De gesprekken over het landbouwakkoord zijn definitief gestaakt. De waterschappen betreuren het stopzetten van de gesprekken. In het landelijk gebied hebben landbouw, natuur en waterbeheer elkaar nodig.
Het landbouwakkoord leek het instrument om de partijen bij elkaar te brengen en gebiedsprocessen en uitvoeringsprogramma’s te versnellen. De Unie van Waterschappen dacht namens de waterschappen mee met verschillende sectortafels om tot een landbouwakkoord te komen.
Waterschappen: opgaven zijn urgent
Dirk-Siert Schoonman, bestuurder van de Unie van Waterschappen: “De agrarische sector beheert ongeveer 60% van Nederland. Agrariërs zijn dus ontzettend belangrijk voor de realisatie van oplossingen voor het aanpakken van natuur, een betere waterkwaliteit en een klimaatbestendig watersysteem. Een landbouwakkoord met een goed toekomstperspectief voor de sector hoort hierbij. Het stopzetten van de gesprekken is teleurstellend, want de opgaven zijn urgent en echt niet van tafel. Maar het is belangrijk om in gesprek te blijven. De waterschappen blijven vanuit hun rol in de gebieden meewerken aan oplossingen die werken voor zowel de agrariër als de toekomstbestendigheid van het watersysteem en het landelijke gebied. Water en bodem zijn hierin voor de waterschappen sturend.”
Landbouwakkoord?
Op advies van ‘stikstofbemiddelaar’ Johan Remkes heeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit het initiatief genomen om een akkoord te sluiten over maatregelen die zowel de agrarische sector een helder perspectief bieden als doelen op het gebied van natuur, water en klimaat verwezenlijken. Deze maatregelen zouden gezamenlijk worden overeengekomen in het Landbouwakkoord.
Deze week is er voor het eerst sinds half mei neerslag in Nederland gevallen. Hierdoor neemt het landelijk gemiddelde neerslagtekort, dat is opgelopen tot boven de 150 mm, iets af. De verwachting is echter dat het neerslagtekort daarna weer snel oploopt. Door het lokale en kortstondige karakter van de neerslag zorgt dit niet voor een structurele verbetering van de droogtesituatie.
De neerslag heeft lokaal een positief effect op het vochtgehalte in de bodem. Dit is met name gunstig voor ondiep wortelende plantensoorten en nog niet aangeslagen gewassen. Het effect op de grondwaterstanden is naar verwachting gering. Het grondwater is op steeds meer plaatsen lager dan normaal voor de tijd van het jaar en vertoont vrijwel overal een dalende trend, vooral op de hoge zandgronden (in bijvoorbeeld Twente, Brabant, Limburg en delen van Drenthe).
Watertemperatuur omhoog
De watertemperatuur in de Rijn is gestegen tot boven de 23 graden, die van de Maas tot 25 graden. Bij deze watertemperatuur gelden op de Maas beperkingen voor lozers van koelwater. Ook kan bij een hogere watertemperatuur blauwalg ontstaan. Tot nu toe wordt over het hele land lokaal blauwalg gemeld, dit is normaal voor de tijd van het jaar.
Lage wateraanvoer
De aanvoer van de Rijn bij Lobith is net boven 1200 m3/s. Dat is onder het langjarige gemiddelde en onder het LCW-criterium voor de maand juni van 1300 m3/s. Omdat in het stroomgebied neerslag wordt verwacht, zal de aanvoer vanaf 24 juni mogelijk kortstondig toenemen tot rond 1300 m3/s. De verwachting is dat daarna de aanvoer opnieuw afneemt. De aanvoer van de Maas bij St. Pieter schommelt tussen 50 m3/s en 75 m3/s. Op dit moment leidt de lage rivieraanvoer niet tot grote knelpunten. Wel nemen de concentraties chloride (zout) in het benedenrivierengebied en Noordzeekanaal toe door de lage rivierafvoer.
Hoge watervraag
De watervraag blijft overal in Nederland hoog. De waterpeilen van het IJsselmeer en Markermeer dalen licht door de hoge watervraag, verdamping en beperkte aanvoer vanuit de IJssel. De watervoorraad neemt hierdoor langzaam af, maar blijft voldoende om aan de watervraag te voldoen.
