Waterschappen leveren inbreng voor commissiedebat Water

16 september 2024

Op dinsdag 24 september is het jaarlijkse commissiedebat Water in de Tweede Kamer. De waterschappen stuurden hun aandachtspunten naar de commissieleden, verdeeld over de thema’s waterveiligheid, waterkwaliteit, waterkwantiteit en de sturende rol van water en bodem in ruimtelijke plannen.



Waterveiligheid

Door zeespiegelstijging zijn er in de toekomst hogere en bredere dijken nodig. Beide investeringen kosten veel ruimte en geld. Dat vraagt iets van de waterschappen en het rijk, want de grotere opgave heeft gevolgen voor hun financiële bijdragen (elk 50%). Dit najaar moeten de waterschappen en het rijk een belangrijk besluit nemen over de financiering van dijkversterkingen die volgend jaar moeten worden opgestart en in de periode 2030 – 2036 in uitvoering gaan. Hiervoor is op korte termijn een besluit nodig over € 1,25 miljard extra geld van de waterschappen en € 1,25 miljard van het rijk. Daarnaast zijn het rijk en de waterschappen in gesprek over extra financiering voor de periode 2037 – 2050 van onze enorme opgave en de herijking van de afspraken over het HWBP. Die afspraken liggen tot 2028 vast. Uit het Landelijk Veiligheidsbeeld blijkt dat er tot 2050 een grotere opgave is en dat er nieuwe afspraken en meer geld nodig zijn voor dijkversterkingen tot 2050 om ons doel te halen. Dit betekent dat het rijk en de waterschappen ook de jaarlijkse bijdrage na 2036 moeten verhogen.

Waterkwaliteit

Het is zeer de vraag of Nederland de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) gaat halen, schrijven de waterschappen in hun inbreng. Ze zetten hiervoor alle zeilen bij. Uit de tussenevaluatie blijkt dat in meer dan de helft van de KRW-meetpunten een goede toestand voor nutriënten (stikstof en fosfor) reëel is, maar onvoldoende om alle doelen in 2027 te halen. De waterschappen onderzoeken nu waar en in hoeverre controle op industriële lozingen kan bijdragen aan vermindering van zorgwekkende stoffen in het water. 

Sturende rol van water en bodem

Extreem weer doet zich steeds vaker en heviger voor. Om schade en overlast aan woningen te voorkomen, moeten woningbouwprojecten waterbestendig worden uitgevoerd. De waterschappen pleiten daarom voor het opnemen van toekomstbestendige bouwvoorschriften in het Bouwbesluit, een afdwingbare watertoets en een waterlabel voor huizen. Zelf kunnen de waterschappen alleen regels opstellen die betrekking hebben op het watersysteem, niet op de ruimtelijke inrichting.

Waterkwantiteit

De waterschappen willen beter zicht op grondwateronttrekkingen, met name in gebieden waar de watervoorraad onder druk staat. Een landelijke vergunningsplicht voor alle grondwateronttrekkingen vinden de waterschappen niet doelmatig. Ze zoeken de oplossing daarom in een lokale aanpak. De focus ligt daarbij in eerste instantie op gebieden die gevoelig zijn voor droogte.  

> Lees de volledig inbreng

Twee moties gewasbeschermingsmiddelen aangenomen

28 mei 2024

Tijdens de stemmingen op dinsdag 28 mei zijn er in de Tweede Kamer twee moties aangenomen over gewasbeschermingsmiddelen. Beide werden ingediend door Pieter Grinwis, Tweede Kamerlid van de ChristenUnie. De moties gaan over de toelating van gewasbeschermingsmiddelen volgens de Kaderrichtlijn Water en over de inzet van maatregelen voor de waterkwaliteit.

gewasbeschermingsmiddelen

Toelating en toepassing gewasbeschermingsmiddelen

De eerste motie gaat in op de toelating en toepassing van gewasbeschermingsmiddelen door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Met de motie wil Grinwis dat de toelating en toepassing van de middelen overeenstemmen met de normering van de Kaderrichtlijn Water. Dit is nu nog niet altijd het geval.

