Waterschap Zuiderzeeland wint Power to the Paling-prijs

25 juni 2021

Waterschap Zuiderzeeland won op 24 juni de Power to the Paling-prijs. Het waterschap mag zich de beste waterbeheerder van Nederland noemen. Van alle waterschappen zette Zuiderzeeland zich het effectiefst in voor het bereikbaar maken van leefgebied voor de paling.



De prijs is in het leven geroepen door RAVON, een kennisorganisatie die zich richt op studie en bescherming van onder andere vissen. Waterschap Zuiderzeeland won de prijs omdat 90 procent van al het water in het beheergebied toegankelijk is voor de paling.

Onderzoek

RAVON deed 2 jaar lang onderzoek naar de toegankelijkheid van alle Nederlandse wateren voor paling en daarmee ook voor andere vissoorten. Hierin zijn meer dan 60.000 mogelijke knelpunten meegenomen. Er is gekeken op welke plaatsen knelpunten zijn opgelost of voorzien van een vispassage.

Vispassages

In het beheergebied van Zuiderzeeland zijn grote peilvlakken met aaneengesloten water en een goede waterkwaliteit. Er zijn op diverse plekken al vispassages, en het waterschap blijft werken aan nog meer bereikbaarheid voor vissen.

Prijsuitreiking

Heemraad Piet Boer en ecologe Marianne Wolfs van waterschap Zuiderzeeland namen de Power to the Palingprijs in ontvangst.

Lees meer op de website van waterschap Zuiderzeeland

Foto: Van links naar rechts Martijn Schiphouwer, projectleider Red onze Paling RAVON, ecologe Marianne Wolfs, Heemraad Piet Boer en Rob van Westrienen, directeur RAVON. (Foto waterschap Zuiderzeeland)

Signaalwaarden rioolwatermetingen toegevoegd aan coronadashboard

24 juni 2021

Deze week zijn aan de rioolwatermetingen op het coronadashboard van de rijksoverheid normen toegevoegd die de ernst van de situatie in een regio aangeven. Deze ‘signaalwaarden’ zijn gebaseerd op de monsters die de waterschappen nemen op alle 313 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland.



Het rioolwateronderzoek wordt daarmee een steeds belangrijkere informatiebron om de verspreiding van het coronavirus te volgen, zeker als de bezoeken aan teststraten in de toekomst verder afnemen.

Situatie per gemeente of veiligheidsregio

De signaalwaarden zijn ontwikkeld door het RIVM op basis van de gegevens vanaf september 2020. De waarden geven meer duiding aan de metingen door een indicatie te geven van de ernst van de situatie. Met kleuren (van lichtblauw tot donkerblauw) wordt bij de grafieken de ernst van de situatie weergegeven per gemeente of veiligheidsregio.

Bemonstering

Met de hulp van bemonstering door de waterschappen onderzoekt het RIVM sinds de eerste uitbraak van het coronavirus in Nederland in maart 2020 het rioolwater op virusdeeltjes. Sinds september 2020 zijn alle 313 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland hierbij betrokken en daarmee wordt het rioolwater van vrijwel alle Nederlandse huishoudens (ruim 17 miljoen mensen) onderzocht.

Circulatie van het virus

Rioolwateronderzoek is een van de manieren om de verspreiding van het coronavirus te volgen. Het Outbreak Management Team schrijft hierover: “Surveillance van rioolwater kan een stijgende incidentie in een regio signaleren, ook als er mogelijk minder getest gaat worden in de toekomst. Rioolwatersurveillance is een goede maat voor circulatie van het virus, waarmee verspreiding gemonitord kan worden.”

Lokale uitbraak signaleren

Met rioolwateronderzoek is het mogelijk de resultaten van vaccinatie te monitoren en een eventuele nieuwe, lokale uitbraak vroeg te signaleren. Ook kunnen nieuwe varianten herkend en opgespoord worden. Omdat het RIVM de rioolwatermonsters opslaat, is het mogelijk om terug te zoeken of een variant al eerder in Nederland aanwezig was. Ook is een model ontwikkeld waarmee uit de rioolcijfers de ziekenhuisopnamen voorspeld kunnen worden.

