Toename instroom muskus- en beverratten door kletsnat voorjaar

21 januari 2025

In 2024 zijn er door de 21 waterschappen meer muskus- en beverratten gevangen in Nederland. Ze vormen een risico voor onze veiligheid door graverij in dijken, kades en de natuur. Landelijk (per regio zijn de vangsten verschillend) zijn er in 2024 bijna 15.000 meer muskusratten gevangen, een stijging van 29 procent ten opzichte van 2023. Het aantal beverratvangsten in 2024 bedroeg 1.862, een toename van 13 procent ten opzichte van 2023.

bever_muskusrattenbestrijder_WSRL-unie-van-waterschappen

De stijging van het aantal vangsten komt door meer inzet van bestrijders van de 21 waterschappen. Ook is er sprake van meer instroom uit met name Duitsland door de lange periodes van hoog water in de winter en het voorjaar van 2024. Door het hoge water werden holen onbereikbaar, waardoor veel muskus- en beverratten door de sterke waterstroming stroomafwaarts, in ons land, hun heil zochten. Het grootste deel van die muskus- en beverratten is daar direct door de waterschappen in de grenszone gevangen.

Bedreiging voor dijken en biodiversiteit

Muskus- en beverratten komen van nature niet voor in Nederland, ze zijn hier door menselijk handelen beland. Ook hebben de dieren bij ons nauwelijks natuurlijke vijanden. De waterschappen bestrijden de dieren omdat ze schade brengen aan waterkeringen en oevers, door holen en gangenstelsels in dijken te graven. Zo veroorzaken ze verzakkingen in dijken en kades. In het ergste geval kan een dijk of kade doorbreken waardoor er dorpen of zelfs steden onder water lopen. Muskus- en beverratten vormen ook een bedreiging voor de biodiversiteit. Ze staan daarom allebei op de Europese lijst van Invasieve soorten. Ze eten planten als riet en lisdodde weg, en verdringen daardoor inheemse diersoorten zoals de zwarte stern, de roerdomp en de kleine karekiet. Deze vogels leven in het riet, waar ook de muskus- en beverratten hun leefomgeving hebben.

In 2024 meer vangsten muskusratten dan in 2023

In 2024 zijn er in totaal 65.811 muskusratten door de 21 waterschappen gevangen. Dat is een toename in vangsten van bijna 15.000 dieren, wat een stijging van 29 procent is ten opzichte van 2023. Er zijn grote regionale verschillen. In de grensgebieden zijn meer dieren gevangen die ons land binnenzwommen via rivieren en beken uit de buurlanden. Door langs de Duitse landsgrens muskusratten direct te vangen voorkomen de waterschappen dat deze dieren zich in Nederland vestigen en lege gebieden opnieuw bezetten. In gebieden in het westen van het land zijn opnieuw meer muskusratten gevangen. Om in deze gebieden uiteindelijk ook een daling in de muskusratpopulatie te bereiken, moeten hier eerst zoveel mogelijk muskusratten gevangen worden. Dit heeft een stijging in vangsten tot gevolg. In andere gebieden heeft de daling van muskusratvangsten zich doorgezet.

Toename vangsten beverratten in 2024

Bij de beverrat is het in 2013 al gelukt om ze terug te dringen naar de landsgrens: Nederland heeft geen eigen populatie beverratten meer. Ruim 95 procent van de vangsten vindt plaats direct langs de grens met Duitsland. Als gevolg van opeenvolgende zachte winters en een minder goed georganiseerde bestrijding is de beverratpopulatie in Duitsland nog steeds omvangrijk. Het aantal beverratvangsten langs de grens in Nederland is met 13 procent toegenomen: in 2024 werden er 1.862 beverratten gevangen. Door de beverratten direct langs de grens te vangen, voorkomen de waterschappen dat ze zich opnieuw over het hele land verspreiden.

Bestuurder Vincent Lokin van de Unie van Waterschappen: “Ongeveer 3500 kilometer aan dijken beschermen Nederland tegen overstromingen: van de zee, grote rivieren, meren en plassen. Mede door extremer weer wordt de druk op onze dijken in de toekomst nog groter. Het voorkomen van graverij door muskus- en beverratten blijft daarom een belangrijke taak voor de ruim 400 gespecialiseerde muskus- en beverratbestrijders van de 21 waterschappen. De muskus- en beverratbestrijders van de waterschappen werken steeds meer samen. Dit draagt bij aan het gezamenlijke doel om in 2034 geen (levensvatbare) populatie muskusratten meer te hebben in Nederland. Dat is het geval als er in het binnenland minder dan 500 muskusratten per jaar worden gevangen. Europese afspraken over professionele bestrijding van muskus- en beverratten komen helaas nog onvoldoende van de grond. De instroom vanuit het buitenland door het hoge water laat zien dat dit voor Nederland wel belangrijk is. De waterschappen willen zowel landelijk als regionaal inzetten op intensievere grensoverschrijdende samenwerking”.