> Bekijk de motie

Maatregelen voor waterkwaliteit

Op dit moment worden de normen in de Kaderrichtlijn Water (KRW) voor onder meer gewasbeschermingsmiddelen nog te vaak overschreden. Met de tweede motie verzoekt Grinwis daarom provincies, gemeenten en waterschappen om de bestaande regelgeving optimaal in te zetten om dit te voorkomen. Hij wil dat hier effectieve en adequate maatregelen worden genomen voor een betere waterkwaliteit.

> Bekijk de motie

Standpunt waterschappen

De waterschappen willen voldoen aan de waterkwaliteitsnormen uit de Kaderrichtlijn Water. Ze willen dat het College voor toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) hier mee rekening houdt bij de toelating van gewasbeschermingsmiddelen. Als er geen goede en betaalbare meetmethode beschikbaar is, mogen gewasbeschermingsmiddelen niet toegelaten worden.

> Lees meer over de invloed van gewasbeschermingsmiddelen op de waterkwaliteit

Uniepenning toegekend aan Joost Buntsma

23 mei 2024

Op woensdag 22 mei nam Joost Buntsma afscheid als directeur van kenniscentrum STOWA, omdat hij met pensioen gaat. Het bestuur van de Unie van Waterschappen heeft hem bij die gelegenheid – met een positieve aanbeveling van het STOWA-bestuur – de Uniepenning toegekend.

uniepenning-joost-buntsma

Voorzitter van de Unie van Waterschappen Rogier van der Sande gaf bij de overhandiging aan dat Buntsma “zich op bijzondere wijze verdienstelijk heeft gemaakt voor de waterschappen, de Unie van Waterschappen en het waterbeheer in zijn algemeenheid”.

Loopbaan

Joost Buntsma is bijna 41 jaar in het waterbeheer werkzaam geweest. Na een opleiding als ingenieur aan de Technische Hogeschool Delft, was hij onder meer werkzaam bij provincies, Rijkswaterstaat, de Inspectie Verkeer en Waterstaat en het ministerie van Infrastructuur & (toen nog) Milieu. In de periode van 2011 tot 2013 was Joost Buntsma secretaris van de Adviescommissie Water, onder het voorzitterschap van de Prins van Oranje. Deze commissie heeft een aantal zeer waardevolle adviezen opgeleverd, over onder andere de organisatie van het waterbeheer, de waterveiligheid en de zoetwatervoorziening.

STOWA

In de afgelopen elf jaar heeft Joost Buntsma zich als directeur van de STOWA (Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer) verdienstelijk gemaakt voor de waterschappen en het waterbeheer in Nederland. Rogier van der Sande typeerde Joost Buntsma in zijn speech als rustig, verbindend en vasthoudend en prees zijn sterk ontwikkelde strategisch inzicht.

Uniepenning

De afgelopen jaren is de Uniepenning toegekend aan: Peter Glas, Melanie Schultz van Haegen, Wim Kuijken, Hans Oosters en Paul van Erkelens. Alhoewel dit allen bestuurders zijn, is de Uniepenning nadrukkelijk ook bedoeld voor ambtenaren met een bijzondere staat van dienst. Joost Buntsma is de eerste ambtenaar die deze eer te beurt valt.

Hoogwatergolf en opnieuw veel regen verwacht

21 mei 2024

Afgelopen dagen is er veel regen gevallen en ook dinsdag worden er opnieuw piekbuien verwacht. Hierdoor wordt er een hoogwaterpiek in onze rivieren op woensdag 22 mei verwacht. De waterschappen bereiden zich wederom voor op het opvangen van het vele water en nemen waar nodig aanvullende maatregelen.

Natte weilanden langs de Ondermeerweg, tussen Stompwijk en Zoetermeer.

Volle uiterwaarden door hoogwater

Door de vele regenval in de grensgebieden en in Nederland, wordt er de komende dagen een afvoergolf verwacht op de Rijn. Hier kunnen delen van de uiterwaarden onder water komen te staan. Ook de Maas stijgt vanaf woensdag mogelijk als gevolg van verwachte neerslag.