Uitbreiden rioolwateronderzoek

Juist nu steeds meer mensen worden gevaccineerd en het aantal tests gaat afnemen, blijft het belangrijk om zicht te houden op het coronavirus. Het RIVM, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Nederlandse waterschappen zijn daarom overeengekomen om het rioolwateronderzoek voor COVID-19 de komende jaren voort te zetten en ook uit te breiden door meer monsters per rioolwaterzuivering per week te analyseren.

Bekijk het coronadashboard

Noorderzijlvest wint Duurzame Parel 2021

Waterschap Noorderzijlvest heeft op 22 juni de Duurzame Parel 2021 gewonnen voor het project Vervanging Gemaal HD Louwes. “Zet je hulpvraag uit bij de markt, die zijn al best ver met duurzaamheid.”



De Duurzame Parel is een prijs van Green Deal Duurzaam GWW voor projecten die zich hebben onderscheiden op het gebied van duurzaamheid in de voorbereiding, aanbesteding en/of uitvoering. Ook de Nieuwe Verbinding N69 van de provincie Noord-Brabant heeft een Duurzame Parel 2021 gewonnen. De Duurzame Parels van dit jaar zijn uitgereikt tijdens het online Symposium Duurzaamheid van 22 t/m 24 juni.

Waterveiligheid en meer

Uit het rapport Droge Voeten 2050 bleek dat waterschap Noorderzijlvest een aantal investeringen moet doen in waterstaatkundige werken in Zoutkamp en directe omgeving. Mark Pietersen, projectmanager gebiedsopgave Zoutkamp: “We hebben als waterschap een waterveiligheidsopgave. Zo moeten we onder andere aan de slag met een groot gemaal dat overtollig oppervlaktewater het Lauwersmeer op pompt, het gemaal HD Louwes. Maar de capaciteit daarvan is te laag voor de nieuwe klimaatscenario’s.” Het waterschap kon er nu voor kiezen om enkel met de waterveiligheidsopgave aan de slag te gaan.

Maar dat deden ze niet. Het waterschap klopte aan bij de provincie Groningen en de gemeente Het Hogeland en vroeg of het project van waterveiligheid ook raakvlakken had met zaken die zij in de omgeving wilden aanpakken. Samen kwamen ze tot 9 projecten die ze aan elkaar koppelden. Zoals fietspaden aanleggen en de waterverbinding naar de jachthaven in het dorp verbeteren. En ook werd besloten een rijksmonumentale sluis die buiten gebruik was, om te bouwen tot een functionele schutsluis en het gemaal daarnaast te bouwen.

Duurzaamheid gelijk meenemen

Bij zulke grote projecten speelt ook duurzaamheid een belangrijke rol. En dat wilde het projectteam al gelijk in de ontwerpfase meenemen. “We hebben het adviesbureau Tauw gevraagd om ons daarbij te helpen. Onder hun begeleiding hebben we een scan gedaan met de gemeente, provincie en waterschap om te kijken waar overeenkomsten en verschillen lagen in onze ambities op het gebied van duurzaamheid, een zogenaamd ‘ambitieweb’. Daar kwamen de volgende punten uit naar voren waar we de nadruk op leggen: energie, ecologie, ruimtelijke kwaliteit en sociale relevantie. Vervolgens zijn we daar maatregelen aan toe gaan kennen.”

Markt benaderen

De volgende stap: de markt benaderen. “Een van de gunningscriteria was om duurzaamheid in hun plan mee te nemen. Daarbij wilden we weten wat de aannemers in hun organisatie nu al doen aan duurzaamheid, welke CO2-uitstoot ze verwachten bij dit project en wat ze gaan doen om dat te beperken.”

“Nu zetten we die visie van de gekozen aannemer om in eisen in het contract. En daar zullen we ook op toezien bij de uitvoering van het project.”