Terugblik InfraTech 2025: Duurzame relaties op het Waterschapsplein

Van 14 tot en met 17 januari vond InfraTech plaats in Ahoy Rotterdam. Met duizenden bezoekers, inspirerende sessies en waardevolle ontmoetingen bood InfraTech een unieke kans om de sector verder te versterken en klaar te maken voor de toekomst. Alle waterschappen waren vertegenwoordigd op het Waterschapsplein. Dit stond in het teken van duurzame relaties en innovatieve oplossingen. We blikken terug op een paar hoogtepunten.

Overviewfoto Waterschapsplein InfraTech 2025

Inspirerende presentaties

Gedurende de vier beursdagen werden meer dan 20 presentaties gegeven op het Waterschapsplein. Door waterschappen, in samenwerking met marktpartijen, kennisinstellingen en verrassende sprekers zoals Alex Huizer van het ministerie van Defensie. Hij stelde de vraag: Wat is de overeenkomst tussen een F16 en een waterzuiveringsinstallatie?

Alex Huizer van het ministerie van Defensie geeft een presentatie in legeruniform.

Het antwoord: De F16 heeft zo lang zo’n grote rol vervuld, omdat hij modulair was opgebouwd. Dit maakte bijvoorbeeld het onderhoud en reparatie eenvoudig, het leidde tot flexibiliteit in upgrades en kostenbesparing. De F16 kon door zijn modulaire bouw dus goed aangepast worden aan de vraag. En dat geldt ook voor Verdygo: een revolutionaire ontwerp- en bouwtechniek voor modulaire rioolwaterzuiveringsinstallaties binnen en tussen de waterschappen. Hier staan, net als bij de F16, uitwisselbaarheid en flexibiliteit centraal.

Digitalisering en emissieloos bouwen

Digitalisering en standaardisering krijgen ook binnen de waterschapssector steeds meer aandacht. Met voorbeelden van toepassing van dit gedachtegoed bij waterschap Hollandse Delta en waterschap Vallei en Veluwe laten de waterschappen zien zich goed voor te bereiden op de toekomst.

Daarnaast is de beweging naar emissieloos bouwen niet te stoppen. Bij waterschap Rivierenland worden steeds meer dijkversterkingen (deels) emissieloos uitgevoerd. Dat lieten Rivierenland en DEME Group zien in een inspirerende presentatie. Ook de aannemers zien dat de vraag bij waterschappen toeneemt. Hier staan uitwisselbaarheid en flexibiliteit binnen en tussen waterschappen en marktpartijen centraal.

> Bekijk 14 presentaties terug op de terugblikpagina

De kracht van nieuwe generaties

Een ander belangrijk thema was het aantrekken van (jong) talent. Het Waterschapsplein nodigde studenten uit voor een Waterhackaton: Studenten van Van Hall-Larenstein verdiepten zich in waterinnovaties en bedrijven die daar een oplossing voor bieden.

> Bekijk alle dagvlogs op de terugblikpagina

Tijdens de marktdag benadrukte nationaal Jeugddijkgraaf Darian Tetterode Ravestein dat we onze energie moeten steken in het werk en niet in ingewikkelde inkoopprocedures. Daarnaast vroeg hij aandacht voor jong talent: “zet in op traineeships en geef jongeren de kans om al werkend te leren. Heb lef om jongeren aan te nemen en ga niet te makkelijk voor mensen met ervaring.”

Jeugddijkgraaf op InfraTech.

Er was ook aandacht voor werving: alle waterschappen konden hun vacatures aanleveren voor de vacaturebank van InfraTech. Deze is breed gepromoot door organisator Ahoy.

Veiligheid voor alles en allen

De Kring Directeuren Waterschappen onderschreef op de laatste dag van InfraTech de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB). Hiermee beloven alle 21 waterschappen zich er maximaal voor in te spannen dat niet alleen hun eigen medewerkers, maar ook alle werknemers die voor de waterschappen werken, elke dag weer veilig en gezond naar huis kunnen terugkeren na hun werkdag. Pieter Janssen, voorzitter van de Kring Directeuren Waterschappen, licht in de vlog van vrijdag toe waarom hij de onderschrijving zo belangrijk vindt.

Duurzame relaties

De presentaties en ontmoetingen op het Waterschapsplein waren een mooie manier om de kansen en uitdagingen van het waterschapswerk te bespreken met een brede groep belangstellenden. Het samen nadenken daarover vormt een goede basis voor duurzame relaties. Het evenement was voor de waterschappen een groot succes en onderstreept de kracht van samenwerking en innovatie in de watersector.