Door de hevige regenval afgelopen week is de waterstand gestegen. Verwacht wordt dat de afvoer van de Rijn daarom woensdag 22 mei oploopt tot 5180 m3/s bij Lobith. Daarna zal de afvoer naar verwachting stabiliseren. Bij zowel de Rijn als de Maas kunnen de dijken de situatie aan. Rijkswaterstaat en de waterschappen houden de situatie in de gaten.

Hevige regen verwacht

Vandaag wordt opnieuw hevige regenval verwacht, zo geeft het KNMI code geel af voor het einde van de middag vanwege hevige onweersbuien. Deze onweersbuien verplaatsen zich naar het midden en westen van het land. Plaatselijk valt veel regen in korte tijd (30 mm in een uur) waardoor wateroverlast kan ontstaan. Het KNMI verwacht dat de buien rond middernacht minder zwaar worden.

Wat doen de waterschappen?

Op dit moment draaien de gemalen van de waterschappen op volle toeren om alvast het waterpeil naar beneden te brengen, om zo het overtollige water straks op te vangen en snel te kunnen afvoeren. Lees op de websites van hoogheemraadschap Rijnland en Delfland welke maatregelen zijn nemen. Door het natte najaar en de natte winter is de bodem alleen op veel plaatsen nog steeds erg nat en verzadigd. Dit betekent dat de bodem op die plekken geen extra water kan opvangen en eerder wateroverlast kan ontstaan.

Europees verkiezingsdebat Water: water hoger op Europese agenda

22 mei 2024

Water is een grensoverstijgend thema en verdient een prominente plek op de Europese agenda. Dat vonden alle sprekers tijdens het Europees verkiezingsdebat Water op dinsdag 21 mei in een vol perscentrum Nieuwspoort. De Unie van Waterschappen en Vewin organiseerden het debat in aanloop naar de Europese verkiezingen op 6 juni. Ruim honderd mensen zaten als publiek in de zaal.

volle zaal in perscentrum Nieuwspoort, presentator voor publiek

Water hoger op Europese agenda

“Voldoende en gezond water lijkt vanzelfsprekend, maar is dat niet”, zei Pieter Litjens, voorzitter van Vewin, in een kort openingsinterview. “Om de waterkwaliteit te garanderen, is goede wetgeving nodig.” Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen, vulde aan: “Dat beleid wordt grotendeels in Brussel bepaald. Water houdt zich niet aan landsgrenzen.” Met de verkiezingen in aantocht willen beide organisaties het belang van goed waterbeheer en voldoende en schoon drinkwater hoog op de Europese agenda krijgen.

Elf sprekers, drie stellingen

Onder leiding van gespreksleider Maarten Bouwhuis gingen elf kandidaat-Europarlementariërs met elkaar in gesprek: Jeannette Baljeu (VVD), Anne Cramer (SP), Raquel Garcia Hermida-van der Walle (D66), Leo van Gelder (CDA), Bert van der Woerd (ChristenUnie), Frank Wassenberg (Partij voor de Dieren), Veerle Smit (Volt), Henk Hazenoot (BBB), Marius Troost (GroenLinks-PvdA), Adriana Hernandez (50PLUS) en Wil Steijling (NSC). In een uur tijd voerden zij drie mini-debatten aan de hand van stellingen.

Stelling 1: De Europese Commissie moet een grotere rol spelen in grensoverschrijdende waterverdelingsproblemen

Verschillende partijen zijn voor het aanstellen van een Europese Watercommissaris om water beter te verdelen. Ook de Blue Deal werd genoemd, om geld voor water beter te verdelen. Veel partijen vinden klimaatadaptieve maatregelen op korte termijn nodig om voldoende water van voldoende kwaliteit te kunnen garanderen. Ze benadrukten hierbij het belang van internationale samenwerking en het leren van andere landen, zoals Spanje als het gaat om droogte.

Stelling 2: Voor watervervuiling is een bronaanpak nodig

Over deze stelling waren de meningen het meest verdeeld. Niet iedereen was het erover eens in hoeverre een bronaanpak mogelijk is, en in hoeverre je het economisch belang naast het gezondheidsbelang kunt plaatsen. Landbouwhervorming werd genoemd als deel van de oplossing; anderen zien de grootste winst in een Europese aanpak van vervuiling door medicijnresten. Bijna alle sprekers zijn voor een Europees totaalverbod op PFAS en vinden een transitie op het gebied van waterkwaliteit nodig. Nederland kan daarin mogelijk een voortrekkersrol innemen.

