Categorie: Circulaire economie

10 jaar Klimaatmonitor Waterschappen: succesvol verduurzamen

20 september 2021

De waterschappen hebben de energie- en klimaatambities gehaald die 10 jaar geleden zijn vastgelegd in het Klimaatakkoord Waterschappen Rijk. Dat blijkt uit de Klimaatmonitor Waterschappen over 2020.



Het gaat onder meer om energiebesparing, vermindering van broeikasgassen, duurzaam inkopen en duurzame energieproductie. Opvallend is de toename van de productie van zonne-energie.

Zelfvoorzienend

De Unie van Waterschappen en het Rijk hebben in 2010 onder meer afgesproken dat de waterschappen in 2020 voor minstens 40 procent zelfvoorzienend zijn door eigen duurzame energieproductie. Deze doelstelling is al in 2019 behaald. Dit percentage is in 2020 verder gestegen naar 43,2. Opvallend is de enorme stijging in de productie van zonne-energie van bijna 84 procent: van 23.639.873 naar 43.467.987 kWh. Dit is het resultaat van de grote hoeveelheid zonneweiden die in 2019 en 2020 zijn opgeleverd. Daarnaast was ook de totale productie van biogas in 2020 bijna 5 procent hoger dan in 2019.

Voetafdruk

De doelstelling om in de periode 2005-2020 jaarlijks gemiddeld 2% energie-efficiencyverbetering te realiseren is ruim gehaald met een gemiddelde van 3,8 procent per jaar. Ook de ambitie om de CO2-voetafdruk van 1990 in de periode tot en met 2020 met 30 procent te verminderen is geslaagd. Door de productie van biogas en de inkoop van groene stroom hebben de waterschappen in de periode 2005-2020 een vermindering van 68 procent gerealiseerd. Dat is 315 kiloton CO₂.

Gegevens beschikbaar

De Klimaatmonitor Waterschappen brengt ieder jaar de voortgang van de geboekte resultaten voor klimaat en duurzaamheid in beeld. De belangrijkste indicatoren en cijfers zijn vanaf dit jaar -met terugwerkende kracht- opgenomen in het WAVES-dashboard en de bijbehorende databank. In het Waterschap Analyse- en Verbetersysteem (WAVES) staan de gegevens voor de hele sector en voor elk waterschap afzonderlijk. Er is een speciale dashboardpagina over het thema ‘Klimaat’ zodat waterschappen en externe geïnteresseerden interactief aan de slag kunnen met de data. Bijvoorbeeld om uitkomsten te vergelijken tussen waterschappen onderling.

Energieneutraal

Met de Klimaatmonitor is ook inzicht verkregen in de toekomstige energieprojecten van de waterschappen. De waterschappen zetten zich nu in voor energieneutraliteit in 2025, door het gebruik van middelen als rioolwaterzuiveringen, terreinen en oppervlaktewater. Zo dragen ze bij aan de doelstelling van het nationale Klimaatakkoord.

Zonnestroom

Voor de periode tot en met 2025 verwachten de waterschappen met 105 geplande duurzame energieprojecten genoeg duurzame energie op te wekken om energieneutraliteit te bereiken. De meeste projecten (72) zijn gericht op de opwekking van energie met zonnestroom. Tegelijk werken de waterschappen aan een visie en aan strategieën richting klimaatneutrale en circulaire waterschappen. Dat gaat bijvoorbeeld over het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen in het materieel.

Circulaire waterschappen

In het Grondstoffenakkoord staat de doelstelling van een 100% circulaire economie in 2050 met een tussenstap in 2030. In dat jaar willen de waterschappen 50% minder primaire grondstoffen gebruiken die een negatieve milieu-impact hebben of schaars zijn. Onder andere door circulair in te kopen en infrastructurele projecten klimaatneutraal en circulair uit te voeren. Kortere productieketens en minder energieverbruik over de hele levenscyclus van producten en materialen zorgen voor een afname van broeikasgasemissies.

Grondstoffen terugwinnen

Ook vergroten waterschappen het aanbod aan hernieuwbare alternatieven door waardevolle grondstoffen terug te winnen, zoals schoon water uit rioolwater. Alle waterschappen hebben inmiddels beleid en doelstellingen gevormd om bij te dragen aan de transitie naar een circulaire economie. Daarnaast wordt er gewerkt aan een gezamenlijke strategie circulaire waterschappen.

WAVES-dashboard

Het verhaal van de circulaire waterschappen

9 juli 2021

Er gebeurt veel bij de waterschappen op het gebied van circulaire economie. Maar voor een groot deel is dit nog experimenteel en onderzoekend. Daarom werken de waterschappen samen aan een strategie circulaire waterschappen.



Daarin staat de vraag centraal hoe we circulair een onderdeel van de nieuwe manier van werken kunnen maken. Er is een start gemaakt met het maken van het gezamenlijke ‘Verhaal van de Circulaire Waterschappen’.