> Bekijk alle dagvlogs en presentaties van het Waterschapsplein

Raad van State: Intern salderen voortaan toestemmingsplichtig

16 januari 2025

De Raad van State heeft op 18 december een belangrijke uitspraak gedaan over intern salderen in relatie tot natuurvergunningen. Intern salderen mag voortaan niet meer worden betrokken in de zogenoemde voortoets, waarmee wordt vastgesteld of een natuurvergunning nodig is.



Intern salderen houdt in dat een organisatie binnen dezelfde locatie nieuwe uitstoot compenseert door bestaande stikstofuitstoot te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het vervangen van oude apparatuur of het efficiënter maken van installaties, zodat nieuwe activiteiten kunnen plaatsvinden zonder dat de totale stikstofbelasting op natuurgebieden toeneemt.

Wat betekent dit?

De uitspraak betekent dat organisaties, zoals waterschappen, niet langer de uitstoot of de ongebruikte ruimte in bestaande vergunningen kunnen inzetten voor nieuwe projecten, zonder een natuurvergunning aan te vragen.

Wat verandert er voor de waterschappen?

Voorheen konden waterschappen bijvoorbeeld de stikstofruimte van een rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) gebruiken om een uitbreiding van diezelfde RWZI te realiseren, zonder extra vergunningaanvraag. En door bijvoorbeeld een dieselgemaal te moderniseren, was het mogelijk om bestaande uitstoot weg te strepen tegen de nieuwe situatie. Deze praktijk is nu niet meer toegestaan: een natuurvergunning is vanaf nu altijd vereist bij intern salderen, en niet-benutte ruimte in bestaande vergunningen mag niet langer worden ingezet.

Deze wijzigingen beperken de mogelijkheden van waterschappen en kunnen gevolgen hebben voor de voortgang van projecten, zoals de uitvoering van Kaderrichtlijn Water (KRW)-maatregelen.

Meer informatie

Over de beperkingen die waterschappen ervaren is onlangs ook een rapport verschenen. Lees hier de volledige uitspraak van de Raad van State.

Waterschappen onderschrijven Governance Code Veiligheid in de Bouw

17 januari 2025

Op 17 januari onderschreven alle 21 waterschappen de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GVCB). Hiermee beloven ze om zich er nog nadrukkelijker voor in te spannen dat medewerkers en werknemers elke dag weer veilig en gezond naar huis kunnen terugkeren na hun werkdag. De zorg voor de veiligheid betreft dus niet alleen de eigen medewerkers maar ook alle medewerkers van samenwerkingspartners, zoals aannemers, adviesbureaus en kennisinstituten. De onderschrijving vond plaats op het Waterschapsplein op de beurs InfraTech 2025.

ondertekening-Governance-Code-Veiligheid-Bouw-unie

Voorkom ongelukken

Een ongeluk zit in een klein hoekje en je kunt nooit 100 procent zekerheid geven dat er niks gebeurt.  Maar waterschappen willen de kans op een onveilige situatie met negatieve gevolgen beperken tot een minimum. Richard Moerenhout, hoofd Afdeling Projecten & Uitvoering bij waterschap Hollandse Delta en lid van het Platform WaterschapsWerken: “Het naleven van de Governance Code betekent actief bijdragen aan een proactieve en systematische aanpak van veiligheid.  Waterschappen nemen als publiek opdrachtgever hun verantwoordelijkheid. Ze verhogen de veiligheid door de veiligheidscultuur en het gedrag op de werkvloer te verbeteren met als doel nul dodelijke en zeer ernstige ongevallen. Dit vergt zichtbaar optreden en gezamenlijk met de markt ervaringen en kennis delen.”

Veilige werkomgeving, goed opdrachtgeverschap

Pieter Janssen, secretaris-directeur van het hoogheemraadschap van Delfland: “We onderschrijven de Governance Code omdat wij veilig werken echt cruciaal vinden. Waterschappen nemen veiligheidsbewustzijn ook als verplichting op in hun aanbestedingen en contracten, conform de richtlijnen Veiligheid in Aanbesteding (ViA). Als wij in onze contracten opnemen dat opdrachtnemers veilig moeten werken dan moeten wij zelf ook het goede voorbeeld geven. Het management moet daarop sturen. We gaan onze ervaringen ook delen. Zo kunnen wij als waterschappen onze kennis en ervaring inbrengen voor andere organisaties die aangesloten zijn bij de GCVB. Net zoals we als waterschappen ook graag willen leren hoe andere organisaties werken aan een veiligere werkomgeving en goed opdrachtgeverschap.”

Veiligheidswandelingen

 “Waterschappen organiseren bijvoorbeeld veiligheidswandelingen op de werkvloer” vervolgt Janssen “Ze bespreken leer- en verbeterpunten naar aanleiding van veiligheidsmeldingen in de eigen organisatie of van derden. Waterschappers zijn zeer betrokken bij het werk, en bij calamiteiten of storingen staat iedereen 24/7 klaar. Dan gaat het waterbeheerdershart sneller kloppen maar ook dan blijft het heel belangrijk te letten op veilig werken.”