Stelling 3: Water als Europese topprioriteit is goed voor de leefbaarheid en bedrijvigheid

Het woord water komt niet voor in de Europese Green Deal, concludeerde de gespreksleider. Hoe komt dat, en is dat erg? Verschillende partijen zien water niet als op zichzelf staand thema, maar als onderdeel van andere, grotere vraagstukken. Ze zien oplossingen in het beter verdelen van fondsen: bijvoorbeeld over landbouw en natuur, om zo water meer ruimte te geven. Een betere waterverdeling kan bovendien zorgen voor meer veiligheid in Europa, door beperking van schaarste. De meningen zijn verdeeld over de prioritering van belangen: verschillende sprekers plaatsen natuur, milieu en gezondheid tegenover economische belangen.

Watermanagement topprioriteit

Afsluitend benadrukken de sprekers dat ze vinden dat het Vewin en de Unie goed is gelukt is om met elkaar watermanagement een topprioriteit in de Nederlandse politiek te maken. Ze moedigen aan om dat ook in Europa te doen. Unievoorzitter Van der Sande sluit af: “Ik ben heel blij dat alle kandidaat-Europarlementariërs het belang van water op Europees niveau inzien.”

Nederlandse waterdelegatie actief op World Water Forum

21 mei 2024

Van 18 tot 25 mei bezoekt een delegatie van Dutch Water Authorities (DWA) en het Blue Deal-programma het World Water Forum in Indonesië. Het doel is om binnen de internationale watersector het belang te onderstrepen van samenwerking binnen de gehele watercyclus.

world-water-forum-kenia-delegatie

Wat willen DWA en Blue Deal bereiken

Tijdens het World Water Forum komen stakeholders uit de hele internationale watersector bij elkaar. Samen bepalen zij de wereldwijde wateragenda en delen ze kennis met elkaar. Het Forum vindt iedere drie jaar plaats, telkens in een ander land. De delegatie van DWA en Blue Deal wijst op het belang van samenwerking binnen de gehele watercyclus. Dat betekent dat alle partners uit de waterketen in een bepaald beheersgebied samenwerken om de bredere belangen van het water te behartigen. Met name lokale dienstverleners (nutsbedrijven, waterschappen, gemeenten, etc.) spelen daarbij een grote rol. Het is dus belangrijk dat hun technische, organisatorische en financiële capaciteit op orde is. Alleen zo valt doel SDG6 van de Sustainable Development Goals (SDGs) van de Verenigde Naties te bereiken in 2030.

Duurzame financiering beheer en onderhoud

Daarnaast voert de Blue Deal gesprekken met diverse financiers binnen de watersector. Daarbij wijst de delegatie op het belang van langjarige samenwerking en duurzame financiering van beheer en onderhoud. Op dit vlak is de Blue Deal onlangs een samenwerking aangegaan met The Nature Conservancy, WaterWorX en het NWB Fonds. Samen zoeken deze partijen naar manieren om projecten rond nature-based solutions te financieren. In Indonesië  wordt de samenwerking officieel bekrachtigd.

In gesprek met internationale waterpartners

De Nederlandse delegatie neemt als spreker deel aan diverse sessies, van onder andere de OECD, The Nature Conservancy, UNESCO, The Water Footprint Implementation en het High Level Panel Navigating the Source-to-Sea Journey. Ook heeft de delegatie gesprekken met de Islamic Development Bank en The Asian Development Bank. Daarnaast is er naturlijk voldoende gelegenheid het netwerk van DWA en de Blue Deal verder te versterken. Luzette Kroon is het gezicht van de delegatie. Zij is bestuurslid van de Unie van Waterschappen met onder andere de  portefeuille Internationaal. Ook is ze voorzitter van de stuurgroep van de Blue Deal. De delegatie trekt gezamenlijk op met Meike van Ginneken, de Nederlandse watergezant.

