Categorie: uncategorized

Het leertraject is een initiatief van VNG, IPO en de Unie van Waterschappen, opgezet om het tekort aan kennis en expertise rond het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) aan te pakken. Er waren deelnemers van gemeenten, provincies, omgevingsdiensten en ook vanuit vijf waterschappen.

Theorie en praktijk

Sinds de start in april 2024 dompelden deelnemers zich onder in de wereld van de Omgevingswet en het DSO in de meest brede zin. Door een combinatie van theorielessen, praktijkopdrachten, mentorgesprekken en intervisie groeide niet alleen hun kennis, maar ook hun rol als verbindende professionals.

Specialisatie

De deelnemers specialiseerden zich als regelanalist, planketenregisseur, VTH-ketenregisseur of allround DSO-regisseur. Ze leverden direct een waardevolle bijdrage aan hun organisatie door te werken aan een eindproduct. Tegelijk werkten ze aan de opbouw van een interbestuurlijk netwerk en aan de verdere doorontwikkeling van het DSO.

Leren en werken hand in hand

Het traject is een voorbeeld van hoe leren en werken hand in hand gaan binnen de overheid. Groep 2 van het leertraject is in oktober 2024 gestart. In januari 2026 start er een vernieuwd leertraject DSO professional. Meer informatie over het leertraject en de eindproducten is te vinden op de website van de VNG. Nog vragen of aanmelden voor de volgende groep? Mail dan naar: leertrajectDSO@vng.nl

Handboek De Waterschapswet

De Waterschapswet en de Omgevingswet vormen tezamen grotendeels het wettelijk kader voor het waterbeheer in ons land. De Waterschapswet bevat in essentie de institutionele vormgeving van het waterschap. De kern van het handboek wordt gevormd door het artikelsgewijs commentaar. Voor het functioneren van de waterschappen is de Waterschapswet van grote betekenis. Deze wet regelt een groot aantal essentiële zaken van het waterschap, zoals zijn instelling en taken, de samenstelling van zijn bestuur, zijn bevoegdheden, zijn financiering en het provinciale en rijkstoezicht.

Anders dan provincie en gemeente is het waterschap geen vorm van algemeen bestuur, maar een – en in wezen de meest zuivere – vorm van functioneel bestuur. Dit brengt met zich mee dat een aantal bepalingen nadrukkelijk specifiek voor het waterschap geldt, zoals bijvoorbeeld de regeling van het takenpakket en de financiering. Het handboek is daarom relevant voor zowel (nieuw gekozen) bestuurders als voor medewerkers van waterschappen, gemeenten, provincies en ministeries en adviseurs die werkzaam zijn in het waterbeheer.

Europarlementariërs Camilla Laureti (S&D) en Ignazio Marino (Greens/EFA) openden het evenement. Vervolgens sprak Pablo Fons, lid van de taskforce ‘EU’s Future Competitiveness’ van de Europese Commissie, over de belangrijke rol van publieke dienstverleners binnen de economische visie van de EU. Hij benoemde hierbij de cruciale rol van watermanagement. Europarlementariër Gabriele Bischoff (S&D) benadrukte dat publieke dienstverleners een integraal onderdeel zouden moeten zijn van de langetermijnstrategie van Europa. 

Innovatie en concurrentiekracht 

Vertegenwoordigers uit diverse sectoren en lidstaten waren aanwezig. Namens de Unie van Waterschappen nam bestuurder Vincent Lokin deel aan een paneldiscussie. Onder leiding van Europarlementariër Benedetta Scuderi (Greens/EFA) sprak dit panel over hoe publieke dienstverleners kunnen dienen als aandrijver voor innovatie en concurrentiekracht in Europa. 

Rol voor waterschappen bij duurzame innovatie 

Ook presenteerde Vincent Lokin het ‘Programma Schoon Emissieloos Bouwen (SEB)’, waarin waterschappen een actieve rol spelen. Hij lichtte toe hoe publieke aanbestedingen ingezet kunnen worden om duurzame innovatie in de bouwsector te stimuleren. Zo dragen waterschappen bij aan de vermindering van schadelijke emissies door extra punten toe te kennen aan opdrachtnemers die gebruik maken van elektrisch materieel.  