Uiteraard is het werken aan veiligheid niet nieuw voor de waterschappen. In het ‘Visiedocument Duurzaamheid en Veiligheid’ van ‘Samenwerking Waterschapswerken’ (SWW) uit 2023 staat de ambitie van de waterschappen op het gebied van veilig werken, gezond zijn én blijven. Met als streven dat bouwactiviteiten zonder ongevallen worden uitgevoerd.

Uitwisseling van kennis binnen de sector

 “Door het aansluiten van de waterschappen bij de Governance Code kunnen we als sector nog meer met elkaar optrekken op het gebied van veiligheid”, stelt Bob Demoet, voorzitter van het CEO-Overleg GCVB en hoofdingenieur-directeur bij Rijkswaterstaat. “Zo vergroten we de mogelijkheid om van elkaar te leren en kennis uit te wisselen. Wij hebben gemeenschappelijke uitdagingen vanuit onze opdrachtgevers rol in de samenwerking met onze private samenwerkingspartners. We kunnen zo wezenlijke impact maken op de groei van veiligheidsbewustzijn in de Nederlandse bouwsector.”

Bekijk de terugblik op dag 4:

Wat houdt de GCVB in?

De Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) is een initiatief van opdrachtgevers en opdrachtnemers in de bouw die er van overtuigd zijn dat veiligheid meer is dan alleen het naleven van regels. Het doel is simpel: minder incidenten bij bouwwerken en op bouwplaatsen.

> Zie voor meer informatie de website Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB)

Minister Madlener stuurt Kamerbrief waterveiligheid naar Tweede Kamer

15 januari 2025

Op 15 januari stuurde minister Barry Madlener (Infrastructuur en Waterstaat) een brief naar de Tweede Kamer met daarbij verschillende documenten over het waterveiligheidsbeleid. De brief bevat onder meer de uitkomsten van de evaluaties van de normering van primaire keringen, de wet- en regelgeving over waterveiligheid en een betere inschatting van de omvang van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).

2 werkmannen in oranje overals staan op een dijk naast een hijskraan om elkaar een buis aan te geven.

Volgens de minister laten de evaluaties zien dat doorontwikkeling van ons waterveiligheidssysteem en investeringen nodig zijn, maar dat de wettelijke kaders een goede basis bieden voor de toekomst.

Bekijk de Kamerbrief die op 15 januari door de minister naar de Tweede Kamer is gestuurd.

Bekijk het nieuwsbericht van het ministerie over de Kamerbrief

Extra investeringen voor de periode 2030-2036 noodzakelijk

Het HWBP wordt voor de helft door de waterschappen betaald en voor de helft door het Rijk. Voor HWBP-projecten is er in de periode 2030-2036 circa € 2,5 miljard extra nodig voor dijkversterkingen. Op 13 december 2024 hebben de waterschappen de minister laten weten de helft van dit bedrag te gaan bijdragen, zodat dijkversterkingen niet stagneren. Voorwaarde is wel dat de minister er voor zorgt dat het Rijk zich in de Voorjaarsnota committeert aan dit bedrag. Op 26 november nam de Tweede Kamer unaniem een motie aan waarin de regering wordt verzocht prioriteit te geven aan het Rijksdeel van de financiering (eveneens € 1,25 miljard).

Bekijk de brief van de waterschappen aan de minister over extra investeringen in het HWBP in de periode 2030-2036.

Versterkingsopgave tot 2050 bijgesteld

Uit de Kamerbrief blijkt dat, na verdieping van de cijfers in de Landelijke Beoordeling Overstromingskansen (LBO-1) en het Landelijk Veiligheidsbeeld (LVB), de verwachte dijkversterking tot en met 2050 is bijgesteld van 2.000 naar 1.400 kilometer. Ook is een schatting gemaakt van de kosten die hiermee tot en met 2050 gemoeid zijn. Deze schatting heeft een grote bandbreedte, namelijk tussen de 14 en 23 miljard euro. Zoals aangegeven in het regeerakkoord wordt het HWBP in 2025 herijkt. Hierbij worden afspraken gemaakt over de financiële opgave, over een scherpere sturing op doelmatigheid en over de voortgang van het programma. De waterschappen pleiten bij het Rijk voor een langetermijnperspectief en een tijdige verhoging van het Deltafonds.

