Op 7 februari is in Leeuwarden het nieuwe convenant ‘Varen doe je Samen!’ ondertekend. Met dit convenant willen verschillende partijen blijvende aandacht geven aan goede voorlichting aan waterrecreanten om onveilige situaties op het water te voorkomen.
Het convenant werd ondertekend door onder meer Waterrecreatie Nederland, het Watersportverbond, de Reddingsbrigade en de waterschappen.
Goed zeemanschap
Op de website van ‘Varen doe je Samen!’ vinden waterrecreanten informatie waarmee zij zich goed kunnen voorbereiden op een veilige en plezierige vaartocht. Zo staan er tips op over goed zeemanschap en een degelijke vaaruitrusting, en adviezen om het water schoon te houden tijdens het varen.
Vergroten bewustzijn
De waterschappen doen mee aan ‘Varen doe je Samen’ omdat waterschappen steeds vaker vaarwegbeheerder zijn. Zij vinden het belangrijk dat de recreatie- en beroepsvaart zich bewust is van gevaren. Bij het vergroten van dat bewustzijn kan ‘Varen doe je samen’ helpen.
Duurzaamheidsaspecten
Waterschappen willen daarnaast voorkomen dat ongezuiverd toiletwater in het oppervlaktewater wordt geloosd en dat oevers en het onderwaterecosysteem beschadigd raken door boten die op hoge snelheid varen. Dit soort duurzaamheidsaspecten van varen krijgen ook aandacht bij ‘Varen doe je Samen’.
Rekening houden met elkaar
“We zien dat er door langere warme periodes steeds meer mensen willen recreëren in en op het water”, zegt Cathelijn Peters, waarnemend algemeen directeur Unie van Waterschappen. “Als het drukker wordt op en in het water is het des te belangrijker dat er rekening wordt gehouden met elkaar en dat de kwaliteit van het water en de werking van het watersysteem geen hinder ondervinden.”
Meer aandacht voor duurzaamheid
In de volgende convenantperiode wil de Unie van Waterschappen meer aandacht vragen voor duurzaamheid en het platform gebruiken om in contact te komen met de waterrecreatiesector, particuliere organisaties en de recreanten zelf.
Als de doelen van de Kaderrichtlijn Water niet worden gehaald, dreigt er dan een watercrisis die vergelijkbaar is met de stikstofcrisis? Daarover stelde Kamerlid Derk Jan Eppink (JA21) Kamervragen aan de demissionair minister van Infrastructuur en Waterstaat, Cora van Nieuwenhuizen.
De minister antwoordde dat Nederland risico’s loopt als we in 2027 niet voldoen aan de eisen van de Kaderrichtlijn Water (KRW). Volgens haar is het onder bepaalde voorwaarden wel mogelijk om minder strenge doelen vast te stellen voor specifieke waterlichamen.
Nederland niet op slot
De minister verwacht niet dat een rechter Nederland vóór 2027 ‘op slot gaat zetten’. Of dit na 2027 gebeurt, hangt af van de volledigheid van het maatregelenpakket tot 2027. En het hangt ook af van de mate waarin Nederland in staat is om de motivatie voor het gebruik van de uitzonderingsgronden goed te onderbouwen.
Waterschappen
Ook de waterschappen moeten zich nog inspannen om hun deel van de KRW-doelen te halen. Het gaat daarbij in de eerste plaats om het uitvoeren van de maatregelen die de waterschappen hebben opgevoerd in de stroomgebiedbeheerplannen. Daarnaast spelen de waterschappen een rol bij het goed in kaart brengen van de effecten van landbouwemissies op de waterkwaliteit.
Op 1 mei start het zwemseizoen voor zwemmen in oppervlaktewater. In Nederland zijn meer dan 700 officieel aangewezen locaties waar je veilig kunt zwemmen. Op de website zwemwater.nl of in de zwemwaterapp is te vinden welke dat zijn.
Zwemmen in oppervlaktewater is fijn, maar brengt ook risico’s met zich mee. Zwem daarom uitsluitend bij aangewezen zwemwaterlocaties. Daar worden waterkwaliteit en veiligheid gecontroleerd. Alle officieel aangewezen zwemlocaties staan op www.zwemwater.nl. Bij de zwemlocatie zijn ze te herkennen aan een blauw informatiebord van de provincie.