Tips voor andere waterschappen

Heeft Pietersen nog tips voor andere waterschappen over hoe ze duurzaamheid al in de ontwerpfase mee kunnen nemen? “Meestal hebben we de neiging als projectteam om heel lang na te denken hoe we met duurzaamheid om zullen gaan. Ik raad ze aan om gewoon die hulpvraag uit te zetten bij de markt. Je hoeft het niet alleen te doen, de markt is al best ver hierin. Ook kun je de duurzaamheidsvraag in kleine stukjes ophakken en zo gefaseerd bezig gaan. Leer en evalueer. Je hoeft het niet in één keer 100 procent goed te doen, als je maar wel aan de slag gaat ermee.”

Terugblik op de commissie Waterkeringen van 26 mei

22 juni 2021

26 mei kwam de commissie Waterkeringen (CWK) weer bij elkaar. Er werd onder meer gesproken over de subsidieregeling van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) en de beoordeling van primaire keringen. Een samenvatting.



Vervolg evaluatie subsidieregeling HWBP: kleine kans, groot gevolg

In 2019 is de subsidieregeling HWBP geëvalueerd. In 2020 en 2021 hebben de betrokken partijen, waaronder de Unie van Waterschappen, gewerkt om de aanbevelingen en vebeterpunten van de evaluatie uit te werken.

De CWK heeft de voorkeur om variant 1 van de subsidieregeling van het HWBP uit te proberen. Variant 1 houdt in dat er wordt uitgekeerd op het moment dat zich een risico met een kleine kans voordoet maar met een groot gevolg. Het gaat om risico’s die vooraf gekwantificeerd kunnen worden en om risico’s die alleen kwalitatief benoemd kunnen worden.

De CWK wil afspraken maken over de proef. Als variant 1 in de proef toch niet de juiste oplossing is voor subsidies die beter passen bij de werkelijke kosten, kan variant 3 een alternatief zijn. Variant 3 houdt in dat er wordt uitgekeerd op het moment dat de raming in een bepaalde mate wordt overschreden. Daarbij is het ook belangrijk wat de resultaten van de evaluatie Waterwet zijn. Variant 3 past momenteel namelijk niet binnen de wet.

Vervolg evaluatie subsidieregeling HWBP: grondverwerving

De CWK besluit alle beslispunten over grondverwerving in september in zijn geheel te behandelen wanneer er ook een voorstel ligt als alternatief op het subsidiëren van het grondverwervingsbeleid van waterschappen.

Vervolg Evaluatie subsidieregeling HWBP: algemeen

De CWK stemt in met het delen van werkelijke kosten om van elkaar te leren en het referentiekader te blijven ontwikkelen. Bij het toepassen van het referentiekader moet oog blijven voor de diversiteit van de projecten. De afronding van de evaluatie wordt ter kennisname aangenomen.

Voortgang beoordelingen primaire keringen

De CWK bevestigt dat de bestuurlijke wil en ambitie er is om de beoordelingen van primaire keringen volgens planning af te ronden. Bestuurders houden vinger aan de pols. Het ‘directeuren aanjaagteam’ helpt waar nodig.

Financiering strategische samenwerking netbeheerders en waterschappen

Op 6 november 2020 heeft de CWK ingestemd met de oprichting van de strategische samenwerking netbeheerders en waterschappen (SSWN) en financiële bijdrage daaraan. De SSWN is, in navolging van de POV Kabels en Leidingen, opgericht om te zorgen voor betere samenwerking tussen waterbeheerders en netbeheerders. De CWK stemt nu in met het voorstel om de bijdrage evenredig te verdelen over de waterschappen.

Financiering boeggolf in de programmering HWBP in de jaren 2024 – 2025

De CWK stemt unaniem in met het voorstel dat de waterschappen 50 procent van de boeggolf voorfinancieren met projecten in 2024 en 2025. Ook stemt de CWK in met het vrijwaren van waterschap Amstel, Gooi en Vecht van voorfinanciering. Dit besluit is nog onder voorbehoud van afstemming met het dagelijks bestuur van enkele waterschappen.

Het besluit over de verdeling van de rentekosten wordt in september genomen. Er ligt dan een nieuw voorstel met varianten voor verdeling rentelasten en mogelijkheden om als waterschappen op vrijwillige basis gezamenlijk een lening aan te trekken.