Daarnaast pleitte hij voor de mogelijkheid om langdurige samenwerkingen aan te gaan met marktpartijen. Dit is essentieel om voldoende zekerheid te bieden voor investeringen in innovatief emissieloos bouwmaterieel. 

Dutch Water Authorities 

De Nederlandse waterschappen werken onder de naam Dutch Water Authorities actief samen met andere Europese organisaties. Ook in Brussel zetten ze zich in om ervoor te zorgen dat de belangen van Nederlandse waterschappen en drinkwaterbedrijven (Vewin) goed vertegenwoordigd worden.   

>Meer informatie programma Schoon Emissieloos Bouwen
>Meer informatie over duurzaam opdrachtgeverschap  

Impasse

Al maanden liggen duizenden projecten stil en hebben inwoners en ondernemers weinig perspectief. Meer dan 10.000 bedrijven verkeren in onzekerheid. Investeringen stagneren, woningbouw loopt vertraging op en organisatoren annuleren evenementen. Tegelijkertijd blijft natuurherstel achter. Volgens de medeoverheden kunnen we alleen uit deze impasse komen als het kabinet verantwoordelijkheid neemt en een stevig pakket maatregelen en randvoorwaarden vaststelt.

Wens voor gefundeerde stikstokaanpak en natuurherstel

“Voor de veiligheid van Nederland is het cruciaal dat de waterschappen zonder vertraging en onnodige kosten kunnen werken aan het versterken van dijken en het verbeteren van de waterkwaliteit. Daarom is een gefundeerde stikstofaanpak en natuurherstel van groot belang. Waterschappen zijn bereid hieraan bij te dragen vanuit hun verantwoordelijkheden in het waterbeheer. Tegelijkertijd moet het Rijk duidelijke keuzes maken over de wettelijke, ruimtelijke en financiële kaders waarbinnen dit gerealiseerd kan worden,” zegt Erik den Hertog, bestuurslid van de Unie van Waterschappen.

Heldere keuzes en langjarige duidelijkheid nodig

De koepels benadrukken dat waterschappen, provincies en gemeenten alleen aan de slag kunnen als het Rijk in staat is om op landelijk niveau de juridische en politieke ruimte te creëren die nodig is om zowel vergunningverlening als natuurherstel structureel vlot te trekken. Zij vragen onder meer om:

• Een wettelijk geborgd maatregelenpakket voor emissiereductie en natuurherstel;
• Juridische validatie en ondersteuning van nieuwe (experimentele) maatregelen;
• Financiële middelen en bestuurlijke afspraken voor uitvoering;
• Langjarig perspectief voor ondernemers, bewoners en overheden.

Klaar voor de uitvoering

Zodra de bovenstaande randvoorwaarden zijn gecreëerd kunnen gemeenten, provincies en waterschappen zich inzetten de vergunningverlening weer breed op te starten. En natuurherstel versneld uit te voeren. Ze beschikken over de benodigde uitvoeringskracht en gebiedskennis, maar kunnen alleen slagen als het Rijk verantwoordelijkheid neemt voor de noodzakelijke systemische keuzes. Zo ontstaat ook weer perspectief voor de inwoners en ondernemers van het landelijke gebied. “Het is van essentieel belang dat het Rijk nu duidelijke ruimtelijke keuzes maakt, om te voorkomen dat de lasten op toekomstige generaties worden afgewenteld,” aldus Jeroen Haan, voorzitter van de Unie van Waterschappen.

Aanwezige Tweede Kamerleden waren Harm Holman en Aant Jelle Soepboer (NSC), Cor Pierik en Marieke Wijen-Nass (BBB), Eline Vedder (CDA), Jeanet Nijhof-Leeuw (PVV) en Pieter Grinwis (CU). Ook waren er negen beleidsmedewerkers van diverse fracties aanwezig en vertegenwoordigers van IenW, Vewin en de Unie van Waterschappen.