Waterkwaliteit
Op de informatieborden wordt de kwaliteit van het zwemwater volgens EU-richtlijnen aangegeven in 4 kwaliteitsklassen. Deze kwaliteitsklassen zeggen iets over de waterkwaliteit gedurende de afgelopen jaren. Daarnaast staat er ook informatie op over de actuele kwaliteit. De waterschappen werken aan een goede waterkwaliteit en blijven de waterkwaliteit monitoren.
Zwemmen in coronatijd
Op iedere zwemlocatie moeten de hygiëneregels in verband met het coronavirus toegepast worden. Check voor je gaat zwemmen of er bij een zwemlocatie bepaalde voorwaarden gelden vanwege het coronavirus. Ook deze informatie staat op zwemwater.nl.
Zwemwater-app
In de gratis zwemwater-app staat een overzicht van alle officiële zwemlocaties in Nederland. Per officieel aangewezen zwemlocatie is te zien wat de kwaliteit van het zwemwater is, wanneer de kwaliteit voor het laatst is gecontroleerd en wanneer er weer een controle is. Ook zie je of een locatie mogelijk gesloten is. De app is een initiatief van de Unie van Waterschappen, Rijkswaterstaat en het Interprovinciaal Overleg.
Platform WOW heeft 8 inspirerende cases uit het weg- vaarweg- en waterbeheer genomineerd voor de WOW-prijs 2021. Eén van de genomineerden is het ‘Robuust plan slibeindverwerking.’ Alle 21 waterschappen zijn betrokken bij dit plan.
Het plan gaat over het incidentele tekort aan verwerkingscapaciteit om het zuiveringsslib uit de rioolwaterzuiveringsinstallaties te verwerken. De 21 waterschappen, verschillende slibeindverwerkingsbedrijven, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Rijkswaterstaat verbinden zich nu aan een centrale regie om samen de capaciteitsproblemen op te lossen.
Stem ook
Om de publieksprijs te winnen, zijn er veel stemmen nodig. De winnaars worden bekend gemaakt in de Week van de WOW-factor begin november 2021. Zij winnen een geldbedrag van €10.000 (juryprijs) of €5.000 (publieksprijs) om de samenwerking een stap verder te brengen. Stemmen kan hier.
Innovatieproeftuin
Ook bij de andere genomineerden zijn er waterschappen betrokken. Zij kunnen dus ook in de prijzen vallen. Het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard participeert in de Innovatieproeftuin Diergaarde Blijdorp. Deze dierentuin is al 7 jaar de proeftuin voor de innovaties op het gebied van deltatechnologie en water.
Gladheidsbestrijding
Waterschap Scheldestromen is betrokken bij 2 projecten. Ten eerste bij Afstemming Zeeuwse Overheden en Nutsbedrijven (AZON). Binnen AZON is afgesproken om gezamenlijk de hoogst maatschappelijke waarde te creëren tegen de laagste maatschappelijke kosten. Daarnaast doet Scheldestromen mee met Samenwerkingsverband Gladheidsbestrijding Zeeland. Alle wegbeheerders hebben de handen ineengeslagen om de organisatie, coördinatie en uitvoering van de gladheidbestrijding zo optimaal mogelijk te laten verlopen.
Afkoppelen regenwater
Tot slot werkt waterschap Noorderzijlvest mee aan het project Klimaatregelen Euvelgunne. Klimaatverandering dwingt de gemeente Groningen om op bedrijventerrein Euvelgunne in Groningen regenwater van het riool af te koppelen. Samen met de op Euvelgunne gevestigde bedrijven zoekt dit project naar meerwaarde-oplossingen die afgestemd zijn op de behoeften en wensen van elk bedrijf.
Stem op een waterschap
De waterschappen zijn dus goed vertegenwoordigd. Het zou mooi zijn als de Unie of één van de waterschappen de WOW-prijs wint. Lees hier alles over alle genomineerden en breng je stem uit:
In Brussel is er een akkoord bereikt over de voorstellen voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) voor de periode 2023-2027. Het betreft een politiek akkoord over de belangrijkste punten van het toekomstig GLB.
Sommige onderwerpen zijn nog onderwerp van gesprek, zoals het subsidiabel maken van natte teelten. Daarnaast loopt ook het traject van het Nationaal Strategisch Plan (NSP). Daarin krijgt de Nederlandse invulling van het GLB gestalte.
Toekomstbestendig boeren
Het nieuwe GLB gaat toekomstbestendig boeren sterker belonen. Subsidies richten zich op boeren die hun bedrijf duurzamer willen inrichten. De lidstaten mogen binnen de kaders van het GLB hun eigen invulling geven aan het NSP. Het nieuwe GLB treedt op 1 januari 2023 in werking. Eind 2021 wordt het plan ingediend bij de Europese Commissie.