Waterbeheerders monitoren de situatie continu en nemen waar nodig maatregelen. De afgelopen week hebben meerdere waterschappen onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater ingesteld of overwegen om dit te doen. Ook hebben diverse waterschappen lokaal kade-inspecties ingesteld van droogtegevoelige kaden.
Structurele maatregelen tegen droogte
Om de huidige droogte te bestrijden en efficiënt gebruik en verdeling van water te bevorderen, werken waterschappen aan lange termijn oplossingen tegen verdroging. Binnen het Deltaprogramma Zoetwater wordt tot en met 2027 ongeveer € 750 miljoen geïnvesteerd in maatregelen om de beschikbaarheid van water te verbeteren. Het gaat dan onder meer om het vergroten van waterbuffers, het tegengaan van verzilting en het onderzoek naar hergebruik en alternatieve bronnen. Maatregelen als het verhogen van de grondwaterstanden, het verminderen van grondwateronttrekkingen en herstellen van beekdalsystemen zijn ook van invloed op de ruimtelijke inrichting en het landgebruik. Daarom worden deze maatregelen opgenomen in de gebiedsplannen, die in het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied worden uitgewerkt.
Het Rijk ontraadt per direct het gebruik van TikTok op mobiele apparatuur van rijksambtenaren. De Unie van Waterschappen roept waterschappen op om deze Rijkslijn te volgen als het gaat om applicaties uit landen met een offensief cyberprogramma. Dit betekent dat de waterschappen per direct TikTok ontraden of verbieden op zakelijke mobiele apparatuur van waterschappers.
De waterschappen onderschrijven, net als het Rijk, het belang van het toewerken naar een situatie waarbij mobiele apparaten zo zijn ingericht dat er alleen vooraf toegestane applicaties, software en/of functionaliteiten kunnen worden geïnstalleerd of gebruikt. Ook onderschrijven ze het werken in een veilige omgeving.
TikTok op apart apparaat
De waterschappen zijn zelf verantwoordelijk voor het informatieveiligheidsbeleid en hoe zij omgaan met de managed devices. Uit het eigen informatiebeleid van waterschappen blijkt dat scheiding van data en gebruik van (externe) applicaties op een apparaat het belangrijkste is. Mocht het voor een waterschap noodzakelijk zijn om TikTok, of een applicatie met soortgelijke afkomst en risico’s, te gebruiken raadt de Unie van Waterschappen aan om hiervoor een geïsoleerde omgeving op een apart apparaat te gebruiken.
Offensief cyberprogramma
Recent is er veel aandacht voor mobiele applicaties die een gevaar vormen voor de informatieveiligheid, zoals TikTok. TikTok is een sociaal medium dat voornamelijk onder jongeren populair is. Het is afkomstig uit China. TikTok is een voorbeeld van een applicatie uit een land met een offensief cyberprogramma. Staatssecretaris van Koninkrijksrelaties en Digitalisering Alexandra van Huffelen vroeg de AIVD om een onderzoek uit te voeren naar de risico’s van deze applicatie en hierover een advies te geven. Op basis van dit advies presenteerde van Huffelen afgelopen maart de Rijkslijn voor het gebruik van applicaties uit landen met een offensief cyberprogramma tegen Nederland.
Gesprek met staatssecretaris
Op 6 april ontvingen de koepelvertegenwoordigers een brief van de staatssecretaris. Hierin verzocht de staatssecretaris om de lijn van het Rijk te ondersteunen. Alle koepels geven aan hun leden op te roepen om de Rijkslijn te volgen. De koepels werken gezamenlijk en interbestuurlijk aan een integraal kader hoe om te gaan met applicaties op mobiele apparaten.
De komende tijd brengen de waterschappen risico’s van applicaties uit landen met een offensief cyberprogramma in beeld. De waterschappen doen dit samen met het Rijk, de provincies en de gemeenten. Dit met als doel toewerken naar veilig applicatiegebruik en een weerbare overheid.