Dutch Water Authorities en de Blue Deal

De 21 waterschappen werken in Europa en de rest van de wereld  samen onder de naam Dutch Water Authorities (DWA). Zo verspreiden zij hun waterkennis en leren ze vanuit het buitenland. De Blue Deal is een groot uitvoeringsprogramma van DWA, samen met de ministeries van Buitenlandse Zaken en Infrastructuur en Waterstaat. Kijk voor meer informatie op www.uvw.nl/internationaal.

Toelichting aanpassing belastingstelsel waterschappen naar Eerste Kamercommissie

Op dinsdag 11 juni heeft de Eerste Kamercommissie voor Infrastructuur, Waterstaat en Omgeving (IWO) de mogelijkheid om schriftelijke inbreng te geven op het wetsvoorstel ‘Wijziging van de Waterschapswet, de Waterwet en de Algemene wet bestuursrecht (AWB)’. Ter voorbereiding hierop stuurde de Unie van Waterschappen de commissie een toelichting op het wetsvoorstel.

belastingstelsel-waterschapsbelasting_aanslagbiljet

Aanleiding wetsvoorstel

Het huidige belastingstelsel kent een aantal knelpunten. Om deze op te lossen, stelde de Unie van Waterschappen in december 2020 een aanpassingsvoorstel aan de minister van Infrastructuur en Waterstaat voor. De minister is daarop een wetgevend traject gestart. Hierin zijn de voorstellen van de waterschappen benut om de knelpunten op te lossen. Het geeft de waterschappen tegelijk ruimte om bij te dragen aan de opgaven op het gebied van klimaatadaptatie, energietransitie en circulaire economie.

Gelijkmatige lasten voor belastingbetalers

Het wetsvoorstel wijzigt drie belastingen van de waterschappen: de watersysteemheffing, de zuiveringsheffing en de verontreinigingsheffing. Verder bevat het voorstel een bepaling die zorgt dat woningeigenaren een ander tarief betalen dan eigenaren van bedrijfspanden. De voorstellen zorgen voor een beter uitlegbare aanslag en een gelijkmatiger lastenontwikkeling voor alle belastingbetalers. Bovendien hoeven waterschappen en bedrijven door de voorstellen minder milieu- en mensbelastende stoffen te gebruiken in hun werk.

Bekijk in deze video een uitleg van het wetsvoorstel:

Voortvarende behandeling

De waterschappen zijn erg blij met het wetsvoorstel. Het lost de huidige knelpunten op én zet belangrijke stappen in de bijdragen van de waterschappen en de opgaven voor Nederland. De waterschappen hopen dat de Eerste Kamer dit wetsvoorstel voortvarend kan behandelen, zodat inwerkingtreding op 1 januari 2026 mogelijk is. Dat lijkt nog ver weg, maar om de wijzigingen zorgvuldig te implementeren, hebben de waterschappen uiterlijk deze zomer duidelijkheid nodig.

> Lees de volledige inbreng van de Unie van Waterschappen

> Lees meer over de aanpassing van het belastingstelsel

Rapportage Staat van Ons Water 2023 naar Tweede Kamer

17 mei 2024

Woensdag 15 mei bood minister Mark Harbers de rapportage ‘Staat van Ons Water’ aan de Tweede Kamer aan. De rapportage geeft een overzicht van de ontwikkelingen in het waterbeleid van 2023 en biedt inzicht in hoe waterschappen het land droog houden, verzilting tegengaan en de waterkwaliteit op peil houden.

grondwaterontrekkingen

Samenwerken aan water

De Staat van Ons Water wordt gezamenlijk ontwikkeld door het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, de Unie van Waterschappen, Vewin, IPO en VNG. In de rapportage is onder andere te lezen hoe Nederland werkt aan het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering en zich voorbereidt op de toekomst. Ook de status van de waterveiligheid, waterkwaliteit, financiën en het internationale werk komen aan bod.