Kadernota

De kadernota beschrijft de kaders voor het opstellen van de HWBP-programmering 2023 – 2034. De CWK geeft een positief advies aan de vertegenwoordiging in het programmabestuur HWBP.

Waterschappen zien geen meerwaarde in voorgeschreven vorm rekenkamer

Demissionair minister Ollongren van BZK heeft een voorstel naar de Tweede Kamer gestuurd dat de waterschappen verplicht tot onafhankelijke rekenkamers waarin geen plaats is voor de leden van hun algemene besturen. De waterschappen onderschrijven het nut dat een rekenkamer kan hebben, maar zijn niet te spreken over de voorgeschreven vorm.



Deze vorm belemmert het algemeen bestuur keuzes te maken, waardoor er rekenkamers kunnen ontstaan die hen minder goed ondersteunen.

Eenheidsworst

Toine Poppelaars, portefeuillehouder financiën in het bestuur van de Unie van Waterschappen: “Het nut dat een rekenkamer voor het algemeen bestuur van een waterschap kan hebben staat voor ons niet ter discussie. Wel hebben we moeite met de eenheidsworst die het wetsvoorstel voorschrijft. Alle waterschappen moeten overgaan tot het instellen van een onafhankelijke rekenkamer met een volledig externe samenstelling. Wij vinden het ongelukkig en niet effectief dat de algemene besturen hierdoor de huidige mogelijkheden van een eigen invulling worden ontnomen. Bovendien gaat het wetsvoorstel voorbij aan de verantwoorde keuzes die de algemene besturen van de waterschappen in de afgelopen 15 jaar rond het instrument rekenkamer hebben gemaakt.”

Voldoende beeld

De rekenkamer is een adviesorgaan dat het algemeen bestuur van een waterschap ondersteunt in zijn controlerende functie. Op dit moment hebben 18 van de 21 waterschappen een rekenkamer of een ander bestuurlijk orgaan dat een vergelijkbare rol heeft, zonder dat er een wettelijke verplichting is. Bij de 3 waterschappen die geen rekenkamer(achtig) orgaan hebben, vormt het algemeen bestuur zich op andere wijze voldoende goed een beeld van de doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid van de beleidsuitvoering. Dat alle waterschappen actief deelnemen aan een groot aantal benchmarks, laat zien dat de waterschappen actief invulling geven aan doeltreffendheid en doelmatigheid.

Visie voorleggen aan Tweede Kamer

Poppelaars: “Een rekenkamer zal vooral goed tot zijn recht komen als het bestuur de mogelijkheid heeft om het zodanig te organiseren dat het optimaal past in de eigen, specifieke lokale context. Het gaat dan onder andere om de samenstelling, taakopdracht en de wijze van opdrachtverlening van de rekenkamer. Alleen in die situatie zal een rekenkamer waarde kunnen toevoegen aan het verder verbeteren van het waterschapsbestuur. De voorgestelde wettelijke verplichting kan ertoe leiden dat er rekenkamers komen die niet aansluiten op de lokale behoefte en daarmee niet effectief zijn. Wij zullen onze visie aan de Tweede kamer voorleggen, zodat zij die in haar overwegingen kan betrekken.”

De verwachting is dat de Tweede Kamer het voorstel na het zomerreces in behandeling zal nemen.

Waterschappen pleiten voor totaalverbod PFAS

21 juni 2021

De Unie van Waterschappen pleit voor een totaalverbod op PFAS. Dat schrijft de Unie in een schriftelijke inbreng aan de commissie IenW van de Tweede Kamer.



Deze commissie kan op 30 juni schriftelijke vragen stellen over de EFSA-opinie over PFAS. De EFSA, de Europese voedselveiligheidsautoriteit, bracht een advies uit over de gezondheidsrisico’s door de aanwezigheid van PFAS in voedsel. De waterschappen hebben de Kamerleden enkele suggesties gegeven voor vragen over deze EFSA-opinie.

Aanpak aan de bron

De Unie van Waterschappen pleit nadrukkelijk voor een totaalverbod op PFAS. De enige manier om PFAS aan te pakken en uit te faseren, is aanpak aan de bron. Het moet zoveel mogelijk voorkomen worden dat PFAS in het milieu terecht kan komen.