Op 16 juni presenteerde de leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap van de TU Delft de resultaten van het onderzoek naar de samenwerking tussen waterschappen en marktpartijen in de watersector. Het onderzoek richtte zich met name op het midden- en kleinbedrijf (mkb). Versterken van de samenwerking tussen waterschappen en marktpartijen met effectieve praktijkoplossingen was het onderzoeksdoel.
Het rapport ‘Samenwerking in beheer en onderhoud waterbouw; de rol van het mkb als partner’ focust op vaak terugkerende kleinschalige werkzaamheden in beheer en onderhoud. Dit zijn repetitieve of herhalende werkzaamheden. Het gaat bijvoorbeeld om baggeren of maaien en onderhoudswerkzaamheden aan rioolwaterzuiveringsinstallaties en andere installaties en kades en kademuren.
Samenwerking tussen waterschap en opdrachtnemer
De samenwerking tussen de waterschappen en de opdrachtnemers is belangrijk bij herhalende werkzaamheden. Dit helpt bij efficiëntere uitvoering van de taken. Het mkb speelt hierbij een onmisbare rol.
Inzicht in succesfactoren
Publieke opdrachtgevers, zoals de waterschappen, laten veel repetitieve werkzaamheden uitvoeren. Toch ontbreekt het aan inzicht in de succesfactoren van dit soort samenwerkingen. Dit concludeert Maedeh Molaei in haar onderzoek voor de leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap van de TU Delft.
Aanbevelingen
Het rapport brengt de werkzaamheden en de financiële omvang daarvan in beeld. En er worden aanbevelingen gedaan om de samenwerking tussen de waterschappen en opdrachtnemers te verbeteren.
Leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap in de Bouw
De leerstoel Publiek Opdrachtgeverschap in de Bouw van TU Delft onderzocht deze samenwerking in opdracht van De Unie van Waterschappen, zes waterschappen en het Hoogwaterbeschermingsprogramma.
De zes opdrachtgevende waterschappen zijn: Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, waterschap Noorderzijlvest, waterschap Rivierenland, het hoogheemraadschap van Delfland, waterschap Scheldestromen en waterschap Hollandse Delta.
Op 14 juni was het dag 3 van het Blue Deal-congres, de laatste dag van het gezamenlijke programma. Tijd om het Nederlandse waterbeheer in de praktijk te zien. De deelnemers konden daarom kiezen uit een excursie naar een van deze locaties: de Markermeerdijken, de Zandmotor of de Amsterdamse Waterleidingduinen. Een terugblik.
Amsterdamse Waterleidingduinen
“Bij het bouwen van steden zijn mensen altijd op zoek geweest naar hoe ze water konden aanvoeren,” vertelt de gids die de rondleiding door de Amsterdamse Waterleidingduinen doet. Hij geeft eerst een presentatie over hoe dat Nederlandse waterbeheer nou eigenlijk in elkaar zit. Vandaag gaat het niet zozeer over hoe de governance werkt – daar hebben de deelnemers maandag al meer over geleerd – maar over hoe Nederland sinds het ontstaan al bezig is met waterveiligheid én voldoende water. Een vrouw uit Kenia vraagt lachend: “Zijn jullie van plan om nog meer land te gaan droogleggen of vinden jullie het zo wel voldoende?”
Watermonitoring tijdens het bezoek aan de Amsterdamse Waterleidingduinen
Vragen over ons waterbeheer
De overige vragen laten duidelijk zien waar de landen zelf mee worstelen. Bijvoorbeeld de man uit Ethiopië die vraagt hoe Nederland afspraken maakt met de andere landen waar de rivieren doorheen lopen. Of de vrouw uit Kenia die vraagt wie er bepaalt hoe diep er geboord mag worden om grondwater op te pompen door bijvoorbeeld boeren en hoe dat dan werkt met regelgeving en handhaving. En een andere vraag uit het publiek: hoe voorkomen jullie vervuiling van het water?