Bekijk het nieuwsbericht van het HWBP over de totale versterkingsopgave

Bekijk het nieuwsbericht van het Deltaprogramma over de totale versterkingsopgave

Waterschappen alert tijdens kleine hoogwatergolf

10 januari 2025

Het was – en is – nat in Nederland. Ook via de grote rivieren komt er veel water ons land binnen. Diverse waterschappen hebben zich wederom voorbereid op het opvangen van het vele water en nemen waar nodig aanvullende maatregelen. De waterschappen houden waterstanden, waterafvoer en verwachte neerslag continu in de gaten. De piek wordt verwacht op zondag 12 januari. De situatie is niet zorgwekkend.

peilstok in hoogwater

Volle uiterwaarden

Het waterpeil in de Maas en de Rijn is hoger dan normaal. Bij Lobith stijgt het waterpeil in de Rijn deze week bijvoorbeeld van 10 naar ruim 13 meter boven NAP. Ook in diverse regionale beken en rivieren is het waterpeil hoger dan normaal. De piek van deze kleine ‘hoogwatergolf’ wordt verwacht op dinsdag 14 januari. Bij de verwachte waterstanden zullen de uiterwaarden onderlopen.

> meer informatie over de waterpeilen in de grote rivieren op Rijkswaterstaat.nl

Verzadigde bodem

Door het natte najaar is de bodem op veel plekken nat en verzadigd. Dit betekent dat de bodem op veel plekken geen extra water meer kan opnemen. De gemalen van de waterschappen voeren overtollig water af via de grote rivieren en naar zee. Ook bekijken de waterschappen of andere regionale maatregelen nodig zijn zoals de inzet van waterbergingspolders, extra pompcapaciteit en dijkcontroles.

De regionale situatie

De situatie kan lokaal erg verschillen. Dat hangt samen met hoog en laag gelegen gebieden, de stroomgebieden van rivieren en de neerslag in de afgelopen en aankomende dagen. Meerdere waterschappen plaatsen updates op hun website over het hoge water. Onder andere:

waterschap Limburg
waterschap Aa en Maas
hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden
waterschap Rivierenland
waterschap Drents Overijsselse Delta
waterschap Vallei en Veluwe

De situatie bij de andere waterschappen bekijken? Een overzicht met de websites van alle 21 waterschappen staat op waterschappen.nl.

> Lees meer over hoog water

Unievoorzitter Jeroen Haan: “Je wint de marathon niet door 420 keer een sprintje te trekken.”

6 januari 2025

Met veel energie begint Jeroen Haan het jaar als nieuwe voorzitter van de Unie van Waterschappen. Het is een tijd vol grote uitdagingen: extremere weersomstandigheden, de woningbouwopgave en de toekomst van het landelijk gebied. Wat drijft hem in deze nieuwe rol van voorzitter en welke ambities heeft hij?

Jeroen Haan voorzitter Unie van Waterschappen.

Maatschappelijke relevantie als drijfveer

“De maatschappelijke relevantie van de wateropgaven is wat mij het meest motiveert,” zegt Jeroen Haan. “Deze opgaven raken steeds meer verweven met andere maatschappelijke vraagstukken, zoals de woningbouw en het landelijk gebied. Ik vind het mooi om vanuit de Unie bij te dragen aan die toenemende maatschappelijke relevantie.”

Een brede achtergrond in de waterwereld

Jeroen Haan brengt een schat aan ervaring mee. Hij was ambtenaar, algemeen en dagelijks bestuurslid en sinds vijf jaar dijkgraaf van Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden. Daarnaast was hij gemeenteraadslid. “Daardoor kan ik waterkwesties vanuit meerdere perspectieven bekijken. Die verschillende invalshoeken helpen om het samenspel tussen partijen te versterken.”

Ambitie: clubgevoel behouden en versterken

Als voorzitter heeft Haan duidelijke ambities. “Het klinkt misschien zacht, maar het is essentieel: het clubgevoel behouden en versterken. Dat betekent dat we goed weten waar we als Unie voor staan en een eenduidige boodschap naar buiten brengen. Om die helder te krijgen, is ruimte voor gesprek en debat nodig. Zo kunnen we sterker staan als landelijke en diverse vereniging.”

Focus op de lange termijn

Een van de belangrijkste thema’s waar Haan zich op wil richten, is het toekomstbestendig maken van de Unie. “De grotere en complexere bestuurlijke opgaven vragen soms om pijnlijke keuzes. Het wordt steeds minder vanzelfsprekend om alles op basis van consensus te beslissen. Tegelijkertijd is het belangrijk dat we oog houden voor de lange termijn. Je wint de marathon niet door 420 keer een sprintje te trekken. We moeten strategisch en duurzaam werken om onze doelen te bereiken.”

Het volledige interview lezen? Dat verschijnt in februari in de nieuwste editie van Waterkracht.

Op 13 december is Jeroen Haan benoemd tot nieuwe voorzitter van de Unie van Waterschappen.

Dit was 2024 voor de waterschappen

27 december 2024

Het einde van het jaar is weer aangebroken. Een goed moment om nog eens terug te blikken op het afgelopen jaar. Wat speelde er allemaal bij de waterschappen? En wat brengt 2025?

terugblik-2024-unie-van-waterschappen

Januari: hoogwater

Het jaar begon nat en stormachtig: de eerste dagen van januari raasde storm Henk over Nederland. De waterschappen namen voorbereidende maatregelen. Grote wateroverlast bleef uit. Door de overvolle sloten en rivieren en het verwachte hoogwater was er veel werk aan de winkel voor de waterschappen.