Tussenevaluatie KRW 

Aanleiding voor de bijeenkomst was de tussenevaluatie van de Kaderrichtlijn Water. Deze tussenevaluatie laat zien dat de afgelopen decennia veel is bereikt, maar dat extra inspanningen nodig zijn om de waterkwaliteit in Nederland verder te verbeteren. Maaike Ritzen van het ministerie Infrastructuur en Waterstaat presenteerde de belangrijkste bevindingen en inzichten uit de tussenevaluatie. Tessa Rötscheid van de Universiteit Utrecht gaf een toelichting over de gevolgen van het niet halen van KRW-doelen.

Actie geboden

“Deze tussenstand laat zien dat de Nederlandse inzet niet voor niets is”, reageerde Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen over de evaluatie. “We zien dat maatregelen zich uitbetalen en dat werken aan gezond water wérkt. Toch moet er nog veel gebeuren. Actie is dus geboden, simpelweg omdat de waterkwaliteit echt nog beter moet voor mens en natuur, dat is waar de KRW over gaat.”

De waterschappen blijven zich inzetten voor en investeren in schoner en gezonder water, maar hebben hierbij ook de landbouw, industrie, inwoners en het Rijk nodig. Schoon en gezond water is van levensbelang, maar geen vanzelfsprekendheid.

> Lees meer over waterkwaliteit

In deze editie

Rogier van der Sande neemt de lezers mee door een werkweek als voorzitter van de Unie van Waterschappen, twee algemeen bestuurders van verschillende waterschappen en partijen gaan met elkaar in gesprek over waterkwaliteit, en vier medewerkers vertellen wat hun werk bij waterschap Rijn en IJssel zo leuk maakt.

Samenwerken met de natuur komt veel aan bod. Zo pleit Rijksadviseur voor de Leefomgeving Jannemarie de Jonge voor natuurlijke principes als uitgangspunt voor omgevingsbeleid. En wil coalitie Natuurkracht het Zuid-Limburgse Geuldal toekomstbestendig en klimaatrobuust maken met de natuur als bondgenoot. En hoe kunnen de waterwerken van eeuwen geleden een rol spelen bij de uitdagingen van nu?

> Lees dat en meer in de nieuwe editie van Waterkracht

Actualisatie handboek Crisisbeheersing

De commissie wisselde gedachten uit over een drietal voornemens om het handboek Crisisbeheersing aan te passen:

1. of waterschappen alleen bijstand verlenen als er een waterbelang mee is gemoeid,
2. een (financieel) afwegingskader ontwikkelen voor het verlenen van bijstand, en
3. het draaien van piketdiensten door het waterschapshulpteam.

De commissie heeft hierover uiteenlopende gedachten. Die zullen worden verwerkt in voorstellen.

Modelverordeningen op basis van artikel 108 en 109 van de Waterschapswet

De commissie gaf de Ledenvergadering een positief advies over de modelverordeningen ‘financieel beleid, beheer en organisatie’ (artikel 108 Waterschapswet) en ‘controle op het financiële beheer en op de inrichting van de financiële organisatie’ (artikel 109 Waterschapswet). Met toepassing van deze modelverordeningen sluiten de waterschappen weer aan bij nieuwe wet- en regelgeving.

Ondertekening intentieverklaring Federatief Datastelsel

Data zijn onmisbaar bij de aanpak van grote maatschappelijke opgaven en voor de dienstverlening aan burgers en bedrijven. Dit vraagt steeds vaker om datadeling over verschillende domeinen heen. Om die reden wordt er een Federatief Datastelsel (FDS) ontwikkeld. Het FDS schept een kader van afspraken, standaarden en voorzieningen waardoor data-aanbieders en data-afnemers op uniforme wijze data kunnen uitwisselen. De commissie stemt ermee in dat hier namens de waterschappen een intentieverklaring voor wordt getekend.

Begroting 2025

De commissie geeft de Ledenvergadering een positief advies over de begroting 2025 van de Unie van Waterschappen. De voorgestelde contributieverhoging past in het in 2024 vastgestelde meerjarenbeleid.

Verder besproken in de commissie

In een besloten gedeelte van de vergadering reageerde de commissie op de preconsultatie eerste tranche herziening Wet veiligheidsregio’s.