Drinkwater
Hoewel de Amsterdamse Waterleidingduinen voornamelijk bestemd zijn voor drinkwater, kunnen de deelnemers er toch veel van leren voor hun werk. Bijvoorbeeld over zuivering met natuurlijke bronnen, zoals de duinen. Bovendien zijn in het buitenland drinkwater en ander waterbeheer niet altijd van elkaar gescheiden.
Een gids geeft uitleg over de Amsterdamse de Markermeerdijken
Markermeerdijken en Zandmotor
De andere groepen bezoeken 2 projecten die met waterveiligheid te maken hebben, de Markermeerdijken en de Zandmotor. Ook zij komen enthousiast terug van de locaties. In Ghana wordt momenteel ook gewerkt aan plannen om een eigen Zandmotor aan te leggen. De hele delegatie kiest er dan ook voor om aan deze excursie deel te nemen en meer te leren over het project en alvast met eigen ogen te zien hoe zo’n Zandmotor er uit komt te zien.
Het bezoek aan de Zandmotor van onder andere de Ghanese delegatie
Dagafsluiting
’s Avonds sluiten de deelnemers af met een diner en een optreden van de huisband van Waternet, waar uiteindelijk meerdere internationale gasten een stukje bij meespelen. En uiteraard, zoals dat hoort bij een internationaal feest, wordt er flink gedanst.
Op bezoek
De delegaties uit Argentinië, Burkina Faso, Colombia, eSwatini, Ethiopië, Ghana, Indonesië, Kenia, Mozambique, Palestijnse gebieden, Peru, Roemenië, Vietnam en Zuid-Afrika gaan de laatste 2 dagen van het congres op bezoek bij één van de 21 partnerwaterschappen.
Een delegatie van de Nederlandse Permanente Vertegenwoordiging uit Brussel heeft op 15 juni een bezoek gebracht aan de AWZI Leiden Noord van het hoogheemraadschap van Rijnland. Het bezoek stond in het teken van de voorgestelde herzieningen van twee Europese richtlijnen: de Richtlijn stedelijk afvalwater en de prioritaire stoffenlijsten van de Kader Richtlijn Water (KRW).
Gastheren Sander Mager (Unie van Waterschappen) en Bas Knapp (Hoogheemraadschap van Rijnland) ontvingen onder meer de plaatsvervangend permanent vertegenwoordiger Michael Stibbe.
Zero Pollution Action Plan
De Richtlijn stedelijk afvalwater is onderdeel van een pakket aan Europese voorstellen. Het gaat om modernisering van bestaande waterwetgeving in het kader van het ‘Zero pollution action plan’. Deze voorstellen heeft de Europese Commissie eind oktober gepresenteerd.
Steun voor ambities
Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “De delegatie uit Brussel is geïnteresseerd in wat de voorgestelde herziene richtlijn in de praktijk betekent voor het werk op de rioolwaterzuiveringen. De richtlijn helpt de waterschappen omdat het moet leiden tot een betere bescherming van de waterkwaliteit en de volksgezondheid. Ook steunt de richtlijn ons in onze ambitie om de zuivering van rioolwater zoveel mogelijk energieneutraal en circulair te maken.”
Schoner en gezonder water
De komende jaren verwachten de waterschappen meerdere miljarden te investeren voor schoner en gezonder water. Sander Mager: “Duidelijk is dat een flinke impuls voor de waterkwaliteit hard nodig is. Er kan en moet nog meer gebeuren, ook van onze kant. Tegelijkertijd roepen we rijk, industrie en agrariërs op tot meer gezamenlijke inspanning voor schoner water voor mens en natuur.”
Medicijnresten
Bas Knapp: “Rijnland heeft acht grote zuiveringen. Op de zuivering Leiden Noord hebben we al een installatie voor het verwijderen van medicijnresten. Door nu bij twee of drie andere grote zuiveringen een medicijnrestenverwijderaar te plaatsen, maken we een goede start. Dat doen we op die locaties waar medicijnrestenverwijderaars nu de meeste impact hebben. Bijvoorbeeld vanwege de kwetsbaarheid van het ontvangende oppervlaktewater of de omvang van de zuivering.”