Februari: waterinnovaties en ‘goed gefundeerd’

Begin februari 2024 vond het Waterinnovatiefestival plaats in de Werkspoorkathedraal in Utrecht. Tijdens het festival werden de winnaars van de Waterinnovatieprijs 2023/’24 bekendgemaakt. Lees de terugblik op het Waterinnovatiefestival en bekijk de aftermovie.

Eind februari bood de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) het rapport ‘Goed gefundeerd’ aan aan toenmalig ministers Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken), Mark Harbers (Infrastructuur en Waterstaat) en Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof). Het rapport gaat in op schadeherstel bij funderingsschade en op het voorkomen van ergere schade. De waterschappen pleiten ervoor om water en bodem sturend te maken voor de ruimte en zo grotere problemen in de toekomst te beperken. Lees meer over het adviesrapport van het Rli

Maart: water in actie en tien jaar HWBP

Op maandag 18 maart presenteerden de waterschappen en drinkwaterbedrijven hun actieprogramma ‘Water in actie’. Ze roepen hierin het nieuwe kabinet op samen met hen aan de slag te gaan met het beschermen van de (drink)watervoorraden en de zorg voor voldoende ruimte voor water.

Eind maart vierden de dijkwerkers feest: het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) bestond tien jaar. De 21 waterschappen werken hierin samen met Rijkswaterstaat aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Ruim duizend dijkwerkers inspireerden elkaar tijdens de jaarlijkse Dijkwerkersdag op 28 maart.

April: nieuw belastingstelsel

In april nam de Tweede Kamer het wetsvoorstel voor aanpassing van het belastingstelsel aan. De waterschappen reageerden verheugd op dit bericht. Vincent Lokin, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Dit is een hele mooie stap. Het zal leiden tot meer draagvlak voor de waterschapsbelastingen en tot goed uitlegbare tarieven.”

Mei: hoofdlijnenakkoord en nog meer nattigheid

Half mei presenteerden PVV, VVD, NSC en BBB hun hoofdlijkenakkoord . De waterschappen waardeerden hierin de aandacht voor veilige dijken en de beschikbaarheid van zoetwater. Dat geldt ook voor het belang van water en bodem bij het bouwen van nieuwe woningen.

De tweede helft van mei was bijzonder nat. De waterschappen waren voorbereid op het opvangen van het vele water, waardoor grote overlast uitbleef. Ook in onze buurlanden viel eind mei en begin juni veel regen, dat met name in het zuiden van Duitsland tot grote wateroverlast leidde. Het water stroomde via de Rijn naar Nederland, wat begin juni voor een nieuwe piek zorgde.

Juni: waterevenementen

De maand juni stond in het teken van de eerste Watertop en het eerste Waterschapscongres. De ‘oogst’ van de Watertop 2024 werd verzameld in het document ‘Water en bodem sturend, hoe dan?’. Het Waterschapscongres is de opvolger van de traditionele Bestuurdersdag en de Waterschapsdag, en speciaal voor algemeen en dagelijks bestuursleden, de directie, voorzitters en secretaris-directeuren van de waterschappen. Centraal stond het thema ‘Uitdagender dan ooit’.

Juli: deskundigen over waterkwaliteit

In juli was er in de Eerste Kamer een deskundigenbijeenkomst over de waterkwaliteit in Nederland. Namens de waterschappen ging Sander Mager, vicevoorzitter van de Unie van Waterschappen, hierover in gesprek met de Kamerleden. Het is voor het eerst dat de Eerste Kamer op deze manier uitgebreid aandacht besteedt aan dit urgente thema.

Augustus: Waterkracht

Nog een feestelijk moment: in augustus ging het nieuwe platform Waterkracht live. Het is de opvolger van het vertrouwde magazine Het Waterschap, dat de Unie van Waterschappen al jaren uitgeeft. Het nieuwe Waterkracht is in een nieuw jasje en nieuwe vorm gestoken. Op Waterkracht.net is het magazine online in een nieuwe vorm te lezen.

September: waterkwaliteitsdoelen en gebiedsgerichte aanpak in gedrang

Begin september werd duidelijk dat het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) stopt. Dit heeft directe gevolgen voor het werk van de waterschappen. De waterschappen benadrukten dat ze zich blijven inzetten om met een gebiedsgerichte aanpak de doelen voor onder andere de waterkwaliteit te halen.

Verder bleek in september uit onderzoek dat het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) heeft uitgevoerd dat de waterkwaliteitsdoelen in gedrang komen door stikstofregels en gebrek aan emissieloos materieel. Voor 40 procent van de projecten van waterschappen om de waterkwaliteit te verbeteren is er emissieloos materieel nodig voor een stikstofvergunning. Maar dit materieel is de komende jaren nog onvoldoende voorhanden.