Programmateam
Het NSP wordt opgesteld door een programmateam waarin het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), de provincies, waterschappen, de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samenwerken.
Duurzaam waterbeheer
Een belangrijk onderdeel van het nieuwe GLB is duurzaam waterbeheer als hoeksteen voor een competitieve landbouw. Daarnaast is er aandacht voor het behalen van de doelstellingen van de Kaderrichtlijn Water in 2027. Ook het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW), investeringen in het watersysteem en Blauwe Diensten hebben een rol in het NSP . Blauwe diensten zijn diensten waarbij agrariërs een bijdrage leveren aan het verbeteren van waterkwaliteit.
Ecoregelingen
Een nieuw onderdeel van het GLB zijn de ecoregelingen. Het gaat daarbij om vrijwillige maatregelen die boeren kunnen nemen op het gebied van milieu en klimaat. Agrariërs ontvangen extra financiële steun als ze meedoen aan ecoregelingen. Ook zijn de algemene voorwaarden aangepast op het gebied van milieu, klimaat, dier- en plantgezondheid en dierenwelzijn om GLB-subsidies te ontvangen. Het betreft hier de Goede Landbouw- en Milieu Condities (GLMC’s). Er is afgesproken dat minimaal 25% van het eerstepijlerbudget (inkomenssteun) voor de ecoregeling beschikbaar komt.
Bufferstroken
In één zo’n GLMC is bijvoorbeeld besloten dat 3 meter brede bufferstroken langs waterlopen de norm worden, maar dat onderbouwde uitzonderingen mogelijk zijn in gebieden met veel sloten. Voor slootrijk Nederland een belangrijk besluit. Ten slotte zal in het nieuwe GLB tenminste 35 procent van het totale tweedepijlerbudget (plattelandsontwikkeling) worden ingezet voor interventies die specifiek gericht zijn op de milieu- en klimaatgerelateerde doelstellingen.
Conferentie Nederlands Nationaal Strategisch Plan
Op 1 juli vond een conferentie plaats waarbij het concept-NSP is besproken met agrarische belangenvertegenwoordigers, agrariërs, adviseurs, natuurorganisaties, maatschappelijke organisaties en andere belanghebbenden. Doel was om alle belanghebbenden de gelegenheid te geven om te reageren op de plannen. Op basis van de discussies kunnen mogelijk nog aanpassingen doorgevoerd worden.
Om te zorgen dat de waterschappen het slib uit de rioolwaterzuiveringen altijd kunnen verwerken, ook bij incidenten of calamiteiten, is er een collectief plan opgesteld. Voor een onafhankelijke regie bij de uitvoering van dit plan, met een eigen monitor en verantwoording, heeft de Unie van Waterschappen op 30 juni een overeenkomst getekend met Aquaminerals.
Bij het schoonmaken van rioolwater blijft naast gezuiverd water ook slib achter, dat naar afvalverwerkingsbedrijven gaat. Waterschappen halen er energie uit en de bedrijven verwerken het slib. De Nederlandse waterschappen zorgen voor genoeg capaciteit voor de verwerking van slib van hun rioolwaterzuiveringen. Maar de afgelopen jaren zijn er bij verschillende waterschappen incidenten geweest bij fluctuaties van de hoeveelheid slib, door veranderingen in de afzetmarkt of regelgeving of technische problemen bij een verwerker.
Alternatieve capaciteit
Omdat de aanvoer van slib nooit stopt, moet er bij zo’n incident direct capaciteit worden geregeld bij een alternatieve verwerker. Als dat niet lukt moet het slib worden afgevoerd en tijdelijk worden opgeslagen. Dit brengt veel kosten met zich mee en bovendien het risico dat het slib bij zware regen uit de opslag wegspoelt naar het oppervlaktewater, wat slecht is voor de waterkwaliteit.
Regie
Meindert Smallenbroek, directeur van de Unie van Waterschappen: “De waterschappen zien het als een gezamenlijke verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat er in de toekomst genoeg capaciteit is voor verwerking van het slib van de rioolwaterzuiveringen, ook bij fluctuaties en incidenten. Daarom hebben de waterschappen eind 2020 gezamenlijk een plan opgesteld voor een collectieve incidentencapaciteit en een landelijke calamiteitenregeling. Aquaminerals is een onafhankelijke en kleinschalige organisatie met kennis van waterschappen, slib en verwerkers. Zij zijn zeer geschikt om de regie te voeren als de incidentenopslag gebruikt moet worden om capaciteit te vinden waar die nodig is.”