Voorstellen
De richtlijn schrijft voor aan welke eisen de inzameling en de behandeling van huishoudelijk rioolwater moet voldoen. Bij de herziening worden de normen voor de lozing van stikstof en fosfaat verscherpt. De Europese Commissie stelt daarbij voor om de inzameling en zuivering van rioolwater binnen een aantal jaar energieneutraal te maken.
Ook is voorgesteld de kosten voor het verwijderen van medicijnresten mede te financieren met een bijdrage van de farmaceutische industrie. Daarnaast wordt er voor alle grote rioolwaterzuiveringen een aanvullende zuivering van medicijnresten verplicht gesteld.
Zaterdag 17 juni stellen bouw- en infrabedrijven hun bouwplaatsen open voor publiek tijdens de Dag van de bouw. Waterschappen zijn opdrachtgever voor vele bouwprojecten. Denk aan dijkversterkingen en het bouwen en onderhouden van rioolwaterzuiveringsinstallaties en gemalen. Daarbij is het belangrijk dat er schoner en met minder emissies wordt gebouwd.
Minder uitstoot
Schoon en emissieloos bouwen houdt in dat de uitstoot van mobiele werktuigen, voertuigen en vaartuigen in de bouw wordt verminderd. Dat is beter voor natuur (stikstof), klimaat (CO2) en schone lucht (fijnstof en stikstof).
Nauwe samenwerking
De transitie naar een emissieloze bouwplaats kan alleen in nauwe samenwerking tussen opdrachtgevers en opdrachtnemers worden opgepakt. Alleen door emissies tijdens de bouw te reduceren, kunnen bouwvergunningen in de toekomst nog worden afgegeven. Dit heeft te maken met de stikstofbeperkingen. Dus de urgentie is hoog. Waterschappen zijn zich hiervan bewust en moedigen opdrachtnemers aan om uitstoot te verminderen. Bijvoorbeeld door extra punten te geven voor de inzet van elektrisch materieel in aanbestedingen.
Enorme opgave
Waterschappen zijn een grote opdrachtgever voor de GWW-sector. De 21 waterschappen beheren in totaal 313 rioolwaterzuiveringsinstallaties. Die hebben allemaal onderhoud nodig. Op het gebied van waterveiligheid versterken de waterschappen en Rijkswaterstaat de komende jaren 1.500 kilometer aan dijken. Ook worden 400 sluizen en gemalen verbeterd.
Bezoek een waterschapsproject
Tijdens de Dag van de bouw op zaterdag 17 juni kan jong en oud ontdekken wat er komt kijken bij het bouwen van huizen, wegen, sluizen, dijken en stations. Er zijn ook waterschapsprojecten te bezoeken. Van rioolwaterzuiveringsinstallaties tot dijkversterkingsprojecten.
Vanaf half mei is in Nederland geen neerslag meer gevallen, het record uit 2007 van meeste dagen zonder neerslag is sinds 13 juni verbroken. Ook voor de komende week wordt geen neerslag verwacht en blijven de temperaturen hoog. Daardoor zal het neerslagtekort nog verder oplopen. Vanaf 19 juni wordt beperkte buiige neerslag verwacht, die de stijging van het neerslagtekort mogelijk iets kan doen afvlakken.
Waterschappen nemen waar mogelijk maatregelen tegen de droogte. Waterschappen houden het water zoveel mogelijk vast door verhoogde stuwpeilen en voeren waar mogelijk extra water aan uit onder andere het IJsselmeer en de grote rivieren. In grote delen van Nederland is deze aanvoer van water nog voldoende om aan de watervraag te voldoen. In de hogere gebieden van Nederland, zoals in Brabant, Limburg, de Achterhoek en Overijssel is aanvoer van water niet mogelijk, waardoor de waterbeschikbaarheid afneemt. Waterschap De Dommel en waterschap Brabantse Delta hebben daarom onttrekkingsverboden uit oppervlaktewater (rivieren, vaarten, beken en sloten) afgekondigd.
Verhoogd waterpeil IJsselmeergebied
Rijkswaterstaat streeft voor het IJsselmeergebied naar een waterpeil van 12,5 centimeter onder NAP. Dit is 7,5 centimeter hoger dan het normale zomerpeil. Ook wordt op de Maas beperkt geschut om water zo veel mogelijk vast te houden.