Oktober: water en bodem sturend

Op 22 oktober hebben de ministers van Infrastructuur en Waterstaat en van Volkshuisvesting en Ruimtelijke ordening samen een brief gestuurd naar de Tweede Kamer over het principe van ‘water en bodem sturend’ voor ruimtelijke plannen. In de brief geven de bewindspersonen aan dat het belangrijk is om rekening te houden met water en bodem bij bouwplannen, en dat dit geen belemmerend effect hoeft te hebben op de woningbouwopgave.

November: netcongestie, Richtlijn afvalwater en een brandbrief

De maand november was een drukke voor de waterschappen. Begin november werd de eerste sectordeal netcongestie tussen Rijk, waterschappen en netbeheerders getekend. Ze maakten hiermee afspraken om te zorgen dat zowel waterschappen als netbeheerders hun werk kunnen blijven uitvoeren, ondanks een groeiende elektriciteitsvraag.

De herziening van de Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater werd op 5 november van dit jaar definitief, na instemming in de Raad van de Europese Unie. De herziene richtlijn omvat een pakket aan maatregelen dat moet leiden tot een betere bescherming van de waterkwaliteit en de volksgezondheid in Nederland en Europa. Vicevoorzitter Sander Mager noemde het een belangrijke stok achter de deur.

De Unie van Waterschappen stuurde ook deze maand namens Nederlandse waterschappen een brandbrief aan minister Madlener van Infrastructuur en Waterstaat. De waterschappen roepen hierin op tot hardere aanpak van de aanwezigheid en verspreiding van PFAS in het milieu, en pleiten voor een totaalverbod op PFAS.

Eind november debatteerde de vaste Tweede Kamercommissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp over de begroting voor 2025. Voorafgaand aan het debat gingen diverse Kamerleden in gesprek met de waterschappen en drinkwaterbedrijven over het belang van watermanagement als een van de speerpunten in het buitenlandse handels- en ontwikkelingsbeleid.

December: investeren in dijkversterking en een nieuwe voorzitter

In december bleek opnieuw dat de waterschappen topprioriteit blijven geven aan het op koers houden van dijkversterkingen in Nederland om inwoners, onroerend goed, infrastructuur en onze economie te beschermen. De 21 waterschappen lieten weten € 1,25 miljard extra te willen investeren in dijkversterkingen van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Deze extra bijdrage komt bovenop de bijna € 1,6 miljard die de waterschappen met de huidige wettelijke afspraken in de periode van 2030 tot 2036 al beschikbaar stellen.

Tot slot werd de benoeming van Jeroen Haan benoemd als nieuwe voorzitter van de Unie van Waterschappen bekend. Hij volgt per 1 januari 2025 Rogier van der Sande op, die zes jaar voorzitter is geweest. Jeroen Haan is dijkgraaf van het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden en was de afgelopen drie jaar al actief als bestuurslid van de Unie van Waterschappen. Daarnaast zijn Luzette Kroon en Vincent Lokin herbenoemd als bestuursleden.

Goed nieuws voor waterschappen in tweeminutendebat Gewasbeschermingsmiddelen

23 december 2024

In het tweeminutendebat Gewasbeschermingsmiddelen van donderdag 19 december werden verschillende vragen gesteld en twee moties ingediend in het belang van het verbeteren van de waterkwaliteit.

gewas-gewasbescherming-inbreng

Wet gewasbeschermingsmiddelen opnieuw ingediend

Eerder deze maand werd het wetsvoorstel voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen buiten de land- en tuinbouw ingetrokken. Op de vraag van Kamerlid Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) naar het alternatief van deze wet, zei staatssecretaris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu) dat hij het oorspronkelijke wetsvoorstel binnenkort opnieuw indient bij de Kamer. Dat is goed nieuws voor de waterschappen. Ze pleiten voor een spoedige behandeling van deze wet, zodat die snel van kracht wordt.

Motie prioriteit verbeteren waterkwaliteit

Een motie die de BBB indiende in het tweeminutendebat werd aangenomen. Ze vragen hierin om samen met het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) en boeren- en tuindersorganisatie LTO prioriteit te geven aan het verbetering van de waterkwaliteit. Hiervoor ligt al een plan van aanpak. Met de motie willen de Kamerleden dit zo snel mogelijk in uitvoering brengen.

De waterschappen zijn op de hoogte van het plan van aanpak en werken steeds meer samen met de sector in gebiedsgerichte trajecten. Waterschappen kennen de situatie in hun beheergebied goed, weten op welke plekken normoverschrijdingen het grootst zijn en kunnen hun kennis inbrengen.

Motie onderzoek glyfosaat in rwzi’s

Ook een motie van de PVV, om de bron van glyfosaat in de Nederlandse rioolwaterzuiveringsinstallaties (rwzi’s) te onderzoeken, werd aangenomen. Het onderzoek ligt in lijn met de bronaanpak waarvoor de waterschappen pleiten.