> Bekijk de stukken van deze vergadering

Samenwerking als één overheid

Vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) werkt een overheidsbreed schrijfteam onder coördinatie van staatssecretaris Szabó aan de nieuwe NDS. Het ministerie wil hiermee het digitaliseringsbeleid voor de komende jaren in hoofdlijnen vaststellen, en mensen in Nederland als één overheid bedienen. Daarvoor is meer en betere samenwerking tussen Rijksoverheid, provincies, gemeenten, waterschappen en publieke dienstverleners belangrijk, schrijft het ministerie. De NDS moet een heldere richting geven voor hoe digitale technologie kan bijdragen aan onze samenleving.

Richting bepalen

Tijdens het diner wilde de staatssecretaris samen met collega-bestuurders richting bepalen voor de strategie. Vincent Lokin kaartte de belangrijkste punten namens de waterschappen aan. Zo vroeg hij aandacht voor digitale transformatie, cyberweerbaarheid en de implementatie van wet- en regelgeving.

Samenwerken noodzakelijk

“Dat de staatssecretaris op deze manier de samenwerking aangaat is een compliment waard”, reageert Lokin. “Het is belangrijk om als overheden onderling van elkaar te leren en elkaar te inspireren. Ook voor effectiviteit en efficiëntie is samen optrekken noodzakelijk.”

Hij ziet wel risico’s voor het uitwerken van de strategie. “De uitvoerig gebeurt met bestaande middelen, gekoppeld aan de bestaande digitaliseringsagenda’s. Omdat de ambities binnen de NDS nog niet gedefinieerd zijn en de middelen hiervoor op verschillende begrotingen staan, is het moeilijk te toetsen in hoeverre deze gereserveerde bedragen volstaan. Wij zullen daarom aandringen op een pragmatische strategie die ook tot uitvoering komt. Dat geldt in elk geval voor een aantal belangrijke thema’s zoals datagedreven werken, de inzet van AI en natuurlijk de implementatie van de grote hoeveelheid digitaliseringswetten.”

Aandachtspunten waterschappen

Voor de waterschappen is het belangrijk dat datagedreven werken, toekomstbestendig digitaliseren, privacywetgeving en wet- en regelgeving rond het gebruik van AI terugkomen in de NDS. Van september tot en met november ligt de focus van de staatssecretaris op het opstarten en prioriteren. In de volgende fase worden de prioriteiten gesteld, uitgewerkt en geformaliseerd. In de loop van 2025 moet de NDS worden opgeleverd.

> Lees meer over digitalisering bij de waterschappen

Bijvoorbeeld: hoe kunnen gemeenten, provincies en/of waterschappen dit beleid goed uitvoeren? Sluit de taak aan op hun bestaande takenpakket en hun deskundigheid? En krijgen ze er genoeg middelen voor van de Rijksoverheid? Een ministerie moet de UDO samen met de betrokken overheden doorlopen.

Niet vrijblijvend

Zijn er voorstellen die de taken en bevoegdheden van gemeente-, provincie- en waterschapsbesturen raken? Dan moet hun oordeel worden gevraagd. En dan is het ook verplicht de gevolgen van het voorstel te beschrijven. Dit gaat over financiële gevolgen én over gevolgen voor de inrichting en werking van de overheden die door dat beleid worden geraakt.

Uitvoerbaarheid van beleid

De toets moet bijdragen aan de uitvoerbaarheid van beleid. De Unie van Waterschappen, IPO en VNG hadden bij de vorming van dit kabinet al aangegeven behoefte te hebben aan een uitvoeringstoets.

Sterk bestuur

De UDO is een van de onderdelen van de Actieagenda Sterk Bestuur, die minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Verbeteren van samenwerking

De Actieagenda bevat meerdere onderdelen die gericht zijn op het verbeteren van de samenwerking tussen Rijksoverheid en de decentrale overheden. Het bevat een geactualiseerde versie van de Code Interbestuurlijke Verhoudingen, waarin de overheden vastleggen hoe ze samenwerken. In het ontwikkelen van beleid helpt een nog op te zetten beleidskader decentraal bestuur bij het bepalen van welke overheid welke taak op zich neemt.

> Bekijk de Uitvoerbaarheidstoets Decentrale Overheden (UDO)