het Waterinnovatiefestival wisselen de 21 waterschappen innovaties, kennis en ervaringen uit. Met elkaar en met en de bedrijven waarmee ze samenwerken. Zo leren ze van elkaar!

De inschrijving voor de waterinnovatieprijs 2023-2024 is tot en met 5 november geopend. De prijs wordt op 1 februari uitgereikt op het Waterinnovatiefestival in Utrecht.

> Ga naar waterinnovatieprijs.nl

> Ga naar winnovatie.nl

Waterknop: water als verbindende factor in het landelijke gebied

De transitie van het landelijk gebied is een groot en belangrijk dossier waar de landelijke en regionale partijen al jaren mee worstelen. De waterschappen zien water als verbindende factor die voor de benodigde versnelling kan zorgen. De Unie van Waterschappen roept op om met waterbeheermaatregelen snel resultaten te boeken op het gebied van natuurherstel en toekomstperspectief voor de landbouw.

boerderij met weiland en sloot in vogelvluchtperspectief

Verdroging is naast stikstof een van de grote oorzaken van de achteruitgang van de natuur, maar zet ook de productiviteit van de landbouw onder druk, geeft funderingsschade, bodemdaling en beperkt de beschikbaarheid van drinkwater. Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen: “Uitstellen van het aanpakken van de natuur, waterkwaliteit en klimaatverandering is niet langer mogelijk. Daarom moeten we verder kijken dan stikstofreductie. We kunnen als overheden versnellen door een ferme draai te geven aan de ‘waterknop’.”

Draaien aan de ‘waterknop’

Van der Sande: “De ‘waterknop’ staat voor watermaatregelen die snel effect hebben op bijvoorbeeld het watervasthoudende vermogen van de bodem en de natuur. Denk aan het flexibel omgaan met peilbeheer en het plaatsen van stuwen in sloten om water langer vast te houden. De waterschappen zijn betrokken bij de gebiedsprocessen van de provincies om deze kansen te verzilveren.”

Gezonde bodem

In opdracht van de Unie van Waterschappen bracht STOWA in een notitie een aantal onderzoeken over de rol van water samen. “Bij natuurherstel zijn diverse factoren van belang, waaronder voedselrijkdom (nutriënten), de zuurgraad en water. Maar ook de omvang van, en verbinding tussen natuurgebieden. Alle factoren moeten op orde zijn. Alleen werken aan stikstof is minder effectief als er onvoldoende water is, en andersom maakt droogtebestrijding de natuur minder gevoelig voor stikstof. Een gezonde bodem en een robuuste leefomgeving beginnen bij voldoende water”, vat Joost Buntsma, directeur van STOWA, samen.

Effectief

Ook adviesbureaus Sweco, Tauw en Witteveen + Bos onderstrepen de effectiviteit van waterbeheer voor natuurherstel. “Hydrologische maatregelen dragen bij aan het weerbaarder maken van habitattypen en leefgebieden van soorten tegen stikstofdepositie. Indien hydrologische maatregelen ook buiten de Natura 2000-gebieden op de juiste locatie, juiste wijze en voldoende robuust worden uitgevoerd (juiste hoeveelheden water van goede kwaliteit) heeft dit een positief effect op stikstofgevoelige natuur.”

Water als transitiemotor

De waterschappen hebben voor het realiseren van de maatregelen wel medeoverheden, het rijk en gebiedspartners nodig. De Unie van Waterschappen doet dan ook een oproep aan het rijk en de medeoverheden om meer prioriteit te geven aan de watermaatregelen. “Waterschappen ervaren dat partijen in de regio zeer bereid zijn om met water aan de slag te gaan. Water verbindt en heeft de potentie om meer perspectief te brengen in de transitie van het landelijke gebied”, aldus Rogier van der Sande.