Door de val van kabinet Rutte IV zijn er vervroegde verkiezingen voor de Tweede Kamer. De voorbereidingen zijn gestart om invloed uit te oefenen op de partijprogramma’s. Daarnaast bereidt de Unie van Waterschappen een lobby voor om voor de waterschappen belangrijke thema’s door te kunnen laten gaan, ook met een demissionair kabinet.
De datum van de Tweede Kamerverkiezingen is 22 november. Dit is vastgesteld door de Kiesraad.
Controversiële onderwerpen
De Unie van Waterschappen bekijkt momenteel alle wetsvoorstellen en beleidsdocumenten die nu in de Eerste en Tweede Kamer liggen. Ook de voorstellen en documenten die binnenkort worden ingediend worden bekeken. De Unie weegt daarbij af welke van de onderwerpen wat de waterschappen betreft moeten doorgaan en niet controversieel worden verklaard.
Controversieel: andere uitkomst
Wetsvoorstellen en onderwerpen die controversieel worden verklaard zijn onderwerpen waarvan je kunt verwachten dat een behandeling met een ander kabinet tot een andere uitkomst leidt. Denk hierbij aan thema’s als de stikstofplannen, de woningmarkt en migratie.
Bekende niet controversiële onderwerpen
Van een aantal zaken is al bekend dat ze doorgaan. Dit heeft te maken met uitvoering en met deadlines vanuit de Europese Unie. Dat geldt bijvoorbeeld voor de Kaderrichtlijn Water en het Nationaal Programma Landelijk Gebied.
Verkiezingsprogramma’s
De Unie van Waterschappen begon al eerder met het ophalen van input voor de verkiezingsprogramma’s voor de volgende Tweede Kamerverkiezingen. Door de val van het kabinet komt dit proces nu in een stroomversnelling. De politieke partijen starten immers deze zomer al met het schrijven van programma’s. De Unie richt het proces om invloed te kunnen uitoefenen op de inhoud van die programma’s nu anders in.
Samenwerking met andere koepels
De lobby wordt onder meer samen met de andere koepelorganisaties van decentrale overheden vormgegeven. De Unie van Waterschappen werkt samen met IPO en VNG aan een pamflet met gezamenlijke aandachtspunten. Daarnaast organiseren ze in aanloop van de verkiezingen een verkiezingsdebat over die aandachtspunten. Ook trekt de Unie van Waterschappen in de lobby samen op met de koepel van de drinkwaterbedrijven: Vewin. Samen organiseren ze een Waterdebat. Deze vindt plaats op maandag 6 november.
De definitieve uitslag voor de waterschapsverkiezingen is bekend. De opkomst voor de waterschapsverkiezingen is 53,1 procent. BoerBurgerBeweging (BBB) en WaterNatuurlijk komen uit de bus als de grote winnaars. Het politieke landschap bij de waterschappen verandert sterk ten opzichte van 2019. Op 29 maart worden de nieuwe waterschapsbestuurders geïnstalleerd.
Opkomstcijfers bekend
Nu alle stemmen geteld zijn, is ook de definitieve opkomst bekend: 53,1 procent. In 2019 was de opkomst 51,3 procent. In waterschap Drents Overijsselse Delta was de opkomst het hoogst met 65 procent en in het hoogheemraadschap van Delfland het laagst met 44,8 procent. Voor de Provinciale Staten is de opkomst 58,3 procent tegenover 56,2 procent in 2019. De opkomst is in zijn geheel dus hoger uitgevallen dan in 2019.
De winnaars
Tijdens de waterschapsverkiezingen waren er 518 zetels te verdelen in de waterschapsbesturen van de 21 waterschappen. De BBB komt als nieuwkomer met 118 zetels de besturen binnen. Zij hebben daarmee 23 procent van alle gekozen zetels gewonnen. WaterNatuurlijk komt na deze verkiezingsuitslag op 91 zetels. In 2019 wonnen zij nog 85 zetels. Hiermee zijn deze 2 partijen de grote winnaars van deze verkiezingen. In 13 waterschappen is BBB aanzet om het bestuur te formeren, in 5 waterschappen neemt WaterNatuurlijk het voortouw.
Politieke verschuivingen
Ook de Partij van de Dieren kent een goede verkiezingsuitslag en is gegroeid van 17 naar 37 zetels in de waterschapsbesturen. De partij deed deze verkiezingen mee in meer waterschappen. Hun aandeel in de waterschapsbesturen is daarmee gegroeid van 4 naar 7 procent. Het CDA, de VVD en 50PLUS zijn de grote verliezers deze waterschapsverkiezingen. Het CDA gaat van 60 naar 35 zetels en de VVD van 70 naar 55 zetels. 50PLUS levert ook veel zetels in en gaat van 32 naar 10 zetels. Ook de lokale partijen leveren in ten opzichte van 2019. Toen hadden ze een aandeel van 17 procent in de besturen, dat is nu gezakt naar 11 procent. Belang van Nederland (BvNL) en JA21 deden voor het eerst mee aan de waterschapsverkiezingen. BvNL krijgt 1 zetel in 6 waterschappen. JA21 deed in 5 waterschappen mee en wint in die waterschappen ook 1 zetel.
Formatie waterschapsbesturen
Op 29 maart worden alle verkozen waterschapsbestuurders geïnstalleerd. Bij de vorige verkiezingen in 2019 waren in juni in alle waterschappen de bestuurssamenstellingen bekend.
Op 15 maart zijn de waterschapsverkiezingen, tegelijk met de Provinciale Statenverkiezingen. Alle lijsttrekkers en kandidaten voor de verkiezingen van de nieuwe besturen van de 21 waterschappen zijn inmiddels bekend. De verkiezingscampagnes kunnen van start. Ook de stemhulp van de waterschappen is gelanceerd.
In totaal doen er 4.667 kandidaten mee voor 255 partijen. In 2019 waren dat nog 3.575 kandidaten voor 196 partijen. 1337 kandidaten zijn vrouw: dat is 29 procent van het totaal. In 2019 was nog 25 procent van de kandidaten vrouw.
2 partijen in alle waterschappen
VVD en BBB zijn de enige partijen die meedoen bij alle 21 waterschappen. 50Plus, CDA, AWP voor water, klimaat en natuur en Water Natuurlijk doen bij 20 waterschappen mee. BVNL doet mee bij 18 waterschappen, PvdA bij 17 en Partij voor de Dieren bij 16 waterschappen.
Meeste partijen in Limburg
Bij Waterschap Limburg doen de meeste partijen mee, 18 in totaal. In 2019 waren dat nog 14 partijen. Op de tweede plaats staat het hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier. Daar doen 16 partijen meer; 7 meer dan in 2019.
Vrouwelijke lijsttrekkers
Waterschap Drents Overijsselse Delta heeft de meeste vrouwelijke lijsttrekkers, 5 van de 11 lijsttrekkers is vrouw.
Stemhulp
Er valt wat te kiezen bij de waterschapsverkiezingen. Voor hulp bij het maken van een keuze hebben de waterschappen de stemhulp gelanceerd. Op mijnstem.nl kan iedereen de stemhulp van zijn of haar eigen waterschap invullen en zo een goede keuze maken.
Campagne
In aanloop naar de verkiezingen hebben de waterschappen een gezamenlijke campagne voorbereid. Vanaf 13 februari zullen deze uitingen te zien zijn.