> Lees meer over het standpunt van de waterschappen op het gebied van rwzi’s

Gewasbeschermingsmiddelen en KRW

Kamerlid Pieter Grinwis (ChristenUnie) vroeg in het Tweeminutendebat hoe het nu staat met de uitvoering van zijn motie over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en de Kaderrichtlijn Water (KRW). Minister Wiersma  (LVVN) gaf aan dat zij hierover in gesprek is.

Deze gesprekken lopen al een tijd. De waterschappen willen meer tempo, zodat het juridisch mogelijk wordt om het toelatingsbeleid van het Ctgb (College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden) meer aan te laten sluiten op de normen van de KRW. Het doeljaar van de KRW, 2027, nadert snel.

> Lees het standpunt van de waterschappen over gewasbeschermingsmiddelen

Tussenevaluatie KRW: water wordt schoner, maar er zijn nog grote uitdagingen

20 december 2024

Op vrijdag 20 december publiceerde het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat een landelijke tussenevaluatie van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze laat zien dat de afgelopen decennia veel is bereikt, maar dat extra inspanningen nodig zijn om de waterkwaliteit in Nederland verder te verbeteren. De waterschappen blijven zich inzetten voor en investeren in schoner en gezonder water, maar hebben hierbij ook de landbouw, industrie, inwoners en het Rijk nodig. Schoon en gezond water is van levensbelang, maar geen vanzelfsprekendheid.

water met blauwe lucht erboven

“Deze tussenstand laat zien dat de Nederlandse inzet niet voor niets is”, reageert Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen over de evaluatie. “We zien dat maatregelen zich uitbetalen en dat werken aan gezond water wérkt. Toch moet er nog veel gebeuren. Actie is dus geboden, simpelweg omdat de waterkwaliteit echt nog beter moet voor mens en natuur, dat is waar de KRW over gaat.”

Knelpunten

De tussenevaluatie laat onder meer zien dat naar verwachting in 2027 driekwart van de regionale wateren voldoet aan de norm voor nutriënten (stikstof of fosfor). De concentraties hiervan zijn afgenomen, maar blijven in bepaalde gebieden boven de gewenste niveaus. Aanvullende maatregelen zijn nodig om deze concentraties verder te verlagen. Ook de aanwezigheid van bepaalde chemische stoffen, medicijnresten, microplastics, zware metalen en gewasbeschermingsmiddelen vormt nog steeds een uitdaging voor het behalen schoon en gezond water.

Wat is er nodig?

Het huidige beleid en de geplande maatregelen zijn onvoldoende om alle KRW-doelen in 2027 te halen, blijkt uit de tussenevaluatie. Waterkwaliteitsdoelen moeten beter worden meegenomen in andere beleidsgebieden, zoals landbouw en ruimtelijke ordening. De praktijk vraag daarnaast om extra en snellere acties, zoals aanpak van riooloverstorten, terugdringen van industriële lozingen en het tegengaan van emissies van zware metalen zoals zink, koper en lood. Ook is meer aandacht nodig voor vergunningverlening, toezicht en handhaving: er moet meer geld beschikbaar komen voor de omgevingsdiensten, die toezien op lozingen van stoffen via de riolering.

Verder is het belangrijk dat Nederland blijft samenwerken met buurlanden om vervuiling die via de rivieren ons land binnenkomt aan te pakken. Internationale samenwerking is ook onmisbaar om de waterkwaliteit te verbeteren.

Wat doen en willen de waterschappen?

De waterschappen nemen veel maatregelen om bij te dragen aan verbetering van de waterkwaliteit, en zuiveren het rioolwater steeds beter en steeds efficiënter. Ook de komende jaren investeren waterschappen veel in onder meer extra zuiveringsstappen voor medicijnresten en andere schadelijke stoffen.

Ze pleiten nadrukkelijk voor een mestbeleid dat in overeenstemming is met de KRW. Een bronaanpak is essentieel, met een strenger toelatingsbeleid voor stoffen. Zo blijven de waterschappen zich inzetten voor een PFAS-totaalverbod.

Waterkwaliteit significant verbeteren

Mager: “Voor de waterschappen is dit alle reden om alles op alles te zetten om de doelen zo dicht mogelijk te benaderen. En om in ieder geval de maatregelen uit te voeren die ervoor nodig zijn om de waterkwaliteit significant te verbeteren. Een gezamenlijke inspanning van overheden, bedrijven en bewoners is voorwaarde om de waterkwaliteit te verbeteren en de KRW-doelen te bereiken. Want ook na 2027 moet verbetering van de waterkwaliteit gewoon doorgaan – het gaat er uiteindelijk om dat we schoon en gezond water hebben voor bewoners, boeren en bedrijven, voor dieren en voor de natuur.”

Bekijk het bericht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat over de tussenevaluatie.