Daar is gezamenlijke inzet voor nodig met het Rijk en de EU. De Unie van Waterschappen levert actieve inzet op het onlangs gepresenteerde Zero Pollution Action Plan, onderdeel van de Europese Green Deal, en op de aanscherping bij de toelatingseisen van gevaarlijke stoffen zoals PFAS via REACH. Dit is het systeem voor registratie, evaluatie en toelating van chemische stoffen die in de EU geproduceerd of geïmporteerd worden.

Eigen onderzoek

De Unie van Waterschappen en de waterschappen doen zelf onderzoek naar de aanwezigheid en herkomst van PFAS in oppervlaktewater. Ook delen zij hun kennis en werken actief mee aan onderzoeken van andere organisaties en koepels. Daarnaast adviseren waterschappen kritisch op watervergunningen in relatie tot PFAS. Verder hebben vertegenwoordigers van waterbeheerders, het Rijk, provincies, gemeenten, Omgevingsdiensten, de drinkwatersector en de chemische industrie bestuurlijke afspraken gemaakt om samen meer grip en regie te krijgen op het voorkomen van Zeer Zorgwekkende Stoffen zoals PFAS in het milieu.

Bekijk de inbreng

Waterschappen: ‘Bouw huizen op klimaatbestendige plekken’

18 juni 2021

De commissie Binnenlandse zaken van de Tweede Kamer praat op 24 juni over de woningbouwopgave. Waterschappen, gemeentes en provincies hebben hun zorgen in een gezamenlijke inbreng onder de aandacht van Kamerleden gebracht.



De waterschappen leggen bij de woningbouwopgave vooral de nadruk op de locaties van de te bouwen huizen. Huizen moeten op klimaatbestendige plekken gebouwd worden. Nederland is immers kwetsbaar voor overstromingen en weersextremen. Bouwen op verkeerde plekken leidt tot grote financiële schade.

Nieuwbouwwijken

Naast de locatiekeuze gaat het ook om de inrichting van de nieuwbouwwijken. Bij de inrichting moeten straten en gebouwen zo ontworpen en gebouwd worden dat water zoveel mogelijk buiten de deur wordt gehouden.

Proef loodvrij vissen langs de Eem

15 juni 2021

Waterschap Vallei en Veluwe doet deze zomer mee aan een proef waarin loodvrij vissen wordt gestimuleerd. Lood hoort namelijk niet in het water thuis. Dit metaal is vervuilend en ongezond voor mens en dier.



De proef is een onderdeel van de Green deal Sportvisserij Loodvrij. Het waterschap, Sportvisserij MidWest Nederland en Hengelsportvereniging De Snoekbaars Baarn-Soest zetten samen in op het gebruik van milieuvriendelijke alternatieven om tot een loodvrije hengelsport te komen. Rivier de Eem is sinds 1 juni het proefgebied waar loodvrij vissen wordt gestimuleerd.

Inruilactie

Doel van de proef is om het loodverlies terug te dringen en het gebruik van loodvervangers te stimuleren. Hiervoor is een inruilactie opgezet om de sportvissers kennis te laten maken met loodvrije materialen. Zo kunnen ze zelf ervaren dat er inmiddels goede alternatieven voor lood beschikbaar zijn. Op diverse (parkeer-)plaatsen langs de Eem staan borden om het loodvrij vissen in de Eem te stimuleren. Ook zijn er flyers beschikbaar.

Waterkwaliteit

De Unie van Waterschappen heeft in 2018 de Green deal Sportvisserij Loodvrij getekend en is blij met deze proef. Loodvrij vissen draagt bij aan een betere waterkwaliteit en daarmee ook aan de kwaliteit van de leefomgeving. Daarom is het belangrijk dat waterschappen plekken aanwijzen als proefgebied voor loodvrij vissen. De proef van waterschap Vallei en Veluwe duurt tot eind oktober.

> Nieuwsbericht waterschap Vallei en Veluwe

Proef Quick Scan Waterschapsdemocratie van start

14 juni 2021

De waterschappen Scheldestromen, Brabantse Delta en Vechtstromen doen mee aan een proef met de Quick Scan Waterschapsdemocratie. Dat is een hulpmiddel om in kaart te brengen hoe het gesteld is met de democratie en participatie bij het waterschap.