Wateraanvoer neemt af
De aanvoer van water door de Rijn en de Maas ligt onder het langjarige gemiddelde. De aanvoer van de Rijn bij Lobith neemt naar verwachting in de komende dagen af tot onder 1300 m3/s. De daggemiddelde Maasafvoer bij Sint Pieter zal langzaam verder afnemen richting 45 m3/s op 26 juni. Op dit moment is de aanvoer in het hoofdwatersysteem nog voldoende om aan de watervraag te voldoen.
Droge bodem
De toplaag van de bodem is zeer droog. Met name voor jonge of nog niet aangeslagen gewassen en ondiep wortelende planten in de natuur is dit niet optimaal. De grondwaterstanden waren door het natte voorjaar in het algemeen goed op niveau, maar zijn nu aan het dalen. Lokaal zijn de grondwaterstanden inmiddels lager dan normaal, vooral op de hoge zandgronden.
Droogtemonitor
Op de online droogtemonitor is de actuele situatie te raadplegen. De droogtemonitor is een product van de Landelijke Coördinatiecommissie Waterverdeling van het Watermanagementcentrum Nederland (WMCN-LCW) met bijdragen van de waterschappen, Rijkswaterstaat, het KNMI, de provincies, het ministerie van LNV en Vewin.
Op 13 juni vond de tweede dag van het Blue Deal-congres plaats. Deze dag stond in het teken van 6 workshops over onderwerpen die een grote rol spelen binnen de Blue Deal. Een terugblik op de tweede dag.
De thema’s van de sessies waren: water pricing, water safety management, stakeholder participation, urban waste water management, nature-based solutions, en smart monitoring. Thema’s waar binnen de Blue Deal ook via Communities of Practice gedurende het jaar kennis wordt gedeeld. Vanuit alle partnerschappen kunnen deelnemers hieraan meedoen.
Water pricing
Takhona Dlamini uit eSwatini is een van de internationale gasten die een presentatie geeft tijdens de workshop Water pricing. Ze vertelt: “We leven in een regio met waterschaarste, waar ook veel water wordt gebuikt voor irrigatie. We zijn begonnen met het beprijzen van het gebruik van water. Dat brengt veel uitdagingen met zich mee, bijvoorbeeld bij de boeren. Vandaag deelden we tijdens een sessie onze ervaringen met andere landen. We hebben veel geleerd over verschillende manieren waarop andere landen waterprijzen hebben geregeld. In sommige landen betaal je bijvoorbeeld voor de hoeveelheid water die je gebruikt of heb je voor bepaalde activiteiten in een regio een vergunning nodig.” De sessie vond ze leerzaam en leuk: “We zijn allemaal onderdeel van de grote Blue Deal-familie.”
Spreker tijdens de sessie ‘Water pricing’
Water safety management
Tijdens deze sessie over waterveiligheid kwam juist níet het bouwen van dijken aan bod. Sterker nog, het bouwen van een dijk is “slechts de helft van het werk”, vindt Monique Zwiers van het Blue Deal programmabureau. “Tijdens het bouwen moet je al denken over hoe je het onderhoud gaat organiseren.”
En juist voor beheer en onderhoud is vaak geen budget. Ook grote financiers, zoals de investeringsbanken, investeren voornamelijk in de bouw van waterinfrastructuur in plaats van in onderhoud. Zwiers: “Daar is de Blue Deal nu ook mee bezig, om uit te zoeken hoe we dergelijke investeringen voor grote donoren aantrekkelijk maken.”
Stakeholderparticipatie
Bij de sessie stakeholderparticipatie bleek hoeveel overeenkomsten de partnerlanden met elkaar hebben. Ze hebben allemaal te maken met vergelijkbare belangengroepen, zoals gemeenschappen, boeren, vissers of bedrijven die gebruikmaken van het water. Ook worstelen de partnerlanden met vergelijkbare uitdagingen op het gebied van financiering en communicatie. De oplossing voor de problemen? Die zijn in deze korte sessies nog niet gevonden. “Maar,” zegt Marcel de Ruijter, partnerschapsmanager voor Roemenië, “Dit is slechts een start voor het delen van informatie met elkaar. Het is het begin van een proces.”