Vangnet
Olaf van der Kolk, directeur van AquaMinerals: “De overwegend solide ingeregelde slibverwerkingsketens kunnen in Nederland geconfronteerd worden met tijdelijke ‘hickups’. Het collectief regelen van een vangnet voorkomt veel onnodige kosten, transportkilometers en dat elk waterschap getroffen door deze ‘hickup’ het zelf maar moet regelen. AquaMinerals regelt dit vangnet reeds lange tijd voor de reststoffen van de drinkwaterbedrijven, ze is verheugd dit nu ook voor de waterschappen te mogen doen.”
Duurzaamheid
Bij het opstellen van het collectieve plan is bijzondere aandacht uitgegaan naar de individuele ruimte voor de waterschappen om de zuivering van het rioolwater verder te verbeteren en te verduurzamen, bijvoorbeeld door energiewinning en de terugwinning van grondstoffen uit het rioolwater.
Minister Cora van Nieuwenhuizen moet scenario’s gaan maken voor de gevolgen als Nederland de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW) niet haalt. De Tweede Kamer nam hierover op 29 juni een motie van D66 en ChristenUnie aan.
De partijen willen een overzicht van alle bestuurlijke, juridische en financiële gevolgen voor de staat en de decentrale overheden.
Dagvaarding
Als Nederland in 2027 de doelen van de KRW niet haalt, wordt zij in gebreke gesteld door de Europese Commissie. Ook volgt er een dagvaarding voor de verslechtering van de waterkwaliteit en –kwantiteit. De Unie van Waterschappen maakt zich al langer zorgen over het niet halen van de doelen.
Paling
Ook werd een motie van de ChristenUnie over paling aangenomen. De partij wil dat er bij het onderhoud van sluizen en dammen rekening wordt gehouden met de doorlaatbaarheid van de paling. Aanleiding voor de motie is onderzoek waaruit blijkt dat bij vispassages 75 procent van de paling achterblijft.
Waterkwaliteitsmaatregelen
De Boeren Burger Beweging (BBB) vroeg in een motie om een doorberekening van verplichte waterkwaliteitsmaatregelen voor agrariërs. BBB diende deze motie in omdat boeren geen compensatie meer krijgen als een maatregel verplicht wordt gesteld. Deze motie werd verworpen door de Tweede Kamer.
De World Future Council heeft de prijswinnaars van de Future Policy Award bekend gemaakt. De Nederlandse Ketenaanpak Medicijnresten uit Water was 1 van de 12 finalisten. Kirgizië en Zweden wonnen de prijs.
Elk jaar reikt The World Future Council (WFC) de Future Policy Award uit aan beleidsoplossingen die bijdragen aan een duurzame en chemicaliënvrije samenleving. De WFC bestaat uit 50 topmensen uit overheden, politiek, belangenorganisaties, wetenschap, kunst en bedrijfsleven die zich inzetten voor een gezonde en duurzame planeet. Het WFC wordt ondersteund door de Verenigde Naties en de Interparlementaire Unie (IPU).
Terugdringen van medicijnresten in water
In de Ketenaanpak Medicijnresten werkt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samen met alle partijen die in deze keten een rol spelen. Ziekenhuizen, artsen, apothekers, farmaceuten, waterschappen en drinkwaterbedrijven werken samen om de hoeveelheid medicijnresten in het water terug te dringen. De nominatie betekende voor de betrokken partijen een erkenning van hun gezamenlijke werk.
Regionale samenwerking
De waterschappen en de Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer (STOWA) doen mee in de ketenaanpak. Door onderzoek brengen ze beter in kaart hoe groot het probleem van medicijnresten in het oppervlaktewater is. Ook onderzoeken de waterschappen hoe ze medicijnresten beter uit rioolwater kunnen verwijderen. Het komende jaar worden hiervoor 14 demonstratieprojecten opgestart. Regionale samenwerking met ziekenhuizen, huisartsen en apothekers is daarbij belangrijk voor het delen van kennis over de effecten van medicijnresten in water en het ontwikkelen van bronmaatregelen.
Winnaars Future Policy Award
De Future Policy Award is gewonnen door Kirgizië en Zweden. Kirgizië won met het plan om chemicaliën te classificeren en met datamonitoring vervuiling door chemicaliën tegen te gaan. Zweden kreeg de prijs voor de regionale samenwerking om de toepassing van chemische zorgwekkende stoffen uit te faseren.