Waarom, wat en hoe

Dit verhaal is tot stand gekomen met de input van duurzaamheidcoördinatoren, directeuren en bestuurders van de waterschappen. Het beschrijft de hoofdlijnen voor de verder te concretiseren strategie. Ook gaat het verhaal in op het ‘waarom’, ‘wat’ en ‘hoe’ van circulaire waterschappen.

Sleutel tot de oplossing

Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen: “Het thema circulaire economie is direct verbonden met de wateropgaven van waterschappen. We hebben dagelijks te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Maar de waterschappen hebben ook een sleutel om bij te dragen aan de oplossing.”

Reststromen

Mager: “Die oplossing is om reststromen in het afvalwater en watersysteem in te zetten en (bouw)materialen in onze beheerobjecten, zoals gemalen en leidingen, zoveel mogelijk te hergebruiken. En minstens zo belangrijk: de waterschappen kopen jaarlijks voor circa 2 miljard euro in aan producten en diensten. Als duurzaam opdrachtgever kunnen we een groot verschil maken en de markt uitdagen om stappen te zetten naar een circulaire economie.”

Hoofdlijnen

In het ‘Verhaal van de Circulaire Waterschappen’ staan 6 hoofdlijnen voor de strategie:

  1. Organisatie en gedrag verandering
  2. Duurzaam opdrachtgeverschap
  3. Circulair assetmanagement
  4. Grondstoffen terugwinnen uit reststromen
  5. Transitiemanagement
  6. Samenwerking

Aanpak, mijlpalen en doelen

Komend jaar wordt de strategie samen met de waterschappen verder uitgewerkt om te komen tot een aanpak, mijlpalen en concrete doelen voor de komende jaren. Er wordt gekeken waar kansen liggen, naar wat er nodig is, en welke belemmeringen er zijn om verder te komen.

Werk mee aan de uitwerking

De Unie van Waterschappen nodigt medewerkers van waterschappen en betrokken organisaties uit om mee te werken aan de uitwerking van de strategie. Wil je meedenken? Neem dan contact op met Bas Nanninga, bnanninga@uvw.nl.

Lees het Verhaal van de Circulaire Waterschappen

Leidraden Circulair Inkopen en Circulair Ontwerpen beschikbaar

2 juli 2021

De waterschappen hebben de ambitie om bij te dragen aan de transitie naar een circulaire (bouw)economie. Dat kan door circulair in te kopen en de aanleg- en onderhoudsprojecten van de waterschappen circulair uit te voeren.



Het Platform Circulair Bouwen in 2023 (CB’23) heeft 2 leidraden uitgebracht die de waterschappen helpen deze ambitie om te zetten in concrete acties. Dat zijn de leidraad ‘Circulair Inkopen’ en de leidraad ‘Circulair Ontwerpen’.

Platform CB’23 verbindt

Platform CB’23 wil bouwbreed partijen met circulaire ambities met elkaar verbinden. Dat doet het platform in de grond- weg- en waterbouw én in de bouw en utiliteit. Het streven is om vóór 2023 nationale, bouwsectorbrede afspraken op te stellen voor circulair bouwen.

Circulaire economie

Nederland wil toewerken naar een circulaire economie: een economie waarin materiaalverbruik en de bijbehorende milieu-impact zijn teruggedrongen. De bouwsector neemt 40 procent van het materiaalverbruik én 40 procent van het afval voor zijn rekening neemt. Dit betekent dat er in deze sector veel moet veranderen. Ook in de bouwprojecten van de waterschappen.

Leidraad Circulair Ontwerpen

Circulaire ambities krijgen concreet vorm in een project op het moment van ontwerpen. De keuzes die dan worden gemaakt, zijn van doorslaggevende invloed op het uiteindelijke resultaat. De leidraad geeft antwoorden op vragen als:

  • Welke ontwerpstrategieën zijn er en hoe kun je ze het beste toepassen?
  • Welke actoren zijn bij het proces betrokken?
  • Welke randvoorwaarden maken circulaire ontwerpprocessen gemakkelijker?

De leidraad geeft handreikingen en hulpmiddelen om circulair ontwerpen gemeengoed te laten worden.

Download hier de leidraad Circulair Ontwerpen

Leidraad Circulair Inkopen

Als onderdeel van de transitie naar een circulaire bouweconomie moeten waterschappen opdrachten anders in de markt zetten. Ze moeten circulaire principes meenemen in hun inkoop- en aanbestedingstrajecten. De afgelopen jaren is er veel ontwikkeld op het gebied van circulair inkopen. Verschillende partijen hebben handreikingen, stappenplannen en principes gepubliceerd. Al deze publicaties hebben tot doel om circulaire principes beter en structureler mee te nemen in inkoop- en aanbestedingstrajecten.