Waste water management
Tijdens deze sessie kwamen 2 tegenovergestelde manieren van waterzuivering aan bod: Zuid-Afrika met een traditionele aanpak en de Palestijnse gebieden die juist gebruikmaken van een high-tech, innovatieve aanpak. Beide vormen zijn goed, benadrukt Hans Schepman, van het partnerschap in Zuid-Afrika. “Het hangt echt af van de lokale context welke oplossing je kiest.” Daarnaast kwam tijdens deze sessie sterk naar voren hoe belangrijk natuurlijke oplossingen (nature-based solutions) zijn. Bijvoorbeeld door zuivering via wetlands.
Ook in deze sessie komt het gebrek aan financiering voor beheer en onderhoud weer aan bod. Wel zien de deelnemers allerlei mogelijkheden, zoals verdienmodellen voor bedrijven of door de vervuiler te laten betalen.
Hans Schepman tijdens de sessie ‘Waste water management’
Nature-based solutions
“Voor ieder probleem is een nature-based solution,” meent Jaap Bos, van het Blue Deal-partnerschap in Ghana. Zo heeft het buurland van Ghana, Burkina Faso, net als een hoop andere landen te maken met de woekerende waterhyacint. Tijdens de sessie gaat het erover hoe dit omgezet kan worden tot iets waar men geld mee kan verdienen. Zo gebruiken sommige landen het voor het produceren van biogas. Het Blue Deal-programma in Zuid-Afrika heeft een opleidingsprogramma voor vrouwen om gedroogde waterhyacint te gebruiken voor het maken van manden, die ze vervolgens weer verkopen. Burkina Faso en Zuid-Afrika hebben alvast een afspraak gemaakt om hier verder over te praten. “Zo blijkt maar weer hoe belangrijk kennisdeling is.”
Smart monitoring
Liesbeth Wilschut, van het programmabureau van de Blue Deal houdt tijdens de sessie smart monitoring haar mobiel omhoog. “We hebben tegenwoordig zoveel nieuwe mogelijkheden voor monitoring van het water. Participatieve monitoring wordt hierdoor veel makkelijker. En het is bovendien ook erg goedkoop.” Ze laat de deelnemers zelf ook even uitproberen hoe dat nou werkt, om zelf het water te monitoren. Met een speciaal staafje lopen de deelnemers naar de rivier de Amstel, waar de evenementenlocatie naast ligt. Ze steken het staafje kort in het water en plaatsen het vervolgens op een speciale kaart en met hun telefoon kunnen ze de gegevens aflezen. En het water in de Amstel? “Het nitraatgehalte is in ieder geval in orde. Je kunt hier gerust in zwemmen.”
Deelnemers monitoren het water uit de Amstel via hun telefoon
Wat staat er 14 juni op het programma?
Op 14 juni, de derde dag van het congres, gaan de deelnemers eropuit. Ze bezoeken dan een locatie waar ze het Nederlandse waterbeheer in de praktijk kunnen bekijken. Ze hebben daarbij keuze uit de Markermeerdijken, de Zandmotor of de Amsterdamse Waterleidingduinen.
Op 12 juni is het allereerste Blue Deal-congres gestart. Van 16 partnerschappen zijn internationale bezoekers aanwezig. “Dit congres is een prachtige manier om van elkaar te leren: leren door elkaar te ontmoeten.” Een terugblik op de eerste dag.
Leren door ontmoeten
In de ochtend openen Luzette Kroon en Emilie Sturm onder leiding van dagvoorzitter Ikenna Azuike de dag. Kroon is bestuurslid van de Unie van Waterschappen en voorzitter van de stuurgroep Blue deal. Sturm is programmamanager van de Blue Deal. Kroon: “Dit congres is een prachtige manier om van elkaar te leren: leren door elkaar te ontmoeten.” Want dat is het doel van deze dagen samen: elkaar ontmoeten en op die manier een basis creëren om in de toekomst nog gemakkelijker kennis met elkaar uit te kunnen wisselen. Tussen Nederland en de partnerlanden, maar ook door de partnerlanden onderling.