Waterschap Zuiderzeeland won op 24 juni de Power to the Paling-prijs. Het waterschap mag zich de beste waterbeheerder van Nederland noemen. Van alle waterschappen zette Zuiderzeeland zich het effectiefst in voor het bereikbaar maken van leefgebied voor de paling.
De prijs is in het leven geroepen door RAVON, een kennisorganisatie die zich richt op studie en bescherming van onder andere vissen. Waterschap Zuiderzeeland won de prijs omdat 90 procent van al het water in het beheergebied toegankelijk is voor de paling.
Onderzoek
RAVON deed 2 jaar lang onderzoek naar de toegankelijkheid van alle Nederlandse wateren voor paling en daarmee ook voor andere vissoorten. Hierin zijn meer dan 60.000 mogelijke knelpunten meegenomen. Er is gekeken op welke plaatsen knelpunten zijn opgelost of voorzien van een vispassage.
Vispassages
In het beheergebied van Zuiderzeeland zijn grote peilvlakken met aaneengesloten water en een goede waterkwaliteit. Er zijn op diverse plekken al vispassages, en het waterschap blijft werken aan nog meer bereikbaarheid voor vissen.
Prijsuitreiking
Heemraad Piet Boer en ecologe Marianne Wolfs van waterschap Zuiderzeeland namen de Power to the Palingprijs in ontvangst.
Foto: Van links naar rechts Martijn Schiphouwer, projectleider Red onze Paling RAVON, ecologe Marianne Wolfs, Heemraad Piet Boer en Rob van Westrienen, directeur RAVON. (Foto waterschap Zuiderzeeland)
Deze week zijn aan de rioolwatermetingen op het coronadashboard van de rijksoverheid normen toegevoegd die de ernst van de situatie in een regio aangeven. Deze ‘signaalwaarden’ zijn gebaseerd op de monsters die de waterschappen nemen op alle 313 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland.
Het rioolwateronderzoek wordt daarmee een steeds belangrijkere informatiebron om de verspreiding van het coronavirus te volgen, zeker als de bezoeken aan teststraten in de toekomst verder afnemen.
Situatie per gemeente of veiligheidsregio
De signaalwaarden zijn ontwikkeld door het RIVM op basis van de gegevens vanaf september 2020. De waarden geven meer duiding aan de metingen door een indicatie te geven van de ernst van de situatie. Met kleuren (van lichtblauw tot donkerblauw) wordt bij de grafieken de ernst van de situatie weergegeven per gemeente of veiligheidsregio.
Bemonstering
Met de hulp van bemonstering door de waterschappen onderzoekt het RIVM sinds de eerste uitbraak van het coronavirus in Nederland in maart 2020 het rioolwater op virusdeeltjes. Sinds september 2020 zijn alle 313 rioolwaterzuiveringsinstallaties in Nederland hierbij betrokken en daarmee wordt het rioolwater van vrijwel alle Nederlandse huishoudens (ruim 17 miljoen mensen) onderzocht.
Circulatie van het virus
Rioolwateronderzoek is een van de manieren om de verspreiding van het coronavirus te volgen. Het Outbreak Management Team schrijft hierover: “Surveillance van rioolwater kan een stijgende incidentie in een regio signaleren, ook als er mogelijk minder getest gaat worden in de toekomst. Rioolwatersurveillance is een goede maat voor circulatie van het virus, waarmee verspreiding gemonitord kan worden.”
Lokale uitbraak signaleren
Met rioolwateronderzoek is het mogelijk de resultaten van vaccinatie te monitoren en een eventuele nieuwe, lokale uitbraak vroeg te signaleren. Ook kunnen nieuwe varianten herkend en opgespoord worden. Omdat het RIVM de rioolwatermonsters opslaat, is het mogelijk om terug te zoeken of een variant al eerder in Nederland aanwezig was. Ook is een model ontwikkeld waarmee uit de rioolcijfers de ziekenhuisopnamen voorspeld kunnen worden.
Uitbreiden rioolwateronderzoek
Juist nu steeds meer mensen worden gevaccineerd en het aantal tests gaat afnemen, blijft het belangrijk om zicht te houden op het coronavirus. Het RIVM, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Nederlandse waterschappen zijn daarom overeengekomen om het rioolwateronderzoek voor COVID-19 de komende jaren voort te zetten en ook uit te breiden door meer monsters per rioolwaterzuivering per week te analyseren.