Een interessant jaar

2023 was in veel opzichten een interessant jaar voor de watersector. Zo waren er op 15 maart de waterschapsverkiezingen voor nieuwe waterschapsbesturen. De opkomst was met 53,1 procent hoger dan in 2019, toen 51,3 procent van de stemgerechtigden hun stem uitbrachten. Het was een extreem nat jaar. In november viel zelfs meer regen dan ooit gemeten. De klimaatscenario’s die het KNMI in oktober 2023 publiceerde, laten zien dat de winters natter en zomers droger worden. Alle scenario’s wijzen uit dat zowel wateroverlast als watertekort steeds grotere vraagstukken zijn.

> Bekijk hier de Staat van Ons Water 2023

Kamervragen over invloed nieuwe watereisen op woningbouw 

Kamerlid Peter de Groot (VVD) heeft schriftelijke Kamervragen gesteld aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Aanleiding voor de vragen is het artikel ‘Nieuwe watereisen veroorzaken schok: De bouw van zo’n half miljoen woningen staat op losse schroeven’.

rivier met riet en bootjes en erachter nieuwbouwhuizen

Vragen over waterveiligheid, waterschappen en meer

Een van de vragen gaat over het ‘ruimtelijk afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving’ van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De Groot vraagt zich af wat de status van deze kaart is ten aanzien van waterveiligheid. Ook vraagt hij of de eisen voor waterveiligheid niet in contrast staan met de ambities om sneller tot woningbouw te komen. En in hoeverre het afwegingskader zal leiden tot hogere provinciale, waterschaps- en lokale regeldruk.

> Bekijk hier alle vragen van De Groot

Wat vinden de waterschappen?

Om Nederland veilig en bewoonbaar te houden, is het belangrijk dat water en bodem worden meegenomen in de ruimtelijke keuzes. Het veranderende klimaat zorgt voor toenemende periodes van droogte en wateroverlast, maar ook zeespiegelstijging, verzilting en bodemdaling. Om het hoofd te bieden aan deze uitdagingen, is meer ruimte voor water nodig. 

Tegelijkertijd is de druk op de ruimte voor onder meer woningbouw, de energietransitie, natuur en landbouw groot. Er zijn ingrijpende keuzes nodig in de ruimtelijke inrichting van Nederland. De waterschappen willen daarom vanaf het begin betrokken zijn bij die keuzes. Om zo te zorgen dat we hier ook in de toekomst fijn kunnen wonen, werken en recreëren.

> Bekijk het standpunt van de waterschappen

Aandacht voor water in hoofdlijnenakkoord

16 mei 2024

De waterschappen vinden het goed dat er in het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB aandacht is voor veilige dijken en de beschikbaarheid van zoetwater. Ook wordt het belang van water en bodem bij het bouwen van nieuwe woningen meegenomen.



Voeten in de klei

“De waterschappen zijn bij uitstek van de uitvoering”, reageert Rogier van der Sande, voorzitter van de Unie van Waterschappen. “Wij staan letterlijk en figuurlijk met de voeten in de klei. Het is dan ook essentieel dat wij vroegtijdig worden betrokken bij de voorbereiding van beleid en wetgeving. Waterschappen dragen bij aan de grote maatschappelijke opgaven zoals wonen, de inrichting van Nederland en de energietransitie. Voor ons is het belangrijk wat beleid in de praktijk betekent voor veilig wonen achter de dijken, het voorkomen van wateroverlast en een watertekort. Wij kijken ook scherp mee naar de effecten op de waterkwaliteit in Nederland. Daarom is het des te belangrijker dat wij de komende maanden intensief betrokken worden bij de verdere uitwerking.”

Dijken, toekomstbestendig bouwen en waterbeschikbaarheid

In het hoofdlijnenakkoord staat dat de dijken ook in de toekomst voldoende bescherming moeten blijven bieden. De waterschappen blijven hierin graag samenwerken met het Rijk in het Hoogwaterbeschermingsprogramma. De coalitie geeft aan toekomstbestendig te willen bouwen en daarbij rekening te houden met water, bodem, landschap en stedenbouwkundige kwaliteit. Ook is er terecht aandacht voor de beschikbaarheid van zoetwater voor onder meer waterberging, natuur en het voorkomen van schade door droogte.

> Bekijk hier het hoofdlijnenakkoord