De leidraad Circulair Inkopen vertaalt inzichten uit die verschillende publicaties naar leidende principes. Partijen die met circulair inkopen aan de slag willen, kunnen zich aan die principes conformeren. Ze vormen de basis voor organisatiebeleid en procesaanpakken op projectniveau.

Download hier de leidraad Circulair Inkopen

Kennissessie Leidraden

Op 8 juli organiseert Platform WOW een bijeenkomst over de leidraad Circulair Inkopen. In die bijeenkomst is ook aandacht voor een andere leidraad van Platform CB’23, namelijk de leidraad Meten van Circulariteit.

Meer informatie en aanmelden

Waterschappen: circulaire toepassingen belemmerd door wet- en regelgeving

12 februari 2021

Op 18 februari staat een schriftelijk overleg gepland over de Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). De waterschappen hebben Kamerleden laten weten wat ze vinden van dit rapport.



Want ook voor de waterschappen is de circulaire economie belangrijk. Met een circulaire economie willen ze klimaatverandering tegengaan en de biodiversiteit bevorderen. Daarvoor geven ze als decentrale overheden het goede voorbeeld aan burgers en bedrijven.

Duurzame slibeindverwerking

Het PBL schrijft in het rapport onder meer dat intensivering van beleid noodzakelijk is. De waterschappen herkennen dat. Ze merken dat circulaire toepassingen worden belemmerd door wet- en regelgeving. Denk bijvoorbeeld aan de ontwikkeling naar een meer duurzame slibeindverwerking. Daarom vragen de waterschappen aan het demissionaire kabinet om snel iets te doen met de uitkomsten van de Taskforce Herijking Afvalstoffen. Er moet werk worden gemaakt van de daarin genoemde aanbevelingen.

Rolverdeling

Daarnaast vindt het PBL dat een duidelijke rolverdeling noodzakelijk is in de ontwikkeling naar een circulaire economie. De waterschappen zijn het daar helemaal mee eens. Ze leveren nu al een actieve bijdrage in de regi-onale samenwerking. Allereerst als leverancier van secundaire grondstoffen uit afvalwater (bijvoorbeeld energie, water, fosfaat en cellulose) en watersysteem (biomassa). Maar daarnaast ook als initiatiefnemer van circulaire initiatieven en innovaties en als belangrijke opdrachtgever in de Duurzaam Grond-, Weg- en Waterbouw(GWW)-sector.

Lees de hele inbreng van de waterschappen

Circulaire Economie: waterschappen willen de markt ontmoeten

1 februari 2021

Waterschappen en de markt moeten elkaar beter zien te vinden om samen te werken aan een circulaire economie. Dat is de oproep van Sander Mager, bestuurslid van de Unie van Waterschappen, bij de start van de Week van de Circulaire Economie.



“Er zijn veel kansen voor de markt om samen te werken met de waterschappen binnen de circulaire economie”, zegt Sander Mager. “Alleen vindt de ontmoeting tussen waterschappen en markt niet vanzelf plaats. Partijen vinden elkaar niet automatisch, dus we hebben meer onverwachte ontmoetingen nodig. Wie denkt er bij leveranciers van bouwmaterialen aan de waterschappen? Toch hebben we baggerspecie, bermmaaisel, riet en andere biomassa uit het watersysteem in de aanbieding. En fosfaat, bioplastic, vetzuren, kaumera en cellulose uit rioolwater, hergebruik van zoet water niet te vergeten en nog veel meer.”

Circulaire ambities

De waterschappen merken als geen ander de gevolgen van de huidige lineaire economie. Daarom willen ze bijdragen aan een circulaire economie. Ze hebben de ambitie om 100% circulair te zijn in 2050. Met als eerste stap: 50% minder primaire grondstoffen gebruiken in 2030. Om daar te komen wordt er nu gewerkt aan het opstellen van een strategie Circulaire Waterschappen. Door de ontwikkeling van een gezamenlijke strategie wordt een koers bepaald met concrete kortetermijndoelen.

Ontmoeting

Sander Mager: “We werken aan circulaire waterschappen door vervuiling tegen te gaan, geen (schaarse) grondstoffen te gebruiken die negatieve effecten hebben op het milieu, en door klimaatverandering te helpen voorkomen. Bij al deze activiteiten werken we samen met het bedrijfsleven. We hebben het bedrijfsleven ook nodig als partner voor het verduurzamen en circulair maken van onze organisaties en bedrijfsprocessen.”

“We roepen de markt daarom ook op om dit samen met ons te verkennen”, gaat hij verder. “We hebben wel contact met partijen als MVO Nederland en Aquaminerals. Maar we willen als waterschappen nog meer op zoek naar regionale platforms en hoe die ontmoeting tussen waterschappen en de markt meer en beter tot stand kan komen.”

> Lees het interview met Sander Mager over dit thema in een special bij het FD van afgelopen week