Waterschapsbestuurders, ambtenaren en inwoners, instellingen en bedrijven krijgen een online vragenlijst. Daarin wordt gevraagd hoe ze kijken naar hun waterschapsdemocratie. De quick scan is een initiatief van het samenwerkingsprogramma Democratie in Actie.

Inzicht in wensen

De quick scan geeft een beeld van de stand van de democratie in het betreffende waterschap. Het biedt inzicht in de wensen en oordelen van waterschapsbestuurders, ambtenaren, inwoners, instellingen en bedrijven. Vinden zij dat wat bij het waterschap gebeurt transparant? Zijn ze op de hoogte van inspraakmogelijkheden? Ook zijn er tips en suggesties voor verbeteringen.

Experiment

“Voor ons is het ook een experiment”, vertelt dijkgraaf Toine Poppelaars van waterschap Scheldestromen in de Provinciale Zeeuwse Courant. “We stellen ons hiermee misschien wat kwetsbaar op, maar ik vind dat we dat moeten aandurven.”

Resultaten

De scan wordt al succesvol gebruikt bij gemeentes. Deze proef van de 3 waterschappen maakt het mogelijk om de scan ook aan te sluiten op het waterschap. De eerste resultaten worden deze zomer verwacht.

Meer informatie over de quick scan voor waterschappen

Internationaal programma Blue Deal trekt waardevolle lessen uit 2020

11 juni 2021

Net als voor iedereen liep 2020 anders voor de Blue Deal dan vooraf bedacht. Ondanks dat er geen werkbezoeken konden worden georganiseerd, is toch veel werk gedaan. Het internationale programma van de waterschappen en de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Buitenlandse Zaken, heeft de plannen snel aangepast en kon ook via digitaal contact met de collega’s in de 14 partnerlanden resultaat boeken.



2020 was het eerste volledige uitvoeringsjaar van de Blue Deal, het internationale programma van de 21 waterschappen, het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. Door de coronapandemie werd het vliegverkeer stilgelegd en waren werkbezoeken niet meer mogelijk. Ondanks de reisbeperkingen werden in 2020 in het Blue Deal-programma toch nog 2300 mensen getraind. Ook werden er 150 stakeholderbijeenkomsten en 800 activiteiten georganiseerd en 100 plannen goedgekeurd.

Overschakelen naar online samenwerken

Het online samenwerken bleek ook veel voordelen te kennen. Zo zijn binnen het partnerschap in Colombia 9 webinars en een grote digitale conferentie in georganiseerd. Hierdoor is de relatie ook zonder fysieke werkbezoeken goed onderhouden. In Burkina Faso konden de Nederlandse waterschappen helpen in de strijd tegen het coronavirus door 4G-netwerken te faciliteren en persoonlijke beschermingsmiddelen aan te schaffen. En de Palestijnse partners konden inzicht krijgen in de verspreiding van het coronavirus dankzij Nederlandse ervaring met ‘big brown data’ uit rioolwater.

Waardevolle lessen voor de toekomst

Hein Pieper, bestuurslid Unie van Waterschappen: “De partnerschappen ontwikkelen hun online vaardigheden in een indrukwekkend tempo. Een andere positieve ontwikkeling was de inzet van meer lokale vertegenwoordigers in de uitvoering van Blue Deal-activiteiten. Zo zijn er 14 jonge professionals begonnen. Dus hoewel 2020 anders is gelopen dan gedacht, leverde het wel veel waardevolle lessen op voor de toekomst van het programma.”

Ook in Zuid-Afrika wordt positief terug gekeken op 2020. Dr. Konanani Khorommbi, directeur bij het Zuid-Afrikaanse ministerie van Water en Sanitatie, is vooral blij met het gelijkwaardige partnerschap waarin beide partners expertise met elkaar uitwisselen. “Als we op deze voet doorgaan, gaat ons land niet alleen op het gebied van water, maar ook op economisch, ruimtelijk en sociaal vlak profiteren van de Blue Deal.”