Dagvoorzitter Azuike in gesprek met Emilie Sturm en Luzette Kroon
Druppel op de gloeiende plaat?
Het doel van de Blue Deal is om voor 20 miljoen mensen de toegang tot schoon, voldoende en veilig water te verbeteren. “Is dat niet een druppel op de gloeiende plaat?”, vraagt dagvoorzitter Azuike. “Ja,”, antwoordt Kroon, “Maar we zijn niet alleen. In onze partnerlanden gebeurt zoveel meer. En ook andere landen komen met verschillende programma’s. Bij de VN Waterconferentie in maart dit jaar zagen we dat er echt een beweging aan het ontstaan is. Westerse landen – voor een groot deel verantwoordelijk voor klimaatverandering – nemen steeds meer hun verantwoordelijkheid.” De Blue Deal is daarbij een van de inspiratiebronnen, bleek ook bij de VN Waterconferentie.
Deltacommissaris: Nederlands model is geen blueprint
Keynote spreker van de dag was Deltacommissaris Peter Glas. Hij gaf een presentatie over waterbeheer in Nederland. “Het Nederlandse model is geen blueprint, maar het kan wel als inspiratie dienen voor onze collega’s uit het buitenland.” Voor de buitenlandse delegaties is dit Nederlandse model zeker iets waar ze van willen leren. Ze stellen vragen en na afloop vragen meerdere mensen om de PowerPointpresentatie, om die later nog eens door te kunnen nemen of met collega’s te kunnen delen.
Deltacommissaris Peter Glas over waterbeheer in Nederland
‘From draining to retaining’
Glas gaat ook in op de uitdagingen waar Nederland mee te maken heeft. Bijvoorbeeld dat Nederland steeds meer water moet vasthouden in plaats van afvoeren. Of in het Engels: “We go from draining to retaining.” En zo zijn er allerlei vlakken waarop Nederland van andere landen kan leren. “Wat kunnen wij van jullie leren op het gebied van waterbewustzijn en participatie?”, vraagt Glas dan ook aan de zaal. Een Zuid-Afrikaanse gast reageert: “Over het algemeen is het waterbewustzijn in ons gebied erg hoog. Maar we merken dat dat bij jongeren niet altijd het geval is. Daarom zijn we met een project begonnen: seedlings of hope. Samen met kinderen gaan we dan bijvoorbeeld afval rapen in de omgeving van een waterwerk. Langzaamaan beginnen we daar dan steeds meer te vertellen over hoe het waterbeheer werkt.”
Intercultureel samenwerken
De dag eindigde met een sessie ‘Collaboration accross cultures’. Want dat is tenslotte wat er in de Blue Deal gebeurt: samenwerken met allerlei landen en verschillende culturen. Dat betekent af en toe aanpassen aan elkaar. Is dat slecht? Sheriff Aligbeh, die samen met Esther Janssen namens Culture-Inc. de training verzorgt, vindt van niet. “Een kameleon past ook zijn kleuren aan de omgeving aan. Maar verandert zijn kern daardoor?”
Sheriff Aligbeh en Esther Janssen tijdens de sessie ‘Collaboration accros cultures’
Culturele kaart
Een vrouw uit Burkina Faso geeft een tip: “Wij hebben een soort culturele kaart gemaakt met een vergelijking tussen de Nederlanders en de Burkinezen. Dat maakt het leven voor ons, en voor hen, een stuk makkelijker. Omdat we nu weten hoe we het beste met elkaar kunnen communiceren.”
Wat staat er 13 juni op het programma?
Na een geslaagde dag op 12 juni staat er ook op 13 juni weer een hoop op het programma. Deze dag gaan de deelnemers uiteen in kleinere groepen om workshops te volgen. Met als onderwerpen: Water pricing, Water safety management, Stakeholder participation, Urban waste water management, Nature-based solutions, en Smart monitoring.
